Dziedziczący akcje pracownicze mogą stracić na zmianach

Dziedziczący akcje pracownicze mogą stracić na zmianach
Magdalena Majkowska, Dziennik Gazeta Prawna, opinia mec. Piotra Andrzejaka
Spadkobierca sprzedający papiery wartościowe, które wcześniej spadkodawca uzyskał nieodpłatnie od
swojego zakładu pracy, nie skorzysta z preferencji w podatku dochodowym
Zbywając odziedziczone udziały w spółce kapitałowej (a także papiery wartościowe czy tytuły uczestnictwa w
funduszach), będzie można uwzględniać koszty ich nabycia przez spadkodawcę. Dzięki temu podatnik sprzedający
np. akcje zapłaci niższy podatek dochodowy (wynosi on 19 proc.). Sejm pracuje nad projektem nowelizacji ustawy
o PIT (t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.), który ma to umożliwić. Podatnicy dziedziczący akcje pracownicze
mają wątpliwości, czy również oni Skorzystają na zmianach. Niestety, sytuacja niektórych z nich nie tylko się nie
polepszy, ale może nawet ulec pogorszeniu.
Gdy nie ma wydatku Czytelnik nabył w spadku akcje firmy farmaceutycznej, które ta wcześniej przyznała
nieodpłatnie jego ojcu.
– Zakładając, że wartość nominalna akcji w momencie ich przyznania wynosiła 10 zł, a teraz firma będzie je
odkupywała po 40 zł, to czy będę mógł uwzględnić koszty i zapłacić podatek od 30 zł? – pyta pan Jerzy z
Warszawy.
Zdaniem ekspertów podatkowych nie będzie takiej możliwości. Grzegorz Maślanko, radca prawny, partner w
Grant Thornton Legal Maślanko Kancelaria Prawna, wskazuje, że akcje pracownicze zwykle są przyznawane na
preferencyjnych zasadach, tj. za cenę niższą od ich wartości rynkowej, a nawet bezpłatnie. – W tym ostatnim
przypadku ani sam pracownik, ani jego spadkobiercy nie ponoszą żadnych wydatków na nabycie akcji, nie mają
więc podstaw do pomniejszenia przychodu podatkowego o wartość takich wydatków – podkreśla Grzegorz
Maślanko. Tego samego zdania jest Małgorzata Słomka, doradca podatkowy w Instytucie Studiów Podatkowych.
Wskazuje, że w podanym przykładzie podatnik zapłaci daninę od całego przychodu (40 zł), bez pomniejszania go o
koszty.
– Ponieważ identyczna sytuacja wystąpiłaby, gdyby akcje zbył przed śmiercią sam spadkodawca, nie możemy
mówić o luce w proponowanych przepisach – zwraca uwagę Małgorzata Słomka.
Dodaje, że podatnik może ewentualnie uwzględnić koszty związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie – o
ile on sam takie koszty poniósł.
Brak zwolnienia W przypadku programów motywacyjnych, w których pracownicy obejmują lub nabywają akcje
nieodpłatnie – czyli tak jak w sytuacji opisanej przez naszego czytelnika – proponowane przepisy w praktyce mogą
nawet pogorszyć sytuację podatkową spadkobiercy. Grzegorz Maślanko tłumaczy, że obecnie na podstawie art. 21
ust. 1 pkt 105 ustawy o PIT mogą oni korzystać ze zwolnienia podatkowego dla części uzyskanego dochodu
odpowiadającej kwocie zapłaconego podatku od spadków i darowizn. Nowelizacja ogranicza to zwolnienie
wyłącznie do przypadków sprzedaży darowanych praw udziałowych i instrumentów finansowych. Spadkobiercy
stracą więc ulgę w PIT.
Jest to szczególnie niekorzystne dla osób sprzedających papiery wartościowe odziedziczone w 2006 r. lub
wcześniej, od których musiały zapłacić podatek od spadku. Od 2007 r. osoby z kręgu najbliższej rodziny
(małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha) korzystają bowiem z pełnego zwolnienia z
tej daniny (o ile spełnią ustawowe warunki).
Piotr Andrzejak, partner w zespole podatkowym kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, zwraca uwagę, że ta
zmiana może dotknąć też przykładowo spadkobierców osób, które otrzymały akcje i udziały na podstawie
przepisów ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych (t.j. Dz. U. z 2002 r. nr 171, poz.
1397 z późn. zm.).
– W tych przypadkach akcje lub udziały spółek otrzymywane były bowiem najczęściej nieodpłatnie – precyzuje
Piotr Andrzejak.
Grzegorz Maślanko ma wątpliwości, czy efekt w postaci pogorszenia sytuacji podatkowej niektórych
spadkobierców był zamierzony przez projektodawcę nowych przepisów. – Warto rozważyć utrzymanie zwolnienia
z PIT dla tych osób, które zostały już obciążone jedną daniną – stwierdza.
Inne przypadki Piotr Andrzejak szczegółowo wyjaśnia, jaki wpływ będą miały planowane zmiany także na inne
formy programów akcjonariatu pracowniczego. Ekspert wskazuje, że najczęściej występujące w Polsce
rozwiązania zakładają objęcie lub nabycie akcji (udziałów) po cenie referencyjnej (rynkowej) lub zdyskontowanej
(tj. obniżonej względem ceny referencyjnej). W tych wypadkach nowelizacja istotnie zmniejszy obciążenia
podatkowe spadkobierców. – Oznaczać to będzie rzeczywiste opodatkowanie tylko wzrostu wartości udziałów lub
akcji ustalonej na dzień sprzedaży ponad historyczne koszty poniesione przez spadkodawcę, a związane z ich
zakupem i posiadaniem – mówi Piotr Andrzejak.
Rzadziej spotykaną formą akcjonariatu pracowniczego w naszym kraju są przypadki nabywania innych niż akcje
papierów wartościowych, a także jednostek uczestnictwa, tytułów uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych
w funduszach kapitałowych.
– W efekcie możliwość potrącenia przez spadkobierców wydatków ponoszonych na nabycie tego typu praw
majątkowych przez spadkodawców będzie miała ograniczone znaczenie – uważa Piotr Andrzejak.
Na zmianach skorzystają jednak spadkobiercy osób, które nabyły takie prawa majątkowe bez związku z
wykonywaną pracą.
– Z kolei w programach opcyjnych, gdzie pracownikom nie są przyznawane papiery wartościowe, a bonusem są
np. niezbywalne opcje, nowe regulacje nie znajdą zastosowania – podkreśla ekspert kancelarii Sołtysiński
Kawecki & Szlęzak.
Takich przypadków nowelizacja nie obejmuje. Oznacza to, że w momencie np. zamiany opcji niezbywalnych na
akcje spadkobierca nie będzie miał możliwości zaliczenia do kosztów wydatków poniesionych na nabycie opcji
przez spadkodawcę.
Zdaniem Piotra Andrzejaka organy podatkowe mogą argumentować, że gdyby ustawodawca chciał
uprzywilejować podatkowo również dziedziczenie opcji, to wyraźnie by to wskazał.
Etap legislacyjny Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (druk
sejmowy nr 1611) jest w podkomisji sejmowej po pierwszym czytaniu
Podatnik może ewentualnie uwzględnić koszty związane z obsługą rachunku przez biuro maklerskie