Otyłość jako czynnik predysponujący do występowania wysiłkowego

Katarzyna Śliwowska, Anna Sendecka
Otyłość jako czynnik predysponujący
do występowania
wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet
Katedra i Zakład Pielęgniarstwa Klinicznego
Akademii Medycznej w Lublinie
Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. Krzysztof Turowski
Międzynarodowe Towarzystwo Kontynencji (International Continence Society – ICS) nietrzymanie moczu określiło jako „stan mimowolnego wyciekania moczu, który może być obiektywnie stwierdzony i który stanowi problem socjologiczny lub higieniczny” (2, 10). Etiologia i patogeneza nietrzymania moczu (WNM) jest
złożona. Zdaniem autorów jedną z przyczyn WNM jest otyłość (1, 3-5, 7-10).
Niektórzy z nich wyjaśniają patomechanizm tego zjawiska (5, 7, 8), jednak
niewiele jest doniesień co do częstości współwystępowania otyłości i nietrzymania moczu. Dlatego podjęto pracę, której celem była próba odpowiedzi na
pytanie czy otyłość jest czynnikiem usposabiającym do występowania WNM
u kobiet.
Materiał i metody
Badaniami objęto 110 kobiet w wieku 50-60 lat, które przebywały w szpitalach na terenie ówczesnych województw: białostockiego i łomżyńskiego. Narzędziem badawczym była ankieta. Respondentki podzielono na dwie grupy: grupę
badawczą (grupa B) stanowiło 30 kobiet, które zgłaszały dolegliwości związane
z nietrzymaniem moczu, w grupie kontrolnej (grupa K) znalazło się 80 kobiet,
u których nie występowało nietrzymanie moczu. Charakterystykę badanych grup
przedstawiają tabela i ryciny 1-2.
Tabela. Liczba i odsetek badanych w zależności od wieku.
Przedziały wie-
Grupa badawcza (gr. B)
Grupa kontrolna (gr. K)
kowe
Liczba (L)
Odsetek (%)
L
%
50–55
16
53,3
41
51,3
56– 60
14
46,7
39
48,7
Razem
30
100,0
80
100,0
133
Wiek badanych wahał się w granicach 50-60 lat. Większość – 16 (53,3%)
kobiet z grupy B i 41 (51,3%) z grupy K mieściło się w przedziale wiekowym
50-55 lat. W wieku 56-60 lat było 14 (46,7%) respondentek z grupy B i 39 (48,7%)
z grupy K.
Ryc. 1. Liczba i odsetek badanych w zależności od miejsca zamieszkania.
W mieście mieszkało 17 (56,7%) ankietowanych z grupy B i 54 (67,5%)
z grupy K. Mieszkankami wsi było 13 (43,3%) z grupy B i 26 (32,5%) z grupy K.
Wykształcenie niższe niż średnie miała większość, bo 18 (60,0%) badanych
z grupy B i 39 (48,7%) z grupy K. Wykształcenie średnie miało 12 (40,0%) respondentek z grupy B i 29 (36,3%) z grupy K. Żadna z kobiet z grupy B nie posiadała wykształcenia wyższego, natomiast aż 12 (15,0%) z grupy K miało takie
wykształcenie.
Ryc. 2. Liczba i odsetek respondentek w zależności od wykształcenia.
134
Na podstawie zebranych danych (wzrostu i masy ciała) dokonano obliczeń
dotyczących indeksu masy ciała (BMI) badanych. Za kryterium otyłości przyjęto
BMI = 30, nadwagi – BMI = 25,1 – 29,9, prawidłowej masy ciała – BMI = 20-25,
natomiast niedowagi – BMI poniżej 20 (6).
Wyniki i ich omówienie
Wyniki badań własnych przedstawia Ryc. 3.
Ryc. 3. Liczba i odsetek kobiet w zależności od masy ciała.
Masę ciała poniżej normy miały tylko 4 (5,0%) badane z grupy K (u których
nie występowało wysiłkowe nietrzymanie moczu). Z prawidłową masą ciała było
5 (16,6%) ankietowanych z grupy B (z dolegliwościami WNM) i prawie dwa razy
tyle, bo 25 (31,2%) z grupy K. Nadwagą charakteryzowało się 8 (26,7%) kobiet
z grupy B i 33 (41,3%) z grupy K (tu dominowały badane z grupy K). Otyłością zaś
17 (56,7%) respondentek z grupy B, a tylko 18 (22,5%) z grupy K, czyli aż
o 34,2% więcej w grupie B (z w.n.m.) niż w grupie K (bez tej dolegliwości).
Teorię wpływu otyłości na występowanie nietrzymania moczu, prezentowaną
przez między innymi Miąsika (7), Leńkę (5), Retzky’ego i Rogersa (8), potwierdzają badania własne. Teoria ta wyjaśnia, że przerost mięśnia tkanką tłuszczową
znacznie obniża jego wartość czynnościową, ponieważ część tkanki tłuszczowej
odkłada się w mięśniach i tkance łącznej przepony moczowo-płciowej, powodując
znaczne jej osłabienie. Dodatkowo zwiększona masa tkanki tłuszczowej w jamie
brzusznej, uciskając na narząd rodny i pęcherz moczowy, powoduje ich obniżenie.
Stworzone zostają zatem warunki do wystąpienia WNM (5, 7, 8).
W dostępnym piśmiennictwie Rechberger i wsp. (9) podają, że „pacjentki
z wysiłkowym nietrzymaniem moczu istotnie częściej miały nadwagę”. Podobny
pogląd przedstawia Dwyer i wsp. (3).
135
Wniosek
Otyłość częściej występowała u kobiet z wysiłkowym nietrzymaniem moczu
niż u kobiet bez tej dolegliwości.
Piśmiennictwo
1. Adamkiewicz M.: Obniżenie narządów płciowych kobiety. Nietrzymanie
moczu. NTN, Warszawa 1997.
2. Cardozo L., Cutner A., Wise B.: Podstawy urologii ginekologicznej. PZWL,
Warszawa 1995.
3. Dwyer P. L., Lee E. T., Hay D.: Obesity and urinary incontinence in women. Br.
J. Obstet. Gynaecol. 1988, 95, 91-96.
4. Jakowicki J.: Klimakterium. Folium, Lublin 1995.
5. Leńko J., Dobrowolski Z.: Ocena odległych wyników leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu u kobiet. Przegląd Lekarski, 1981, 38, Nr 10, 727-729.
6. Marcinkowski J. T.: Podstawy higieny. Volumed, Wrocław 1997.
7. Miąsik R.: Występowanie, profilaktyka i leczenie wysiłkowego nietrzymania
moczu u kobiet pracujących fizycznie. Praca doktorska, Śląska AM, Katowice 1989.
8. Retzky S. S., Rogers R. M.: Nietrzymanie moczu u kobiet. Clinical Symposia,
1996, Volume 47, Nr 2.
9. Rechberger T., Skorupski P., Postawski K, i wsp.: Rola tkanki łącznej w etiopatogenezie wysiłkowego nietrzymania moczu. Ginekologia Polska, supl. Białystok
1997, 549.
10. Śliwowska K.: Nietrzymanie moczu u kobiet jako problem społeczny. Praca magisterska, Wydz. Piel. AM w Lublinie, Lublin 1998.
136