Obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego

Obowiązki gmin w zakresie
planowania energetycznego
™
Piotr Kukla
Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania Energii
e-mail: [email protected]
Nowy Targ, 29 marzec 2011 r.
Fundacja na rzecz Efektywnego Wykorzystania energii (FEWE) realizuje prace z
zakresu działalności statutowej oraz działalności gospodarczej. W ramach prac
statutowych prowadzone są następujące projekty europejskie (głównie IEE):
•„Doskonalenie poziomu edukacji w samorządach terytorialnych w zakresie
zrównoważonego gospodarowania energią i ochrony klimatu Ziemi” ze środków
Mechanizmu Finansowego EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego,
•„SEC-BENCH – miasta i gminy Zrównoważonej Energii – Benchmarking wskaźników
energii i ochrony klimatu ziemi na stronach internetowych”,
•„PEPESEC – Partnerstwo w planowaniu energetycznym narzędziem dla realizacji
równoważonej energii w miastach i gminach”,
• „3-NITY - Trójrodzajowe podejście do planowania energetycznego i zrównoważonego
rozwoju na poziomie lokalnym.
W ramach działalności gospodarczej wykonujemy: plany energetyczne dla gmin,
programy ograniczenia niskiej emisji oraz audyty energetyczne.
Prowadzimy również działalność edukacyjną (w tym w zakresie OZE) w zależności od
potrzeb w ramach działalności statutowej lub działalności gospodarczej.
1
Gmina jest gospodarzem na swoim terenie, od jej aktywności i
realizacji polityki zrównoważonego rozwoju zależy jakość życia
społeczności lokalnej. Podkreślić należy, że podstawą rozwoju
cywilizacyjnego jest powszechny dostęp do mediów energetycznych.
Obowiązki gminy w zakresie realizacji lokalnej polityki energetycznej
regulują przepisy obligatoryjne:
¾Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r.
(tekst jednolity z dnia 12.10.2001 r. Dz. U. Nr 142 poz. 1591 z
późniejszymi zmianami)
¾Ustawa Prawo energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r.
(tekst jednolity z dnia 16.05.2006 r. Dz. U. Nr 89 poz. 625 z późn. zm.)
oraz Polityka energetyczna Polski do 2030 roku przyjęta w dniu
10 listopada 2009 roku przez Radę Ministrów.
2
Obowiązki gmin w zakresie planowania i organizacji
zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa gazowe
Zgodnie z Art.. 19. UPE Prezydent/Burmistrz/Wójt zobligowany został
do opracowania:
• „Projektu założeń do zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i
paliwa gazowe dla całego obszaru gminy lub jej części”,
• „Projektu planu zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną i paliwa
gazowe dla całego obszaru gminy lub jej części”,
• Konieczność opracowania „Projektu planu...” zachodzi tylko w
przypadku, gdy plany rozwoju przedsiębiorstw energetycznych nie
zapewniają realizacji „Założeń do planu...”.
3
Rola gminy w tworzeniu rynku energii
Obowiązki gmin w zakresie planowania energetycznego – zapisy
Ustawy Prawo Energetyczne (UPE) z dnia 10 kwietnia 1997 r.
(Dziennik Ustaw z 2006r. Nr 89, poz. 625 wraz z późniejszymi
zmianami).
Do zadań własnych gminy (Art.. 18., ust.1. UPE) w zakresie
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe należy:
• planowanie i organizacja zaopatrzenia w ciepło energię elektryczną
i paliwa gazowe na obszarze gminy,
• planowanie oświetlenia miejsc publicznych i dróg znajdujących się
na terenie gminy,
• finansowanie oświetlenia ulic, placów i dróg, znajdujących się na
terenie gminy.
Powyższe zapisy nie mają zastosowania do autostrad i dróg
ekspresowych w rozumieniu przepisów o autostradach płatnych.
Założenia i plany energetyczne
Art. 19. Ustawy Prawo Energetyczne
1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) opracowuje projekt założeń do planu zaopatrzenia w
ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe, zwany dalej “projektem założeń”.
2. Projekt założeń sporządza się dla obszaru gminy lub jej części.
3. Projekt założeń powinien określać:
1) ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energię
elektryczną i paliwa gazowe;
2) przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw
gazowych;
3) możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii,
z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych
źródłach energii, energii elektrycznej wytwarzanej w skojarzeniu z wytwarzaniem
ciepła
oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych;
4) zakres współpracy z innymi gminami.
4. Przedsiębiorstwa energetyczne udostępniają nieodpłatnie wójtowi (burmistrzowi,
prezydentowi miasta) plany, o których mowa w art. 16 ust. 1, w zakresie dotyczącym terenu
tej gminy oraz propozycje niezbędne do opracowania projektu założeń.
4
Zmiany w ustawie Prawo energetyczne
8 stycznia 2010 roku Sejm przyjął zmiany w Ustawie Prawo energetyczne.
Najważniejsze zmiany to:
9
operator systemu energetycznego sporządza plan rozwoju w zakresie zaspokojenia
obecnego i przyszłego zapotrzebowania na energię elektryczną na okres nie krótszy niż
5 lat, oraz prognozy dotyczące stanu bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej na
okresy nie krótsze niż 15 lat. Operator dokonuje co 3 lata oceny realizacji planu,
przedkłada propozycje zmian Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki,
9
aktualizacja planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych następuje nie rzadziej niż 3
lata i uwzględnia zmiany w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
albo, w przypadku braku takiego planu zmiany w studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego gminy
Zmiany w ustawie Prawo energetyczne
Gmina realizuje swoje zadania zgodnie z:
9
miejscowym
planem
zagospodarowania
przestrzennego,
a
w
przypadku braku takiego planu — z kierunkami rozwoju gminy
zawartymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego gminy,
9
odpowiednim
programem
ochrony
powietrza
przyjętym
na
podstawie art. 91 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. — Prawo ochrony
środowiska”.
5
Zmiany w ustawie Prawo energetyczne
Gmina realizuje swoje zadania zgodnie z:
9
wprowadzono termin uchwalenia założenia do planu zaopatrzenia
gminy w ciepło, energię elektryczną wynoszący 2 lata od daty
wejścia zmian w prawie energetycznym. Założenia sporządza się na
okres co najmniej 15 lat i aktualizuje co najmniej raz na 3 lata,
9
gmina opiniuje plany przedsiębiorstw energetycznych w zakresie
zaspokojenia obecnego i przyszłego zapotrzebowania na paliwa gazowe i
energię oraz obowiązek uwzględnienia tych planów przy realizacji zadań
gminy w zakresie zaopatrzenia ciepło, paliwa gazowe i energię
elektryczną.
NOWELIZACJI USTAWY – PRAWO ENERGETYCZNE – WSTECZNE ODLICZANIE DLA GMIN BEZ ZAŁOŻEŃ
SPORZĄDZENIE PROJEKTU ZAŁOŻEŃ W WERSJI DO UZGODNIEŃ –
LISTOPAD 2011
OPINIOWANIE, UZGODNIENIA, WYŁOŻENIE DO PUBLICZNEGO WGLĄDU – LUTY 2012
UCHWALENIE ZAŁOŻEŃ DO 11
MARCA 2012
ILE ZOSTAŁO GMINOM CZASU NA OPRACOWANIE ZAŁOŻEŃ?
PRZYSTĄPIENIE WYKONAWCY DO OPRACOWANIA PROJEKTU ZAŁOŻEŃ – MAJ 2011
WYBÓR WYKONAWCY –
MARZEC 2011
SPECYFIKACJA NA SPORZĄDZENIE PROJEKTU ZAŁOŻEŃ –
STYCZEŃ 2011
6
Gmina, a planowanie
¾ Dyrektywa 2006/32/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5
kwietnia 2006r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii
i usług energetycznych;
¾ Ustawa – Prawo energetyczne z 10 kwietnia 1997, Art. 18 – zadania
własne gminy w zakresie zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczna i
paliwa gazowe;
¾ „Polityka Energetyczna Polski do 2030” z 10 listopada 2009r.
¾ Krajowy plan działań dotyczących efektywności energetycznej (EEAP)
¾ Projekt Ustawy o Efektywności Energetycznej.
Aktualne priorytety polityki energetycznej
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
POPRAWA EFEKTYWNOŚCI ENERGETYCZNEJ
OGRANICZENIE EMISJI GAZÓW CIEPLARNIANYCH
WZROST BEZPIECZEŃSTWA DOSTAW PALIW
I ENERGII
DYWERSYFIKACJA STRUKTURY WYTWARZANIA ENERGII
ELEKTRYCZNEJ POPRZEZ WPROWADZENIE ENERGETYKI
JĄDROWEJ
ROZWÓJ WYKORZYSTANIA ODNAWIALNYCH ŹRÓDEŁ
ENERGII, W TYM BIOPALIW ORAZ ENERGII ELEKTRYCZNEJ
W SKOJARZENIU
ROZWÓJ KONKURENCYJNYCH RYNKÓW PALIW
I ENERGII
OGRANICZENIE ODDZIAŁYWANIA ENERGETYKI
NA ŚRODOWISKO
7
Nowe podejście do planowania energetycznego wynikające z
polityki Unii Europejskiej – pakiet klimatycznoklimatycznoenergetyczny:
¾ UE liderem i wzorem dla reszty świata dla ochrony klimatu
ziemi – niedopuszczenia do większego niż 20C wzrostu
średniej temperatury Ziemi,
¾ Cele pakietu „3 x 20%” (redukcja gazów cieplarnianych,
wzrost udziału OZE w zużyciu energii finalnej, wzrost
efektywności energetycznej) współrealizują politykę
energetyczną UE.
Nowe podejście do planowania energetycznego wynikające z
polityki Unii Europejskiej – pakiet klimatycznoklimatycznoenergetyczny:
Cele szczegółowe pakietu klimatycznego:
• zmniejszyć emisję gazów cieplarnianych (EGC) o 20% w 2020
w stosunku do 1990r przez każdy kraj członkowski,
• zwiększyć udział energii ze źródeł odnawialnych (OZE) do 20%
w 2020r, w tym osiągnąć 10% udziału biopaliw.
8
Krajowe rozwiązania – implementacja celów UE:
1. Krajowy plan na rzecz efektywności energetycznej – przeniesienie
obowiązku lokalnych planów w Ustawie o efektywności
energetycznej (Dyrektywa UE)
2. Plan działań na rzecz wzrostu wykorzystania OZE do 2020 roku
(Dyrektywa UE)
3. Polityka energetyczna Polski do 2030 r (przyjęta w listopadzie 2009r.):
2009r.):
- przyjęcie celów pakietu klimatycznoklimatyczno-energetycznego,
- zeroenergetyczny rozwój kraju do 2030 roku,
- wypracowanie ścieżki dojścia do 15% udziału OZE w zużyciu
energii finalnej
4. Ustawa o efektywności energetycznej (planowane wejście w życie
życie
2010r)
Mechanizmy – Dyrektywa 2006/32/WE – projekt Ustawy:
1. Dyrektywa o efektywności energetycznej i serwisie energetycznym:
energetycznym:
zmniejszenie od 2008r. zużycia energii końcowej o 1%/rok,
czyli osiągnięcie 9% w 2016r;
obowiązek stworzenia i okresowego uaktualnienia krajowego
planu działań dla poprawy efektywności energetycznej.
2. Ustawa o efektywności energetycznej (projekt wersja lipiec 2009):
2009):
narodowy cel w zakresie efektywnego wykorzystania energii
zadania jednostek sektora publicznego we własnych
budynkach i obiektach:
gmina jako wzorzec i lider
zobowiązanie do 1%/rok oszczędności energii
mechanizm „białych certyfikatów” – uzyskania i umorzenia
świadectw efektywności energetycznej
9
Mechanizmy Dyrektywa 2002/91/WE – Ustawa prawo budowlane:
1. Ustanowienie nienaruszalnych wymagań energetycznych dla nowych
nowych i
remontowanych budynków.
2. Certyfikacja energetyczna budynków.
3. Kontrola kotłów, systemów klimatyzacji i instalacji grzewczych.
grzewczych.
Mechanizmy – Dyrektywa 2009/28/WE – prognoza OZE:
1.Zapewnienie osiągnięcia celu 20% udziału (Polska – 15%) OZE w
zużyciu energii finalnej i 10% udziału biopaliw (OZE) w zużyciu
paliw i w transporcie
2. Każdy kraj opracuje i wdroży Krajowy Plan Działań do 30 czerwca
czerwca
2010 r.
3. Cele krajowego planu przeniesione na energię elektryczną, ogrzewanie
ogrzewanie
i chłodzenie, transport.
Mechanizmy Dyrektywa 2002/91/WE –
Ustawa prawo budowlane:
1. Czerwone certyfikaty za energię
elektryczną z kogeneracji węglowej,
2. Żółte certyfikaty za energię elektryczną z
kogeneracji gazowej
3. Zielone certyfikaty za energię elektryczną z
OZE,
4. Białe certyfikaty za oszczędność energii
finalnej
10
S RG
Zakre s Us tawy PE
S trate g ia ro zwo ju
s po łe c zno g o s po darc ze g o
g miny
PRPE
Plan ro zwo ju
prze ds ię bio rs tw
prze s ył. i dys tr.
(g az, e ne rg ia)
MPZP
Mie js c o wy Plan lub
S tudium
Zag o s po daro wania
Prze s trze nne g o Gminy
ZPZE
PZE
Do bro wo lne
Plan zao patrze nia
w e ne rg ię
g miny
LEAAP
Lo kalny plan działań
e fe ktywno ś c i
e ne rg e tyc zne j
Zało że nia do planu
zao patrze nia g miny w
e ne rg ię
S EAP
POP
Plan działań na rze c z
zró wno ważo ne j
g o s po darki
e ne rg e tyc zne j g miny
Pro g ram o c hro ny
ś ro do wis ka g miny,
w tym po wie trza
Le g e nda
o pc jo nalnie
Źró dło : Inte rpre tac ja FEWE
s e kwe nc je us tawo we
s przę że nia ko g e ne rac yjne
i me ryto ryc zne
PZE
POS
LEEP
SEAP
PZE
LEEP
JEST
POS
SEAP
WINNO BYĆ
11
Lokalny Plan Działań – implementacja w
gminie Krajowego Planu Działań - cele
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
Osiągnięcie celu indykatywnego oszczędności energii zgodnie
z wymaganiami Dyrektywy 2006/32/WE tj. 9% w roku 2016 w stosunku do
roku 2007
Rozwój zarządzania energią w gminie
Zdobycie szczegółowej wiedzy o sytuacji energetycznej gminy oraz ocenę
postępu skuteczności poszczególnych przedsięwzięć, także na potrzeby
podejmowania decyzji o nowych działaniach (zakres i priorytet działań)
Zwrócenie uwagi na zagadnienia związane z efektywnością energetyczną w
sektorze transportu
Zwiększenie efektywności wykorzystania energii w obiektach gminnych
o najwyższych priorytetach działań
Lokalny Plan Działań – implementacja w
gminie Krajowego Planu Działań - cele
(6)
(7)
(8)
(9)
(10)
Wdrożenie działań pilotowych w zakresie czystych źródeł energii oraz
poprawy efektywności wytwarzania energii
Aktywizacja uczestników lokalnego rynku energii oraz intensyfikacja
współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami energetycznymi a miastem
Zwiększenie elementarnej wiedzy oraz świadomości użytkowników energii
w zakresie efektywności energetycznej w różnych sektorach odbiorców
Edukacja w zakresie możliwości prowadzenia inwestycji poprawiających
efektywność wykorzystania energii przez końcowych odbiorców energii,
z uwzględnieniem zagadnień technicznych i ekonomicznych
Intensyfikacja wymiany informacji pomiędzy użytkownikami energii
w zakresie zwiększenia efektywności energetycznej w transporcie
indywidualnym oraz gospodarstwach domowych
12
Inicjatywa miast na rzecz poprawy klimatu ziemi
Convenant of Mayors
Do projektu włączyło się 1295 gmin
(głównie w Europie) w tym gminy Polskie:
9 Bielsko-Biała
9 Dzierżoniów
9 Łubianka
9 Niepołomice
9 Raciechowice
9 Warszawa
Konieczne zmiany w planowaniu energetycznym
¾ konieczność sporządzania Programów Efektywności
Energetycznej ze szczególnym uwzględnieniem wyznaczenia
potencjału oszczędności w budynkach użyteczności publicznej
oraz w transporcie publicznym,
¾ zunifikowanie zestawu wskaźników energetycznych w celu
ujednolicenia bilansów energetycznych gmin (dokumenty są
opracowywane przez różne firmy). Projekt SECBENCH.
13