4. Dziedziczenie płci. PDF

Dziedziczenie płci u człowieka
Każdy gatunek ma charakterystyczny dla siebie zestaw chromosomów. Człowiek ma ich w każdej komórce
(z wyjątkiem komórek rozrodczych) 46. Można je zgrupować w 23 pary. W każdej parze jeden chromosom
pochodzi od ojca, a
drugi od matki. Chromosomy tworzące
parę nazywamy chromosomami
homologicznymi.
O płci człowieka decyduje jedna para chromosomów – są to chromosomy płci, oznaczane X i Y. U kobiet
występują dwa takie chromosomy – X, u mężczyzn – jeden chromosom X i jeden – Y.
U kobiet we wszystkich komórkach jajowych występują 22 autosomy i jeden chromosom X, a u mężczyzn
w połowie plemników oprócz 22 autosomów, występuje chromosom X, a w drugiej Y.
Prawdopodobieństwo urodzenia chłopca i dziewczynki.
X
X
XX
Y
XY
X
XX
XY
Stosunek fenotypów (i genotypów) 1:1
50%:50%
Para XX warunkuje (określa) płeć żeńską, para XY – płeć męską.
U człowieka w chromosomie X występuje wiele genów zapisujących cechy potrzebne do życia osobom obu
płci. Cechy zapisane w chromosomie nazywamy cechami sprzężonymi z płcią (są to np.: hemofilia,
daltonizm).
W chromosomie Y jest tylko kilka genów, więc określa się ten chromosom jako genetycznie pusty. Jego
obecność jest związana z cechami męskości.
Liczba aktywnych chromosomów X jest taka sama u kobiet i mężczyzn, ponieważ jeden z chromosomów X
u dziewczynki ulega inaktywacji, tworząc ciałko Barra (stan heterochromatyny). Jest sprawą przypadku, który
z chromosomów X (od matki czy od ojca) ulegnie inaktywacji. Chromosom X, który osiągnie stan
heterochromatyny pozostaje genetycznie nieczynny we wszystkich komórkach.