docŁódka 3_201_2013 - Liga Morska i Rzeczna
download 
Reklamacja Transkrypt
Łódka 3_201_2013 - Liga Morska i Rzeczna
ŁÓDKA BIULETYN INFORMACYJNY LIGI MORSKIEJ i RZECZNEJ ZARZĄDU OKRĘGU ŁÓDZKIEGO B.I.„ŁÓDKA” wyróŜniona w 2000 r. w XX lecie KOMANDORIĄ ŁÓDZKĄ w 2005 r. w XXV lecie BŁĘKITNĄ KOMANDORIĄ w 2008 r. Odznaką 90 lecia LMiR Nr 3/201 Łódź, maj - czerwiec 2013 Rok XXXIII Przystań na Sanie i galary Motyw powtarzający się na uroczystości Podkarpackich obchodów 95 lecia istnienia LMiR W numerze Z notatnika redakcyjnego Podkarpackie obchody 95 lecia istnienia Ligi Morskiej i Rzecznej Pokłon ś/p Mieczysławowi Prosnakowi w drugą rocznicę śmierci. Uroczyste otwarcie sezonu Ŝeglarskiego '2013 w Łodzi-IV Piknik śeglarski Noc muzeów w Muzeum Morskim w VI Liceum Ogólnokształcącym w Łodzi Bogdan Szenfelder nie Ŝyje XXVIII Pokonkursowa Wystawa Plastyczna MORZE 2013 Konferencja naukowa „95 lat Ligi Morskiej i Rzecznej” w Gdyni 110 rocznica urodzin komandora Stanisława MIESZKOWSKIEGO Z kart historii Ŝaglowców, dział prowadzi kapitan Ŝ.w. kmdr Henryk Grunert Polecamy ciekawe ksiąŜki Informacje adresowe, podaruj 1%, skład redakcji 1 str. 2 str. 3-6 str. 7 str. 7-10 str. 11-12 str. 13 str. 13-14 str. 15-17 str. 18-19 str. 20-21 str. 22-23 str. 24 Z notatnika redakcyjnego Obsługą dziennikarską wodniacko – morskich imprez w Łodzi i województwie w II kwartale br. objęto: 1. Europejski Dzień Morza 20 maja W dniach poprzedzających ten Dzień 18 i 19 maja odbyły się całodniowe imprezy piknikowowodniackie z bogatym programem rekreacyjno-sportowym i rozrywkowym z udziałem, między innymi, Łódzkiego Okręgowego Związku śeglarskiego z prezesem W. Wróblewskim, Związku Harcerstwa Polskiego, Klubu Jachtowego „OPTY” z Pałacu MłodzieŜy z komandorem Jerzym Markowskim, Zespołu Szantowego „PIRANIE” z VI LO im.Joachima Lelewela, autorki Wystawy Fotograficznej Stawów Stefańskiego i okolic Natalii Salamon i głównym organizatorem komandorem Klubu Sportów Wodnych Łódź Ruda Mariuszem Jakielem DNI MORZA w Łodzi i Zduńskiej Woli 2.1 VI Liceum Ogólnokształcące im. Joachima Lelewela z Bractwem LMiR im. Zdzisława Studzińskiego i Zarząd Okręgu Łódzkiego LMiR zorganizowało obchody tego Święta poprzez zgłoszenie do miejskiego programu NOC MUZEÓW udziału w niej Muzeum Morskiego im. wiceadmirała Kazimierza Porębskiego wraz z przygotowanym specjalnym materiałem edukacyjno-wystawienniczym i szantowym w dniach 18 na 19 maja; 2.2. Łódzkie Stowarzyszenie Plastyków Amatorów dnia 29 maja otworzyło w Galerii „FOYER” Akademickiego Ośrodka Inicjatyw Artystycznych przy ulicy Zachodniej 54 Wystawę Obrazów Marynistycznych „Morze 2013”, na której 57 twórców wystawiało 87 prac plenerowych polskiego morza; 2.3 Klub śeglarski Politechniki Łódzkiej dnia 14 czerwca na terenie Uczelni nad odnowionym w ubiegłym roku stawem przy ulicy Wólczańskiej 223 zorganizował uroczyste otwarcie „Studenckiego Sezonu śeglarskiego 2013” z bogatym programem wystawienniczym i słowno-muzycznym; 2.4 Zarząd Okręgu Łódzkiego LMiR wraz z Szkolnymi Kolami LMiR organizuje 20 czerwca na placu przed pomnikiem Marszałka J. Piłsudskiego patriotyczną uroczystość świętomorską „Otwarcie Dni Morza 2013” z pokłonem Marszałkowi -twórcy w 1918 roku Marynarki Wojennej z programem: - podniesienie bandery; - okolicznościowe przemówienia; - ślubowanie morzu na sztandar LMiR; - złoŜenie kwiatów pod pomnikiem Pamięci śeglarzy Łódzkich. 2.5 Plenerowa impreza Nocy Świętojańskiej 23 czerwca nad Stawami Stefańskiego, kończąca obchody Dni Morza w Mieście Łodzi 2.6 Świętomorska Wystawa obrazów marynistycznych Kazimierza Banata z plastycznym wystrojem i artystyczną oprawą w Galerii „Na Pięterku” MłodzieŜowego Powiatowego Domu Kultury przy ulicy Kilińskiego 11 w Zduńskiej Woli, w której tworzy swoje morskie dzieła od 50 lat. Ten niezwykły i wspaniały artysta wystawia je w całym kraju. Liga Morska i Rzeczna i Stowarzyszenie Marynistów Polskich cenią sobie Jego bogaty dorobek malarski licząc, Ŝe będzie miał dalej jeszcze duŜo do powiedzenia. Czekamy z zainteresowaniem. Redakcja Stawy Stefańskiego łódzkie morze 2 Podkarpackie obchody 95 lecia istnienia Ligi Morskiej i Rzecznej 27 kwietnia w Ulanowie podkarpackie obchody 95 lecia istnienia Ligi Morskiej i Rzecznej rozpoczęły cykl uroczystości w Polsce. JuŜ dziś wiemy, Ŝe 13 czerwca w Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni odbędzie się konferencja naukowa poświęcona tej rocznicy a w październiku Zarząd Okręgu Łódzkiego LMiR wspólnie z Wojewódzką Biblioteka Publiczną im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi organizuje konferencję z tej okazji. Zaproszenia do uczestnictwa w podkarpackich obchodach rozesłała nasza KoleŜanka mgr Teresa Pracownik prezes Oddziału LMiR w Ulanowie, dyrektor Zespołu Szkól w Ulanowie przy ulicy T. Buli nr 3. Szkoła jest jednocześnie siedzibą oddziału LMiR w Ulanowie. Goście z LMiR z róŜnych stron Polski, którzy przybyli wcześniej, gromadzili się w gabinecie Dyrektor Szkoły. Byli to: Antoni Szarmach-prezes Oddziału LMiR w Kołobrzegu, kmdr por. Marek Padjas z Kołobrzeguwiceprezes Zarządu Głównego LMiR, starszy chorąŜy sztabowy Zbigniew Krzysztofiak z Morskiego Oddziały StraŜy Granicznej w Kołobrzegu, Barbara Latocha z Gdyni-skarbnik ZG LMiR, Ryszard Siekanowicz z Gdyni-członek ZG LMiR, Andrzej Matulewicz z Gdyni-członek Głównego Sadu KoleŜeńskiego LMiR, kmdr ppor. Edward Olewiński z Gdyni-członek Zarządu Bractwa Okrętów Podwodnych, dr Jerzy AmbroŜy z Gdyni- dyrektor Zespołu Szkół Usługowych, ElŜbieta Kasińska z Wyszkowakustosz Bractwa NadbuŜańskiego LMiR w Wyszkowie, Stefan Wasiljew z Łodzi-członek Zarządu Okręgu Łódzkiego LMiR. Nastąpiły powitania i rozmowy przyjaciół przy kawie i herbacie, których wiąŜe miłość do morza. W późniejszym czasie dołączyli kpt Ŝ.w. dr Andrzej Królikowski z Gdyni-Prezes LMiR, Tadeusz Kusmierski z Gdyni-sekretarz generalny ZG LMiR, kmdr Jerzy Chłopecki z Gdyni-członek ZG LMiR, Wojciech Wicherski z Sokołowa Podlaskiegoczłonek ZG LMiR, Edward Szpoczek z Czechowic Dziedzic-członek ZG LMiR i Wojciech Małagocki z Tomaszowa Mazowieckiego- członek ZG LMiR W obchodach 95 lecia LMiR wzięli udział przedstawiciele Ligi Morskiej i Rzecznej z całej Polski, członkowie LMiR ze szkół powiatu niŜańskiego, zaproszeni przedstawiciele samorządu, stowarzyszeń, instytucji i organizacji działających w gminie oraz uczniowie i nauczyciele gimnazjum w Ulanowie. Budynek Zespołu Szkół w Ulanowie i siedziba Oddziału LMiR Od lewej Barbara Latocha, Edward Olewiński, Ryszard Siekanowicz z Gdyni, Teresa Pracownik Wyszków, Antoni Szarmach, Zbigniew Krzysztofiak, Marek Padjas z Kołobrzega, ElŜbieta Kasińska z Wyszkowa Od lewej Andrzej Matulewicz, Stefan Wasiljew, Jerzy AmbroŜy Na tle dzwonnicy i kościoła pw. Św.Jana Chrzciciela i Św. Barbary Zbigniew Krzysztofiak, Antoni Szarmach i Marek Padjas 3 Uroczystości rozpoczęły się koncelebrowaną Mszą świętą. Piękne kazanie wygłosił ks.prałat Józef Lizak. Poruszył w nim, między innymi, walory otaczających Ulanów lasów i panującego dzięki nim klimatowi zbliŜonemu zawartością jodu do terenów nadmorskich. Podkreślił historyczny związek Ulanowa z Gdańskiem, do którego od dawna ulanowscy flisacy spławiali drewno z okolicznych lasów. Po zakończonej Mszy św. głos zabrała Teresa Pracownik-główny organizator obchodów. Przywitała Ona Gości, którzy przybyli z róŜnych rejonów Polski i wszystkie osoby, które przyjęły zaproszenie i przybyły do Ulanowa. Następnie Prezes LMiR A. Królikowski pozdrowił w imieniu Ligi Morskiej i Rzecznej Gospodarzy terenu i mieszkańców UlaUlanowscy flisacy w uroczystych strojach z Bractwa Flisackienowa Ŝycząc Im wszystkiego najlepszego w działalgo pw. Św. Barbary w Ulanowie i Panie-Mieszczki Ulanowskie. ności zawodowej i Ŝyciu osobistym. Prezes A. Królikowski pozdrawia mieszkańców Ulanowa Teresa Pracownik wita i dziękuje za przybycie Po Mszy uczestnicy, prowadzeni przez straŜacką orkiestrę dętą z Zarzecza, przemaszerowali do Gminnego Centrum Kultury na dalszy ciąg uroczystości, która rozpoczęła się hymnem narodowym. Miejsce na scenie zajęła Teresa Pracownik, która ponownie powitała przybyłych prosząc o zabranie głosu Prezesa Ligi Morskiej i Rzecznej Andrzeja Królikowskiego, który tym razem na oficjalnej części obchodów w Ulanowie pozdrowił zgromadzonych mieszkańców miasta, jego władze i gości. Wyraził teŜ radość, Ŝe w tak daleko od morza leŜącej miejscowości Ŝywe są z nim związki. Prowadząca spotkanie absolentka Gimnazjum Pani Kasia odczytała historię 10 lecia istnienia Oddziału 4 Przemarsz ulicą Ulanowa Orkiestra straŜacka z Zarzecza prowadzi przemarsz do GCK Ligi Morskiej i Rzecznej w Ulanowie. Po powitaniach i oficjalnych przemówieniach wręczone zostały KrzyŜe „Pro Mari Nostro" nadawane za działalność wychowania młodego pokolenia w duchu patriotyzmu i współpracę z Ligą Morską i Rzeczną. Udekorowany został Waldemar Kokoszka nauczyciel historii pracujący ze Szkolnym Kołem Ligi oraz Andrzej Szoja – Cechmistrz Bractwa Miłośników Ziemi Ulanowskiej organizator flisów po Sanie i spływów galarami. Teresa Pracownik wita przybyłych WaŜnym elementem spotkania była konferencja naukowa. Na temat znaczenia Ligi Morskiej i Rzecznej w Polsce i jej związków z Marynarką Wojenną, dwie prelekcje wygłosili kmdr por. dr Bartłomiej Pączek z Instytutu Operacji Morskich Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni i kmdr Kazimierz Pulkowski szef Szkolenia 3 Flotylli Okrętów z Gdyni natomiast dr Krzysztof Kałamucki z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie „Flisactwo jako produkt turystyczny Ziemi NiŜańskiej szanse i zagroŜenia". W części artystycznej przedstawiono prezentację tradycji wodniackich w formie koncertu i miniatury Prezes A. Królikowski dekoruje Waldemara Kokoszkę teatralnej „Frycowy pacierz" w wykonaniu młodzieŜy gimnazjalnej i absolwentów szkoły z Ulanowa. Przygotowując się do świętowania, działacze Ligi w swoich kołach na terenie powiatu niŜańskiego podejmowali działania edukacyjne związane z tematyką obchodów. Ogłoszone zostały konkursy: fotograficzny i muzyczny, których rozstrzygnięcie odbyło się na uroczystości. Zwycięzcy kaŜdego konkursu zostali nagrodzeni. Osiągnięcia fotografików pokazywała zorganizowana wystawa, która obrazowała walory turystyczne regionu, warunki do organizowania aktywnego wypoczynku jak równieŜ organizowane imprezy flisacFragment nagrodzonych prac w Konkursie Fotograficznym kie, wodniackie i rekreacyjno – sportowe oraz działalność oddziału LMiR. 5 Po zakończeniu części artystycznej udzielono głosu gościom. Wystąpili, miedzy innymi, koledzy z Oddziału Kołobrzeskiego LMiR Antoni Szarmach, Marek Padjas i Zbigniew Krzysztofiak i Edward Olewiński z Bractwa Okrętów Podwodnych z Gdyni którzy przekazali na ręce Teresy Pracownik wyrazy uznania dla organizatorów uroczystości i wręczyli upominki. Stefan Wasiljew, tym razem jako członek Bractwa Okrętów Podwodnych, przybliŜył wysiłki Ligi Morskiej i Kolonialnej prowadzące do zebrania funduszy słuŜących zbudowaniu okrętu podwodnego ORP „ORZEŁ”. PosłuŜył się przy tym prezentacją Miniatura teatralna „Frycowy pacierz” materiałów z prelekcji „Epopeja ORP „ORZEŁ”. Po zjedzeniu obiadu zaproszono gości do udziału w spływie galarami po Sanie, który był „okazją do spędzenia przyjemnych chwil na łonie przyrody i zobaczenia jak atrakcyjnym turystycznie miejscem jest dolina Sanu i Tanwi oraz przekonaniem się, Ŝe flisackie galary, to bardzo ciekawa oferta turystyczna”. Zaproszeni goście uczestniczyli teŜ w regionalnej biesiadzie. Do przygotowania stołu z potrawami regionalnymi zaproszone zostały Panie z Towarzystwa Przyjaciół Wsi Bieliniec. Koordynatorem tych działań było Stowarzyszenie Inicjatyw Lokalnych „Przystań”. Teresa Pracownik z upominkiem od Bractwa Okrętów Podwodnych Spływ Sanem na galarze Upominki przekazują A. Szarmach i M. Padjas z Kołobrzegu „Ekipa Prezesa”. Prezes Królikowski w ciemnych okularach PoŜegnalne zdjęcie Tekst S. Wasiljew zdjęcia S. Wasiljew Koledzy z Kołobrzegu 6 Pokłon ś/p Mieczysławowi Prosnakowi w drugą rocznicę śmierci 1 maja 2013 r. ,w drugą rocznicę odejścia na wieczną wachtę redaktora stałego działu „Z kart historii naszej floty” w Biuletynie Informacyjnym Zarządu Okręgu Łódzkiego LMiR „Łódka”, dr Mieczysława Prosnaka, kawalera KrzyŜa „Pro Mari Nostro” i Błękitnej Komandorii OŁ LMiR, przy Jego mogile na cmentarzu rzymskokatolickim pw. Św. Wojciecha na Dołach przy ulicy Smutnej w Łodzi zebrali się Jego NajbliŜsi i Przyjaciele, aby oddać Mu pokłon i zapalić znicze pamięci. Spotkanie ze Synem zmarłego pozwala na zachowanie ciągłości z Rodziną Prosnaków, z którą gdy Ŝył Zmarły, mieliśmy Ŝywy kontakt. Od lewej przy grobie stoją: Janina Kraśnicka wicekomandor Klubu Malarzy Marynistów ZOŁ LMiR, Stanisław Kobyliński główny redaktor B.I. „ŁÓDKA”, DzierŜysław Prosnak – Syn śp Mieczysława – publicysta, Teresa Cladding – Partnerka redaktora DzierŜysława Prosnaka, Barbara Leszczyńska – redaktor B.I. „ŁÓDKA”. Zdjęcie Feliks Kowalski Uroczyste otwarcie sezonu Ŝeglarskiego '2013 w Łodzi-IV Piknik śeglarski Kilka tygodni przed planowanym terminem IV Pikniku śeglarskiego rozpoczęły się prace przygotowawcze, w których uczestniczyli: Klub Sportów Wodnych „Łódź-Ruda”, Klub śeglarski „Opty” z Pałacu MłodzieŜy, Yacht Klub „Albatros”, Łódzki Okręgowy Związek śeglarski, Rada Osiedla Łódź Ruda, Miejski Ośrodek Sportów i Rekreacji. Patronat honorowy nad imprezą, która wpisuje się w obchody 90 lecia nadania praw miejskich Rudzie Pabianickiej, objęła Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska. Informacje z zaproszeniami na imprezę były zamieszczone w prasie łódzkiej, na stronach internetowych, między innymi, Rady Osiedla i Klubu Sportów Wodnych Łódź-Ruda i na plakatach umieszczonych w autobusach miejskich, szkołach i w witrynach sklepów. Oprócz głównych uroczystości związanych z otwarciem sezonu Ŝeglarskiego i regat Ŝaglówek i kajaków przewidziano szereg imprez towarzyszących, tak aby nie tylko miłośnicy sportów wodnych ale takŜe osoby szuka- 7 jące rozrywki i wypoczynku znalazły coś interesującego dla siebie. Organizatorzy przewidzieli imprezę dwudniową. Aby w niedzielę 19 czerwca moŜna było przeprowadzić finały zmagań sportowych w sobotę 18 czerwca odbyły się eliminacje I Regat Kajakowych śaków i IV Regat Dzieci i MłodzieŜy w klasie Optymist. Takie ustalenie porządku pozwoliło na rozpoczęcie części sportowej w niedzielę od Finałów Regat śaków. Następnym punktem była ceremonia otwarcia Sezonu śeglarskiego. Imprezę otworzył komandor Klubu Sportów Walczą „optymiści” Wodnych Łódź – Ruda Mariusz Jakiel ogłaszając sezon Ŝeglarski rejonu łódzkiego za otwarty. Powitał przybyłych Gości w tym przedstawicieli Wojewody i Rady Miasta Łodzi, Łódzkiego Okręgowego Związku śeglarskiego, Ligi Morskiej i Rzecznej Klubu śeglarskiego „OPTY”-realizatora regat o Puchar Prezydenta Miasta Łodzi, w których udział wzięło 6 jachtów typu „Optymist”. Prezes ŁOZś Wiktor Wróblewski podał komendę „Banderę podnieść”, którą z salutem jedynych mundurowych przedstawicieli Ligi Morskiej i Rzecznej, podniósł chorąŜy wraz z asystą pięknie prezentujących się młodzików druŜyny reprezentacyjnej ZHP. Mariusz Jakiel – komandor KSW Łódź – Ruda wita... Następnie komandor uroczystości Mariusz Jakiel poprosił o zabranie głosu zaproszonych przedstawicieli Władz, Urzędów i Organizacji . Pierwszym mówcą był prezes Łódzkiego Okręgowego Związku śeglarskiego Wiktor Wróblewski, który w zwartym wystąpieniu ubolewał nad przyjętą decyzją władz miasta w sprawie opuszczenia hangaru ŁOZś przy Stawach Stefańskiego. Hangary od lat słuŜyły do przetrzymywania pływającego sprzętu Ŝeglarskiego. Wykonanie tej decyzji uniemoŜliwi dalsze wykorzystanie Ŝeglarskie Stawów, a co się z tym wiąŜe otwieranie sezonów Ŝeglarskich na spiętrzeniu RZEKI NER. Wiceprzewodnicząca Rady ....i przedstawia Gości miasta Łodzi ElŜbieta Królikowska –Kińska zabierając głos obiecała, Ŝe będzie zabiegała o zmianę decyzji dotyczącej opuszczenia hangaru ŁOZś i kontynuowaniu uroczystości otwierania sezonów w następnych latach. Prezes Zarządu Okręgu Łódzkiego LMiR Andrzej Wojnarowski wyraził nadzieję, Ŝe uda się zmienić tę tak drastyczną dla Ŝeglarzy decyzję a z takim wysiłkiem przywracana tradycja imprez Ŝeglarskich nadal będzie pięknie owocować. Przedstawiciele Wojewody i Ligi Morskiej i Rzecznej pogratulowali organizatorom, wystawcom stoisk kulturalnych, stanowisk zabawowych i kon- od lewej ElŜbieta Królikowska-Kińska, kpt. mar. St. Kobyliński sumenckich za upiększenie tego majowego spotkania (w mundurze MW), kpt A. Wojnarowski (w białej czapce) 8 nad pięknym Stawem Stefańskiego i Ŝyczyli wszystkim przybyłym gościom dobrej zabawy i sportowych emocji. Organizatorzy zaprosili Gości na jesienny V Piknik, który planowany jest w miesiącu wrześniu b.r. Po uroczystym otwarciu sezonu na wodzie odbył się finał Regat w klasie „Optymist” i IV Regaty Kajakowe Mieszkańców o Puchar Prezydenta Miasta Łodzi. Po zakończeniu konkurencji na wodzie nastąpiło wręczenie Pucharów i Dyplomów, które przez lata będą miłą pamiątką. Pięknym akcentem muzycznym był występ Zespołu Szantowego „Piranie” z VI Liceum Ogólnokształcącego im. Joachima Lelewela w Łodzi. Do największej atrakcji kulturalnej Imprezy naleŜała, zdaniem autora fotoreportaŜu, wystawa duŜoformatowych fotogramów utalentowanej fotograf Pani Natalii Salamon, która z wdziękiem prezentowała swoje prace. Było to 8 fotogramów z tematyką korespondującą z terenem Pikniku i Regat śeglarskich. PrzybliŜały one znakomicie uczestnikom imprezy miejsca, na których tak wiele działo się tego dnia. Podniesienie flagi Przemawia Wiktor Wróblewski – prezes ŁOZś Tekst St. Kobyliński Foto St Kobyliński Mariusz Jakiel Prezes ZOŁ LMiR Andrzej Wojnarowski Głos ma E. Królikowska-Kińska wiceprzewodnicząca RMŁ PIRANIE Rozgrzewka przed występem .....i juŜ po występie 9 Puchary i medale czekają na zwycięzców Kolejny nawrót Pani Natalia Salamon...... ...........i jej ekspozycja Jestem duŜy i mam powodzenie Jestem mały, mam powodzenie ale nie lubię być głodny Uroda wymaga cierpliwości. Spokojna głowa. Ratownik czuwa. 10 Noc muzeów w Muzeum Morskim w VI Liceum Ogólnokształcącym w Łodzi Z inicjatywy mgr Anny Korozy nauczycielki łaciny i etyki w VI Liceum Ogólnokształcącym im. Joachima Lelewela w Łodzi a społecznie kustosza Muzeum Morskiego znajdującego się na terenie Liceum, przedyskutowanej z wicedyrektor mgr Mał gorzatą Caban, przy poparciu i akceptacji Dyrektor Szkoły mgr Krystyny Zielińskiej, Muzeum zostało zgłoszone do udziału w „Nocy Muzeów” w Łodzi. Oferta została przyjęta i Muzeum znalazło się wśród 42 placówek łódzkich, które wzięły udział w tej imprezie. Akcję nagłośniła prasa łódzka podając pełną informację o placówkach i krótki opis programu proponowanego przez kaŜdą z nich. Do akcji informacyjnej włączyło się takŜe Radio Łódź a Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne uruchomiło specjalne dwie linie tramwajowe i dwie autobusowe. Do zwiedzania zapraszała Prezydent Miasta Łodzi Hanna Zdanowska. Zarząd Okręgu Łódzkiego Ligi Morskiej i Rzecznej zwołał kolejne zebranie, na którym omówiono bieŜące sprawy organizacyjne a członkowie Zarządu wzmocnili ekipy uczniowskie w oprowadzaniu i informowaniu zwiedzających o celach i misji edukacyjnej Muzeum, nastawionego w głównej mierze na edukacje morską dzieci i młodzieŜy. Po uprzednim zgłoszeniu chęci zwiedzania muzeum moŜna zwiedzać praktycznie w całym tygodniu w godzinach pracy Liceum. Na drodze, w budynku Liceum, którą pokonywali zwiedzający kierując się do pomieszczeń Muzeum, rozstawiono stojaki z planszami, na których umieszczony był fragment Galerii graficznych portretów zasłuŜonych Ludzi Morza, autorstwa Artura Georga Bauera i Henryka Wojewódzkiego (Galeria liczy ponad 300 portretów), zdjęcia z Flisów, w których brali udział uczniowie VI LO. Przed samym wejściem do Muzeum wystawiono modele statków, okrętów i latarń morskich wykonanych z plastiku i papieru. Równolegle ze zwiedzaniem Muzeum w jednej z klas wyposaŜonej w sprzęt audio-wizualny wice- Muzeum Morskie w VI LO im. J. Lelewela ul. Podmiejska 21 18 maja godz.18:00-24:00 Muzeum istnieje od ponad dwudziestu lat. Eksponaty muzealne zgromadzone są w dwóch pomieszczeniach, znajdujących się w piwnicach szkoły. Są darami róŜnych osób związanych z morzem. Najcenniejszymi eksponatami są: kordzik admiralski, stroje nurków czy zbiór medali okolicznościowych wydawanych z okazji morskich uroczystości. Poza zwiedzaniem samego muzeum planowane są: wykłady wygłaszane przez ludzi związanych z morzem (Odzyskanie przez Polskę dostępu do morza; Epopeja okrętu podwodnego ORP „Orzeł”), nauka wiązania węzłów i nauka śpiewania szant oraz występy szkolnego zespołu szantowego „Piranie”. Plakat VI LO Opis Muzeum Morskiego w Dodatku Specjalnym Polska Dzien- nik Łódzki Dodatek Specjalny z 17 maja 2013 Polska Dziennik Łódzki Sala wyposaŜona w urządzenia audiowizualne. Na stołach pod ścianami rozstawione plansze z historią LMiR przygotowane przez kmdr Józefa Wąsiewskiego z Gdyni. Pierwsi słuchacze na prelekcji kmdr H. Grunerta 11 prezes ZOŁ kmdr Henryk Grunert wygłosił prelekcję bogato ilustrowaną przezroczami, o budowie i typach jachtów Ŝaglowych poczynając od najprostszych jednomasztowych i jednoŜaglowych kończąc na największych statkach o napędzie Ŝaglowym jakie Ŝeglują obecnie po morzach i oceanach. Demonstrował równieŜ zasady wiązania węzłów Ŝeglarskich. Honorowy prezes Zarządu Okręgu Łódzkiego Stefan Wasiljew dwukrotnie wygłosił, takŜe ilustrowaną przezroczami, prelekcję o epopei okrętu podwodnego ORP „ORZEŁ” w czasie II wojny światowej. Zespól szantowy „PIRANIE” kilkakrotnie umilał czas zwiedzającym, śpiewając szanty i utwory o tematyce wodniacko – morskiej. Na stole w Muzeum wyłoŜona była księga pamiątkowa, do której zwiedzający mogli wpisywać swoje spostrzeŜenia i uwagi. Była takŜe wyłoŜona lista obecności, o wpisy do której gorąco prosiła obsługa. DuŜym znakiem zapytania dla organizatorów było jak zaproszenie do odwiedzenia Muzeum przyjmą zainteresowani. Czy wysiłek włoŜony w przygotowanie całości imprezy nie pójdzie na marne? Nie poszedł. Frekwencja przeszła oczekiwania. Tylko wpisy w Księdze Pamiątkowej i na listach obecności wskazywały na obecność ponad 230 osób. Obserwowaliśmy, Ŝe nie wszyscy wpisywali się a frekwencja w niektórych momentach była tak duŜa, Ŝe trudno było odpowiedzieć na pytania wszystkich. Szacujemy, Ŝe liczba zwiedzających mogła przekroczyć 300 osób. Bardzo miłe były reakcje absolwentów Liceum, którzy mury Szkoły opuścili w róŜnym czasie, pamiętający takŜe poprzednia panią Dyrektor i poprzednich pedagogów. Podkreślali z dumą i satysfakcją, Ŝe w Ich Szkole znajduje się taki obiekt. Zupełnie nieoczekiwana była rozmowa z Panem, który wiele lat temu ( ponad 30) brał udział jako pracownik Centrali Rybnej w Łodzi w adaptacji pomieszczeń piwnicznych do celów Muzeum. Zespól szantowy PIRANIE rozgrzewa się przed kolejnym występem Prezes Zarządu Okręgu Łódzkiego LMiR Andrzej Wojnarowski (z lewej) omawia sprawy bieŜące i wiceprezes komandor Henryk Grunert przygotowany do prelekcji o Ŝaglówkach i Ŝaglowcach Kmdr H. Grunert oprócz przeźroczy posługiwał się takŜe rysunkiem Nauka i zabawa w wiązanie węzłów Ŝeglarskich Ekspozycja modeli statków, okrętów i latarni morskich przed Muzeum Tekst i zdjęcia S.Wasiljew 12 Bogdan Szenfelder nie Ŝyje Ze smutkiem przeczytaliśmy w prasie nekrolog powiadamiający nas o śmierci i pogrzebie naszego Kolegi mgr inŜ. Bogdana Szenfeldera. Gdy po latach niebytu Ligi Morskiej (1953-1981) 15 stycznia 1981 roku zawiązał się w Łodzi Komitet ZałoŜycielski Okręgu Łódzkiego Ligi Morskiej Bogdan wszedł w jego skład. W dniu 23.VII.81 dopełnione zostały formalności prawne i rejestrowany został Okręg w Urzędzie Miasta Łodzi. Komitet przekształcony później w Tymczasowy Zarząd Okręgu Łódzkiego, przygotował i zorganizował dnia 24.IX.1981 r. pierwsze Walne, Ogólnołódzkie Zebranie Ligi Morskiej, na którym wybrano na I kadencję Zarząd Okręgu Łódzkiego Ligi Morskiej. Na pogrzebie, 6 czerwca, Ŝegnali śp Bogdana Jego koleŜanki i koledzy, sąsiedzi, znajomi, współpracownicy. Na tej smutnej uroczystości ostatniego poŜegnania spotkali się, miedzy innymi, Jan Jerzy Bekier, Andrzej Koman, Michał Wendołowski, Ewa Nagórska, Barbara Machejko, Stefan Workert, Krystyna i Jerzy Górni, Wanda i Ryszard Rosińscy, Stanisław Leszczak, Rajmund Markowski, Jerzy Paszkowski, BoŜena Duda, Andrzej Tarnowiecki, Grzegorz Skotnicki, Andrzej Wojnarowski, Stefan Wasiljew. Półgłosem wspominali zmarłego. Cześć Jego pamięci. Spoczywaj w pokoju XXVIII Pokonkursowa Wystawa Plastyczna MORZE 2013 21 maja w Galerii FOYER Akademickiego Ośrodka Inicjatyw Artystycznych w Łodzi przy ulicy Zachodniej, kierowanej przez Panią Monikę Kamieńską, prezesa Zarządu Okręgu Łódzkiego Ligi Morskiej i Rzecznej VI kadencji, otwarta została XXVIII Pokonkursowa Wystawa Plastyczna prac o tematyce marynistycznej Komisarz Wystawy Anna Nalbrzak – Zamelska we wstępie do katalogu tak ją charakteryzuje: „To juŜ XXVIII pokonkursowa wystawa prac o tematyce marynistycznej udostępniona dziś widzom w naszym mieście, które co prawda leŜy daleko od wybrzeŜy mórz i oceanów, ale posiada bardzo silny sentymentalny związek z Ŝywiołem wody. MoŜe rzecz tkwi w samej nazwie tego miasta, a „Ŝycie w Łodzi” zobowiązuje i podświadomie inspiruje twórczych mieszkańców miasta do zwrócenia się ku bezkresnym przestrzeniom wodnym, niosącym posmak nieokiełznanej swobody, przygody, walki o przetrwanie w rozhukanej kipieli, w słońcu i w deszczu, o kaŜdej porze roku, dnia i nocy, w ciszy i w sztormie, co widać, niemal słychać i czuć! Wystawy marynistyczne, kiedyś coroczne, od kilku lat jako bieniale, cieszyły się i cieszą nadal wiel- Okładka katalogu z reprodukcją obrazu, który uzyskał I nagrodę kim zainteresowaniem tak twórców, jak i odbiorców. W galerii Foyer prezentujemy dziś państwu aŜ 87 obrazów, 1 rzeźbę i 1 witraŜ i choć temat jest wspólny – Morze to jednak indywidualne podejście autorów do tematu sprawia, Ŝe wystawa pod względem nastrojowym, kolorystycznym i emocjonalnym jest bardzo zróŜnicowana....” 13 Irena Pawlak Morze – Wielki Kreator IV Jolanta Tondys II nagroda Nadchodzi sztorm Z historii corocznych Wystaw Świętomorskich w DNIACH MORZA realizowanych w Łodzi przez SPA od lat 80 tych ubiegłego wieku patronowanych przez Stowarzyszenia: Ligę Morską i Rzeczną, Sztuk Pieknych i Marynistów Polskich. 28 lat temu na Wystawie „Nasze Morze” SPA w Galerii TECHNEUM w budynku Naczelnej Organizacji Technicznej przy Placu Komuny Paryskiej nr 5 było 39 obrazów marynistycznych wystawionych przez 21 twórców. W tym roku na wystawie „Morze 2013” w Galerii FOYER Akademickiego Ośrodka inicjatyw Artystycznych przy ulicy Zachodniej 54 przyjęto 87 obrazów wystawionych przez 57 twórców, wśród któFeliks Zamelski rych tylko jedno nazwisko powtórzyło się - członka LMiR i SPA Kolegi Feliksa Zamelskiego – prezesa i Feliksem Zamelskim juŜ nie ma. Stowarzyszenia Marynistów Polskich w Łodzi. Wszyscy odeszli na wieczną wachtę. Świadków tego wydarzenia sprzed lat, poza kreślącym te słowa oraz profesorem Ryszardem Hungerem Tekst Stanisław Kobyliński ASP - opiekunem artystycznym malarzy amatorów Eugeniusz Zacharowski Morze spokojne Feliks Zamelski Idzie zmiana 14 Konferencja naukowa „95 lat Ligi Morskiej i Rzecznej” w Gdyni 13 czerwca 2013 roku odbyła się w Gdyni na terenie Akademii Marynarki Wojennej Konferencja Naukowa „95 lat Ligi Morskiej i Rzecznej”. Organizatorami były Zarząd Główny Ligi Morskiej i Rzecznej oraz Akademia Marynarki Wojennej. Nad całością przygotowań czuwał Komitet Programowy w składzie: kmdr por. dr Bartłomiej Pączek, dr Radosław Tyślewicz i mgr Małgorzata Gąsior. Ze strony LMiR sprawami organizacyjnymi zajmowali się Koledzy Andrzej Matulewicz i Ryszard Siekanowicz. Przewidziane jest opublikowanie materiałów pokonferencyjnych. Wybrany dzień 13 czerwca okazał się przysłowiowo feralnym. Cały szereg VIP nie mogło na Konferencję przybyć. Prezes LMiR kpt. Ŝ.w. dr Andrzej Królikowski był w Londynie na spotkaniu, Rektor Komendant Akademii Marynarki Wojennej kontradmirał dr Czesław Dyrcz i szereg osób z AMW brała udział w posiedzeniu Senatu Akademii, prezes Bractwa Wiślanego z Warszawy Wacław Kowalski brał udział w Sesji Władz Samorządowych Warszawy, prezes Zarządu Okręgu Łódzkiego LMiR kpt. inŜ. Andrzej Wojnarowski reprezentował Okręg na spotkaniu ZHP.... Konferencja odbywała się w jednym z pięknych Audytoriów Biblioteki Głównej Akademii Marynarki Wojennej. Program przewidywał Budynek Biblioteki Głównej Akademii Marynarki Wojennej Audytorium, w którym odbywała się Konferencja 9.30 – 10.00 - rejestracja uczestników 10.00 – 10.15 - uroczyste otwarcie konferencji przez wice prezesa Ligi Morskiej i Rzecznej PANEL I : Historia działalności LMiR 10.15 - 10.30 - prof. dr hab. Antoni Komorowski, dr Iwona Pietkiewicz, dr Tomasz Neubauer , AMW Największy polski Ŝaglowiec okresu międzywojennego ELEMKA – bezpieczeństwo i eksploatacja 10.30 – 10.45 - mgr inŜ. Stefan Wasiljew, Zarząd Okręgu Dziekan kmdr dr hab. prof. Tomasz Szubrycht wita przybyłych Łódzkiego Ligi Morskiej i Rzecznej, Liga Morska i Rzeczna w Łodzi w latach 1925 – 2013 10.45 - 11.00 - mgr Józef Wąsiewski, Polskie Ligi Morskie w 95 leciu. Weksylia, odznaki, symbole 11.00 - 11.15 – dyskusja 11.15 – 11.30 – przerwa kawowa 11.30 – 12.30 - dr Radosław Tyślewicz, Stowarzyszenie Studiów i Analiz Bezpieczeństwa, projekcja filmu pt. Kiedyś w Afryce 12.30 – 12.45 - przerwa kawowa 12.45 – 14.00 - zwiedzanie obiektu AMW 14.00 – 14.30 - obiad /stołówka AMW PANEL II – Aktualna działalność LMiR 14.45 – 15.00 – dr hab. prof. nadzw. AMW Tomasz Szubrycht, Akademia Marynarki Wojennej, Wybrane problemy działalności Ligi Morskiej i Kolonialnej na wodach śródlądowych Obrady otwiera wiceprezes LMiR kmdr por Marek Padjas 15.00 – 15.15 – dr inŜ. Marek Jankiewicz, mgr Wacław Kowalski, Bractwo Wiślane w Warszawie, 15 Szlak wodny im. Króla Stefana Batorego 15.15 -15.30 - mgr inŜ. Marek Padjas, mgr Antoni Szarmach, Liga Morska i Rzeczna Oddział w Kołobrzegu; Liga Morska i Liga Morska i Rzeczna na Pomorzu Środkowym 15.30 – 15.45 - mgr Alicja Pazur, Akademia Wychowania Fizycznego J. Piłsudskiego w Warszawie, Liga Morska i Rzeczna Okręgu Lublin, Ku przygodzie - dzieci na pokładach jachtów Ligi Morskiej i Rzecznej w Lublinie 15.45 – 16. 00 - dyskusja 16.00 - 16.15 – wspomnienie o ORP Orzeł 16.15 - 16.30 – dyskusja 16.30 – zakończenie konferencji. Od prawej: Dziekan kmdr Tomasz Szubrych, kmdr por. dr Kilka minut po godzinie dziesiątej za mównicą sta- Bartłomiej Pączek, kmdr Kazimierz Pulkowski, wiceprezes LMiR kmdr por. Marek Padjas nął kmdr dr hab. Tomasz Szubrycht prof. nadzwyczajny AMW dziekan Wydziału Dowodzenia i Operacji Morskich i przywitał przybyłych w imieniu władz Akademi, Ŝyczył dobrego przebiegu konferencji i owocnych obrad. Po nim głos zabrał wiceprezes LMiR kmdr por Marek Padjas witając obecnych w imieniu władz Ligi Morskiej i Rzecznej otworzył obrady. Przedstawicielom Marynarki Wojennej, którzy brali udział w otwarciu obchodów 95 rocznicy powstania Ligi Morskiej i Rzecznej w Ulanowie wręczył listy od Zarządu Oddziału LMiR-Ulanów z podziękowaniami za udział i wygłoszone referaty. Specjalną plakietkę otrzymał Dziekan kmdr Tomasz Na mównicy dr Tomasz Neubauer. Siedzą od lewej kmdr E. Kinas, kmdr K. Pulkowski, kmdr D. Bugajski, kmdr por. Szubrycht. M. Padjas, kmdr por. B. Pączek Prezes M. Padjas poprosił do stołu prezydialnego kmdr. por. dr. Bartłomieja Pączka, dla prowadzenia obrad pierwszego Panelu. W imieniu autorów pierwszego referatu głos zabrał dr Tomasz Neubauer z Akademii Marynarki Wojennej. Następne referaty wygłaszali ich autorzy wymienieni w programie Konferencji. Po zakończeniu obrad I Panelu uczestnicy udali się na teren Akademii, gdzie uczestniczyli w pokazach szkolenia artyleryjskiego na specjalnych trenaŜerach. Oprócz zainteresowania wyposaŜeniem technicznym wszyscy byli pod wielkim wraŜeniem, które spowodował sposób prowadzenia pokazu. mgr inŜ. Stefan Wasiljew Po zjedzeniu obiadu rozpoczęły się obrady II Panelu. Autor pierwszego referatu dr hab. T. Szubrycht zdąŜył „dobić” po obradach Senatu i mógł osobiście wygłosić przygotowany temat. Drugi temat wygłosił współautor kmdr por. dr inŜ. Marek Jankiewicz .Trzeci obaj jego autorzy „senior” Antoni Szarmach (tak się przedstawił) i „młody” kmdr por Marek Padjas. Ostatni czwarty temat z Okręgu LMiR Lublin wygłosiła jego autorka. Przewidywany przez organizatorów temat nazwany w programie „Wspomnienie o ORP „Orzeł” nie doszedł do skutku. Oczekiwano na pozytywny wynik mgr Józef Wąsiewski 16 akcji poszukiwania wraku ORP „Orzeł” ale ekspedycja poszukiwania wraku przez ORP „Lech” stwierdziła, Ŝe odnaleziony wrak nie jest wrakiem ORP „Orzeł”. Przed zakończeniem obrad wywołani zostali na podwyŜszenie członkowie Komitetu Programowego z AMW dr R. Tyślewicz, mgr Małgorzata Gąsior i kmdr por. dr. Bogumił Pączek , którym zebrani oklaskami podziękowali za wysiłek. Ogłoszono zamknięcie Konferencji. Padła propozycja aby w następnych latach kontynuować Konferencje. dr Radosław Tyślewicz Wspólne zdjęcie po wizycie u artylerzystów Komandor por. dr Marek Jankiewicz mgr Alicja Pazur mgr Antoni Szarmach, mgr inŜ . kmdr por Marek Padjas Koniec Konferencji. Czy spotkamy się znów? Wiwat dla organizatorów. Od lewej dr Radosław Tyślewicz, mgr Małgorzata Gąsior, kmdr por. dr. Bogumił Pączek Tekst S. Wasiljew zdjęcia A. Matulewicz, S. Wasiljew 17 110 rocznica urodzin komandora Stanisława MIESZKOWSKIEGO Kmdr Stanisław Artur Mieszkowski urodzony 17. VI. 1903 r w Piotrkowie Trybunalskim. Ochotnik w wojnie bolszewickiej. W 1924 roku ukończył Kurs Unitarny Piechoty w Warszawie. Słuchacz Oficerskiej Szkoły Morskiej w Toruniu i Ecole des Officers Cannoniers w Tulonie. Oficer wachtowy ORP „Rybitwa”, ORP „Bałtyk”, z.d.o. ORP „Podhalanin”, z.d.o. ORP „ Mazur”, I oficer art. ORP „ Burza”. Wykładowca OSMW w Toruniu, dowódca ORP „Gen. Haller”, ORP „Ślązak”, ORP „Mazur”, nadzorca prac w Kierownictwie Marynarki Wojennej w Szefostwie Artylerii i Komisji Nadzoru budowy ORP „Gryf” w Hawrze, Komisji Odbioru ORP „Grom” i ORP „Błyskawica” w Cowes, I oficer art. ORP „Grom” i I oficer art. ORP „Błyskawica”, do 3. IX. 1939 r. jest dowódcą kanonierek i dowódca ORP „Gen. Haller”. Od 3 do 14. IX. 1939 dowódca odcinka przeciwdesantowego na cyplu Hel, następnie dowódca baterii dział wymontowanych z trałowców zatopionych w Jastarni. 2.X.1939-30.I.1945 w niewoli niemieckiej w oflagu Waldenberg i innych. VI. 1045-I.1046 kapitan portu Kołobrzeg. I.1946-I. 1950 w marynarce Wojennej. W 1946 zostaje mianowany pierwszym komendantem Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej i dyrektorem nauk. Od 5. III. 1947 zostaje Szefem Sztabu Głównego MW a od 1.IIz.1949 Zastępcą dowódcy MW ds liniowych. Od 1.XI. 1949 Dowódca Floty z etatem kontradmirała. Autor licznych artykułów o polskich siłach morskich, m.in. w pismach „Bellona”, „Marynarz Polski”, „Polska Zbrojna” oraz „Przegląd Morski”, w którym przewodniczył Komitetowi Redakcyjnemu w latach 1947-1950. Członek Zarządu Głównego Ligi Morskiej. 20.X.1950 r. aresztowany pod fałszywym zarzutem udziału w spisku szpiegowskim tzw grupy 7 KOMANDORÓW. 21.VII,1952 r. skazany na karę śmierci. 16.XII.1952 rozstrzelany w więzieniu na Mokotowie, pochowany prawdopodobnie na Powązkach. 2.V.1956 pośmiertnie zrehabilitowany. W 2007 roku z inicjatywy kołobrzeskich działaczy Ligi Morskiej i Rzecznej przy wsparciu wielu instytucji, organizacji i osób prywatnych wybudowany został przy latarni morskiej pomnik komandora Stanisława Mieszkowskigo. Autorem i wykonawcą jest znany artysta rzeźbiarz Romuald Wiśniewski. Rokrocznie z okazji rocznic urodzin i śmierci komandora pod jego pomnikiem składane są wiązanki kwiatów. Podczas odsłonięcia pomnika kmdr Stanisława Mieszkowskiego w Kołobrzegu kwiaty składają delegaci Urzędów Morskich z Gdyni, Szczecina i Słupska. W środku dyrektor UM Gdynia Andrzej Królikowski – Prezes Ligi Morskiej i Rzecznej 18 Ślady pamięci Komandora w miejscu Jego urodzin, pracy i nauki Tablica pamiątkowa w Kościele Św. Michała Archanioła w Gdyni-Oksywiu; Tablica pamiątkowa w Kościele Klasztoru O.O. Franciszkanów w Gdyni przy ul. Kopernika 1; Pomnik Komandora – pierwszego kapitana portu w Kołobrzegu; Skwer w Kołobrzegu i ulica w Piotrkowie Trybunalskim noszą nazwę Komandora Mieszkowskiego; Tablica pamiątkowa w Gimnazjum nr 5 w Piotrkowie Trybunalskim przy ulicy Kostromskiej ufundowana przez ZOŁ LMiR z nadzieją nadania Szkole imienia Komandora; 6. Coroczne wywoływanie Komandora w MłodzieŜowym Niepodległościowym Apelu Morskim w Łodzi; 7. Przedstawienie Komandora w Wystawach Wielkich Ludzi Morza z Ziemi Łódzkiej, albumowym wydaniu Redakcji Biuletynu Informacyjnego „Łódka” pod tytułem „Z Ziemi Łódzkiej i dla Niej” i Poczcie Ludzi Morza Henryka Mąki. 1. 2. 3. 4. 5. Nie spełnione zostało Ŝyczenie i starania Redakcji „Łódki” dotyczących postawienia wolnostojących lub zamontowanych na budynkach TABLIC PAMIECI KOMANDORA przy: - głównej ulicy Piotrkowa Trybunalskiego lub w miejscu Jego urodzenia; - na ścianie budynku lub wnętrzu III Liceum Ogólnokształcącego (dawniej Gimnazjum Męskiego) w Łodzi, z którego młody uczeń Stanisław Mieszkowski jako ochotnik udał się na wojnę z Bolszewikami; - nie nadano imienia Komandora Męczennika Stanisława Mieszkowskiego Gimnazjum nr 5 w Piotrkowie Trybunalskim. O tej sprawie wspomina w swojej ksiąŜce „Chodzenie po ziemi” Jerzy KisonJaszczyński opisując uroczystość w Gimnazjum nr 5 w czerwcu 2003 roku z okazji 100 lecia urodzin Komandora. Oto fragment ksiąŜki: ....kiedy staraniem Henryka Mąki, piotrkowianina, zwanego Kraszewskim mórz i oceanów, autora wtedy ponad 50 ksiąŜek, a dziś ponad 60 ( rok 2012), zaproponowano dyrekcji nowo oddanego w piotrkowie Trybunalskim gimnazjum nadanie szkole imienia Komandora – Męczennika Stanisława Mieszkowskiego w setną rocznicę jego urodzin (czerwiec 2003 roku), piotrkowianina przed aresztowaniem i rozstrzelaniem po sfingowanym procesie „siedmiu komandorów”, dowódcy Floty Marynarki Wojennej.....Sprowadziliśmy na ten dzień wysokich oficerów Marynarki Wojennej, którzy wpierw podjęci przez prezydenta miasta, spotkali się w murach 5. Gimnazjum z młodzieŜą i kadrą pedagogiczną. W szkole urządzono wystawę. Przybyli gotowi byli ufundować tablicę pamiątkową , poświęconą piotrkowianinowi-bohaterowi. Impreza w Gimnazjum nr 5. była imponująca. Tylko, jak się wkrótce okazało, rada pedagogiczna oraz rada rodziców komandora Stanisława Mieszkowskiego...nie znały, co innego Mikołaja Kopernika. Więc Kopernik został patronem Gimnazjum nr 5 w Piotrkowie Trybunalskim. Nic to, Ŝe Szpital Wojewódzki nosi imię Kopernika. śe przed I LO im. Bolesława Chrobrego stoi pomnik Kopernika, mamy aleję Kopernika.... Czerwiec 2003. Przed budynkiem Gimnazjum nr 5 w Piotrkowie Trybunalskim. Od lewej stoją: Henryk Mąka, Jerzy Kison-Jaszczyński, kpt mar. inŜ. Stanisław Kobyliński, Witold Mieszkowski (syn) z Ŝoną, wnuk i prawnuk Komandora, nn, kmdr Henryk Grunert, ppłk. Jan Obrębski, nn, j. kpt. Ŝ. w. Eugeniusz Trajdos Tekst St. Kobyliński, zdjęcia z ksiąŜek „Kmdr St. Mieszkowski. Pierwszy polski kapitan portu Kołobrzeg”- praca zbiorowa Kołobrzeg 2009 i „Chodzenie po Ziemi”- J.Kison-Jaszcyński Piotrków Trybunalski 2012. 19 Z kart historii Ŝaglowców – dział prowadzi kpt. Ŝ. w. kmdr Henryk Grunert NAZWA/ Name „KRUZENSHTERN" . Ostatni z 4-ro masztowych barków legendarnej juŜ floty „Flying - Pliners'w” naleŜących do hamburskiego armatora F.Leaisz. Przekazany swojemu armatorowi 24 czerwca 1926 roku „Padua”, bo tak nazywał się kiedyś dzisiejszy „Kruzenstern”, wszedł do słuŜby w momencie, gdy silniki parowe zdąŜyły niemal całkowicie wyprzeć Ŝagle z wielkich linii Ŝeglugowych świata. Jeden z Ŝaglowców słynnej flotylli, P-Flying Line, „Padua” został zaprojektowany do przewozu ładunków masowych i w początkowym okresie transportował saletrę i siarkę z Chile do Europy. W rejsy zabierał jako szkolną załogę 40 jungów, którzy na jego pokładzie uczyli się wszystkich aspektów sztuki Ŝeglarskiej w praktyce. W czasie jednego z nich, w 1939r., podczas sztormu w rejonie Cape Horn wydarzyła się tragedia i statek stracił 4 marynarzy. Inne rejsy Ŝaglowca przebiegały jednak szczęśliwie a statek okazał się jednostką bardzo szybką. W okresie od sierpnia 1931r do lutego 1932 wykonał 8 rejsów z Ameryki Południowej do Europy pokonując w kaŜdej z nich przylądek Horn. Kiedy później przesunięto go do transportu pszenicy z Australii do Europy udało mu się pokonać odległość z Hamburga do Port Lincoln w 67 dni. Port macierzysty / Registered port : Kaliningrad Jego najdłuŜszy przebieg dobowy oficjalnie zarejestrowany to 351 mil morskich. Od początku do października 1933r. był wycofany z eksBandera / Flag: RUS ploatacji a następnie po znalezieniu dla niego subwencji wyszedł w rejs Typ oŜaglowania/Typ of rigging: Bark 4 masztowy 4-Mast-Bark do Australii Południowej (Wallaroo) po ładunek ziarna dla Anglii. Wykonał 2 takie rejsy. Po raz kolejny 4 krotnie wykonał rejsy do Chile aby w swój ostatni rejs jako statek towarowy wypłynąć w październiku 1938r Rok budowy / Year built: 1926 do Chile i Australii. Rejs zakończył się w lipcu 1939r. w Glasgow i ŜaStocznia / Yard: J.C. Tecklenborg, Bremerhaven/Geestemünde glowiec wrócił do Flensburga, gdzie został wycofany z eksploatacji na skutek wybuchu II WŚ. Następnie został przeholowany przez Hamburg Wyporność / Displacement: 4700 TR/RT do Świnoujścia i w 1946 w styczniu został przekazany w ramach odszkodowań wojennych władzom ZSRR, które zmieniły nazwę statku na Długość całkowita / Overall lengh: 114.50 m „Kruzenstern” w hołdzie admirałowi Iwanowi Kruzensternowi, wybitnemu Długość kadłuba / Lenght (hull): 104.30 m rosyjskiemu nawigatorowi i kartografowi, który dowodził pierwszą rosyjską wyprawą dookoła świata. śaglowiec do 1959r przechodzi w porcie remont i adaptację na jedSzerokość / Breadth: 14.05 m nostkę szkolną a w 1961r zostaje wyposaŜony w silniki pomocnicze Zanurzenie / Draught: 7.17 m Burmeister&Wain. W latach 1961-65 prowadzi badania hydrograficzne i oceanograficzne na Atlantyku, Morzu Śródziemnym i w Indiach ZaWysokość / Air Draft: 55,00 m chodnich mając na pokładzie podchorąŜych Marynarki Wojennej ZSRR. Powierzchnia Ŝagli / Sail area: 3655 m² W 1965r zostaje przekazany Ministerstwu Rybołówstwa do szkolenia marynarzy i oficerów floty rybackiej i portem macierzystym została Ryga. Kadłub / Ship's hull: Stalowy Steel W latach 1968-72 przechodzi remont, w ramach którego przedłuŜono mu pokład rufowy oraz wyposaŜono go w nowe silniki. W 1974r Silnik / Engine: 2 x Burmeister & Wain „Kruzenstern” i „Towariszcz” jako pierwsze Ŝaglowce radzieckie uczestniczyły w międzynarodowych regatach Tall Ships Race. Moc maszyn / Power: 2 x 1000 KM / HP Wydarzenie to miało dla historii tych regat wymiar historyczny. „Kruzenstern" zwycięŜył w swojej klasie i został wyróŜniony najwyŜszą naVmax / Speed silnik/Ŝagle engine / saile: 17,3/? węzły / kn grodą regat - Trofeum Cutty Sark". Następnie brał udział w 1976r Załoga/Crew: stała/kadeci/ regular/cadets: 68/150 w transatlantyckich regatach American Bicenetennial i od tego czasu regularnie „Kruzenstern" jest uczestnikiem wszystkich innych Tall Ships Poprzednia nazwa/ Previous name: Padua Races. Miedzy innymi w Regatt Columbus w 1992r, Tall Shios 2000 Dodatkowe inform. / Additiomal info: www.tallship-friends.de/ i ostatnio w Tall Ships Races w Gdyni w 2009r. W 1980 roku nastąpiła zmiana jego portu macierzystego na Tallin a w 1991r na Kaliningrad. http://pl.wikipedia.org/wiki/STS_Kruzenshtern Bark w latach 1995-96 wykonał rejs dookoła świata pod dowództwem kpt. Olega Siedowa w ślady Johanna Adama von Kruzenstern, który trwał 238 dni i w tym czasie Ŝaglowiec pokonał 34242 mile morskie na trasie wokół przylądków Horn, Dobrej Nadziei z Kaliningradu zawijając do: Santa Cruz de Tenerfe, Rio de Janeiro, Thaiti, Moorea, Tokio, Władywostok, Singapur, Kapstadt, Santa Cruz de Tenerife i Kaliningrad. Od czasu przejęcia Ŝaglowca przez Rosjan statek wyszkolił tysiące młodych ludzi, przygotowując ich do słuŜby i pracy na morzu, przede wszystkim jako rybaków pełnomorskich. Jest on drugim co do wielkości szkolnym Ŝaglowcem na świecie. Porty macierzyste: 1926 – 1946: Hamburg 1946 – 1981: Ryga 1981 – 1991: Tallinn 1991 – teraz: Kaliningrad 20 NAZWA/ Name „LORD NELSON” NAZWA/ Name Port macierzysty / Registered port: Southhampton Bandera / Flag: GBR Typ oŜaglowania/Typ of rigging: Bark/ Bark Rok budowy / Year built: 1986 Stocznia / Yard: J. Cook, V. Thornycroft UK Ltd Wyporność / Displacement: ? TR/RT Długość całkowita / Overall lengh: 52.10 m Długość kadłuba / Lenght (hull): 42.80 m Szerokość / Breadth: 8.50 m Zanurzenie / Draught: 4.10 m Wysokość / High: ? m Powierzchnia Ŝagli / Sail area: 845 m² Kadłub / Ship's hul: Stalowy/Steel Silnik / Engine: Mitsubishi Herald Moc maszyn / Power: 520 KM / HP Vmax / Speed silnik/Ŝagle engine / sails: ? węzły / kn Załoga stała/kadeci/ Crew regular/cadets: ? Poprzednia nazwa/ Previous name: Dodatkowe inform./Additiomal info www.jst.org.uk/ www. tallship-fan.de/ To pierwszy Ŝaglowiec zaprojektowany z myślą o osobach niepełnosprawnych. Konstrukcja i wyposaŜenie tego Ŝaglowca jest specjalnie dostosowane do Ŝycia i obsługi statku przez osoby niepełnosprawne fizycznie. W tym celu Ŝagle obsługiwane są automatycznie, specjalne windy wciągają na reje wózki inwalidzkie, niesłyszących budzą na wachty specjalne alarmy, a niewidzący mogą sterować dzięki kompasowi akustycznemu. Podczas wacht i zajęć okrętowych prace pokładowe są organizowane parami: osoba niepełnosprawna + zdrowy staŜysta. Niemal kaŜde stanowisko moŜe być obsługiwane przez kaŜdego. śaglowiec ma doświadczoną załogę i od płynących pierwszy raz nie wymaga się doświadczenia Ŝeglarskiego. śaglowiec odbywa krótkie rejsy w okresie od Wielkanocy trwające od 3 do 15 dni po angielskich wodach przybrzeŜnych często zawijając do portów Holandii, Belgii i Francji. W latach 1988 i 1989 wykonał z osobami niepełnosprawnymi rejsy na wyspy Bahama. Na barku Ŝeglowało juŜ ponad 20 tysięcy osób w wieku od 15 do 70 lat. Statek często uczestniczy w regatach i zlotach Ŝaglowców, które równieŜ traktowane są jako forma integracji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych. śaglowiec w Polsce był m.in. podczas The Tall Ships' Races w 2007 roku w Szczecinie i w 2009r.w Gdyni. Dc Ŝaglowca „LWÓW” prawdopodobnie juŜ w czasie wojny. Lwów był pierwotnie malowany na czarno z białym pasem bateryjnym i imitacjami ambrazur. Pod koniec słuŜby cały statek został przemalowany na biało. na podstawie Wikipedii 21 „LWÓW " Port macierzysty / Registered port: Gdańsk Bandera / Flag: PL Typ oŜaglowania/Typ of rigging: Bark/ Bark Rok budowy / Year built: 1869/1938 wycofanie Stocznia / Yard: G.R.Cloover and Co.Birkenhead GB Pojemność/ Displacement: 1293 BRT/BRT Długość całkowita / Overall lengh: 85,1 m Długość kadłuba / Lenght (hull): 79,00 m Szerokość / Breadth: 11,40 m Zanurzenie / Draught: 6.90 m Wysokość / High: 42,00 m Powierzchnia Ŝagli / Sail area: 1500 m² Kadłub / Ship's hull: Stalowy/Steel Silnik / Engine: Kromhout Moc maszyn / Power: 2x180 KM / HP Vmax/Speed silnik/Ŝagle engine / sails: 6/12,5 węzły / kn Załoga stała/kadeci/ Crew regular/cadets 35/140 Poprzednia nazwa/ Previous name: Chinsura,Lucco,Nest Dodatkowe inform. / Additiomal info Zwodowany w 1869 r. w Anglii w stoczni G.R.Cloover & Co. w Birkenhead jako statek towarowo-pasaŜerski, jeden z pierwszych stalowych Ŝaglowców, był pierwotnie 3-masztową fregatą o nazwie „Chinsura" pływającą do Indii i Australii. Od1883 r. pod włoskim armatorem pływał jako „Lucco". W 1915 r. stał się własnością holenderskiego armatora, który kupił uszkodzoną w wyniku sztormu jednostkę i przetaklował ją na bark o nazwie „Nest". Zakupiony latem 1920, za 247 000 dolarów, dla nowo powstającej Szkoły Morskiej w Tczewie został przebudowany na statek szkolny z celowym pozostawieniem części ładowni. Kapitanem „Lwowa" był m.in. sławny z ksiąŜki Znaczy Kapitan–kpt. Mamert Stankiewicz. Jako pierwsza jednostka pod polską banderą „Lwów" w swych podróŜach szkolno-handlowych odwiedził szereg portów Bałtyku, Morza Północnego, Śródziemnego, Czarnego, oraz Atlantyku, wszędzie robiąc furorę wyglądem swoim i załogi, godnie reprezentując odrodzoną Polskę, a jego załoga była w wielu portach zapraszana przez miejscowe władze na specjalnie dla niej wydawane przyjęcia. 13 sierpnia 1923 r. jako pierwszy polski statek przekroczył równik w trakcie rejsu do Brazylii. „Lwów" musiał sam zarabiać na swoje utrzymanie, stąd trasy jego podróŜy układały się w zaleŜności od przeznaczenia otrzymanego do przewozu ładunku. śaglowiec pływał do 1929 r. 13 lipca 1930 r. nastąpiło przekazanie bandery na „Dar Pomorza" (w tym czasie WSM przeniosła się z Tczewa do Gdyni). W trakcie swojej słuŜby statek pokonał łącznie odległość 65 tys. mil morskich. „Lwów" przekazany został Marynarce Wojennej i wykorzystywany był jako hulk – najpierw jako pływające koszary dla załóg okrętów podwodnych, potem magazyn, wreszcie krypa węglowa. Głosy nielicznych, aby ten zasłuŜony i owiany legendą statek zabetonować i przerobić na pomnik, bądź muzeum, nie znalazły dostatecznego poparcia . „Lwów" został w 1938 r. przekazany na złom, a rozebrany Polecamy ciekawe ksiąŜki Polecamy ciekawe ksiąŜki PIRACI Z KARAIBÓW Kolejna, pasjonująca ksiąŜka HENRYKA MĄKI BELLONA Warszawa 2013 Autor ksiąŜki oŜywia losy karaibskich „bohaterów” filmowego hitu piratówrozbójników, wśród których byli takŜe nasi rodacy z Gdańska, Kaszub i śuław. Rozbój na morzu w tej części świata trwa nadal a wypowiedziana piratom wojna nie ma końca. Ukazała się kolejna ksiąŜka znanego marynisty Henryka Mąki, „PIRACI Z KARAIBÓW”. KsiąŜka została wydana przez Wydawnictwo Bellona w Warszawie. Wkracza ona w mało znany świat piratów i rozbójników, którzy w gąszczu karaibskich wysepek czatowali na „tłuste gęsi”. Tak zwano wyładowane złotem hiszpańskie galeony kierujące się w drodze powrotnej do portów Hiszpanii bądź Portugalii. W słowie wstępnym autor dał następujący rys historyczny. Powiedział, Ŝe piractwo jest tak stare jak Ŝegluga. Znani teŜ byli piraci chińscy. Piractwo w duŜej mierze wiąŜe się z odkryciem Ameryki. W 1492 r. Hiszpanie gwałtownie poszukiwali złota na nowym kontynencie. Na trasie z Ameryki do Europy pojawiali się piraci. Byli to przede wszystkim Piraci z Karaibów. JuŜ Krzysztof Kolumb wiozący na statkach nieco złota musiał uciekać i kryć się przed nimi. Na tej trasie wiele galeonów hiszpańskich było wypełnione złotem. Właśnie te statki były przedmiotem ataków. Często po dokonaniu rabunku statki zatapiano. W miejscach mało dostępnych zakładali swoje osiedla Wśród łupów było wiele kunsztownych dzieł świadczących o subtelnej pomysłowości wykonawców. Wiele z tych arcydzieł nie dochodziło do Europy. Bogaciło róŜnego typu piratów i rozbójników. Jednym z bardziej znanych piratów był Francis Drake. Wojował on na Karaibach i wodach trzech oceanów. Jego wielkim Patronem była królowa Anglii ElŜbieta. Ciekawa była jego droga Ŝyciowa. Najpierw był piratem i korsarzem. Potem został pasowany na szlachcica królestwa i mianowano go członkiem Izby Lordów. Charakterystycznym dla tamtych czasów a takŜe usprawiedliwieniem działań monarchii było określenie: „Grabienie Hiszpanów jest miłe Bogu”. Dlatego 13 grudnia 1577 r. eskadra pięciu dobrze wyekwipowanych okrętów z największymi zabijakami wypłynęła z angielskich portów i skierowała się do wybrzeŜy Ameryki. Liczyli na obfite łupy. W rejsie Ŝeglarzy dotknęły róŜne choroby . Stoczono wiele pojedynków z Hiszpanami. Do Anglii przywieziono bogate łupy. Królowa ElŜbieta nobilitowała to towarzystwo. Oprócz angielskich piratów włączyli się teŜ piraci francuscy. Zagarniali skrzynie pełne złota a takŜe z wyrobami egzotycznych rzemieślników- nieznane dotąd w Europie. Podobnie działali teŜ piraci nederlandcy. Piraci mieli teŜ swój własny kodeks. Stosowali surowe kary. Za nieposłuszeństwo odcinali dłonie. Stosowali chłostę. Wieszali na masztach. Przeciągali delikwenta pod kilem (rzadko uchodził z Ŝyciem). Były przypadki, Ŝe wyrzucano Ŝeglarzy za burtę lub pozostawiano na bezludnej wyspie. 22 Zdobytymi łupami dzielono się według sobie znanych praw. Wśród rozbójników morskich był tzw. Czarnobrody. To on karaibskiemu piractwu nadał styl krwawy i okrutny. Na specjalnym pasie zawieszonym na piersiach nosił aŜ sześć nabitych pistoletów a u boku ostrą jak brzytwa szpadę. Zabijał i kaleczył! Wśród piratów były teŜ piratki w spodniach. One to zagrzewały piratów do walki. Miały teŜ swój udział w zdobywaniu łupów. Statki pirackie wywieszały czarną flagę. Na niej namalowana była trupia czaszka i skrzyŜowane piszczele. Wśród piratów róŜnych narodowości byli teŜ Polacy. Włączyli się przede wszystkim do statków niederlandzkich. Tu teŜ trzeba dodać, Ŝe w 1802 roku aŜ 2.600 Ŝołnierzy i oficerów polskich brało udział w bitwie napoleońskiej na San Diego. Część z nich mogła się imać równieŜ korsarstwem. W kraju mieliśmy Kaprów. Pozostało po nich piwo, które nosiło nazwę Kaper. Trzeba tu dodać, Ŝe tradycje karaibskiego piractwa nie wygasło do dzisiaj. Stale słyszy się o napadach na statki handlowe, jednostki rybackie czy nawet jachty. Teraz towarem moŜe nie jest złoto ale w dalszym ciągu jest kokaina, czy inne środki odurzające. Często trasa przemytu narkotyków pochodzi z Kolumbii, Peru, Boliwii, Ekwadoru. Współcześni piraci udoskonalają swoje metody, łącza się w groźne gangi . Dysponują elektroniką , najnowocześniejszymi statkami bezzałogowymi czy zdalnie sterowanymi łodziami podwodnymi. Omijają wszelkie przeszkody, nie cofają się przed morderstwem załóg. KsiąŜka kończy się opisem napadów na statki handlowe czy luksusowe jachty. Piractwo jest zakałą współczesnej Ŝeglugi i hańbą XXI wieku. Istnieje ono nadal. .Ma się całkiem dobrze. Wymaga przeciwstawienia się jemu na róŜne sposoby. Eligiusz Józef Sitek FALAMI PISANE O nowej ksiąŜce tak pisze Wydawca. Królikowskiego, pełniącego zarazem stanowisko dyrektora Urzędu Morskiego w Gdyni nadto wykładowcy w dwóch gdyńskich uczelniach wyŜszych-Akademii Morskiej i Akademii Marynarki Wojennej.” nywalnego odpowiednika, oczywiście gdy chodzi o marynarskokapitańskie wspomnienia. Zawiera ona bowiem-podkreślmy w jednym i W ksiąŜce czytamy piękne motto: Bo słowo tych, co Ŝyli i umarli-Ŝyje! przecieŜ sporym objętościowo tomie-osobiste wspomnienia ze swej Pozwala nam ich Ŝycie naśladować, „kapitańskiej doli”, często opisanej z werwa niemal literackoAby w komunii z nimi, których las symboli kryje, reporterską, aŜ 19 autorów, łącznie w 65 wspomnieniach. A zaś ksiąŜCzuć się zawsze na szczycie fali ka ta ukazała się dzięki inspiracji przede wszystkim prezesa Stowarzy-by się w kaŜdej przygodzie radować. szenia Kapitanów śeglugi Wielkiej w Gdyni, kpt. Ŝ. w. dr. inŜ. Andrzeja Henryk Wojtkowiak „Falami pisane” ukazuje się w wersji dotychczas nie mającej porów- 23 LIGA MORSKA i RZECZNA ZARZĄD OKRĘGU ŁÓDZKIEGO Siedziba Pałac MłodzieŜy im. Juliana Tuwima Al. Ks. Kardynała Stefana Wyszyńskiego 86 94 – 050 Łódź Informacje o nas znajdziesz w Internecie na stronach: Pałacu MłodzieŜy: www.palacmlodziezy.lodz.pl Ligi Morskiej i Rzecznej: www.lmir.pl zakładka „Wieści z Kół i Oddziałów” portalu Ocalić od zapomnienia: www.ocalicodzapomnienia.eu portalu Szkoły Podstawowej nr 139 w Łodzi www.sp139.edu.lodz.pl portalu Szkoły Podstawowej nr 141 w Łodzi www.sp141lodz.pl portalu VI Liceum Ogólnokształcącego im. J. Lelewela w Łodzi www.6lo.ayz.pl Kalendarz organizacyjnych i uroczystych spotkań łódzkich wilków morskich w roku 2013 20 czerwca ( III czwartek) godz. 1200 pod pomnikiem Marszałka J.Piłsudskiego uroczyste otwarcie DNI MORZA w Łodzi 00 23 czerwca ( IV niedziela ) godz. 19 Stawy Stefańskiego Noc Świętojańska 10 października (II czwartek) godz. 17 00 Pałac MłodzieŜy Sesja Marynistyczna 08 listopada (II czwartek) godz. 12 00 Park M. Zaruskiego Stoki MłodzieŜowy Apel Niepodległościowy 12 grudnia (II czwartek) godz. 17 00 Pałac MłodzieŜy Spotkanie Wigilijne Podaruj 1% podatku na morsko-rzeczną edukację młodzieŜy W tym roku niestety nie moŜemy przekazać naszego 1 % na konto LMiR poniewaŜ nie zostały dopełnione formalności wymagane do wpisania na listę Stowarzyszeń, na które moŜna przekazywać 1%. , Tu znajdziesz roczniki „Łódki” 1. Biblioteka Wojewódzka i Miejska w Łodzi im. Marszałka Józefa Piłsudskiego 90-508 Łódź ul. Gdańska 102 2. Centralne Muzeum Morskie 80-751 Gdańsk ul. Ołowianka 9/12 Tu znajdziesz miesięczniki i roczniki „Łódki” 3. Muzeum Morskie im. wiceadmirała Kazimierza Porębskiego przy VI LO ul. Podmiejska 21 w Łodzi 4. Archiwum Redakcji BI „Łódka” 93-434 Łódź ul. Halki 9 5. ZG LMiR 80-828 Gdańsk ul. Długi Targ 11 Opracowanie Stanisław Kobyliński -główny redaktor, Stefan Wasiljew –redaktor techniczny Mieczysław Prosnak – stały redaktor artykułów historycznych, Henryk Grunert – stały redaktor artykułów o historii Ŝaglowców i Marynarki Wojennej, Andrzej Wojnarowski - redaktor korespondent, Barbara Leszczyńska – poezja, Eligiusz Sitek – redaktor korespondent, Skład i opracowanie komputerowe Stefan Wasiljew [email protected] 24
