analityczna i holistyczna metoda oceny zadania

KRZYSZTOF JUREK
3UDFRZQLD(J]DPLQyZ0DWXUDOQ\FK2.(àyG(
ANALITYCZNA I HOLISTYCZNA METODA
OCENY ZADANIA ROZSZERZONEJ ODPOWIEDZI
1$35=<.à$'=,((*=$0INU MATURALNEGO
Z HISTORII I WIE'=<2632à(&=(67:,(
:VW
S
:HZVSyáF]HVQ\FKSRJOGDFKQDRFHQLDQLHZVSyáZ\VW
SXMGZDSRGHMFLD
GR RFHQ\ RVLJQL
ü XF]QLD DQDOLW\F]QD L KROLVW\F]QD 2GZRáXM VL
RQH GR RdPLHQQHJRVSRVREXVSUDZG]DQLDXPLHM
WQRFLXF]QLDLLQWHUSUHWRZDQLDRWU]\PaQ\FKZ\QLNyZ3RGHMFLHDQDOLW\F]QHRSLHUDVL
QDPLHU]HQLXZ\RGU
EQLRQ\FK
szczHJyáRZ\FKXPLHM
WQRFLXF]QLDLZQLRVNRZDQLXQDWHMSRGVWDZLHRMHJRRVLgni
FLDFK']L
NL]DVWRVRZDQLXWHJRSRGHMFLDPR*QDVSUDZG]LüMDNXF]HUDG]L
sobie z zadaniami tySRZ\PL 1DWRPLDVW SRGHMFLH KROLVW\F]QH RGZRáXMH VL
GR
XPLHM
WQRFL V\QWHW\F]Qego P\OHQLD =DNáDGD *H QDMLVWRWQLHMV] XPLHM
WQRFL
MHVW VWZRU]HQLH SHZQHM VWUXNWXU\ Z NWyUHM Z\VW
SXM SRZL]DQH ]H VRE Uy*QH
XPLHM
WQRFL1.
2GPLHQQRü SRGHMFLD SU]HNáDGD VL
QD URG]DMH ]DGD HJ]DPLQDF\MQ\FK
W SU]\SDGNX SRGHMFLD DQDOLW\F]QHJR SUHIHURZDQH V ]DGDQLD ]DPNQL
WH RUD]
]DGDQLDNUyWNLHMRGSRZLHG]LGRNWyU\FKPR*QD]EXGRZDüSUHF\]\MQHVFKHPDW\
odSRZLHG]L ]DZLHUDMFH ZV]\VWNLH OXE SUDZLH ZV]\VWNLH ZDULDQW\ SRSUDZQ\FK
RGSRZLHG]L1DOH*\MHGQDN]ZUyFLüXZDJ
*H]GDU]DMVL
UyZQLH*]DGDQLDURzV]HU]RQHMRGSRZLHG]LNWyUHZ\NRU]\VWXMSRGHMFLHDQDOLW\F]QH
:SRGHMFLXKROLVW\F]Q\PVWRVRZDQHVJáyZQLH]DGania otwarte zarówno
krótkiej, jak rozszerzonej odpowiedzi. Konstruowany do nich model odpowiedzi
PXVLE\üGRüHODVW\F]Q\DE\]MHGQHMVWURQ\QLHRJUDQLF]DáVZRERG\Z\SRZLedzi ucznia, a z drugiej –XZ]JO
GQLDáPR*OLZHZDULDQW\RGSRZLHG]LSoprawnej.
1
,QIRUPDFMHQDWHPDWSRGHMFLDV\QWHW\F]QHJRLDQDOLW\F]QHJRSRFKRG]]HVWURQ\::::ydawnictwa Szkolnego PWN – www.wszpwn.com.pl.
Analityczna i holistyczna metoda oceny zadania rozszerzonej odpowiedzi...
335
_______________________________________________________________________________________________________________________________
W przeprowadzonym w maju 2005 r. egzaminie maturalnym najtrudniejV]\PGRRFHQ\HOHPHQWHPE\á\]DGDQLDUR]V]HU]RQHMRGSRZLeG]L:\VW
SRZDá\
oneQDHJ]DPLQLH]KLVWRULLRUD]ZLHG]\RVSRáHF]Hstwie. Odmienna konstrukcja
arkuszy spowodowaáD*HSRGF]DVLFKVSUDZG]DQLDSU]\M
WH]RVWDá\Uy*QHPHWRG\
oceny: w historii –KROLVW\F]QDZZLHG]\RVSRáHF]HVWZLH– analityczna. PonieZD*DUNXV]H]W\FKSU]HGPLRWyZVSUDZG]DOL]Z\NOHFLVDPLQDXF]\FLHOHSRMDZLáD
VL
PR*OLZRü]DVL
JQL
FLDLFKRSLQLLQDWHPDWVWRVRZDQ\FKPHWRGVSUDZG]DQLD
VNRQIURQWRZDQLDGRZLDGF]HLSUyE\Z\FLJQL
FLDZQLRVNyZFRGRX*\WHF]QoFLW\FKPHWRG
1. Konstrukcja oraz sposób oceny zdania rozszerzonej odpowiedzi
z historii i wiedzy o spoáHF]HVWZLH
Egzamin z KLVWRULLRUD]ZLHG]\RVSRáHF]HVWZLHSROHJDQDUR]ZL]DQLX]aGD
zawartych w jednym lub w dwóch arkuszach egzaminaF\MQ\FK=QDMGXMVL
ZUyG
QLFKWDN*H]DGDQLDUR]V]HU]RQHMRGSRZLHG]L526WDQRZLRQHF]
üDUNXV]D,,
z REX SU]HGPLRWyZ L RGJU\ZDM Z QLP ZD*Q URO
0R*QD ]D QLH X]\VNDü GX*
liczE
SXQNWyZPR*OLZ\FKGR]GRE\FLD]DFDá\DUNXV]ZKLVWRULLSXQNWyZ
w ZLHG]\RVSRáHF]HVWZLH–D*-HVWWRQDMZL
NV]DOLF]EDSXQNWyZMDNQD
HJ]DPLQLHPDWXUDOQ\P]REXSU]HGPLRWyZPR*QDX]\VNDü]DMHdno zadanie.
:RE\GZXSU]HGPLRWDFKXF]HPDGRZ\ERUXSRGZDWHPDW\]aGD526
RQH]ZL]DQH] RJyOQSUREOHPDW\NDUNXV]D=DGDQLD52]KLVWRULLZ\SRVa*RQH
VZW]ZPDWHULDáLQVSLUXMF\F]\OLWHNVWNWyU\PDZVND]DüPDWXU]\FLHSHZLHQ
NLHUXQHNUR]ZD*D1DWRPLDVWZSU]\SDGNXZLHG]\RVSRáHF]HVWZLH]DGDQLD52
RGZRáXM VL
GR PDWHULDáX (UyGáRZHJR ]DZDUWHJR Z DUNXV]X L ] WHJR Z]JO
GX
]E
GQHMHVWXPLHV]F]DQLHPDWeULDáyZGodatkowych.
&]DVSU]HZLG]LDQ\QDUR]ZL]DQLHZV]\VWNLFK]DGD]QDMGXMF\FKVL
ZDrkuszu II z obu przedmiotów wynosi 150 minut. W praktyce – FR SRWZLHUG]Lá\
EDGDQLDSLORWD*RZH–]GDMF\PR*HSU]H]QDF]\üQD]DGDQLH52RNRáR-70 minut. Ponadto ogranicza JR SRZLHU]FKQLD PLHMVFD MDN PD GR G\VSozycji (4-5
stron formatu A4).
=DGDQLDHJ]DPLQDF\MQHNRQVWUXRZDQHVQDSRGVWDZLHVWDQGDUGyZZ\PaJD HJ]DPLQDF\MQ\FK2. W historii zadanie RO konstruowane jest na podstawie
WU]HFLHJRREV]DUXVWDQGDUGXZ\PDJDHJ]DPinacyjnych dla poziomu podstawowego i rozszerzonego: =GDMF\ SU]HGVWDZLD RUD] RFHQLD Z\GDU]HQLD L zjawiska
historyczne, formuáXMF SU]HMU]\VW L ORJLF]Q Z\SRZLHG( SLVHPQ. W wiedzy
o VSRáHF]HVWZLHREV]DUVWDnGDUGXZ\PDJDHJ]DPLQDF\MQ\FKVIRUPXáRZDQ\MHst
prawie identycznie jak w historii: =GDMF\SU]HGVWDZLDLRFHQLDZ\GDU]HQLDIRrPXáXMFORJLF]QZ\SRZLHG(SLVHmQ.
.RQNOXGXMF – Z REX SU]HGPLRWDFK XF]H PD Z\ND]Dü VL
W\PL VDP\PL
umieM
WQRFLDPL DQDOL] SHZQHJR VWDQX U]HF]\ZLVWHJR MHJR LQWHUSUHWDFM RUD]
2
Dz. U. z 2003 r., Nr 90, poz. 846.
Krzysztof Jurek
336
_______________________________________________________________________________________________________________________________
IRUPXáRZDQLHP L X]DVDGQLHQLHP RFHQ :\VW
SXM MHGQDN Uy*QLFH Z VSRVRELH
oceniania zaGDQLD52ZKLVWRULLRUD]ZLHG]\RVSRáHF]HVWZLH%\MHZ\ND]Dü
RGZRáDP\ VL
GR SU]\NáDGX ]DGD ] 0aWXU\ :\EUDQ\ ]RVWDáW\ONRMHGHQ
temat, który przedstawiono wraz z modelem oceniania.
1.1. Historia
3RQL*HMSU]HGVWDZLRQ\]RVWDáMHGHQ]GZyFKWHPDWyZ]DGDQLD52=DGDQLH
zaopaWU]RQH]RVWDáRZPDWHULDáLQVSLUXMF\
Temat:6FKDUDNWHU\]XMSU]HPLDQ\MDNLHGRNRQDá\VL
ZVSRáHF]HVWZLHSRlVNLPRGVFK\áNX;,,,GRNRFD;9ZLHNX
Jan Tyszkiewicz, &]áRZLHN L URGRZLVNR Z 3ROVFH ;,,,-XV wieku, [w:] Jan Tyszkiewicz, *HRJUDILD KLVWRU\F]QD 3ROVNL UHGQLRZLHF]QHM =ELyU VWXGLyZ , Warszawa 2003,
s. 135.
2G;,,,ZLHNXNVL*
WDSROVF\]DF]\QDMRJUDQLF]DüZROQ\SU]HSá\ZRVDGQ ików wiejskich. Po przemianach spowodowanych najazdami tatarskimi i procesem kolonizacji
QDSUDZLHQLHPLHFNLP]DF] áDVL
XVWDODüQLHW\ONRZDUVWZDRVDGQLF]DDOHUyZQLH *
ZDUVWZDU\FHUVND)RUPRZDQLHVL PRQDUFKLLVWDQRZHMZ;,9-;9ZLHNX]EXGRZDáR
barier\SUDZQHL]Z\F]DMRZHSRPL G]\SRGVWDZRZ\PLJUXSDPLVSRáHF]Q\PLFKáR pVWZHPPLHV]F]DVWZHPLU\FHUVWZHP-V]ODFKW
3U]\RFHQLH]DGDQLD52]KLVWRULL]DVWRVRZDQD]RVWDáDPHWRGDRFHQLDQLDQD
podstaZLHNU\WHULyZV]F]HJyáRZ\FKGODSRV]F]HJyOQ\FKSR]LRPyZXPLHM
WQRFL
3RQL*HM ]DPLHV]F]RQR NU\WHULD SU]\M
WH SRGF]DV RFHQLDQLD SUDF SR HJ]DPLQLH
maturalnym w maju 2005 r.
.U\WHULXPV]F]HJyáRZHGRSRV]F]HJyOQ\FKSR]LRPyZ
Punkty
I poziom:
=GDMF\ SRSUDZQLH XPLHFLá WHPDW Z F]DVLH L SU]HVWU]HQL SRGDá MHG\QLH
kilka LQIRUPDFML ZLDGF]F\FK R W\P *H ]UR]XPLDá WHPDW SRGDá NLOND QLH
]DZV]HXSRU]GNRZDQ\FKSU]\F]\QLQDVW
SVWZRPDZLDQ\FK]MDZLVNRPDwianego procesu).
1–5
II poziom:
=GDMF\SRV]HU]\áXM
FLHWHPDWXZSRU]GNXFKURQRORJLF]Q\PSU]HdVWDZLá
podstawowe infRUPDFMHZ\ND]DáVL
UR]XPRZDQLHPKLVWRU\Fznym –SRGDá
niektóre przyczyny i skutki; doVWU]HJá SRGVWDZRZH HWDS\ W\FK SU]HPLDQ
LSRGMáSUyE
LFKRPyZLHQLD– charakterystyki.
6–10
III poziom:
=GDMF\ GRNRQDá Z\V]F]HJyOQLHQLD SU]HPLDQ REM á VZ\PL UR]ZD*aniami
NRQVHNZHQWQLHFDá\ZVND]DQ\RNUHVGRNRQDáWUDIQHMVHOHNFMLIDNWyZNWyUH
Z\NRU]\VWDá Z FKDUDNWHU\VW\FH RPDZLDQ eJR SURFHVX WHPDW SU]HGVWDZLá
Z XM
FLX G\QDPLF]Q\P GRVWU]HJá QDMZD *QLHMV]H HWDS\ L XZ]JO
GQLá ZeZQ
WU]QH FH]XU\ ]DXZD*\á ]áR*RQRü W\FK Z\GDU]H Z\ND]Dá VL
]UR]uPLHQLHPSRM
üQLe]E
GQ\FKGODZáDFLZHJRSU]HGVWDZLHQLDWHPDWX
11–15
Analityczna i holistyczna metoda oceny zadania rozszerzonej odpowiedzi...
337
_______________________________________________________________________________________________________________________________
16–20
IV poziom:
=GDMF\ZSHáQLVFKDUDNWHU\]RZDáSU]HPLDQ\]DFKRG] FHZVSRáHF]Hstwie
SROVNLPRG;,,,GR;9ZHJ]HPSOLILNXM FVZyMZ\ZyGVWDUDnQLHGREUDQ
faktRJUDIL RGQLyVá VL
GR ZV]\VWNLFK DVSHNWyZ WHJR SURF esu – GRVWU]HJá
kontekst polityczny zachoG]F\FK SU]HPLDQ DVSHNW\ VSRáHF]QH SRZL ]Dá
] JRVSRGDUF]\PL L GHPRJUDILF]Q\PL GRVWU]HJá SU]\F]\Q\ L Z\MD QLá RNoOLF]QRFL ]PLDQ MDNLH GRNRQDá\ VL
Z SR]\FML poszczególnych stanów
Z ;9 Z XZ]JO
GQLá ZHZQ
WU]Q VWUDW\ILNDFM
SRV]F]HJyOQ\FK VWDQyZ
VIRUPXáRZDáZQLRVNLRFHQLáLSRGV uPRZDáQDZL]DáGRRFHQKLVWRULRJUDILL
.U\WHULDRFHQ\]RVWDá\SRG]LHORQHQDF]WHU\SR]LRP\MHGQRF]HQLHSU]yM
WR
]DVDG
*HSUDFD]DNZDOLILNRZDQDQDZ\*V]\SR]LRP]DZLHUDZVRELHZV]\VWNLH
ceFK\SUDFZáDFLZ\FKGODSR]LRPyZQL*V]\FK
/HNWXUDNU\WHULyZSU]\SLVDQ\FKGODSRV]F]HJyOQ\FKSR]LRPyZZVND]XMH*H
SUDFH Uy*QLFRZDQH V SU]HGH ZV]\VWNLP SRG Z]JO
GHP XPLHM
WQRFL NWyrymi
ZLQLHQ Z\ND]Dü VL
SLV]F\ 3UDFD , SR]LRPX PD FKDUDNWHU RGWZyUF]\ XF]H
SRWUDILMHG\QLHXPLHMVFRZLü]DJDGQLHQLHZF]DVLHLSU]HVWU]HQLRUD]SRGDüNLOND
VIRUPXáRZDNWyUHZLDGF]*HUDF]HMZLHRF]\PSLV]H1DWRPLDVWSUDFD] poziomu IV jest w istocie esejem historycznym.
1DSR]LRP,PR*HSUDF
NZDOLILNXMHVL
ZWHG\JG\VSHáQLDFKRFLD*MHGQR
z kryteriów tego poziomu. Wynika z teJR*HQLHND*GDSUDFD]RVWDQLHSR]\W\ZQLH
RFHQLRQD-HOLQLH]QDMG]LHVL
ZQLHM*aGHQHOHPHQWSU]\QDOH*Q\GRSR]LRPX I,
WR]RVWDQLHRQDRFHQLRQDQDSNWFRR]QDF]D*HSLV]F\ZRJyOHQLH]UR]XPLDá
WHPDWXOXEQLHPLDáRQLPQLFGRSRZLHG]enia.
=DNZDOLILNRZDQLHSUDF\QDRNUHORQ\SR]LRPMHVWZLVWRFLH]DELHJLHPSRPRFQLF]\PNWyU\PDRFHQLDMFHPXGDüPR*OLZRüRNUHOHQLDSU]HG]LDáXSXQkWyZZ]DNUHVLHNWyUHJRE
G]LHVL
SRUXV]Dá3RGRNRQDQLXWHMZVW
SQHMNZDOLIiNDFML RFHQLDMF\ SRZLQLHQ GRNRQDü DQDOL]\ WUHFL L VWZLHUG]Lü LOH HOHPHQWyZ
GDQHJRSR]LRPX]RVWDáRZSUDF\]UHDOL]RZaQ\FK5R]SDWUXMF]DZDUWRüSUDF\
egzDPLQDWRURNUHODF]\V\WXXMHVL
RQDZJyUQ\PF]\WH*ZGROQ\PUHMHVWU]H
GDQHJRSR]LRPX1DVW
SXMHZWHQVSRVyENRQNUHWyzacja oceny punktowej.
2GU
EQ\SUREOHPVWDQRZLSU]\G]LDáSXQNWyZ]DHOHPHQW\IRUPDOQHSUDF\,nIRUPDWRUPDWXUDOQ\RNUHODWRZVSRVyEQDVW
SXMF\3U]\SU]\]QDZDQLXSXQktów
QD RNUHORQ\P SR]LRPLH Z ]DGDQLX UR]V]HU]RQHM RGSRZLHG]L HJ]DPLQDWRU E
G]LH
XZ]JO
GQLDá UyZQLH* SRSUDZQRü M
]\NRZ VW\OLVW\F]Q RUD] HVWHW\N
SUDF\3.
=DSLVWHQR]QDF]D*HQLHPDZ\RGU
EQLRQHMSXOLSXQNWyZ]DWDNie elementy pracy,
MDN ZDORU\ M
]\NRZH SRSUDZQRü VW\OLVW\F]QD RUWRJUDILF]QD L interpunkcyjna.
(J]DPLQDWRUE
G]LHMHXZ]JO
GQLDáF]\OLPR*H]DQLHSU]\]QDüGRGDWNRZ\SXQNW
OXE WH* SXQNW WHQ RGMü Z SU]\SDGNX JG\ SUDFD MHVW QDMH*RQD OLF]Q\PL Eá
GDPL
7DNLH UR]ZL]DQLH ]RVWDáR SU]\M
WH Z ]ZL]NX ] GRZLDGF]eniami oceniania na
0DWXU]HJG\OLF]EDSXQNWyZ]DW]ZZDORU\IRUPDOQHSUDF\Z\QRVLáD0LaáRWRXFKURQLüRGV\WXDFMLZNWyUHMSUDFDRFHQLRQDQDSNW]HZ]JO
GXQDWUHü
PRJáDX]\VNDüD*4 pkt za walory formalne. Obecnie sytuacja taka jest wykluczona.
3
Informator..., s. 90.
Krzysztof Jurek
338
_______________________________________________________________________________________________________________________________
:LHG]DRVSRáHF]HVWZLH
2WR MHGHQ ] GZyFK WHPDWyZ ]DGDQLD 52 GR Z\ERUX D SRQL*HM Z\EUDQ\
fragment modelu odpowiedzi.
Temat6FKDUDNWHU\]XMVWRVXQHN3RODNyZGRPQLHMV]RFLQDURGRZ\FKL etQLF]Q\FKZ3ROVFHRUD]F]\QQLNLNWyUHQDQLHJRZSá\Q
á\8Z]JO
GQLMF]\QQLNL
SROLW\F]QHLSUDZQHVSRáHF]QR-ekonomiczne, historyczne oraz religijno-kulturoZH :\SRZLHG( X]DVDGQLM RGZRáXMF VL
WDN*H GR NRQNUHWQ\FK SU]\Náadów
i Z\NRU]\VWXMF]DPLHV]Fzone powy*HMSU]\NáDG\
Oceniany
element
,7UHüSUDF\
II. Kompozycja
,,,-
]\NLVW\O
IV. Estetyka
i czytelQRü
Liczba
punktów
Charakterystyka ocenianego elementu
&KDUDNWHU\VW\ND VWRVXQNX 3RODNyZ GR PQLHMV]RFL QDURGoZ\FKLHWQLF]Q\FKXZ]JO
GQLDMFDczynniki:
A) polityczne
1)
SU]\NáDGPQLHMV]RFLQDURGRwej,
o
X]DVDGQLHQLH ZSá\ZX F]\QQLND QD VWRVXQHN 3RODNyZ
o
GRZVND]DQHMPQLHMV]RFL
[...]
&VSRáHF]QR-ekonomiczne
1)
SU]\NáDGPQLHMV]RFLQDURGRZHM
o
X]DVDGQLHQLH ZSá\ZX F]\QQLND QD VWRVXQHN 3RODNyZ
o
GRZVND]DQHMPQLHMV]RFL
[...]
D) historyczne
1)
SU]\NáDGPQLHMV]RFLQDURGRZHM
o
X]DVDGQLHQLH ZSá\ZX F]\QQLND QD VWRVXQHN 3RODNyZ
o
GRZVND]DQHMPQLHMV]RFL
[...]
E) religijno-kulturowe
1)
SU]\NáDGPQLHMV]RFLQDURGRZHM
o
X]DVDGQLHQLH ZSá\ZX F]\QQLND QD VWRVXQHN 3RODków
o
GRZVND]DQHMPQLHMV]RFL
[...]
F) 2FHQD VWRVXQNX 3RODNyZ GR PQLHMV]RFL QDURGRZ\FK L
HWQLF]Q\FKXZ]JO
GQLDMFDSRVWDZ\
- pozytywne,
- negatywne.
G) :\NRU]\VWDQLH ]DPLHV]F]RQ\FK Z DUNXV]X PDWHULDáów:
[...].
3U]HP\ODQD VSyMQD L ORJLF]QD VWUXNWXUD SUDF\ ZáDFLZH
proporcje.
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
4 pkt
(po 2 pkt za
ND*G
]
postaw)
6 pkt
2 pkt
3UDFD MHGQRURGQD VW\OLVW\F]QLH EH]Eá
GQD SRG Z]JO
GHP 1 pkt
gramatycznym, leksykalnym, ortograficznym i interpunkcyjnym.
Czytelne pismo, zachowanie akapitów i marginesów
1 pkt
Razem: 34 pkt
Analityczna i holistyczna metoda oceny zadania rozszerzonej odpowiedzi...
339
_______________________________________________________________________________________________________________________________
-X*VDPRVIRUPXáRZDQLHWHPDWXMHVW]GHF\GRZDQLHRGPLHQQHRGZ\VW
SXMcego w arkuszu egzaminacyjnym z historii. Temat jest nie tylNRGáX*V]\DOHWDN*H
ZLHORZWNRZ\:\QLNDWR]FK
FLQDGDQLDZ\SRZLHG]LXF]QLRZVNLHMRNUHORQeJRDZL
FáDWZLHMV]HJRGRRFHQ\NV]WDáWX
(J]DPLQDWRUVSUDZG]DMF\]DGDQLHUR]V]HU]RQHMRGSRZLHG]LRFenia cztery
HOHPHQW\WUHüNRPSR]\FM
M
]\NZUD]]HVW\OHPRUD]HVWHW\N
SUDF\:LRGFMHVW– co oczywiste –WUHü1DOH*\SU]\W\P]ZUyFLüXZDJ
*HSRGF]DVOHNWuU\ HJ]DPLQDWRU PXVL SRV]XNLZDü W\FK HOePHQWyZ WUHFL Z\V]F]HJyOQLRQ\FK
w PRGHOXNWyUHZLQLHQRFHQLü0DWeULDSU]HGPLRWXRUD]VWRSLHVNRPSOLNRZDQLD
samego temaWXSRZRGXM*HHJ]DPLQDWRUF]\WDMHGQZ\SRZLHG(XF]QLRZVNSR
ZLHORNURü–]DND*G\PUD]HPSRGLQQ\PNWHP-HGQRF]HQLHVSRVyERFHQLDQLD
]EOL*RQ\MHVWGRWHJRNWyU\MHVWSUDNW\NRZDQ\ZV]NROH2VREDRFHQLDMFDSUaF
SRV]XNXMHW\FKHOHPHQWyZNWyUHPRJE\üSXQNWRZDQHF]\WDZL
FSUDF
DQDOiW\F]QLH 1D PDUJLQHVLH ]DXZD*
]H WURSLHQLH ZWNyZ Z SUacach zwykle bywa
XFL*OLZH ] UDFML SRPLHV]DQLD PDWHULL FKDRVX P\OoZHJR F]\ WH* RF]\ZLVW\FK
EUDNyZZLHG]\XSLV]F\FK
2GU
EQ\ SUREOHP VWDQRZL RFHQD ZDORUyZ IRUPDOQ\FK Z\SRZiedzi. O ile
w KLVWRULLSXQNW\WH]RVWDá\]OLNZLGRZDQHWRSR]RVWDZLHQLHLFKZZLHG]\RVSoáHF]HVWZLHVSRZRGRZDáR*HSU]\]QDMHP\MHQDZHWZWHG\JG\SUDFDQLHPDQLF
wspólnego z tematem.
2. Egzaminatorzy wobec oceny zadania rozszerzonej odpowiedzi
]KLVWRULLLZLHG]\RVSRáHF]HVWZLH
-X* SLHUZV]\ RJOG PRGHOX RGSRZLHG]LGR]DGDQLD52]ZLHG]\RVSRáeF]HVWZLHL]KLVWRULLSRND]XMHUy*QLF
PL
G]\VSRVREDPLLFKRFHQLDQLD3RQLeZD*Z]QaNRPLWHMZL
NV]RFLSU]\SDGNyZHJ]DPLQDWRUDPL]REXSU]HGPLRWyZV
WH VDPH RVRE\ SRMDZLáD VL
PR*OLZRü VNRQIURQWRZDQLD LFK RSLQLL QD WHPDW
odmiennych metod oceniania zadania RO.
PodF]DV VHVML HJ]DPLQDF\MQHM SU]HSURZDG]RQD ]RVWDáD DQNLHWD ZUyG RVyE
VSUDZG]DMF\FK DUNXV] ,, ] KLVWRULL L ZLHG]\ R VSRáHF]HVWZLH :]L
áR Z QLHM
XG]LDá RVyE KLVWRULD – 48, wos – $QNLHWD GRW\F]\áD VSRVWU]H*H HJ]DPLQDWRUyZ ]ZL]DQ\FK ] SU]HELHJLHP VSUDZG]DQLD DUNXV]\ HJ]DPLQDF\MQ\FK
=QDOD]áRVL
ZQLHMWDN*HS\WDQLH]DPNQL
WHJak oceniasz kryteria oceny wypracowania?, w któryP]DVWRVRZDQRVNDORZDQLH]EOL*RQHGRV]NROQHJRRFHQLDQLD
czyli od 1 (niedoVWDWHF]QLHGRFHOXMFR:\QLNLSU]HGVWDZLRQRQDU\V
=GDQ\FKXPLHV]F]RQ\FKQDZ\NUHVLHZ\QLND*HZREXSU]HGPLRWDFKHg]DPLQDWRU]\]GHF\GRZDQLHNU\W\F]QLHRGQLHOLVL
GRmodeli odpoZLHG]L:LGDü
WRMHV]F]HZ\UD(QLHMSU]\VNXPXORZDQLXGDQ\FK
Historia
WOS
6áDEDRFHQD–3)
70,8%
68,3%
Dobra ocena (4–6)
29,2%
31,7%
Krzysztof Jurek
340
_______________________________________________________________________________________________________________________________
40
35
36,6
30
25
21,9
20
21,9
15
9,8
25
33,3
14,6
10
9,8
5
12,5
12,5
2,1
0
0
1
2
Historia
3
4
5
6
WoS
5\V2FHQDPRGHOXRGSRZLHG]L]KLVWRULLLZLHG]\RVSRáHF]Hstwie (w %)
O]QDF]DWR*HHJ]DPLQDWRU]\QLHW\ONRQLVNRRFHQLDOLPRGHOHRGSRZLedzi,
ale rówQLH* PR*OLZRü LFK SUDNW\F]QHJR ]DVWRVRZDQLD 'DMH VL
WR ]DXZD*\ü
V]F]HJyOQLHZNRPHQWDU]DFKNWyUH]RVWDá\XPLHV]F]RQHZDQNLHWDFK-HGQRF]eQLHMHGQDNNU\W\NDPRGHOL]PLHU]DáDZGZyFKRdU
EQ\FKNLHUXQNDFK:KLVWRULL
NU\W\NRZDQR]E\WPDáNRQNUHW\]DFM
–HJ]DPLQDWRU]\ZU
F]GRPDJDOLVL
ZyV]F]HJyOQLHQLDPDWHULDáXU]HF]RZHJRNWyU\SRZLQLHQ]QDMGRZDüVL
ZZ\SRZLedziach uczniów. NatoPLDVWZSU]\SDGNXZLHG]\RVSRáHF]HVWZLHwskazywano,
*HPRGHOQDU]XFDMHG\Q\SRSUDZQ\NLHUXQHNLQWHUSUHWDFMLZ\SRZLHG]LDXF]H
UR]ZL]XMF\]DGDQLHDE\X]\VNDüGX*OLF]E
SXQNWyZPXVLSU]\JRWRZDüRdSRZLHG(PDNV\PDOQLH]EOL*RQGRSURSRQRZDQ\FKNU\WHULyZPHU\Worycznych.
Paradoksalnie – egzaminatorzy jednego przedmiotu krytykowali to, co
w SU]\SDGNXGUXJLHJRX]QDZDOL]D]DOHW
PRGHOXRGSRZLHG]L:\QLNDWR]DSHwQH]RGPLHQQRFLRJOGXZ\SRZLHG]LXF]QLDF]\OLLQDF]HM– z analitycznej i holistycznej metody oceny tego zadania. Egzaminatorzy z ZLHG]\RVSRáHF]HVWZLH
PXVLHOLV]F]HJyáRZRDQDOL]RZDüSUDF
F]\OLSRV]XNLZDüZQLHMSXQNWRZDQ\FK
HOHPHQWyZ QDWRPLDVW HJ]DPLQDWRU]\ ] KLVWRULL RFHQLDOL FDáRFLRZR SUDF
doVWU]HJDMFZQLHMFRZL
FHMQL*VXP
SRV]F]HJyOQ\FKHOHPHQWyZ-DNZLGDü–
i jedno, i drugie sprawia trudnoFL
1DWRPLDVW FDáNRZLFLH RGU
EQ\P ]DJDGQLHQLHP QD NWyUH QLH PD SURVWHM
i jednoznacznej odpowiedzi, jest pytanie o to, która ze stosowanych metod oceny
MHVWOHSV]D$XWRUPR*HMHG\QLHZ\UD]LüVZyMRVRELVW\SRJOG]ZUDFDMFXZDJ
QD WR *H KROLVW\F]QH VSRMU]HQLH QD Z\SRZLHG( XF]QLD XZDOQLD RG SRJRQL ]D
V]F]HJyáHPLXPR*OLZLDGRVWU]H*HQLHVSoVREXZMDNLXF]HZ\NRU]\VWXMHVZRM
ZLHG]
5]HF] PR*QD VIRUPXáoZDü Z QDVW
SXMF\ VSRVyE ND*GD SUDFD ZLQQD
]DZLHUDü QLH]E
GQ ED]
IDNWRJUDILF]Q QDWRPLDVW W\P FR PR*H Uy*QLFRZDü
SUDFHZLQLHQE\üVSRVyESUH]HQWDFMLWHPDWXF]\OLXPLHM
WQRüRSHURZDQLDPDWe-
Analityczna i holistyczna metoda oceny zadania rozszerzonej odpowiedzi...
341
_______________________________________________________________________________________________________________________________
ULDáHP2GZRáDMP\VL
GRSorównania architektonicznego: fakty (czyli wiedza) to
FHJLHáNL ] NWyU\FK PR*QD Z]QLHü UR]PDLWH EXGRZOH – od prostego murku do
gotyckiej katedry.
Podsumowanie
'RZLDGF]HQLD]ZL]DQH]HVSUDZG]DQLHPSLHUZV]HJRPDVRZHJRHJ]DPLQX
PDWXUDOQHJR PDM ZLHONLH ]QDF]HQLH GOD GDOV]\FK SUDF ] HJ]DPLQDWRUDPL 3R
analizie ich wypowiedzi oraz uczestnictwie w sprawdzaniu pracQDVXZDVL
NLOND
ZQLRVNyZ 3LHUZV]\P L RF]\ZLVW\P MHVW NRQLHF]QRü GDOV]HJR V]NROHQLDHJ]aPLQDWRUyZ Z NU\WHULDOQ\P VSUDZG]DQLX ]DGD 52 6]NROHQLH WR PXVL PLHü QD
celu zapo]QDQLHXF]HVWQLNyZ]HVWRVRZDQ\PLPHWRGDPLRFHQ\DOHMHGQRF]HQLH
Z\NV]WDáFHQLH RdpoZLHGQLFK XPLHM
WQRFL 2]QDF]D WR *H QDOH*\ V]NROLü WDN*H
MX*F]\QQ\FKHJ]DPLQDWRUyZDSU]\V]NROHQLXQRZ\FKRZLHOHZL
NV]\QL*GoW\FKF]DV QDFLVN SRáR*\ü QD SUDF
] ]DGDQLDPL 52 3RQDGWR QDOH*\ UR]ZD*\ü
PR*OLZRüVSHFMDOL]RZDQLDVL
HJ]DPLQDWorów w ocenie tego typu zadania.
'UXJLZQLRVHNGRW\F]\XSRZV]HFKQLHQLD]QDMRPRFL]DVDGRFHQLDQLD]aGD
52 ZUyG QDXF]\FLHOL L XF]QLyZ :L*H VL
] W\P SUREOHP JHQHUDOQLH QLVNLHM
MDNRFLZ\SRZLHG]LXF]QLyZ3RWZLHUG]DWRVNGLQG]QDQLRF]\ZLVWWH]
*H
XPLHM
WQRü SU]\JRWRZDQLDGREUHMSUDF\]KLVWRULLMDNL]ZLHG]\RVSRáHF]HVWZLHMHVWZLHONV]WXNDZ\QLNLHJ]DPLQXZVND]XM*HV]WXNDWDQLHMHVWXSUawiana w szkole. UpoZV]HFKQLHQLHZLHG]\RW\PMDNSUDFHVRFHQLDQHPDGX*H
znaczenie dla dydaktyki i PR*H Z SHZQHM SHUVSHNW\ZLH ]DRZRFRZDü SoSUDZ
MDNRFLSUDFXF]QLRwskich.
7U]HFLZQLRVHNGRW\F]\VSRVREXIRUPXáRZDQLDWHPDWyZ]ZLHG]\RVSRáeF]HVWZLH7HPDWSU]HGVWDZLRQ\ZQLQLHMV]\PWHNFLHMHVWQLH]U
F]Q\LVSUDZLD
PDWXU]\VWRP ZLHON WUXGQRü /HSV]\P L ]DSHZQH HIHNW\ZQLHMV]\P UR]ZL]aQLHPE\áRE\ZSURZDG]HQLHIRUP\Z\SRZLHG]LNWyUDQRVLQD]Z
eseju ustrukturyzowanego-HVWWRSUDFDRSDUWDQDSRGDQ\P]JyU\SODQLHNWyU\SRZLQLHQE\ü
SU]H] ]GDMFHJR ZySHáQLRQ\ WUHFL 0R*QD Z WHQ VSRVyE XQLNQü QDJminnej
obecnie sytuacji, w któUHMXF]HQDSLVDáRJyOQLHQLH]áSUDF
OHF]QLHXZ]JO
GQLá
ZV]\VWNLFK ZWNyZ L GODWHJR PXVLP\ PX SU]\]QDü PQLHMV] OLF]E
SXQNWyZ
2F]\ZLFLH]GDM
VRELHVSUDZ
]WHJR*HWHQURG]DM]DGDQLDPXVLE\üQDjpierw
SU]HüZLF]RQ\ZV]NRáDFKL]GDMF\QLHPR*H]HWNQüVL
]QLPSRUD]SLHUZV]\QD
egzaminie. Jednak z drugiej strony –HJ]DPLQZ\PXV]DRNUHORQHG]LDáDQLDQaXF]\FLHOLDZL
FSUH]HQWDFMDWDNLHMIRUP\Z\SRZLHG]LPR*HZSá\QüQDSRGM
FLH
SU]H]QLFKRNUHORQ\FKG]LaáD