Kodeks Napoleona jako przedmiot estetyki prawa Anne Teissier

Kodeks Napoleona jako przedmiot estetyki prawa
Anne Teissier-Ensminger – doktor historii państwa i prawa Francji, pracowniczka
Centre National de la Recherche Scientifique – w książce pt. La fortune esthétique du Code
civil des Français (Paryż 2004) analizuje wartość estetyczną Kodeksu Napoleona z 1804 r.
oraz silne oddziaływanie jego estetycznego bogactwa na francuską kulturę prawodawczą
oraz literacką.
Rozprawa opisuje cechy formalne Kodeksu z prawnego i z literackiego punktu
widzenia. Współdecydują one o uznaniu tego aktu za najwyższe osiągnięcie francuskiej sztuki
prawodawczej, a jednocześnie również za artefakt estetyczny, któremu przysługuje atrybut
piękna – i który tym samym stanowi źródło przeżyć estetycznych, co spowodowało,
że Kodeks Napoleona doczekał się recepcji w literaturze. Pisali o nim m. in. Balzac
i Stendhal, zarówno wprost w artykułach o literaturze, jak i umieszczając wątki prawnicze
w swojej prozie.
Autorka nazywa twórców Kodeksu poetami, którzy sprowokowali narodziny
literackiego nurtu interpretacji prawa. Kodeks jest zatem rozumianym dwojako (jako akt
prawny i jako utwór literacki) przedmiotem dwóch sposobów interpretacji, a każdy z nich
posługuje się przy tym środkami właściwymi dla swojej dziedziny i dla wynikających z niej
celów.
Prawniczo-literacki dualizm utrudnia stworzenie jednej spójnej definicji estetyki
prawa, stąd należy zaproponować ich kilka, jak robi to A. Teissier-Ensminger, uwzględniając
różnicę perspektyw.
Estetyka prawa, nieobecna w polskim dyskursie naukowym, jest przedmiotem
rozważań badaczy francuskich, amerykańskich, włoskich. Koncentrując się jedynie na
piśmiennictwie francuskim, można w nim wyróżnić myśl poświęconą ogólnym problemom
estetyki prawa (tj. przede wszystkim próbom stworzenia definicji estetyki prawa
i wyjaśnianiu jej podstawowych pojęć) oraz analizy szczegółowe, którymi (głównie) zajmuje
się A. Teissier-Ensminger, dotyczące: wartości estetycznej tekstów aktów prawnych, wątków
prawniczych w literaturze pięknej, a nawet procesu sądowego jako przedstawienia
dramatycznego.