Aktywność fizyczna pacjentów sanatorium wojskowego w Krynicy

Zwolińska-Mirek
Probl
Hig Epidemiol
K. Aktywność
2014, 95(3):
fizyczna
653-658
pacjentów sanatorium wojskowego w Krynicy-Zdroju ...
653
Aktywność fizyczna pacjentów sanatorium wojskowego
w Krynicy-Zdroju przed i po sześciu miesiącach od kuracji
uzdrowiskowej
Physical activity of patients of military spa resort in Krynica-Zdrój before and after six months
of spa treatment
Katarzyna Zwolińska-Mirek
Zakład Nauk Biomedycznych, Instytut Kultury Fizycznej, Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu
Wprowadzenie. Dobroczynny wpływ aktywności fizycznej na organizm
człowieka znalazł potwierdzenie w licznych publikacjach. Regularne
wykonywanie ćwiczeń fizycznych powoduje zmniejszenie stężenia glukozy we
krwi, poprawia tolerancję glukozy, przyczynia się także do zmniejszenia masy
ciała i zmniejsza ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Aktywność fizyczna
o cechach treningu zdrowotnego jest znaczącym czynnikiem doskonalenia
potencjału zdrowotnego, ma kluczowe znaczenie w profilaktyce licznych
chorób przewlekłych i może pomóc w opóźnianiu występowania związanego
z wiekiem pogarszania sprawności oraz zaburzeń koordynacji ruchowej.
Cel. Analiza aktywności fizycznej pacjentów z dysfunkcjami narządów
ruchu oraz schorzeniami współistniejącymi przebywających na turnusach
uzdrowiskowo-rehabilitacyjnych w 20 Wojskowym Szpitalu UzdrowiskowoRehabilitacyjnym w Krynicy-Zdroju podczas i w okresie sześciu miesięcy
po kuracji.
Materiał i metody. W badaniu udział wzięło 450 pacjentów
przebywających na turnusach uzdrowiskowo-rehabilitacyjnych w KrynicyZdroju. Wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety składający się
z pytań podzielonych na bloki tematyczne. Przeanalizowano dokumentację
medyczną, która dostarczyła obiektywnych informacji na temat wyników
badań laboratoryjnych, obecnych schorzeń i dolegliwości oraz przebiegu
dotychczasowego leczenia.
Wyniki i wnioski. Wykazano brak istotnych statystycznie zależności
pomiędzy poziomem wykształcenia i statusem ekonomicznym badanych
a podejmowaniem aktywności fizycznej. Poziom wykształcenia oraz
status ekonomiczny badanych ma istotny statystycznie wpływ na wybór
form podejmowanej aktywności ruchowej w badanej grupie. Po sześciu
miesiącach od leczenia uzdrowiskowego stwierdzono wysoce statystycznie
istotne: zmiany subiektywnych ocen kondycji fizycznej, a także wzrost
częstości podejmowania aktywności fizycznej bez istotnej zmiany czasu
poświęcanego na ową aktywność.
Introduction. The irreplaceable influence of physical activity on a human
organism has found its confirmation in numerous publications. Regular
physical activity reduces the concentration of blood glucose, improves
glucose tolerance, reduces body mass and the risk of cardiovascular
diseases. Physical activity with the elements of training is a significant
factor in perfecting the heart potential, is of key importance in numerous
chronic diseases prevention and can help to delay the age-induced lower
state of fitness and motor coordination disorders.
Aim. The analysis of physical activity of the patients with motor organs
dysfunctions and coexisting diseases staying on spa-rehabilitation holidays
at the 20th Spa-Rehabilitation Military Hospital in Krynica-Zdrój during
and after six months after treatment.
Material & Methods. The survey included 450 patients staying on sparehabilitation holidays in Krynica-Zdrój. The original questionnaire consisting
of theme questions was used in the survey. Medical documentation was
analyzed, which gave objective information about laboratory tests results,
existing diseases and ailments as well as the history of the treatment
applied so far.
Results & Conclusions. The lack of statistically important correlation
between the level of education and the economic status of the examined
in undertaking physical activity was stated. The level of education and the
economic status of the examined has a statistically important influence
on the choice of physical activity forms in the examined group. The
results after six months of the spa treatment revealed highly statistically
important self-assessment changes of fitness, the increase in the frequency
of undertaking fitness without a significant change of time devoted on
a given activity.
Key words: fitness, spa-rehabilitation treatment
Słowa kluczowe: aktywność fizyczna, kuracja uzdrowiskoworehabilitacyjna
© Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 653-658
www.phie.pl
Nadesłano: 23.08.2014
Zakwalifikowano do druku: 25.08.2014
Adres do korespondencji / Address for correspondence
dr Katarzyna Zwolińska-Mirek
Zakład Nauk Biomedycznych, Instytut Kultury Fizycznej, Państwowa
Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu
ul Staszica 1, 33-300 Nowy Sącz
tel. 18 4434545, e-mail: [email protected]
654
Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 653-658
Wstęp
Analiza aktywności fizycznej pacjentów z dysfunkcjami narządów ruchu oraz schorzeniami współistniejącymi przebywających na turnusach uzdrowiskowo-rehabilitacyjnych w 20 Wojskowym Szpitalu
Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnym w Krynicy-Zdroju
podczas i w okresie sześciu miesięcy po kuracji.
dotychczasowego leczenia sanatoryjnego, wartości ciśnienia tętniczego krwi, wyników podstawowych badań
laboratoryjnych (stężenie cholesterolu całkowitego
i jego frakcji, trójglicerydów, poziom cukru we krwi)
oraz subiektywnej oceny stanu zdrowia. W końcowej
części kwestionariusza zamieszczono pytania dotyczące cech socjoekonomicznych respondentów (wiek,
wykształcenie, stan cywilny, miejsce zamieszkania,
charakter pracy zarobkowej).
Analiza dokumentacji medycznej dostarczyła
obiektywnych informacji na temat wyników badań
laboratoryjnych, obecnych schorzeń i dolegliwości
oraz przebiegu dotychczasowego leczenia.
Analizy wyników przeprowadzono za pomocą
pakietu statystycznego Statistica for Windows 9.0.
Za istotne przyjęto prawdopodobieństwo testowe na
poziomie p=0,05; a za wysoce istotne przyjęto prawdopodobieństwo testowe na poziomie p=0,01.
Materiał i metody
Wyniki
Materiał badawczy stanowiło 450 pacjentów (300
kobiet i 150 mężczyzn) przebywających na turnusach
uzdrowiskowo-rehabilitacyjnych w 20 Wojskowym
Szpitalu Uzdrowiskowo-Rehabilitacyjnym w Krynicy‑Zdroju. Pacjenci skierowani na leczenie sanatoryjne
w przeważającej większości z powodu dysfunkcji
narządów ruchu, a także dolegliwości współistniejących jak np. schorzenia metaboliczne. W II badaniu
odbywającym się w okresie sześciu miesięcy po kuracji
wzięło udział 364 pacjentów (240 kobiet i 124 mężczyzn).
Jako metodę badawczą wybrano sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem opracowanego w tym celu
autorskiego kwestionariusza ankiety składającego się
z 84 pytań podzielonych na bloki tematyczne. Pytania
dotyczyły przede wszystkim niektórych aspektów stylu życia badanej grupy (aktywność fizyczna, żywienie,
stosowanie substancji psychoaktywnych, wykonywanie badań profilaktycznych), ale także przebiegu
Badaniu poddano grupę 450 pacjentów przebywających na turnusach uzdrowiskowych w sanatorium
wojskowym w Krynicy-Zdroju, w przedziale wiekowym od 45-70 lat (średnia wieku 58,7 lat). Średnia
masa ciała wynosiła 76,5 kg, a wskaźnik BMI 27,5
kg/m2, średnie wartości ciśnienia tętniczego oraz
podstawowych parametrów krwi podano w tabeli I.
Blisko połowa badanej grupy charakteryzowała
się nieprawidłowymi wartościami ciśnienia tętniczego
krwi, ponad 40% podwyższonymi stężeniami cholesterolu całkowitego i frakcji LDL, 1/5 respondentów
zwiększonym poziomem trójglicerydów, a ponad 30%
hiperglikemią (tab. II).
Ponad połowę pacjentów stanowili mieszkańcy
dużych miast (powyżej 200 tys.), z wykształceniem
średnim (43,1%) lub wyższym (42,2%). Tylko 16,2%
kuracjuszy na co dzień zamieszkuje wieś, a niecałe
3% legitymuje się wykształceniem podstawowym.
Większość badanych (70%) pozostaje w związku
Istnieje coraz więcej dowodów wskazujących, jak
ważna jest aktywność fizyczna wśród osób w wieku
średnim i starszych [1-7]. Pomimo, że u tych osób stan
zdrowia może być, w dużej mierze, wynikiem stylu
życia prowadzonego w okresie młodości i dzieciństwa,
to poziom aktywności fizycznej stanowi istotny czynnik wysokiej jakości ich życia [8]. Pozytywne efekty
regularnej aktywności fizycznej obejmują zarówno
fizyczne, psychiczne jak i społeczne aspekty życia.
Cel badań
Tabela I. Charakterystyka grupy badawczej (a)
Table I. Characteristics of examined group (a)
Kategorie badawcze
Wiek (lata)
Statystyki opisowe
Średnia
Mediana
Minimum
Maksimum
Dolny kwartyl
Górny kwartyl
Odch. std
58,7
59,0
45,0
70,0
55,0
64,0
6,1
Masa ciała (kg)
76,5
74,0
44,0
176,0
65,0
86,0
15,9
Wysokość ciała (cm)
166,3
164,0
104,0
190,0
160,0
172,0
9,0
BMI (kg/m2)
27,5
27,1
18,4
59,2
24,2
29,7
4,6
Ciśnienie tętnicze skurczowe (mm Hg)
132,3
130,0
100,0
170,0
120,0
140,0
14,5
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe (mm Hg)
79,9
80,0
60,0
100,0
70,0
85,0
10,2
Cholesterol całkowity (mg%)
197,6
204,5
1,4
317,3
176,5
230,0
61,8
Frakcja LDL (mg%)
116,4
113,0
1,2
209,0
96,8
142,0
43,6
Trójglicerydy (mg%)
109,4
102,0
0,8
258,0
70,0
137,0
56,3
Glukoza (mg%)
91,4
94,0
5,5
140,0
86,0
100,0
24,1
Zwolińska-Mirek K. Aktywność fizyczna pacjentów sanatorium wojskowego w Krynicy-Zdroju ...
małżeńskim. Nieco ponad połowa to emeryci, z dochodem miesięcznym na jednego członka rodziny powyżej 1500 zł. Zdecydowana większość respondentów
(96,2%) skierowana została na leczenie sanatoryjne
z powodu schorzeń narządów ruchu, w tym przede
wszystkim zmian zwyrodnieniowo-przeciążeniowych
kręgosłupa i stawów; u 3,1% badanych rozpoznano
Reumatoidalne Zapalenie Stawów, a w dwóch przypadkach Stwardnienie Rozsiane. W grupie badawczej
zaobserwowano również leczone schorzenia współistniejące, m.in. nadciśnienie tętnicze (34,4%), cukrzycę
(7,1%), osteoporozę (3,5%), chorobę niedokrwienną serca (3,1%), schorzenia układu oddechowego
(2,9%), czy żylaki kończyn dolnych (2,7%). Zdecydowana większość kuracjuszy (82%) stwierdziła, iż
podejmuje aktywność ruchową każdego dnia, a jednak
tylko 26% badanych określiło poziom swojej kondycji
fizycznej jako wysoki. Niemalże połowa pacjentów
(46,2%) podejmowała różne formy aktywności ruchowej z częstotliwością kilku razy w tygodniu, poświęcając ruchowi średnio trzy godziny. Wśród form
aktywności fizycznej najczęściej wymieniano: spacer
oraz gimnastykę. Dobre samopoczucie i dążenie do
poprawy kondycji, a także względy zdrowotne, stały się
głównymi motywami uprawiania jakiejkolwiek formy
ruchu przez badanych kuracjuszy – kolejno 44,5%
i 34,3%. Tylko dwoje pacjentów (0,5%) przyznało,
iż do podjęcia systematycznej aktywności ruchowej
namówił ich pracownik ochrony zdrowia. Nieco ponad połowa (50,2%) pacjentów przyznała, że w ich
najbliższym otoczeniu istniała tradycja aktywnego
spędzania czasu wolnego. Niemalże 30% kuracjuszy
deklarowało czynne uprawianie sportu w przeszłości,
a wymienianą najczęściej dyscypliną były gry zespołowe. Blisko 70% respondentów zauważyło, że najczęstszymi przeszkodami w podejmowaniu systematycznej,
regularnej aktywności fizycznej był brak właściwych
nawyków oraz brak czasu.
Badanie potwierdziło istotną statystycznie zależność (p=0,0297) pomiędzy częstością korzystania
z leczenia uzdrowiskowego a podejmowaniem przez
pacjentów aktywności fizycznej. Wykazano, iż osoby
przebywające na kuracjach sanatoryjnych z regularnością raz na dwa lata częściej podejmują codzienną,
systematyczną aktywność ruchową – blisko 90% badanych (ryc. 1). Analizy testem χ2 wykazały, iż osoby
z wykształceniem podstawowym, jak i wyższym, zdecydowanie częściej podejmowały aktywność ruchową, niż
jej zaniechały (tab. III). Wszyscy pacjenci – od najniżej
do najwyżej zarabiających – częściej wskazywali podejmowanie codziennej aktywności ruchowej (tab. IV).
Stwierdzono wysoce istotną statystycznie zależność (p=0,0004) pomiędzy formami podejmowanej
aktywności a dochodem miesięcznym netto na jednego członka rodziny (tab. V).
655
100
90
sporadycznie
80
regularnie
70
%
60
50
40
30
20
10
0
tak
nie
Ryc. 1. Częstość korzystania z leczenia uzdrowiskowego a podejmowanie
codziennej aktywności ruchowej (*p=0,0297)
Fig. 1. Frequency of spa treatment as opposed to everyday fitness
activities (*p=0,0297)
Tabela II. Charakterystyka grupy badawczej (b)
Table II. Characteristics of examined group (b)
Lp.
Odsetek osób posiadających
wartości nieprawidłowe (%)
Kategorie badawcze
1.
Ciśnienie tętnicze skurczowe
53,8
2.
Ciśnienie tętnicze rozkurczowe
43,3
3.
Cholesterol całkowity
41,1
4.
Frakcja LDL
40,0
5.
Trójglicerydy
21,0
6.
Glukoza
32,5
1. >140 mm Hg, 2. >90 mm Hg, 3. >190 mg/dl, 4. >115 mg/dl, 5. >150
mg/dl, 6. >110 mg/dl
Tabela III. Podejmowanie codziennej aktywności ruchowej a poziom
wykształcenia
Table III. Everyday fitness activities and level of education
Codzienna
aktywność
ruchowa
Wykształcenie
podstawowe
zawodowe
N
%
N
%
nie
3
23,1
12
tak
10
76,9
41
średnie
N
%
22,6
38
77,4
156
wyższe
N
%
19,6
28
14,7
80,4
162
85,3
*p=0,4397
Tabela IV. Podejmowanie codziennej aktywności ruchowej a status ekonomiczny
Table IV. Everyday fitness activities and economic status
Codzienna
aktywność
fizyczna
Dochód miesięczny netto na jednego członka rodziny
do 500 zł
do 1000 zł
do 1500 zł
N
%
N
%
N
%
nie
5
27,8
18
16,4
21
tak
13
72,2
92
83,6
111
powyżej
1500 zł
N
%
15,9
37
19,5
84,1
153
80,5
*p=0,5649
Potwierdzono również istotną statystycznie zależność (p=0,0202) pomiędzy rodzajem podejmowanych aktywności a poziomem wykształcenia kuracjuszy. Osoby o dochodach przeciętnych częściej spacerują. Gimnastykę leczniczą podejmują często osoby
z dochodem netto powyżej 1500 zł. Gry zespołowe to
forma aktywności ruchowej, której nigdy nie wybierają
656
pacjenci sanatorium wojskowego w Krynicy-Zdroju
o najniższym dochodzie miesięcznym, ale także ci
z grupy najlepiej zarabiających. Osoby z podstawowym
i zawodowym wykształceniem nigdy nie podejmują
systematycznych ćwiczeń siłowych, a gier zespołowych
dodatkowo osoby z wykształceniem wyższym. Wśród
badanych prezentujących wykształcenie podstawowe
aż do wyższego preferowaną formą codziennej aktywności ruchowej był spacer (tab. VI).
Istotnym elementem badania zachowań zdrowotnych stała się analiza jak zmieniają się one pod
wpływem kuracji uzdrowiskowo-rehabilitacyjnej.
W niniejszych badaniach wykazano, że pobyt w sanatorium znacząco kształtuje wiedzę i świadomość sporej
części pacjentów w zakresie zdrowego stylu życia, a co
najważniejsze niektóre z jego elementów powielane są
w codziennym życiu.
Po 6 miesiącach od leczenia sanatoryjnego ponad
połowa badanych (54,7%) uznała swoją kondycję fizyczną za wysoką, niespełna 10% jako bardzo wysoką,
a tylko niecałe 3% za niską. Zdecydowana większość
badanych (91,2%) deklarowała podejmowanie codziennej aktywności ruchowej, a blisko połowa respondentów (45,0%) poświęcała jej w ciągu tygodnia około
3 godzin i więcej.
Wśród form aktywności ruchowej najczęściej
wprowadzanych przez badanych po kuracji sanatoryjnej, znalazły się kolejno: gimnastyka 52,2%, spacer
37,6%, a także pływanie – 30,5% (tab. VII).
W subiektywnej ocenie poziomu kondycji fizycznej kuracjuszy nastąpiła również wyraźna poprawa
po sześciu miesiącach od leczenia sanatoryjnego.
Ponad połowa pacjentów oceniła poziom swojej kondycji fizycznej jako wysoki (poprzednio tylko niecałe
30% ogółu). Na niski poziom swojej kondycji po
kuracji sanatoryjnej wskazało tylko 2,5% pacjentów
(w I badaniu 11,1%). Zdecydowana większość – 90%
ogółu deklarowało podejmowanie aktywności ruchowej (około 1/10 więcej niż zdeklarowanych podczas
I badania). Blisko połowa 45,6%, a poprzednio tylko
30,7% deklarowała codzienne podejmowanie systematycznej aktywności ruchowej. Ponad 1/4 pacjentów
w I badaniu wskazywała, iż w ciągu całego tygodnia
poświęca około 1 godziny na aktywność ruchową, po
pobycie na kuracji tylko 15% badanych. Dwie godziny
na aktywność przeznaczało około 10% więcej respondentów niż zdeklarowanych podczas kuracji.
W przypadku subiektywnych ocen stanu zdrowia,
kondycji fizycznej w badaniu I i II stwierdzono wysoce
istotne (p<0,0001) różnice, co oznacza że po 6 miesiącach od leczenia zaobserwowano znaczną poprawę
wyników.
Wykazano wysoce istotny (p<0,0001) wzrost
częstości podejmowania aktywności fizycznej po
Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 653-658
Tabela V. Rodzaje aktywności ruchowej a status ekonomiczny badanych
Table V. Forms of fitness and economic status of the examined
Formy
aktywności
ruchowej
Dochód miesięczny netto na jednego członka rodziny
do 500 zł
do 1000 zł do 1500 zł powyżej 1500 zł
N
%
N
%
N
%
N
%
gimnastyka
3
20,0
33
31,1
29
24,8
70
38,3
spacer
6
40,0
63
59,4
62
53,0
80
43,7
pływanie
0
0,0
2
1,8
14
12,0
15
8,2
jazda na rowerze
5
33,3
5
4,7
11
9,4
16
8,7
ćwiczenia siłowe
1
6,7
1
0,9
1
0,8
2
1,1
gry zespołowe
0
0,0
2
1,9
0
0,0
0
0,0
* p=0,0004
Tabela VI. Rodzaje podejmowanych aktywności ruchowych a poziom
wykształcenia
Table VI. Forms of fitness and level of education
Formy aktywności
podstawowe
ruchowej
N
%
Wykształcenie
zawodowe
średnie
wyższe
N
%
N
%
N
%
gimnastyka
2
16,7
9
20,0
61
33,0
63
35,2
spacer
6
50,0
23
51,1
90
48,6
92
51,4
pływanie
0
0,0
4
8,9
12
6,5
15
8,4
jazda na rowerze
4
33,3
9
20,0
17
9,2
7
3,9
ćwiczenia siłowe
0
0,0
0
0,0
3
1,6
2
1,1
gry zespołowe
0
0,0
0
0,0
2
1,1
0
0,0
*p=0,0202
Tabela VII. Formy aktywności ruchowej wprowadzanej przez pacjentów po
pobycie w sanatorium
Table VII. Forms of fitness introduced by patients after spa holidays
N
%
gimnastyka
Formy aktywności ruchowej wprowadzanej po kuracji
118
52,2
spacer
85
37,6
pływanie
69
30,5
jazda na rowerze
33
14,6
jogging
3
1,3
gry zespołowe
2
0,9
*test wielokrotnego wyboru
6 miesiącach od leczenia w stosunku do pierwszego
badania.
Nie stwierdzono jednak istotnej (p=0,1610)
zmiany czasu poświęcanego na aktywność ruchową
w ciągu każdego tygodnia. Odnotowano wysoce
istotną statystycznie (p<0,0001) zmianę wyników
w zakresie podejmowania codziennej aktywności
ruchowej przed i po 6 miesiącach od pobytu na kuracji uzdrowiskowo-rehabilitacyjnej. Spośród osób,
które początkowo deklarowały, że nie podejmują na co
dzień jakiejkolwiek aktywności ruchowej, większość
(66,7%) po 6 miesiącach deklarowała, że aktywność
taką podejmuje. Natomiast pacjenci, którzy aktywność
taką deklarowali przy pierwszym badaniu, jedynie
w przypadku 3,4% po 6 miesiącach od leczenia jej
zaprzestały.
Zwolińska-Mirek K. Aktywność fizyczna pacjentów sanatorium wojskowego w Krynicy-Zdroju ...
Dyskusja
Zdecydowaną większość kuracjuszy sanatorium
wojskowego w Krynicy-Zdroju stanowiły osoby
aktywne ruchowo, podejmujące różnorodne formy
aktywności fizycznej z częstotliwością kilku razy
w tygodniu, poświęcające ruchowi średnio 3 godziny.
Preferowanymi formami aktywności ruchowej okazały
się spacer, ale także gimnastyka lecznicza. W podejmowaniu regularnej i systematycznej aktywności badani
upatrywali dobre samopoczucie i poprawę kondycji ale
także element rehabilitacji występujących w tej grupie
schorzeń narządów ruchu. Połowa badanych zdeklarowała, iż w swoim najbliższym środowisku domowym
istniała tradycja aktywnego spędzania czasu wolnego.
Blisko 35% kuracjuszy zauważyło, że najczęstszą przeszkodą w podejmowaniu systematycznej aktywności
ruchowej jest brak właściwych nawyków.
Jak wynika z badań Marchewki i Jungiewicz wychowanie w rodzinie utrzymującej wzorce aktywności
ruchowej, ewentualnie przynależność w młodości do
organizacji propagującej aktywność fizyczną zasadniczo wpływają na stopień sprawności w wieku średnim
oraz świadomość zdrowotną w tym zakresie. Osoby
podejmujące przed 35 rokiem życia intensywną bądź
umiarkowaną aktywność fizyczną, są w wieku średnim nadal bardziej aktywni od osób, które tego nie
robiły [8].
Aktywność fizyczna jest nieodzownym elementem
racjonalnego stylu życia, podlegająca licznym uwarunkowaniom, zależy m.in. od: stanu zdrowia oraz
sprawności osób ją podejmujących, czasu wolnego,
barier uniemożliwiających, ale najistotniejsza wydaje
się być wiedza o jej korzystnym działaniu na zdrowie
[9]. Polskie społeczeństwo cechuje niski poziom aktywności fizycznej. Można szacować, że około 10%
dorosłych uprawia formy ruchu, których rodzaj oraz
intensywność obciążenia wysiłkowego zaspokajają
potrzeby fizjologiczne organizmu.
Wstępna analiza wyników badania WOBASZ wykazała, że aktywność fizyczna społeczeństwa polskiego
oceniana w latach 2002-2004 była co prawda wyższa,
niż charakteryzowana na podstawie badań i sondaży
prowadzonych w latach 90. XX w. Nadal 2/3 dorosłych
kobiet i mężczyzn nie osiąga zalecanego przez ekspertów poziomu aktywności, zaś połowa nie wykonuje
żadnych ćwiczeń fizycznych trwających przynajmniej
30 minut lub czyni to bardzo rzadko [10]. Większość
podejmowanych aktywności ruchowych przypada na
prace związane z wykonywaniem czynności codziennych, a wraz z postępem cywilizacyjnym wydatek ener-
657
getyczny stale się zmniejsza. W porównaniu z innymi
krajami europejskimi aktywność Polaków jest sporadyczna, niesystematyczna, a jej unikanie nie spotyka
się z dezaprobatą większości środowisk społecznych.
Odpowiednia do wieku i sprawności fizycznej aktywność ruchowa staje się jednym z lepszych sposobów na
zachowanie zdrowia i dobrego samopoczucia. Stanowi
fundamentalny, ale jakże często niedoceniany element
zdrowego stylu życia. Jest też istotnym czynnikiem warunkującym prawidłowy rozwój organizmu człowieka
w każdym okresie życia.
Niski poziom aktywności fizycznej, sedenteryjny
tryb życia dorosłych mieszkańców Polski zaobserwowano w badaniach Drygasa i wsp., gdzie 35% uczestników nie wykonuje jakichkolwiek systematycznych
ćwiczeń fizycznych. Ci sami autorzy dowodzą, iż tylko
25% badanych podejmowało systematyczną, wysoką
aktywność ruchową w czasie wolnym, a około 13%
aktywność na poziomie umiarkowanym [10].
Szczęsna-Piecewicz ukazała niski poziom aktywności ruchowej blisko 50% dorosłych, którzy spędzali
wolny czas oglądając programy TV czy przeglądając
prasę [9].
W badaniu Mędreli-Kuder i Wójtowicza regularna aktywność dotyczyła tylko 13% respondentów,
33% z częstotliwością kilku razy w tygodniu, a tylko
1% badanych podejmowała ją codziennie [12]. Z kolei
w grupie lekarzy wykazano niski poziom uczestnictwa
w kulturze fizycznej, a dominowało podejmowanie
aktywności fizycznej z częstotliwością jeden raz
w tygodniu, co nie spełnia standardów treningu zdrowotnego [13].
Wnioski
1. Wykazano brak istotnych statystycznie zależności
pomiędzy poziomem wykształcenia i statusem
ekonomicznym badanych a podejmowaniem aktywności fizycznej.
2. Poziom wykształcenia oraz status ekonomiczny
badanych ma istotny statystycznie wpływ na
wybór form podejmowanej aktywności ruchowej
w badanej grupie.
3. Po sześciu miesiącach od leczenia uzdrowiskowego
stwierdzono wysoce statystycznie istotne:
a. zmiany subiektywnych ocen kondycji fizycznej,
b. wzrost częstości podejmowania aktywności
fizycznej bez istotnej zmiany czasu poświęcanego na ową aktywność.
658
Probl Hig Epidemiol 2014, 95(3): 653-658
Piśmiennictwo / References
1. Obmiński Z. Starzenie a wysiłek. Med Sport 2000, 10: 7‑13.
2. Kwolek A, Stafin I. Rehabilitacja w kompleksowym leczeniu
pacjenta z cukrzycą typu 2. Rehab Med 2001, 5(2): 75.
3. Szczeklik-Kumala Z, Czech A, Tatoń J. Tolerancja wysiłków
fizycznych jako czynnik determinujący stosowanie leczenia
treningiem fizycznym u osób z cukrzycą. Med Sport 2002,
6: 205-212.
4. Otto-Buczkowska E, Mazur U. Aktywność fizyczna – ważny
element w terapii cukrzycy. Lider 2006, 2: 3-4.
5. Szyguła Z, Pilch W, Borkowski Z, Bryła A. Wpływ stosowania
dwutygodniowej dietetyczno – ruchowej terapii odchudzającej
na skład ciała u średnio otyłych kobiet i mężczyzn. Rocz PZH
2006, 57: 283-294.
6. Wilk B, Matuszewska M. Znaczenie aktywności fizycznej
w procesie starzenia się osób w wieku powyżej 45 r.ż. Ann
UMCS 2007, LXII, suppl. XVIII 9, 865: 51-54.
7. Kuński H. Trening zdrowotny osób dorosłych stosowany
w praktyce. Medicina Sportiva 2003, 7(suppl. 1): 15-25.
8. Marchewka A, Jungiewicz M. Aktywność fizyczna w młodości
a jakość życia w starszym wieku. Gerontol Pol 2008, 16(2):
127-130.
9. Szczęsna-Piecewicz H. Wybrane czynniki stylu życia
rodzin-mieszkańców Sanoka i przyległych gmin. Probl Hig
Epidemiol 2008, 89(3): 373-377.
10. Drygas W, Skiba A, Bielecki W i wsp. Ocena aktywności
fizycznej mieszkańców 6-ciu krajów europejskich. Projekt
Bridging East-West Health Gap. Medicina Sportiva 2001,
5(suppl. 2): 119.
11. Drygas W. Trening zdrowotny: bilans pięćdziesięciu lat. Czy
znamy odpowiedzi na najważniejsze pytania? Medicina
Sportiva 2003, 7(suppl. 1): 9-14.
12. Mędrela- Kuder E, Wójtowicz T. Antyzdrowotne zachowania
pacjentów Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im.
Ludwika Rydygiera w Krakowie na przykładzie aktywności
fizycznej. Ann UMCS 2007, LXII, suppl. XVIII: 450-453.
13. Gacek M. Zachowania żywieniowe i aktywność fizyczna
w grupie lekarzy. Probl Hig Epidemiol 2011, 92(2):
254‑259.