treść sylabusa - Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu

WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
Nazwa Przedmiotu
Teoria
Teoria ii filozofia
filozofia prawa;
prawa;
Kod ECTS
OBSZAR KSZTAŁCENIA W ZAKRESIE NAUK SPOŁECZNYCH
Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot
Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego
Studia
kierunek
prawo
prawo
stopień
II
II stopień
stopień
tryb
niestacjonarne
(zaoczne)
niestacjonarne
(zaoczne)
specjalność
specjalizacja
Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących)
Formy
godzin
Formy zajęć,
zajęć, sposób
sposób ich
ich realizacji
realizacji ii przypisana
przypisana im
im liczba
liczba
godzin
A. Formy zajęć
wykład
wykład
Liczba punktów ECTS
3
B. Sposób realizacji
zajęcia
zajęcia w
w sali
sali dydaktycznej
dydaktycznej
C. Liczba godzin
30
30
Rok, Semestr
rok: III, semestr: 6, rok akademicki: 2015/2016
Cykl dydaktyczny
semestr letni
Status przedmiotu
obowiązkowy
Język wykładowy
język polski
Metody dydaktyczne
wykład, wykład z prezentacją multimedialną
Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe
kryteria oceny lub wymagania egzaminacyjne
A. Sposób zaliczenia
egzamin
B. Formy zaliczenia
egzamin ustny
C. Podstawowe kryteria
bardzo dobry (5,0) - 91% i więcej
dobry plus (4,5) - 81% - 90%
dobry (4,0) - 71% - 80%
dostateczny plus (3,5) - 61% - 70%
dostateczny (3,0) - 51% - 60%
niedostateczny (2,0) - 50% i mniej,
przy czym wartość procentowa określa procent
wiedzy w danej dziedzinie
Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi
A. Wymagania formalne
Zaliczone przedmioty:
- Wstęp do prawoznawstwa
- Logika prawnicza
- Prawo cywilne
- Prawo karne
- Prawo konstytucyjne
B. Wymagania wstępne
Znajomość podstawowych instytucji i pojęć z zakresu prawoznawstwa
Sylabus - Teoria i filozofia prawa, data wygenerowania: 2014.03.20 08:23:57
Strona 1 z 4
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
Cele przedmiotu
Celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy z zakresu teorii i filozofii prawa z pewnymi
elementami filozofii politycznej i teorii państwa. Podstawowe zamierzenia to: (1) zapoznanie studentów z
siatką pojęciową języka prawniczego i podstawowymi koncepcjami teoretycznymi dotyczącymi tworzenia,
stosowania, wykładni, przestrzegania i obowiązywania prawa (2) przedstawienie podstawowych koncepcji z
zakresu filozofii prawa, powiązań prawa z innymi instytucjami społecznymi oraz powiązań nauk prawnych z
innymi naukami, (3) przygotowanie metodologiczne studentów do samodzielnego stawiania i
rozwiązywania problemów prawniczych. Wykład dzieli się na dwa bloki 1- teoria państwa i prawa 2 filozofia prawa.
Sylabus - Teoria i filozofia prawa, data wygenerowania: 2014.03.20 08:23:57
Strona 2 z 4
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
Treści programowe
1. Nauki ogólnoteoretyczne. Przedmiot teorii prawa, filozofii prawa, jurysprudencji ogólnej socjologii
prawa, polityki prawa, psychologii prawa, komparatystyki prawniczej. Geneza dyscyplin i ich nazw. Spór o
naukowość prawoznawstwa. Kryteria naukowości a status nauk prawnych. Związki teorii i filozofii prawa z
praktyką prawniczą - problem praktycznej przydatności nauk ogólnoteoretycznych. Krótka historia i obecny
status nauk teoretycznoprawnych w Polsce. Informacje wstępne: program wykładów, literatura, kryteria
zaliczenia.
2. Spór o pojęcie prawa - część I. Pozytywistyczne a niepozytywistyczne koncepcje prawa. Pozytywizm
prawniczy - sposoby rozumienia, podstawowe założenia, wartości i cele. Geneza i koncepcje klasycznego
pozytywizmu prawniczego: związki z utylitaryzmem, pozytywizmem naukowym, liberalizmem, Austin,
pozytywizm kontynentalny. Ewolucja i krytyka „wewnętrzna" pozytywizmu prawniczego w wieku XX :
Hart, Kelsen. Radbruch, Dworkin, prawniczy pozytywizm instytucjonalny. Pozytywistyczna koncepcja
państwa prawnego. Obecny stan koncepcji pozytywistycznych: wpływ na nauczanie prawa, wpływ na
koncepcje tworzenia, wykładni i stosowania prawa, perspektywy.
3. Spór o pojęcie prawa - część II. Przegląd podstawowych koncepcji niepozytywistycznych prawa:
koncepcje prawa natury, realizm prawniczy, hermeneutyka prawnicza, Critical Legal Studies, ekonomiczna
szkoła prawa, koncepcje prawa jako rozmowy. Podstawowe zarzuty pod adresem koncepcji
pozytywistycznych. Koncepcje integracyjne i koncepcje trzeciej drogi. Problem praktycznej realizacji
koncepcji niepozytywistycznych. Niepozytywistyczna koncepcja państwa prawnego. Wpływ koncepcji
niepozytywistycznych na nauczanie prawa, wpływ na koncepcje tworzenia, wykładni i stosowania prawa,
perspektywy.
4. Język a prawo. Pojęcie języka prawnego i prawniczego. Język a poznanie rzeczywistości (L.
Wittgenstein, hipoteza Sapira-Whorfa). ,
5. Sytuacje wyznaczane przez normy prawne - a. modalności prawne, b. obowiązki i inne modalności
podstawowe, c. modalności pochodne, d. uprawnienie, e. kompetencja, f. złożone sytuacje prawne - prawa
podmiotowe, g. istota praw podmiotowych w dogmatykach prawniczych.
6. Tworzenie prawa. Zagadnienia związane z formami tworzenia prawa. Zasady tworzenia prawa. Czynniki
kształtujące treść prawa. Normatywna koncepcja źródeł prawa.
7. Wykładnia prawa. Koncepcje wykładni prawa w Polsce. Klaryfikacyjna a derywacyjna koncepcja
wykładni prawa - podstawowe różnice.
8. Szczegółowe założenia koncepcji klaryfikacyjnej Jerzego Wróblewskiego i derywacyjnej Macieja
Zielińskiego. Wykładnia wdł. koncepcji derywacyjnej w ujęciu pragmatycznym. Podstawowe
apragmatyczne reguły interpretacyjne.
9. Filozofia interpretacji prawniczej: kierunki analityczne, argumentacyjne, hermeneutyka prawnicza.
Problem twórczego/odtwórczego charakteru wykładni. Ius interpretandi i czynniki wpływające na jego
kształtowanie. Statyczne i dynamiczne koncepcje wykładni prawa.
Retoryczno - topiczne koncepcje prawa.. Nowa Retoryka Perelmana. Toposy prawnicze ad rem o
charakterze interpretacyjnym. Kompetencje retoryczne i negocjacyjne prawników. Negocjacje jako
szczególny typ komunikacji.
10. System prawny a porządek prawny i ład społeczny. Pojęcie systemu prawnego. Cechy systemu
prawnego. Związki kompetencyjne i treściowe między normami prawnymi. Pojęcie ładu społecznego.
System prawny a inne systemy normatywne i sektory instytucjonalne. Kształtowanie systemu prawnego woluntaryzm a determinizm prawotwórczy. Bezpieczeństwo prawne a poczucie bezpieczeństwa.
11. Przestrzeganie prawa. Czynniki kształtujące przestrzeganie prawa. Postawy wobec prawa. Znajomość
prawa. Aspekty efektywności prawa.
12. Współczesne problemy filozofii prawa - koncepcja trudnych przypadków na przykładzie zderzenia
prawa z innymi systemami normatywnymi m.in. moralnością, etyką, polityką, medycyną, ekonomią.
13. Teoria państwa w tym w szczególności - aksjologiczne i ontologiczne problemy państwa i organizacji
integracji kontynentalnej. Ogólna refleksja o prawie i jego roli w dziejach w państwie i w społeczeństwie.
14. Idea sprawiedliwości. O pojęciu sprawiedliwości: sprawiedliwość jako kryterium rozdziału dóbr, sposób
zorganizowania instytucji, kryterium oceny postępowania. Wybrane teorie i koncepcje sprawiedliwości w
filozofii prawa, filozofii społecznej i politycznej: Artystoteles, Hobbes, Kant, Perelman, Rawls.
Sprawiedliwość: jako termin prawny w aktach prawa międzynarodowego i przepisach polskiej Konstytucji:
poglądy doktryny, orzecznictwo TK.
15. Uniwersalność prawa w przestrzeni i czasie a wielość kultur prawnych. Przegląd podstawowych kultur
prawnych współczesnego świata. Problem uniwersalizmu praw człowieka a różne pojmowanie celów i
funkcji prawa w różnych kulturach. Zmienność prawa w czasie. Rola tradycji prawniczej w kształtowaniu
się poglądów na „naturę prawa". Rola prawa międzynarodowego w zmieniającym się świecie. Nowe
zjawiska i instytucje a pozytywistyczny paradygmat prawa na przykładzie humanitarnej interwencji.
16. Instrumentalizacja a autonomia prawa. Sposoby rozumienia autonomii prawa. Autonomia prawa w
relacji do polityki i moralności. Koncepcja prawa jako systemu autopojetycznego. Autonomia prawa jako
cecha zachodniej kultury prawnej. Przejawy autonomii prawa w polskim porządku prawnym. Koncepcja
prawa jako techniki. Wpływ koncepcji prawa jako techniki na system prawa i podstawowe czynności
prawnicze.
17. Jurydyzacja - przyczyny, przejawy, środki przeciwdziałania. Pojęcie jurydyzacji. Przyczyny jurydyzacji.
Kryteria ilości prawa. Ilość prawa a możliwości jego poznania (bariery fizjologiczne). Ilość prawa z
perspektywy koncepcji moralności wewnętrznej prawa. Spirala jurydyzacyjna. Środki przeciwdziałania
Sylabus - Teoria i filozofia prawa, data wygenerowania: 2014.03.20 08:23:57
Strona 3 z 4
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
jurydyzacji: nowe kierunki w filozofii prawa, „porządkowanie" systemu prawa, odstępstwa od zasady
ignorantia iuris nocet, informatyka prawnicza.
Sylabus - Teoria i filozofia prawa, data wygenerowania: 2014.03.20 08:23:57
Strona 3 z 4
WYDZIAŁ PRAWA I ADMINISTACJI UNIWERSYTETU GDAŃSKIEGO
Wykaz literatury
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć (zdania egzaminu):
A.1. wykorzystywana podczas zajęć
1. S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań 1997,
2. J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa, Warszawa 2008,
3. J. Zajadło, Po co prawnikom filozofia prawa, Warszawa 2008,
4. J. Zajadło (red.), Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa, Warszawa 2007,
A.2. studiowana samodzielnie przez studenta
1. S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Zarys teorii prawa, Poznań 1997,
2. J. Zajadło (red.), Fascynujące ścieżki filozofii prawa, Warszawa 2008,
3. J. Zajadło, Po co prawnikom filozofia prawa, Warszawa 2008,
4. J. Zajadło (red.), Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa, Warszawa 2007,
B. Literatura uzupełniająca
1. R. Sarkowicz, J. Stelmach, Teoria prawa, Kraków 1997
2. L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian.
Warszawa 2000,
3. R. Sarkowicz, J. Stelmach, Filozofia prawa XIX i XX wieku, Kraków 1999
4. J. Zajadło, Formuła Radbrucha. Filozofia prawa na granicy pozytywizmu prawniczego i prawa
natury, Arche, Gdańsk 2001,
5. M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki. Warszawa 2002
6. M. Zirk - Sadowski, Wprowadzenie do filozofii prawa, Wyd. Zakamycze 2000
7. W. Gromski, Autonomia prawa i instrumentalny charakter prawa, Wrocław 2000
8. Z. Ziembiński, Wstęp do aksjologii do prawników, Warszawa 1990
9. R. Tokarczyk, Współczesne kultury prawne, Kraków 2000,
Efekty uczenia się
Wiedza
Student opisuje i wyjaśnia podstawowe pojęcia teoretyczno-prawne oraz
charakteryzuje podstawowe kierunki filozoficzno-prawne
Umiejętności
Student konstruuje odpowiedzi w zakresie podstawowych reguł wykładni
oraz rozwiązywania trudnych przypadków
Kompetencje społeczne (postawy)
Student wykazuje kreatywność w zakresie wykorzystania teorii i filozofii
prawa w zakresie rozwiązywania problemów prawnych
Kontakt
[email protected]
Sylabus - Teoria i filozofia prawa, data wygenerowania: 2014.03.20 08:23:57
Strona 4 z 4