Lekcja 19, 20, 21 Temat: Miłośnicy mądrości – wielcy filozofowie

Lekcja 19, 20, 21
Temat: Miłośnicy mądrości – wielcy filozofowie starożytnego świata.
1) Filozofia (gr. Philosophia – umiłowanie mądrości)
- W Grecji rozumiana jako mądrość, wiedza, wykształcenie czy nauka
- Pierwsi filozofowie byli nauczycielami
- Folozofie
-Seneka - Platon
- Tales
- Sokrates
- Filozofia powstała w starożytnej Grecji V/ IV w. p.n.e., ale początki sięgają VIII w. p.n.e.
- Pierwszym filozofem, któremu już nie wystarczało odwołanie się do mitologii był Tales
- Tales twierdził, że świat powstał z wody, bliski był myśleniu mitologicznemu (Okeanos
i Tedyda), jednak w inny sposób wyjaśniał ten proces, myślał o wodzie, jako o rzeczy
realnej, a nie bóstwach czy postaciach fantastycznych.
- Grecy wyjaśnili najpierw zjawiska przyrody (fizyka), możliwości ludzkiego poznania (logika)
i postępowania (etyka)
- Dopiero później stworzyli ogólną teorię bytu oraz teorię poznania i działania
- Pierwsi filozofowie byli osobami wszechstronnymi (polihistorami), szukali odpowiedzi na
pytania, ujmowali całość ludzkiego działania/ doświadczenia
- najstarsi filozofowie greccy stworzyli w VI/V w. p.n.e. systemy filozoficzne – tj. ujmowali
różnorodne zjawiska jednego punktu filozoficznego.
różne
 Demokryt z Abdery -> materializm
 Platon -> idealizm
 Arystoteles -> stworzył system kompromisowy wobec swoich poprzedników
 Sokrates -> Ateńczyk, nauczyciel Platona i pośrednio Arystotelesa; stworzył podstawy etyki i logiki
2) Platon i Sokrates „Obrona Sokratesa”
- Sokrates – nie zostawił po sobie żadnych pism i wszystko, co o nim wiemy pochodzi z dialogów
Platona i wspomnień Ksenofonta
- W 70 roku życia, Sokrates, który narażał się różnym osobistościom w Atenach, został oskarżony o
ateizm, herezję i psucie młodzieży
- Wyrok śmieci sprowadził na siebie sam, nie przyznając się do winy, pouczając oskarżycieli i
drwiąc
z sądu.
- Sokrates uprawiał działalność nauczycielską, interesowali go ludzie, dokładnie uczył ludzi
cnoty,
a dokładniej rozumowania, aby przez nie mogli osiągnąć wyższe wartości
moralne
- Był pierwszym, który odróżniał dobra moralne od materialnych, i cenił te moralne.
- Nauczał przechodniów na rynku ateńskim, demaskował pozorną wiedzę ludzi o życiu i świecie
- Uważał, że podstawą cnoty jest wiedza
- Był pierwszym, który ogłosił, że mądrość polega na uświadamianiu sobie własnej niewiedzy
3) Arystoteles i „Poetyka”:
- najwybitniejszy filozof i uczony
- był synem lekarza
- pochodził ze Stagiry
- przez 20 lat przebywał w Akademii Platońskiej, gdzie zdobywał wszechstronne wykształcenie i
prowadził samodzielne wykłady
- pełnił też w ciągu kilku lat funkcję wychowawcy Aleksandra, następcy tronu Macedonii.
- Po powrocie do kraju Arystotelesa założył własną szkołę – Liceum lub Szkoła Perypatetyków.
- Wszystkie pisma Aleksandra powstały, jako pisma szkolne – do użytku szkolnego.
==========================[„Poetyka”] ===================================
- Arystoteles był pierwszym uczonym, który traktował poezję, jako odrębną dziedzinę sztuki, a jej opis i
wykład podporządkował pewnym regułom, normom.
- Dzisiaj poetyka, czyli wiedza o dziele poetyckim, służy zarówno dla czytelnika jak i dla badacza
- Arystoteles adresował ją do poetów, którym wyjaśniał jak mają tworzyć
- Uwagi teoretyczne formułował na podstawie epopei Homera i tragedii greckich.
Najważniejsze cechy „Poetyki”.
- literatura jest sztuką naśladowczą, nie wytwarza bowiem przedmiotów realnych tylko ich słowne
podobieństwo
- w poezji istnieją rozmaite gatunki, które różnią się ze względu na sposób naśladowania, np.:
epopeja naśladuje za pomocą narracji, a tragedia przez przedstawienie
działających osób.
- Tragedia silniej oddziałuje na widza (wywołuje litość i trwogę) niż epopeja
- Arystoteles bardziej ceni tragedię
- Miarą wartości poezji nie jest prawda, ale reakcje odbiorcy. Tragedia dobrze oddziałuje przez
katharsis
- Poezja różni się od nauki, bo dzieło naukowe mówi prawdę, a naśladowcze ujmuje to, co
prawdopodobne lub konieczne.
- Tragedia – ma akcję poważną, skończoną – wzbudza litość i trwogę; doprowadza do
oczyszczenia.
4) Seneka: I w. p.n.e. Rzym
- wychowawca przyszłego cezara Nerona
- pisał tragedie wzorowane na tragedii greckiej
5) Marek Aureliusz
- cesarz rzymski
- filozof na tronie
- „Rozmyślania” – pamiętnik spisany na jednej z wypraw wojennych.
6) Stoicyzm – filozofia zapoczątkowana w III w. p.n.e. przez Zenona z Kition
- byli materialistami i realistami
- największym dobrem jest cnota i to ona zapewnia szczęście. Aby ją osiągnąć trzeba się
uniezależnić od czynników zewnętrznych, panować nad sobą, wyrzec się tego, co
przemijające
- ideał stoików – mędrzec – ważne to co w głowie
- wpłynął na rozwój myśli chrześcijańskiej
Seneka i Marek Aureliusz:
a) Należą do młodszej szkoły stoickiej
b) Odbiegają od pierwotnego materializmu
c) Ograniczyli filozofię stoicką do mądrości życiowej