Przyrodniczy projekt edukacyjny „W pustyni i w puszczy”

Przyrodniczy projekt edukacyjny
„W pustyni i w puszczy”
Katarzyna Czerwonka
MOTYWACJA DZIAŁANIA
Reforma systemu edukacji postawiła przed nauczycielami nowe wyzwania. Ukazała przede wszystkim konieczno przewarto ciowania własnego warsztatu pracy,
szerszego stosowania ró nych metod aktywnego uczenia oraz ci głego doskonalenia
si .
Tradycyjny sposób nauczania, czyli przekazywanie wiedzy w ramach z góry
ustalonego programu, gdzie nauczyciel był nieomylnym ekspertem, uczniowie byli
bierni, a metody aktywne były stosowane raczej rzadko, to ju prze ytek. Wymaga si
teraz od nas, aby przygotowa do ycia młodych ludzi, którzy posiadaj umiej tno i
miało podejmowania decyzji, s odpowiedzialni, samodzielni, maj zdolno ci organizacyjne, potrafi pracowa w grupie, a przy tym s odporni na stres.
Konieczne jest wi c wykorzystanie w procesie edukacyjnym przede wszystkim
tych metod, które zapewniaj najwi ksz skuteczno kształcenia, szczególnie metody
projektów. Pracuj c w ten sposób, stawiamy przed uczniami problemy i zadania zblione do tych, z którymi mog spotka si w rzeczywisto ci lub takie, które wymagaj
podobnego rodzaju działa i aktywno ci.
Metoda projektu pozwala na lepsze i pełniejsze samopoznanie, zwi ksza w
uczniach wiadomo posiadanych mo liwo ci.
Niezwykle cenne jest to, e uczniowie mog uczy si na własnych bł dach, nie
boj si pora ek, potrafi wyci gn z nich wnioski. Ucz si wiary w siebie, pozytywnego my lenia, rozwijaj te aspekty własnej osobowo ci, które s wa ne w szkole,
w domu, w pracy i yciu rodzinnym.
HISTORIA PROJEKTU
Szkoła, w której ucz , zawsze miała ambicje by szkoł nowoczesn . Szybko
wdro yli my si w nowe zadania, jakie przyniosła reforma systemu.
Okazało si , e do szybko powstały te pierwsze projekty, a niektóre z nich
stały si wiod cymi dla poszczególnych poziomów klas, realizowanymi obowi zkowo
w ramach zaj na ro nych przedmiotach.
Dla klas czwartych opracowali my projekt pt. „Dom to nie tylko ciany”, dla
klas pi tych projekt pt. „Mitologiczne przestrzenie”.
Brakowało nam pomysłu na temat projektu dla klas szóstych. Prac nad projektem rozpocz li my w roku szkolnym 2001/2002.
wietnym przedmiotem wydawała si lektura „W pustyni i w puszczy” Henryka
Sienkiewicza.
Był tylko jeden problem – brak korelacji w czasie. Pozycja ta bowiem jest omawiana na lekcjach j zyka polskiego w klasie pi tej, za na przyrodzie z tematyk
afryka sk spotykamy si w klasie szóstej (gdy pracujemy z podr cznikiem „ Przyroda” Wydawnictwo Wiking autorstwa E. Dudek, K. Tryl, E. Szedzianis).
Perspektywa ogromnych mo liwo ci interdyscyplinarnego potraktowania dzieła Sienkiewicza, fakt, e ucze b dzie zach cony do spojrzenia na tekst literacki z ró nych stron:
j zykowej, artystycznej, przyrodniczej, matematyczno-informatycznej a nawet religioznawczej, skłoniła zespół nauczycieli polonistów, aby w nast pnym roku szkolnym
(2002/2003) przesun omówienie lektury do klasy szóstej.
Jako nauczyciel przyrody, a z zamiłowania geograf, podj łam si przygotowania
cz ci przyrodniczej projektu. Chciałam pracowa JU – nie czekaj c do .przyszłego
roku. Miałam poczucie, e uczniowie klas szóstych s zainteresowani i ch tni do
realizacji tego pomysłu, maj wiele mo liwo ci, z zapałem i zaanga owaniem podejm si dodatkowych zada , co mo e wpłyn tak e na podwy szenie oceny z przyrody.
Prac t potraktowałam równie jako dodatkow dla uczniów zdolnych, stwarzała im ona okazj do pełniejszego przygotowania si do nauki w gimnazjum.
PREZENTACJA METODYCZNA PROJEKTU
„W PUSTYNI I W PUSZCZY” – cz przyrodnicza
Cele ogólne:
- rozwijanie zdolno ci i umiej tno ci my lenia twórczego, korzystania z ró nych
ródełinformacji;
- umiej tno selekcji i analizy informacji, wyci gania wniosków;
- rozwijanie ciekawo ci poznawczej;
- odkrywanie własnego potencjału twórczego;
- umiej tno przezwyci ania trudno ci;
- podejmowanie działa w nowych sytuacjach i realizowanie własnych pomysłów;
- kształcenie umiej tno ci prezentowania zebranych i opracowanych materiałów.
Cele szczegółowe
Po zako czeniu prac nad projektem uczniowie b d potrafili:
- umiejscowi przygody Stasia i Nel na mapie Afryki, zaznaczy tras ich podró y;
- wykorzysta dane klimatyczne ( rednia temperatura powietrza, suma opadów)
oraz cytaty z lektury do opisu stref klimatycznych Afryki;
- wykaza uzale nienie formacji ro linnych od warunków klimatycznych;
- wymieni gatunki ro lin, z którymi zetkn ły si dzieci i wskaza ich sposoby
przystosowania do warunków rodowiska naturalnego;
- wymieni i opisa zwierz ta yj ce na pustyni i sawannie;
- przedstawi współzale no ci mi dzy flor i faun w ró nych krajobrazach;
- opisa krajobrazy afryka skie w nawi zaniu do podró y dzieci (wymieni charakterystyczne elementy rze by i zjawiska przyrodnicze);
- wymieni grupy ludno ci, z którymi zetkn ły si dzieci, omówi sposoby przystosowania si ludzi do ró nych warunków rodowiska;
- poda przykłady chorób zaka nych n kaj cych ludno Afryki i drogi ich rozprzestrzeniania si (wykorzystuj c przy tym cytaty z lektury);
- opisa wygl d miast afryka skich na trasie podró y Stasia i Nel i porówna ze
współczesnymi aglomeracjami.
Czas realizacji: od stycznia do maja
Forma pracy: praca indywidualna dla uczniów zdolnych
Zawarcie kontraktu
➭ Temat projektu i jego cele: jak wy ej
➭ Forma wykonania projektu:
Portfolio – zbiór dokumentów pracy indywidualnej uczniów:
streszczenia informacji z materiałów ródłowych, zdj cia, schematy,
rysunki.
➭ Zagadnienia do opracowania1:
1. Informacje ogólne na temat kontynentu Afryki.
2. Trasa podró y Stasia i Nel.
3. Strefowo klimatyczna Afryki.
4. Krajobrazy afryka skie i charakterystyczne zjawiska przyrodnicze.
5. Ro linno Afryki.
6. Zwierz ta Afryki.
7. Ludno Czarnego L du – wygl d, tradycje, codzienne zaj cia rejony zamieszkania.
8. Choroby Czarnego L du – wygl d, architektura.
➭ ródła informacji:
Biblioteka, czytelnia Filmy
Komputer
- ksi ki popularno- - ekranizacje
naukowe,
„ W pustyni i w
puszczy” [dwie
- słowniki,
wersje].
- encyklopedie,
- atlasy,
- czasopisma.
- encyklopedie
- pomoc nauczyciemultimedialne,
la,
- Internet,
- zagadnienia omawiane podczas
- zdj cia, fotolekcji.
grafie.
Lekcje
➭ Terminy konsultacji z nauczycielem:
Co tydzie , w ramach godzin konsultacji z nauczycielem, a w razie potrzeby po indywidualnym uzgodnieniu.
➭ Zawarto
raportu (sprawozdania):
1
Zagadnienia z pozostałych przedmiotów (j zyka polskiego, matematyki, historii, informatyki, religii, j zyka obcego i sztuki) do opracowania w ramach omawianego projektu zestawiono w Zał czniku.
W opracowaniu sprawozdania nale y uwzgl dni :
1. Strona tytułowa:
!
Sprawozdanie z realizacji projektu
pt. .................................................................................
Autor ...........................................................
Czas realizacji ..............................................
2. Krótki opis przebiegu zadania:
a) wykaz ródełinformacji wykorzystanych podczas realizacji, nazwisko
i imi autora, tytuł ksi ki, miejsce wydania, wydawnictwo, rok wydania, strony);
b) przedstawienie własnych rozwi za poszczególnych problemów.
3. Refleksje przydatno ci wiedzy zdobytej (czego si nauczyłe ?) podczas realizacji projektu.
4. Informacje dotycz ce trudno ci, jakie wyst piły w czasie realizacji zadania
i sposoby radzenia sobie z nimi.
5. Krótka autorefleksja na temat własnych odczu zwi zanych z prac nad
projektem.
"
#
#
$
%
%
#
%
#
!
#
#
➭ Czas i sposób prezentacji:
Prezentacja odb dzie si w drugiej połowie maja podczas szkolnego konkursu.
„ W pustyni i w puszczy” .
Uczniowie przedstawi efekt ko cowy projektu wraz z krótkimi wypowiedziami.
Czas prezentacji 10 min. dla ka dego ucznia.
#
$
➭ Kryteria oceny:
- ocena materiałów zebranych w portfolio,
- ocena zaanga owania,
- ocena prezentacji,
- ocena efektu ko cowego projektu.
EWALUACJA PROJEKTU
– ka dy ucze otrzymuje i wypełnia kart ewakuacji.
Po przeanalizowaniu materiałów otrzymanych od dzieci i sprawdzeniu sensowno ci przygotowanych zada stwierdziłam, e projekt „ W pustyni i w puszczy”
mo e by realizowany jako mi dzyprzedmiotowy – integruj cy wiedz i umiej tnoci z ró nych przedmiotów. Dlatego zaproponowałam nauczycielom poszczególnych specjalizacji szczegółowe opracowanie celów i zada dotycz cych współtworzenia projektów na ich przedmiotach (patrz zał cznik 1).
$
$
%
$
%
!
#
$
#
#
REFLEKSJE PO ZAKO CZENIU PROJEKTU
Ogromn przyjemno ci był etap przygotowawczy projektu. Powrót do ksi ki z
dzieci stwa i spojrzenie na ni oczami człowieka dorosłego, a jednocze nie nauczyciela,
przyrodnika.
&
#
$
%
#
#
#
%
Czytaj c, zwracałam uwag nie tylko na kolejno wydarze i przygód dzieci, ale
zgł białam dzieło Sienkiewicza głównie pod k tem wyszukiwania zagadnie przyrodniczych, skrupulatnie je zaznaczaj c opisanymi fiszkami.
W ten sposób uzyskałam zakres informacji, spis zagadnie przyrodniczych, które nast pnie przeanalizowałam i pogrupowałam, uzyskuj c list zagadnie mo liwych do
opracowania przez uczniów.
Kolejnym etapem prac było odwiedzenie biblioteki szkolnej – zorientowanie si w jej
zasobach dotycz cych tematyki afryka skiej. Zaplanowałam inne mo liwo ci poszukiwania informacji przez uczniów.
Przygotowałam opis projektu i rozdałam ch tnym uczniom.
Musz przyzna , e projekt cieszył si ogromnym zainteresowaniem uczniów klas
szóstych, były to głównie osoby ch tne do pracy na ocen celuj c .
Powstały bardzo ciekawe opracowania, w których cytaty z literatury, dotycz ce zagadnie przyrodniczych w lekturze, wzbogacone były informacjami o obecnym stanie
wiedzy z literatury popularno-naukowej, encyklopedii multimedialnych, specjalistycznych
czasopism itd. Prace były pełne ilustracji, zdj , cytatów, własnej inwencji twórczej.
Uczniowie z ogromnym zaanga owaniem tworzyli przyrodnicze kompendia wiedzy o
Afryce. Zgromadzili ogromn ilo materiałów, umiej tnie je selekcjonowali, omawiali ze
mn ich celowo i sposoby wykorzystania w projekcie. Stali si prawdziwymi ekspertami, partnerami w dyskusji o Czarnym L dzie
Do tworzenia swoich prac projektowych zatrudnili tak e znajomych i rodziców, którzy maj c wi ksze mo liwo ci docierania do ródeł (w pracy, poprzez internet, w wyspecjalizowanych bibliotekach), wyszukiwali i przygotowywali swoim dzieciom stosowne
materiały.
Mo na wi c powiedzie , e to zadanie spełniło tak e pewne funkcje wychowawcze:
zbli yło do siebie rodzin , sprawiło, e wspólna praca i poszukiwanie pozwoliły sp dzi ze
sob wi cej czasu i pozna si z innej strony, cz ciej ze sob rozmawia . O tym wszystkim powiedziały mi dzieci w swoich podzi kowaniach i refleksjach.
Otrzymałam od uczniów wiele wzruszaj cych podzi kowa , w których podkre lały,
e bardzo podobał im si pomysł projektu, zaplanowane formy pracy. Cieszyły si równie , e mog konsultowa ze mn swoje pomysły i uzgadnia dalsze etapy pracy.
Ja równie przygotowałam indywidualne podzi kowania za wspaniał prac dla ka dego z uczniów. Sprawiło im to wielk przyjemno , było dla nich niew tpliwie zaskoczeniem i wa n pami tk , wspólnych potyczek z lektur „ W pustyni i w puszczy”
H. Sienkiewicza. Ka dy z nich czuł si dumny, wyró niony, usatysfakcjonowany i doceniony.
Po zako czeniu prac nad projektem nabrałam przekonania, e warto realizowa go w
kolejnych latach, rozszerzy o kolejne zagadnienia z innych przedmiotów, a tak e dzieli
si do wiadczeniami, rozpowszechnia pomysł realizacji mi dzyprzedmiotowego projektu
edukacyjnego „ W pustyni i w puszczy” opartego na dziele Henryka Sienkiewicza.
'
(
)
(
*
+
'
+
'
+
(
'
(
+
,
(
'
+
,
)
(
(
*
,
(
(
(
'
'
'
+
(
*
,
'
'
)
)
*
(
*
(
'
,
'
(
,
,
)
(
-
*
,
,
,
(
'
,
(
*
(
(
(
)
'
*
*
(
'
,
(
+
)
(
,
,
'
(
*
'
*
,
(
'
,
'
'
)
'
*
'
(
,
+
,
*
)
,
'
,
(
(
'
*
*
,
*
(
LITERATURA
Potocka B., Nowak L.: Projekty edukacyjne. Poradnik dla nauczycieli, Zakład Wydawniczy
SFS, Kielce 2002.
Mikina A., Zaj c B.: Jak wdra a metod projektów? Poradnik dla nauczycieli i uczniów
gimnazjum, liceum i szkoły zawodowej, Oficyna Wydawnicza „ Impuls” , Kraków 2001.
Królikowski J.: Projekt edukacyjny – materiały dla zespołów mi dzyprzedmiotowych, CODN,
Warszawa 2000.
.
/
0
1
1
*
MI DZYPRZEDMIOTOWY PROJEKT EDUKACYJNY
dla kl. VI
„W PUSTYNI I PUSZCZY”
2
autorzy: nauczyciele Szkoły Podstawowej nr 1 we Wrocławiu
HISTORIA
1. Powstanie Mahdiego (1881-1885). Fakty i legendy.
➭ Wyszukiwanie informacji w ródłach historycznych.
2. Dzieje budowy Kanału Sueskiego; jego znaczenie polityczne i gospodarcze.
3. Wkład Polaków w rozwój wiatowej nauki i techniki w XIX w.
mgr Renata Kołodziejczyk
3
4
J ZYK POLSKI
1. Henryk Sienkiewicz – pisarz i podró nik.
➭ „ Wielkie podró e zamiłowanego podró nika – trasa podró y, portret pisarza
w afryka skim stroju.
2. wiat przedstawiony „ W pustyni i puszczy”
➭ „ Afryka skie” trudno ci ortograficzne.
➭ „ Testujemy” Afryk – krzy ówki, rebusy, testy.
3. Sta i Nel – czyli – dwoje dzieci.
➭ Powtórzenie wiadomo ci o liczebnikach.
➭ Odmiana liczebników zbiorowych.
4. Fascynuj ce mro ce krew w yłach, niezwykłe przygody Stasia i Nel – opowiadamy.
➭ Przygody dzieci w Afryce – opowiadanie, plan ramowy, mapa.
➭ Bohaterowie „ W pustyni i puszczy” – klasyfikacje.
5. Mali podró nicy, podzwrotnikowa ulewa, lwy –piszemy opowiadanie.
➭ Streszczenie.
➭ Mapa my li.
➭ Opowiadanie 1-osobowe.
6. Pustynia – znaki Afryki
➭ Mapa my li.
➭ wiczenia dramowe.
➭ Cytowanie – piewaj ce piosenki, fatamorgana i burze piaskowe.
5
6
6
6
7
8
7
4
9
6
4
4
:
6
:
6
6
4
4
;
4
:
6
➭ Słowniczek poj afryka skich.
7. Konferencja prasowa Stasia Tarkowskiego.
➭ Wywiad.
➭ Relacje.
➭ Charakterystyka.
8. „ Filmowa” charakterystyka postaci.
➭ Cechy j zyka filmu.
➭ wiczenia stylistyczne.
➭ Scenki dramowe.
➭ Recenzja.
➭ Fotoreporta z pokazu mody.
➭ Mój zakładka afryka ska.
9. Lektura Sienkiewicza jako powie .
➭ Korzystanie z opracowa słownikowych i encyklopedycznych.
➭ Tworzenie definicji.
mgr El bieta Lubczy ska-Jeziorna
<
=
>
<
?
@
>
A
=
>
B
C
MATEMATYKA
1. Odejmowanie i dzielenie ułamków.
➭ Porównywanie ró nicowe i ilorazowe np. pr dko ci zwierz t afryka skich, ich
masy, wymiarów, powierzchni pa stw afryka skich itp.
2. Dodawanie ułamków dziesi tnych, mno enie ich przez liczby, zamiana jednostek.
➭ Obliczanie np. ł cznej masy wyposa enia karawany, maj c dane masy poszczególnych elementów wyposa enia podane w ró nych jednostkach.
➭ Obliczanie długo ci ł cznej trasy w drówki lub jej etapu.
➭ Obliczanie upływu czasu pomi dzy wydarzeniami, w ró nych jednostkach.
3. Porównywanie, zaznaczanie na osi liczbowej liczb ujemnych.
➭ Obliczanie temperatury w poszczególnych miejscach i porach dnia, porównywanie:
O ile wzrosła? Jaka jest ró nica temperatur? itp.
4. Obliczanie redniej, obliczanie brakuj cej liczby, maj c dan redni i pozostałe
liczby.
➭ Obliczanie redniej temperatur, opadów, powierzchni pa stw, itp.
5. Szukanie wspólnych dzielników, wspólnych wielokrotno ci liczb.
➭ Obliczanie, jak nale y rozdzieli ekwipunek karawany na odpowiedni liczb
zwierz t jucznych.
6. Pola znanych wielok tów, zamiana jednostek pola.
➭ Obliczanie przybli onej powierzchni obszaru (np. Kanału Sueskiego) na mapce
poprzez wypełnianie jej figurami o znanych polach (przybli anie i szacowanie
z góry i z dołu). Porównanie z danymi o danym obszarze ze ródeł.
@
<
>
A
D
>
>
<
@
D
@
@
A
D
D
@
<
<
@
B
A
D
D
A
D
A
D
>
A
@
=
D
D
D
@
@
E
<
7. Rysowanie diagramów słupkowych, dywanowych oraz kołowych.
➭ Diagramy mog ilustrowa rozkład powierzchni najwi kszych (lub wybranych)
pa stw Afryki, ludno Afryki według ras, długo ci najwi kszych rzek, długoci trwania poszczególnych etapów akcji powie ci itp.
➭ Opracowane wyniki ankiet na tematy zwi zane z akcj powie ci.
mgr Małgorzata Rakowska
F
I
G
J
H
G
J
J
H
J
F
F
J
SZTUKA
1. „ Rzeka marze ” – dzieci poznaj piosenk B. Kozidrak (ze cie ki d wi kowej filmu).
2. Instrumenty perkusyjne.
➭ Historia najstarszych instrumentów afryka skich
➭ Funkcje instrumentów perkusyjnych w ród plemion
➭ Wykonanie prostych instrumentów perkusyjnych na wzór tradycyjnych afryka skich.
3. Piosenka pt. „ Mango” (na podstawie popularnej melodii murzy skiej – WSiP.
➭ Wykorzystanie akompaniamentu perkusyjnego do piosenki.
4. Afryka skie maski.
➭ Wykonanie masek z brystolu lub masy papierowej.
5. Muzyka i ta ce obrz dowe „ Czarnego L du” .
➭ Taniec ziemi „ FANGA” .
6. Budowle Egipskie.
➭ piramidy, Sfinksy.
➭ sztuka staro ytnego Egiptu (pismo obrazkowe).
mgr Sławomir Standio
I
F
H
J
K
L
H
I
J
I
I
I
I
H
F
K
INFORMATYKA
1. Formatowanie tekstu.
➭ Formatowanie tekstu (dobór czcionki, akapity, marginesy, nagłówek, stopka,
układ na stronie, zaawansowane elementy edycji).
➭ Autokształty (pola tekstowe).
2. Wstawianie plików graficznych do dokumentu i ich formatowanie.
➭ Wstawianie plików graficznych (prezentacja zdj pozyskanych z Internetu,
swoich rysunków wykonanych w programie Paint.
➭ Układ grafiki na stronie w stosunku do tekstu.
➭ Formatowanie grupy obiektów (grupowanie, rozgrupowywanie).
➭ Bardziej zaawansowane techniki obróbki tekstu z grafik (dla dzieci uzdolnionych).
H
G
F
3. Rysowanie w programie Paint.
➭ Wykonanie rysunków (lub historyjki obrazkowej) ilustruj cych wybranych
fragment akcji powie ci.
4. Poszukiwanie informacji w Internecie i jej selekcja.
➭ Poszukiwanie informacji na temat wybrany przez siebie dotyczy Afryki (Kanał
Sueski, miasta arabskie, zjawiska przyrodnicze, zwierz ta itp.). Korzystanie
z wyszukiwarek.
➭ Selekcja wybranych przez siebie informacji: zdj , opisów itp. Kopiowanie ich
i przenoszenie.
M
N
O
O
P
RELIGIA
1. Jeden Bóg w ród wielu wierze , kultur i religii.
➭ Informacje ogólne o Islamie.
➭ Wielkie religie monoteistyczne.
➭ Kr gi przynale no ci do ko cioła katolickiego.
2. Potrzeba zrozumienia i dialogu – ekumenizm.
➭ Pomosty ł cz ce chrze cija stwo z innymi religiami monoteistycznymi.
mgr Jowita Kloczkowska
N
Q
O
R
M
N
N
M
N
Q
J ZYK OBCY
1. Zwierz ta sawanny i d ungli.
➭ Słownictwo
2. Postacie „ W pustyni i puszczy” .
➭ Opis postaci: wygl d cechy charakteru.
3. Afryka skie klimaty.
➭ Słownictwo dotycz ce zjawisk pogodowych.
mgr Małgorzata Chodyka
S
O
R
M
Q
M
BIBLIOTEKA
1. Konkurs wiedzy „ W pustyni i puszczy” .
mgr Barbara Wołek