Mediacja gospodarcza Mediacja towarzyszy ludziom już od zarania

Mediacja gospodarcza
Mediacja towarzyszy ludziom już od zarania dziejów. Z biegiem czasu
przyjmowała różne formy, ale zawsze jej cel był taki sam: zażegnać spór, w jak
najszybszym czasie. Definicję mediacji możemy opisać następująco- jest to polubowna
metoda rozwiązywania konfliktów, w której bezstronny mediator pomaga uczestnikom we
wspólnej komunikacji, tak, by jak najszybciej zakończyć toczony spór, z korzyściami dla
skonfliktowanych osób. Co za tym idzie- rolą mediatora nie jest rozstrzyganie, która ze
stron ma rację, ale rozwiązanie problemu. Analogicznie, dzięki mediacji możemy ominąć
drogę sądową, która bardzo często jest znacznie bardziej problematyczna niż wspólne,
polubowne dojście do konsensusu. To rozwiązanie inkongruencji ma swoje unormowanie
również w prawie polskim, a dokładnie w kodeksie postępowania prawa cywilnego- mówią
o tym między innymi art. 10, art. 1831, art. 18315 oraz art. 2021 i inne.
Należy wspomnieć, że istnieją trzy rodzaje mediacji. Pierwsza z nich jest to
mediacja skierowana przez sąd, czyli mediacja sądowa. Taka sytuacja zachodzi
w momencie, gdy w czasie procesu sędzia zauważa, że sprawa kwalifikuje się do
mediacji. Druga sytuacja występuje, gdy strony wnioskują o skierowanie sprawy do
mediacji. Sąd wtedy wydaje stosowne postanowienie, wyznaczając przy tym mediatora.
Trzecim rodzajem jest mediacja umowna, oznacza to, że podmioty nie weszły jeszcze na
drogę procesową, ale zdecydowały się na rozwiązanie konfliktu, dzięki osobie trzeciej.
Warto też zauważyć, że mamy kilka odmian form mediacji. Kwalifikacja ta jest
zależna od dziedzin życia, w której konflikt się pojawia oraz od podmiotów biorących udział
w rozmowie. W mediacji gospodarczej stronami są przedsiębiorcy, a spór dotyczy ich
działalności. Celem takiej mediacji jest przede wszystkim dojście do wspólnego
porozumienia, w szybkim czasie, omijając przy tym drogę procesową w sądzie, dzięki
czemu możliwe jest zaoszczędzenie dużej ilości czasu, a nawet pieniędzy. Taka droga
pojednania ułatwia również przyszłą współpracę- pozwala na utrzymanie relacji między
przedsiębiorcami gospodarczymi i nie zamyka tej drogi w przyszłości, co często niestety
zdarza się właśnie, gdy podmioty zdecydują się jednak na spotkanie na sali sądowej.
W czasie mediacji strony mają pełną kontrolę nad ogólnym opracowaniem
porozumienia, wpływają na tempo mediacji, kontrolują jej przebieg, a przede
wszystkim to właśnie od samych zainteresowanych zależy, jaki będzie wynik
wspólnych rozmów i negocjacji. Zdarzają się jednak przypadki, kiedy stronom trudno
jest znaleźć tak zwany złoty środek. Wtedy niezastąpiony staje się mediator- osoba, która
poprowadzi dialog, by wspólnie i w porozumieniu rozwiązać problem. Mediator musi być
osobą bezstronną oraz neutralną. Musi posiadać wiedzę w danej dziedzinie, w której toczy
się spór. Powinien on wzbudzać zaufanie i poczucie bezpieczeństwa, w końcu to jemu
przedsiębiorcy polecają swoje problemy i liczą na racjonalne rozwiązanie. Bardzo dobra
znajomość prawa przez mediatora jest również niezwykle ważna, gdyż to on musi zadbać
nad oprawą formalnie- prawną. Należy pamiętać, że mediator nie jest sędzią w sprawie,
nie jest on również adwokatem żadnej ze stron. Powinien on skupić się na osiągnięciu
porozumienia przy jak największym stopniu zadowolenia obu podmiotów. Mediatorem
może być osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Ustawodawstwo nie uwzględniło jednak żadnych wymogów dotyczących wykształcenia
mediatora. Mimo wszystko przy wyborze mediatora należy zwracać szczególną uwagę na
jego wiedzę, umiejętności i profesjonalizm.
Dlaczego przedsiębiorcy powinni decydować się na mediację i zastanowić
się, czy nie warto jest zrezygnować z procesu w sądzie? Istnieje wiele czynników,
które składają się na tą odpowiedź. Po pierwsze, jednym z ważniejszych argumentów jest
to argument efektywności. Dzięki mediacji możemy uzyskać satysfakcjonujący
przedsiębiorców skutek. To strony mają wpływ na ostateczny konsensus. Przedsiębiorcy
posiadają także szeroki wachlarz możliwości i swobody, który niestety w sądzie nie jest
możliwy. Warto wiedzieć, że ugoda zatwierdzona przez sędziego, ma także rangę równą
ugodzie sądowej, co jest niezwykle istotne pod kątem prawnym. Co ważne- każda
mediacja jest poufna. Dodatkowo o czym należy pamiętać, to fakt, że mediator jest objęty
tajemnicą zawodową. Wszelkiego rodzaju negocjacje są prowadzone przy udziale małej
ilości osób, dzięki czemu mamy pewność dyskrecji. Mediacja jest więc całkowitym
przeciwieństwem procesów sądowych, które ze swojej natury są jawne. Przedsiębiorca
decydujący się na proces, musi liczyć się z często występującym, negatywnym skutkiem,
a mianowicie: utratą dobrego wizerunku swojej działalności gospodarczej. Niestety sprawy
rozwiązywane na wokandzie sądowej bywają różnie odbierane przez środowisko, media i
etc. Kolejnym argumentem "za", jest kwestia dużej oszczędności. Mediacja jest tania. W
przeciwieństwie do procesu przedsiębiorca może łatwo wykalkulować koszty, które
poniesie korzystając z mediacji. Oprócz oszczędności pieniędzy, strony mogą
zaoszczędzić również swój cenny czas. Dobrze wiemy, że sądownictwo w Polsce działa
bardzo powoli. Sprawy są rozwiązywane nawet na przestrzeni paru lat. Mediacja jest
szybka, zależy od zaangażowania i aktywności wszystkich stron. Co ważne- większość
mediacji trwa zaledwie parę dni, kończąc się ugodą. Kolejnym argumentem
opowiadającym się za przewagą mediacji jest to, iż ten rodzaj porozumienia nie zamyka
drogi przy ewentualnej, dalszej współpracy. Mediacja nie tylko pomaga stronom rozwiązać
problem, ale również pozwala pozostać w przyjaznych relacjach, a jest to istotny fakt
zwłaszcza dla grupy ludzi, którzy prowadzą własne działalności gospodarcze. Mediacja
jest elastyczna pod względem formalnym- strony mogą czuć się swobodnie, dzięki czemu
stres jest zredukowany do minimum.
Skoro mediacja jest tańsza od procesu, to jakie są jej koszty? Mediator
w sprawach gospodarczych zawsze ma prawo do wynagrodzenia oraz do zwrotu
poniesionych wydatków, związanych z prowadzeniem mediacji. Strony biorące udział
w sporze są odpowiedzialne za poniesienie właśnie tych kosztów. Jeżeli postępowanie
mediacyjne zostało wszczęte z inicjatywy przedsiębiorców, to te strony wraz
z mediatorem, odpowiednio w umowie, ustalają wysokość wynagrodzenia oraz sposób
rozliczenia. Należy pamiętać, że w przypadku, gdy finalnie nie dojdzie do ugody, strony
mogą w odpowiednim czasie, od momentu zakończenie mediacji, wszcząć postępowanie.
To pozwoli na wliczenie części kosztów mediacji do tak zwanych kosztów procesu. Co
ważne, jeżeli w mediacji sądowej dojdzie do ugody, to strona, która wniosła sprawę do
sądu otrzyma zwrot 75% opłaty sądowej, którą poniosła wnosząc pozew. Inna jest jednak
sytuacja, gdy to sąd skieruje strony do mediacji. Tutaj zawsze są brane pod uwagę
przepisy rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 listopada 2005 roku, mówiące
o wysokości wynagrodzenia i wydatków podlegających zwrotowi mediatorowi
w postępowaniu. Podsumowując, honorarium mediatora w mediacji sądowej określają
wyżej wymienione przepisy rozporządzenia, natomiast honorarium mediatorów
umownych- umowa, którą podpisały podmioty.
Miejsce posiedzenia mediacyjnego to jeden z istotniejszych czynników
wpływających na jakość i sposób przeprowadzenia mediacji. Ogólnie przyjęte standardy
mówią, iż mediator powinien zadbać, by miejsce posiedzenia było neutralne dla stron,
a dodatkowo wszystkim podmiotom powinno gwarantować swobodę, bezpieczeństwo
i poczucie prywatności. Stąd też nie jest wskazane, by mediacja odbyła się w domu osób
zainteresowanych, bądź w siedzibie ich przedsiębiorstw.
Podsumowując przed czym może uchronić wszczęcie mediacji? Jak już
wcześniej było wspomniane, dzięki mediacji gospodarczej, przedsiębiorcy mogą uchronić
się przed:
* wysokimi kosztami związanymi z procesem sądowym,
* utratą czasu, w wyniku długotrwałego procesu sądowego,
* zakończeniem jakichkolwiek relacji między kontrahentami,
* brakiem szansy na przyszłe, wspólne zobowiązania,
* negatywnym odbiorem środowiska i utratą dobrego imienia , co często niesie za sobą
proces,
* niepotrzebnym stresem,
* brakiem kontroli, nad końcową decyzją mediacji- żadna decyzja nie zostanie podjęta bez
zgody stron,
* brakiem poufności i prywatności,
* wysokim stopniem ryzyka- w każdej chwili można odstąpić od udziału w mediacji,
* niesprawiedliwością.
Należy jednak pamiętać, że w różnych sytuacjach możemy wyodrębnić pozytywne
aspekty, ale także negatywne. Zatem, czy z mediacji mogą wyniknąć jakieś negatywne
konsekwencje? Bez wątpienia, ten sposób rozwiązywania problemów ma znacznie
więcej plusów niż minusów. Strony muszą się jednak liczyć z tym, iż negatywną
konsekwencją może być ewentualne wydłużenie postępowania. W chwili, gdy mediacja
nie zakończy się porozumieniem, strony są zmuszone wnieść sprawę do sądu. Dodatkowo
mediacja często równa się kompromisowi- przedsiębiorca nie zawsze uzyska 100%
oczekiwanego rezultatu.
Czy mediacja zawsze jest skuteczna? Skuteczność mediacji zależy od
wszystkich stron biorących udział w negocjacjach. Jednym z ważniejszych elementów,
które składają się na powodzenie tego procesu jest osoba mediatora. Jego umiejętności,
autorytet i wiedza- są to nieodzowne czynniki, które mają wpływ na skuteczne
zakończenie mediacji. Z drugiej jednak strony, bardzo ważny wpływ na skuteczność
mediacji mają strony bezpośrednio zainteresowane. Przedsiębiorcy muszą widzieć sens
rozmów i dostrzegać możliwe, wzajemnie ustępstwa, dzięki takim kompromisom jest
możliwe dojść do wspólnego porozumienia, a co za tym idzie mediacja zakończy się
ugodą i będzie skuteczna. Należy jednak wspomnieć, że przedsiębiorcy nie mają
obowiązku zawierania ugody podczas mediacji. Jeśli nie dojdzie do porozumienia, strony
nie są zobligowane do ustępstw i składanych wcześniej oświadczeń oraz korzyści
względem siebie. Kolejnym etapem może być droga sądowa, to tam strony mogą
dochodzić swoich praw. Jednak doświadczenie mówi, że osoby decydujące się na ten
sposób rozwiązywania konfliktów, znajdują wspólny konsensus i w większości
przypadkach mediacja przynosi oczekiwany skutek.
W Polsce ten, alternatywny sposób rozwiązywania konfliktów jest mało znany.
Wpływa na to ma wiele czynników. Głównym powodem tej zależności jest niski poziom
wiedzy społecznej, ale dlaczego tak jest? Większość obywateli nie ma nawet pojęcia
o takim sposobie kooperacji, zatem jeśli czegoś nie znamy, to z tego nie korzystamy. Taki
obraz kształtuje się przez brak przekazywania elementarnej wiedzy o mediacji drogą
edukacji. Porównując inne kraje, Polska odstaje od Europy, pod względem rozwiązywania
sporów w inny sposób niż sądowy. Na szczęście na przestrzeni lat sytuacja staje się coraz
lepsza,
co
widać,
dzięki
danym
statystycznym
(http://bip.ms.gov.pl/pl/dzialalnosc/statystyki). W 2006 roku odnotowano 256 mediacji
sądowych. Natomiast w roku 2009 było ich już o ponad połowę więcej, bo 540, Te dane
nadal rosną i świadczą o tym, że Polacy coraz częściej chcą rozwiązywać spory przy
pomocy mediatora. Bez wątpienia, jest to jeden z lepszych sposobów, dzięki któremu
możemy zapobiegać sporom sądowym.
Gdzie na świecie mediacja jest najlepiej rozwijającym się sposobem
porozumienia? Jak się okazuje są to państwa, gdzie dominuje system common law, czyli
prawo precedensowe, a zatem Wielka Brytania, Stany Zjednoczone Ameryki, Kanada
i Australia. W tych państwach mediacja stała się już nieodzowną częścią prawa cywilnego.
Podsumowując, niewątpliwie na przestrzeni lat mediacja towarzyszyła człowiekowi
i przekształcała się, by dostosować się do panujących zasad i przepisów. W dzisiejszych
czasach mediacja gospodarcza jest jednym z najlepszych sposobów rozwiązywania
konfliktów między przedsiębiorcami. Daje ona szereg możliwości, jest elastyczna, bardziej
efektywna. Mediacja daje szeroki wachlarz możliwości, w stosunkowo krótkim czasie.
Należy się zatem zastanowić, czy nie warto korzystać z tej metody dochodzenia do ugody.
Autor: Roksana Tekieli