Kardiologia w Praktyce 1/2009

Vol. 3/Nr 1(9)/2009
Przewodniczący Rady Naukowej
prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz
Rada Naukowa
dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska
prof. dr hab. n. med. Piotr Hoffman
dr hab. n. med. Jacek Imiela
dr hab. n. med. Marek Kuch
prof. dr hab. n. med. Krzysztof Narkiewicz
prof. dr hab. n. med. Grzegorz Opolski
prof. dr hab. n. med. Tomasz Pasierski
prof. dr hab. n. med. Andrzej Budaj
doc. dr hab. n. med. Rafał Baranowski
doc. dr hab. n. med. Krzysztof Filipiak
Redaktor Naczelny
dr n. med. Jacek Lewandowski
Redaktorzy Działów:
List od redaktora
dr n. med. Jacek Lewandowski
Elektrokardiografia w praktyce
dr hab. n. med. Marek Kuch
Echokardiografia
dr n. med. Marcin Szulc
Medycyna metaboliczna
dr n. med. Radosław Szczęch
Kardionefrologia
lek. med. Robert Małecki
Wady serca
dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska
Farmakologia w praktyce kardiologicznej
lek. med. Marek Postuła
Dowody medyczne w kardiologii
dr n. med. Barbara Wizner
Publikacja ukazuje się we współpracy
z partnerem edukacyjnym
ul. Bema 65 lok. 56,01-244 Warszawa,
tel. (22) 862 36 63 /64/
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności
za treść reklam i ogłoszeń
www.mededu.pl
List od redaktora
Jacek Lewandowski .............................................
2
WADY SERCA
Profilaktyka infekcyjnego zapalenia
wsierdzia – co nowego w aktualnych
wytycznych ACC/AHA?
Ewa Orłowska-Baranowska .................................
3
POZNAJ OŚRODKI KARDIOLOGICZNE
Szpital Kolejowy w Pruszkowie
Oddział Kardiologiczny – historia i stan obecny
Ewa Komorowska ................................................ 4
Niescalenie mięśnia sercowego jako
prawdopodobna przyczyna udaru
niedokrwiennego mózgu – opis przypadku
Joanna Płońska ...................................................
5
Jak zaburzenia przewodzenia mogą prowadzić
do... zaburzeń psychicznych. Opis przypadku
Leszek Wolniewicz ...............................................
6
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE I MEDYCYNA METABOLICZNA
Doraźne leczenie nadciśnienia tętniczego
Dariusz Sajnaga, Jacek Lewandowski . ................
7
DOWODY MEDYCZNE W KARDIOLOGII
Badanie ACCOMPLISH – benazepril w połączeniu
z amlodypiną lub hydrochlorotiazydem
w leczeniu nadciśnienia tętniczego u pacjentów
z grupy dużego ryzyka
Piotr Jędrusik . .................................................... 8
FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KARDIOLOGICZNEJ
Przestrzeganie zaleceń warunkiem
sukcesu terapeutycznego. Rozważania
na temat compliance, adherence i persistence
na przykładzie terapii hipolipemizującej
Magdalena Ciołkowska, Artur Mamcarz ...............
9
Mechanizmy hipotensyjnego działania statyn
Joanna Bidiuk, Maciej Siński ............................ 10
LIST OD REDAKTORA
Szanowni Państwo,
na przełomie zimy i wiosny oddajemy w Państwa ręce kolejny numer „Kardiologii w Praktyce”. I tym
razem gorąco zachęcam do lektury. Choć nasze czasopismo nie ukazuje się bardzo często, wciąż dokładamy
wszelkich starań, aby dostarczać Państwu najświeższych wiadomości dotyczących diagnostyki i leczenia schorzeń kardiologicznych. W bieżącym numerze staraliśmy się wiadomości praktyczne nieco „przyprawić” teorią.
Wróciliśmy również do pomysłu, który był już realizowany na łamach „Kardiologii w Praktyce”. Ale po kolei.
Przede wszystkim chcę zwrócić Państwa uwagę na dwa praktyczne artykuły. W pierwszym pani doc. Ewa
Orłowska-Baranowska porusza problem profilaktyki infekcyjnego zapalenia wsierdzia. Jak ważki to problem,
nie muszę podkreślać. Wciąż brak zaktualizowanych zaleceń europejskich, a polskie zalecenia są już bardzo
stare. Na szczęście możemy korzystać również z rekomendacji amerykańskich. Cieszy, że autorzy krytycznie
podchodzą do skuteczności profilaktyki u wielu chorych, a przez to ograniczają rzeczywiste wskazania do tych
stanów, które rzeczywiście są zagrożeniem dla pacjentów. W drugim artykule dr Dariusz Sajnaga porusza problem doraźnej terapii nadciśnienia. Ze zjawiskiem nagłego wzrostu ciśnienia spotykamy się często. Stan ten
jest bardzo frustrujący dla chorych, nierzadko również dla lekarzy. W artykule omówiono najpilniejsze postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne u chorych z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi. Wart podkreślenia
jest fakt, że wielu pacjentów nie musi być kierowanych do szpitala, a skuteczne leczenie można ograniczyć do
ambulatorium. Do artykułów praktycznych zaliczyłbym także artykuł dra Piotra Jędrusika omawiający badanie ACCOMPLISH. Dotyczy ono skuteczności dwóch schematów terapeutycznych, opartych na połączeniu
antagonisty wapnia z inhibitorem konwertazy i diuretyku z inhibitorem konwertazy, stosowanych u chorych na
nadciśnienie. Ciekawe, czy badanie to przekona lekarzy do stosowania terapii złożonej i do wyboru określonych
połączeń lekowych? Nie wiem wreszcie, czy najbardziej praktycznego charakteru nie ma artykuł dr Magdaleny
Ciołkowskiej i prof. Artura Mamcarza dotyczący, mówiąc najogólniej, współpracy pacjentów z lekarzami podczas leczenia. O problemie tym można wiele mówić i pisać. W praktyce, niestety, rzadko zwraca się na niego
uwagę. A przecież wystarczy wspomnieć, że na nic nasza wiedza i skuteczność leków, gdy pacjent nie będzie
się stosował do lekarskich zaleceń i nie będzie przyjmował leków. Teoretyczną tematykę ma artykuł dr Joanny
Bidiuk dotyczący hipotensyjnego działania statyn. Wszyscy wiemy, że ta grupa leków zdobywa coraz to nowe
przyczółki w leczeniu różnych chorób. Dzieje się tak również w nadciśnieniu tętniczym. Konieczność stosowania statyn u chorych z nadciśnieniem, o wysokim i bardzo wysokim ryzyku sercowo-naczyniowym wcale nie
dziwi. Ale czy leki te mogłyby stać się również lekami hipotensyjnymi? Istnieją pewne przesłanki, by tak sądzić.
Mam nadzieję, że wyrobić sobie opinię na ten temat pozwoli Państwu zamieszczony artykuł.
Na koniec o realizowanym na łamach „Kardiologii w Praktyce” pomyśle. Otóż będziemy chcieli sukcesywnie prezentować na łamach czasopisma ośrodki kardiologiczne. Nie muszą to być duże kliniczne oddziały.
Miło nam będzie, jeśli dowiecie się Państwo od nas, że oto całkiem niedaleko znajduje się świetnie działający
oddział kardiologiczny o określonych zainteresowaniach. W bieżącym numerze prezentujemy oddział kardiologiczny z Pruszkowa, a w zasadzie prezentują go Koledzy tam pracujący. Bardzo im za to dziękuję i zachęcam
innych. Z przyjemnością pomożemy tym z Państwa, którzy chcieliby zaprezentować swoje ośrodki na naszych
łamach.
Serdecznie zapraszam Państwa do lektury.
Jacek Lewandowski
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
WADY SERCA
Doc. dr hab. n. med. Ewa Orłowska-Baranowska
Profilaktyka infekcyjnego zapalenia
wsierdzia – co nowego w aktualnych
wytycznych ACC/AHA?
Prevention of infective endocarditis: guidelines from the American Heart
Association
Klinika Wad Nabytych Serca Instytutu Kardiologii
Streszczenie
Pomimo postępu w leczeniu kardiochirurgicznym i dostępu do nowych, coraz bardziej skutecznych antybiotyków infekcyjne zapalenie wsierdzia jest chorobą o poważnym rokowaniu, kończącą się nierzadko śmiercią
chorego. Profilaktyka zapalenia wsierdzia powinna zmniejszyć ryzyko zachorowania w grupie chorych narażonych
na proces zapalny wsierdzia. Prezentowany w obecnym numerze KwP artykuł ma na celu przedstawienie aktualnych, opublikowanych w 2007 r. (aktualizacja 2008 r.) zaleceń amerykańskich towarzystw kardiologicznych
dotyczących profilaktyki infekcyjnego zapalenia wsierdzia oraz wskazanie różnic w stosunku do rekomendacji
Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego z 2004 r.
Słowa kluczowe: profilaktyka infekcyjnego zapalenia wsierdzia
Abstract
A new guideline of American Heart Association on the prevention of infective endocarditis from 2007 is
presented.
Key words: infective endocarditis, prevention
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
POZNAJ OŚRODKI KARDIOLOGICZNE
Lek med. Elżbieta Komorowska
Szpital Kolejowy w Pruszkowie
Oddział Kardiologiczny – historia i stan
obecny
Railway Hospital in Pruszków
Cardiologic Department – history and present state
Szpital Kolejowy im. Włodzimierza Roeflera SPZOZ
05-800 Pruszków, ul. Warsztatowa 1
tel.: (022) 758-78-13
Streszczenie
W artykule przedstawiono krótką historię i stan obecny Szpitala Kolejowego i jego Oddziału Kardiologicznego w Pruszkowie. Zaprezentowano główne aktywności i zainteresowania personelu oddziału.
Słowa kluczowe: oddział kardiologiczny, diagnostyka kardiologiczna
Abstract
In article a short history and present state of Railway Hospital in Pruszków and its cardiological departament was shown. Doctors main activities and area of interest were presented.
Key words: cardiological departament, cardiological diagnostics
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
Lek. med. Joanna Płońska
Niescalenie mięśnia sercowego jako
prawdopodobna przyczyna udaru
niedokrwiennego mózgu – opis przypadku
Isolated left ventricular noncompaction, as a possible cause of ischemic
stroke - case report
Oddział Kardiologii Szpitala Kolejowego im. dr. med. Włodzimierza Roeflera w Pruszkowie
Streszczenie
W artykule opisano przypadek chorej z niescaleniem mięśnia lewej komory jako prawdopodobną przyczyną
udaru niedokrwiennego. Przedstawiono obrazy echokardiograficzne.
Słowa kluczowe: izolowane niescalenie mięśnia lewej komory, udar niedokrwienny, echokardiografia
Abstract
In article a case report was presented concerning of isolated left ventricular noncompaction as a probable
cause of ischemic stroke. Echocardiographic images were presented.
Key words: isolated left ventricular noncompaction, ischemic stroke, echocardiography
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
Lek. med. Leszek Wolniewicz
Jak zaburzenia przewodzenia mogą
prowadzić do... zaburzeń psychicznych.
Opis przypadku
How cardiac blocks may lead to… mental disorders. Case report
Oddział Kardiologii Szpitala Kolejowego im. dr. med. Włodzimierza Roeflera w Pruszkowie
Streszczenie
Zasłabnięcia stanowią częstą przyczynę hospitalizacji na oddziale kardiologicznym. Mimo znacznego postępu w diagnostyce nadal w codziennej praktyce spotyka się przypadki, które sprawiają znaczne trudności w ustaleniu przyczyny zasłabnięć.
Prezentowany przypadek 58-letniego mężczyzny pokazuje problemy, jakie mogą wystąpić w trakcie diagnostyki.
Słowa kluczowe: zaburzenia przewodzenia, zaburzenia rytmu, blok AV
Abstract
Collapse is often a cause of hospitalization in cardiological departments. However progress is made in
diagnostic approach to collapse, still in daily practice there are patients in whom a cause of collapse is difficult to
establish. A case report of 58 years old man shows diagnostic problems.
Key words: atrioventaler, heart arrytmia, block
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
NADCIŚNIENIE TĘTNICZE I MEDYCYNA METABOLICZNA
Lek. med. Dariusz Sajnaga1, dr n. med. Jacek Lewandowski2
Doraźne leczenie nadciśnienia tętniczego
Therapy of hypertensive crises
1
2
Oddział Kardiologiczny Szpitala Kolejowego w Pruszkowie
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Naczyń Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gaciong
Streszczenie
W artykule przedstawiono zasady postępowania u chorych z wysokimi wartościami ciśnienia tętniczego
zgodnie z obowiązującymi zaleceniami. Omówiono stany kliniczne, w tym fazę złośliwą/przyspieszoną nadciśnienia, wymagające szybkiej interwencji terapeutycznej. Wskazano na główne leki hipotensyjne stosowane w stanach doraźnych.
Słowa kluczowe: stany doraźne, leczenie hipotensyjne, faza przyspieszona
Abstract
In article, principles of therapy in hypertensive crises were shown according to current recommendations.
Clinical situations, including accelerated/malignant hypertension were described, which required an immediate
pharmacological intervention. Main hypotensive drugs used in hypertensive emergencies were presented.
Key words: hypertensives crises, hypotensive therapy, accelerated hypertension
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
DOWODY MEDYCZNE W KARDIOLOGII
Dr n. med. Piotr Jędrusik
Badanie ACCOMPLISH – benazepril
w połączeniu z amlodypiną lub
hydrochlorotiazydem w leczeniu
nadciśnienia tętniczego u pacjentów z grupy
dużego ryzyka
Avoiding Cardiovascular Events through Combination Therapy in Patients
Living with Systolic Hypertension
Omawiana praca:
Kenneth Jamerson M.D., Michael A. Weber M.D., George L. Bakris M.D., Björn Dahlöf M.D., Bertram Pitt M.D.,
Victor Shi M.D., Allen Hester Ph.D., Jitendra Gupte M.S., Marjorie Gatlin M.D., Eric J. Velazquez M.D. w imieniu
autorów badania ACCOMPLISH. Benazepril plus amlodipine or hydrochlorothiazide for hypertension in highrisk patients. N. Engl. J. Med. 2008, 359: 2417-2428 (numer badania w rejestrze prób klinicznych ClinicalTrials.
gov: NCT00170950).
Streszczenie
W badaniu ACCOMPLISH porównywano efekty leczenia kombinacją benazeprilu i amlodypiny oraz benazeprilu i hydrochlorotiazydu u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym z grupy dużego ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych. Ocena chorobowości i umieralności z przyczyn sercowo-naczyniowych wykazała przewagę
leczenia benazeprilem i amlodypiną nad kombinacją benazeprilu i hydrochlorotiazydu, mimo iż w obu grupach
uzyskano podobne obniżenie ciśnienia tętniczego.
Słowa kluczowe: nadciśnienie tętnicze, leczenie skojarzone, inhibitor ACE, antagonista wapnia
Abstract
The ACCOMPLISH study compared combined treatment with benazepril-amlodypine and benazepril-hydrochlorthiazide in hypertensive patients at high risk of cardiovascular events. The use of benazepril-amlodipine
combination resulted in reduced cardiovascular morbidity and mortality compared to treatment with benazepril
and hydrochlorthiazide despite similar blood pressure reduction in both study groups.
Key words: hypertension, combined treatment, ACE inhibitor, calcium antagonist
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
FARMAKOLOGIA W PRAKTYCE KLINICZNEJ
Lek. med. Magdalena Ciołkowska,
prof. nadzw. dr hab. n. med. Artur Mamcarz
Przestrzeganie zaleceń warunkiem
sukcesu terapeutycznego. Rozważania
na temat compliance, adherence i persistence
na przykładzie terapii hipolipemizującej
Compliance as condition for therapeutical success. Considerations on
compliance, adherence and persistence based on hypolipemic therapy
III Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii II Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego
Streszczenie
W wielu badaniach klinicznych udowodniono istotne korzyści z przyjmowania statyn w prewencji pierwotnej i wtórnej chorób sercowo-naczyniowych. Działanie tych leków można jednak zaobserwować tylko w przypadku przestrzegania przez pacjentów zaleceń dotyczących ich regularnego przyjmowania w odpowiednich dawkach.
Omówiono czynniki mogące wpływać na dobre, częściowe i złe przestrzeganie zaleceń oraz wytrwałość w stosowaniu terapii, jak również różne podejścia do badania tych zjawisk. Współpraca pacjenta z lekarzem w zakresie stosowania statyn jest stosunkowo dobra w porównaniu ze stosowaniem innych grup leków stosowanych w chorobach sercowo-naczyniowych. Istotnie wpływa na nią dobra tolerancja leku przez pacjenta, a z drugiej strony zwykle
długo utrzymujący się brak objawów hiperlipidemii. Przestrzeganie zaleceń powinno być poprawiane przez wielopłaszczyznowe działania w zakresie polityki społeczno-ekonomicznej, zdrowia publicznego i ukierunkowanej
edukacji personelu medycznego oraz pacjentów.
Słowa kluczowe: przestrzeganie zaleceń, wytrwałość w leczeniu, statyny, choroby sercowo-naczyniowe,
prewencja
Abstract
There is a number of clinical trials showing evidence for significant benefits from using statins in primary
and secondary prevention of cardio-vascular diseases. Effect of these medicines may be only seen in patients
compliant with prescribed therapy – taking proper doses on regular basis. Factors influencing good-, partialand non-adherence and persistence are discussed, as well different approaches to studying these phenomena.
Patient-physician cooperation in statin therapy is relatively better comparing to other cardiovascular treatments.
It is significantly influenced by good tolerance to statins, and long asymptomatic period in hyperlipidemia on
the other hand. Compliance should be improved by multilayer activities in socio-economic politics, public health
and directed education of health providers and patients.
Key words: compliance, adherence, persistence, statins, cardiovascular diseases, prevention
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009
Lek. med. Joanna Bidiuk, dr n. med. Maciej Siński
Mechanizmy hipotensyjnego działania statyn
Mechanisms of hypotensive effects of statins
Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych, Nadciśnienia Tętniczego i Chorób Naczyń Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego
Kierownik: prof. dr hab. n. med. Zbigniew Gaciong
Streszczenie
W pracy omówiono pozahipolipemizujące działania statyn. Wskazano, że leki mogą wpływać na wysokość
ciśnienia tętniczego krwi. Przedstawiono mechanizmy działania statyn mogące mieć wpływ na redukcję ciśnienia
tętniczego. Podkreślono możliwość wpływu statyn na ciśnienie poprzez hamowanie aktywności współczulnej.
Słowa kluczowe: nadciśnienie tętnicze, statyny, układ współczulny
Abstract
In article other than hipolipidemic effects of statins were described. Potential effects of statins on blood
pressure were shown. Some mechanisms were presented by which statins might reduce increased blood pressure values. It was shown, that statins might influence blood pressure by sympathetic activity inhibition.
Key words: hypertension, statins, sympathetic nervous system
10
Kardiologia w Praktyce
Vol. 3/Nr 1(9)/2009