zobacz - Okręgowa Izba Radców Prawnych w Katowicach

Załącznik nr 1
Konspekt zajęć Retoryka, erystyka i etykieta w wykonywaniu zawodu
dla III roku aplikacji radcowskiej prowadzonej przez Okręgową Izbę
Radców Prawnych w Katowicach
Katowice, luty 2015
Prowadzący: dr Beata Drabik-Frączek, dr Aneta Załazińska
Przedmiot: Retoryka, erystyka i etykieta w wykonywaniu zawodu
Czas trwania i typ zajęć: 12 godzin - ćwiczenia
Tematyka zajęć: Rola i znaczenie retoryki oraz erystyki w zawodzie radcy prawnego; wybór
strategii komunikacyjnych – retorycznych lub erystycznych w świetle etykiety oraz
skuteczności w komunikowaniu
Cele zajęć:
- zwrócenie uwagi na najważniejsze obszary kompetencji komunikacyjnych i retorycznych w
zawodzie radcy prawnego;
- wskazanie na różnice między argumentacją retoryczną a erystyczną;
- pokazanie możliwości indywidualnego kształcenia kompetencji retorycznych - werbalnych i
niewerbalnych
Forma pracy: praca zbiorowa, praca indywidualna.
Metody pracy:
- metoda podająca: wprowadzające omówienia poruszanych zagadnień
- metoda aktywizująca: dyskusja dydaktyczna, ćwiczenia dotyczące sposobów argumentacji
retorycznej i erystycznej; ćwiczenia dotyczące poprawności językowej i stylistycznej tekstu
- metoda programowana: prezentacja - pokaz slajdów.
Treści:
Część I: Retoryka werbalna: zagadnienia inwencji, kompozycji i argumentacji
1. Różnice między dawnym a współczesnym rozumieniem retoryki i wynikające z tego
konsekwencje.
2. Pięć etapów kształtowania mowy, typy gatunków retorycznych, zadania retoryki –
dziedzictwo retoryczne ujęte współcześnie i w świetle zawodu prawnika
3. Typy argumentów retorycznych
4. Rozpoznawanie błędów argumentacyjnych
5. Kompetencje retoryczne: związek kompetencji psychologicznych (empatia,
asertywność) z kompetencjami językowymi i komunikacyjnymi (wybór strategii).
6. Dialogiczność i dbałość o odbiorcę komunikatu. Problem „nieprofesjonalisty na sali
rozpraw”.
Część II Retoryczne kompetencje językowe prawników – stylistyka, poprawność
gramatyczna i stosowność wypowiedzi
1. Specyfika języka prawniczego na tle polszczyzny ogólnej.
2. Zagadnienie elokucji – językowego przygotowania wypowiedzi retorycznej:
poprawność językowa (błędy, źródła błędów), jasność i zrozumiałość, stosowność
(zewnętrzna i wewnętrzna), ozdobność (metafory, toposy)
3. Język pisany i język mówiony – cechy i wynikające z nich specyficzne
umiejętności tworzenia tekstów.
Część III Retoryka, erystyka a zagadnienia etykiety i grzeczności w komunikacji
1. Retoryka porozumienia i retoryka konfliktu – istota erystyki i różnice między erystyką
a retoryką
2. Typy argumentów erystycznych
3. Sposoby reagowania na argumentację erystyczną
4. Erystyka i jej konsekwencje dla „twarzy” i relacji komunikujących się osób
Część IV Retoryka niewerbalna
1. Retoryczne action a komunikacja niewerbalna
2. Fakty i mity dotyczące komunikacji niewerbalnej i jej roli w retoryce
3. Znaczenie mimiki, wokaliki, okulestyki i gestykulacji w sztuce przemawiania i
rozmawiania
4. Dobre i złe niewerbalne strategie komunikacyjne
Literatura polecana:
 Bielarczyk Piotr, Język orzeczeń sądowych w latach 2002-2004 na tle przepisów
Ustawy o języku polskim [w:] Polszczyzna publiczna początku XXI wieku,
pod. red. E. Wolańskiej, Warszawa 2007, s. 117- 130.
 Budzyńska-Daca Agnieszka., Jacek Kwosek: Erystyka, czyli o sztuce prowadzenia
sporów, Warszawa 2009
 Ćwiczenia z retoryki, red. M. Barłowska, A. Budzyńska-Daca, M. Załęska, Warszawa
2010
 Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, red. K. Kłosińska, Warszawa
2013
 Gizbert-Studnicki Tomasz, Edukacja językowa prawników [w:] Edukacja językowa
Polaków, pod red. W. Miodunki, Kraków 1998, s. 98-102.
 Knapp Mark, Hall Judith, Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich,
Wydawnictwo Astrum, Wrocław 2000 .
 Korolko Mirosław, Przekonuj i daj się przekonać. Dialektyka, retoryka, erystyka
z ćwiczeniami, Piotrków Trybunalski 2003.
 Korolko Mirosław, Retoryka i erystyka dla prawników, Wydawnictwo Prawnicze
PWN, Warszawa 2001.
 Korolko Mirosław, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Wiedza
Powszechna, Warszawa 1998.
 Leathers Dale, Komunikacja niewerbalna. Zasady i zastosowania, Wydawnictwo
Naukowe PWN,Warszawa2007
 Lizisowa M. T., Język prawny w obiegu społecznym [w:] Polska polityka
komunikacyjnojęzykowa wobec wyzwań XXI wieku, pod red. S. Gajdy, J. PorayskiegoPomsty, Warszawa 2005, s. 177-196.
 Mosty zamiast murów, red. Stewart J., Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2000.
 Perelman Chaim, Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2002.
2
 Schopenhauer Artur: Erystyka, czyli sztuka prowadzenia sporów, przeł. B. i Ł.
Konorscy, Kraków 1973
 Szymanek Krzysztof, Sztuka argumentacji. Słownik terminologiczny, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2004.
 Thun Friedmann Schulz von, Langer Inghart, Tausch Reinhard, Wyrażać się
zrozumiale, Wydawnictwo WAM, Kraków 2004.
 Thun Friedmann Schulz von, Sztuka rozmawiania. Analiza zaburzeń, Wydawnictwo
WAM, Kraków 2001.
 Załazińska Aneta, Rusinek Michał, Retoryka codzienna. Poradnik nie tylko językowy,
Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2010.
 Zgółka Tadeusz, Zieliński Maciej, Perswazja w języku prawnym i prawniczym [w:]
Język perswazji publicznej, pod red. K. Mosiołek-Kłosińskiej, T. Zgółki, Poznań
2003, s. 182-189.
 Zieliński Maciej, Języki prawne i prawnicze [w:] Polszczyzna 2000, pod red. W.
Pisarka, Kraków 1999, s. 50-74.
 Zieliński Maciej, O potrzebie nauczania języka prawa [w:] Edukacja językowa
Polaków, pod red. W. Miodunki, Kraków 1998, s. 103- 111.
3