D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Gdańsku

Sygn. akt III AUa 1305/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 13 lutego 2014 r.
Sąd Apelacyjny - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku
w składzie:
Przewodniczący:
SSA Aleksandra Urban (spr.)
Sędziowie:
SSA Małgorzata Węgrzynowska - Czajewska
SSA Małgorzata Gerszewska
Protokolant:
stażysta Katarzyna Pankowska
po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2014 r. w Gdańsku
sprawy J. S.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
o prawo do emerytury
na skutek apelacji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G.
od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku VII Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 24 kwietnia 2013 r., sygn. akt VII U 148/13
oddala apelację.
Sygn. akt III AUa 1305/13
UZASADNIENIE
Decyzją z dnia 20 grudnia 2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. S. prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach z uwagi na niespełnienie warunków
nabycia tego prawa, przewidzianych przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.), tj. wobec nieudowodnienia 15 – letniego okresu
pracy w szczególnych warunkach oraz nie legitymowania się wymaganym wiekiem 60 lat, którego wnioskodawca,
nie ukończył na datę wniosku. Organ rentowy wskazał, że nie uwzględnił wnioskodawcy żadnego okresu pracy
w warunkach szczególnych, albowiem uznał brak podstaw do uwzględnienia świadectwa wykonywania pracy w
warunkach szczególnych za okres zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G. wystawionego przez (...) Ltd w G. .
Ubezpieczony J. S. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych, nie zgadzając się z ustaleniami faktycznymi zaskarżonej decyzji i wnosząc o zaliczenie do
pracy w warunkach szczególnych zakwestionowanego przez organ rentowy okresu zatrudnienia wykonywanego na
stanowisku maszynisty koparki.
W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie , podtrzymując stanowisko jak w
zaskarżonej decyzji.
Wyrokiem z dnia 24 kwietnia 2013 r. Sąd Okręgowy w Gdańsku - VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w
pkt. I. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy J. S. prawo do emerytury z tytułu pracy w
warunkach szczególnych od dnia 15 stycznia 2013r.; w pkt. II. nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za
nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania zaskarżonej decyzji.
Powyższe rozstrzygnięcie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne. Ubezpieczony J. S., urodzony dnia
(...), w dniu 20 listopada 2012r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniosek o emeryturę
z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Wnioskodawca nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i
prowadzi działalność gospodarczą. W toku postępowania przed organem rentowym J. S. udowodnił na dzień 01
stycznia 1999r. staż ubezpieczeniowy w wymiarze 26 lat 8 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i nieskładkowych oraz
żadnego okresu pracy w warunkach szczególnych. Zaskarżoną w niniejszym postępowaniu decyzją z dnia 20 grudnia
2012r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy prawa do emerytury w obniżonym
wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach wobec nieudowodnienia 15 –letniego okresu pracy
w szczególnych warunkach oraz nie legitymowania się wymaganym wiekiem 60 lat. Ubezpieczony w okresie od
11 września 1973r. do 30 kwietnia 1992r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie (...) w G., przy czym w okresie od
23 grudnia 1974r. do 30 kwietnia 1992r. wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace na stanowisku
maszynisty koparki. W okresie od 11 września 1973r. do 31 lipca 1974r. ubezpieczony najpierw pracował jako cieśla,
potem od 01 sierpnia 1974r. został przeniesiony na stanowisko pomocnika maszynisty, a po skończeniu kursu
maszynisty koparki jednonaczyniowej, od 23 grudnia 1974r. pracował już jako samodzielny operator koparki. Były
to maszyny samobieżne, pojazdy kołowe o ciężarze całkowitym około 15 ton, którymi ubezpieczony wykonywał
prace ziemne w postaci wykopów czy niwelowania terenu przy instalacjach sanitarnych wykonywanych przez
przedsiębiorstwo, w którym był zatrudniony. Pracował na bazie sprzętu. Zgodnie z zaświadczeniem kwalifikacyjnym
z dnia 07 października 1975r. w zawodzie maszynista koparki został z dniem 01 października 1975r. został
zaszeregowany w VI grupie kwalifikacyjnej ze stawką godzinową 10,50 zł. J. C., L. F. oraz S. K. pracowali razem
z wnioskodawcą w Przedsiębiorstwie (...) w G.. J. C. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie w okresie od 17 maja
1974r. do 30 kwietnia 1992r. na stanowisku murarza, potem montera instalacji sanitarnych, S. K. od 16 czerwca
1975r. do 30 kwietnia 1992r. na stanowisku kierowcy, zaś L. F. od 05 września 1977r. do 30 kwietnia 1992r. na
stanowiskach : mechanika samochodowego, mistrza warsztatu, zastępcy kierownika Bazy sprzętu i transportu a
ostatnio kierownika tej Bazy. W okresie od 19 maja 1992r. do 31 grudnia 1992r. ubezpieczony był zatrudniony
w PIRPCh (...) K. Zarząd (...) w G. najpierw na stanowisku montera a następnie maszynisty powyżej 16 ton. Od
dnia 24 maja 1993r. ubezpieczony rozpoczął działalność gospodarczą – usługi dźwigowe i transportowe – ciągnik +
wynajem , bo od 1983r. miał uprawnienia jako operator dźwigu. Ubezpieczony J. S. wiek 60 lat ukończył z dniem
(...) Dokumentacja archiwalna po zlikwidowanej (...) Ltd w G. została przejęta przez Archiwum (...) spółkę z o.o w
G.. Z informacji tegoż Archiwum wynika, iż w jej zasobach brak akt osobowych i dokumentacji płacowej dotyczącej
ubezpieczonego z tytułu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w G..
W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Okręgowy zważył, iż odwołanie ubezpieczonego zasługuje na
uwzględnienie. Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa J. S. do emerytury w obniżonym
wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania
dowodowego wykazały, że wnioskodawczyni legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych
warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej
emerytury, nie jest słuszne. Sąd Okręgowy przywołał znajdujące zastosowanie przepisy prawa i wskazał, że
bezspornym jest, iż na dzień 01 stycznia 1999 r. ubezpieczony udokumentował okres składkowy i nieskładkowy
w wymiarze powyżej 25 lat ( według niespornych wyliczeń organu rentowego 26 lat 8 miesięcy i 9 dni), ponadto
nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego oraz na datę złożenia wniosku w dniu 20 listopada 2012r. nie
pozostawał w stosunku pracy. Ubezpieczony wiek 60 lat ukończył co prawda już po wydaniu zaskarżonej decyzji
tj. z dniem (...)., jednakże zgodnie z utrwalonym już w tej mierze orzecznictwem Sądu Najwyższego spełnienie
przez wnioskodawcę warunku legitymowania się wymaganym wiekiem emerytalnym już po wydaniu decyzji przez
organ rentowy, jako okoliczność niewątpliwa, nie pozbawia sądu orzekającego - przy uznaniu spełnienia wszystkich
pozostałych warunków - możliwości zmiany zaskarżonej decyzji po spełnieniu warunku wieku przez wnioskodawcę.
Przedmiotem sporu pozostawało jedynie ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach może zostać uznany
okres zatrudnienia ubezpieczonego w Przedsiębiorstwie (...) w G. wynikający z świadectwa wykonywania prac w
szczególnych warunkach z dnia 13 czerwca 1997r. wystawionego przez (...) Ltd. , gdyż po zaliczeniu tego okresu
ubezpieczony legitymowałby się wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych , zatem spełniłby
wszystkie wymagane prawem przesłanki do uzyskania prawa do emerytury w obniżonym wieku. W ocenie Sądu, fakt
wykonywania przez ubezpieczonego od 23 grudnia 1974r. do 30 kwietnia 1990r. pracy maszynisty koparki (sprzętu
ciężkiego) jako pracy wykonywanej w szczególnych warunkach i charakterze wymienionej w wykazie A dział VIII poz.
3 stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego
pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze , znajduje potwierdzenie w
zebranym w sprawie materiale dowodowym - niewątpliwie został on potwierdzony i uszczegółowiony zeznaniami
ubezpieczonego oraz przesłuchanych świadków, które z uwzględnieniem pozostałego materiału dowodowego tj.
danych w aktach emerytalnych ZUS oraz aktach niniejszej sprawy omówionych wyżej daje podstawę do twierdzenia,
iż wnioskodawca wykazał co najmniej 15- letni okres pracy jako maszynista koparki . Podkreślenia wymaga nadto,
iż wnioskodawca konsekwentnie w kolejnych zakładach pracy wykonywał tę samą pracę, do której miał wymagane
kwalifikacje, a od 1993r. rozpoczął działalność gospodarczą również tym samym kierunku, do którego posiadał
kwalifikacje zawodowe jako operator sprzętu ciężkiego. W konkluzji, z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy
na mocy art. 477( 14) § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami w pkt I wyroku zmienił decyzję organu
rentowego i przyznał J. S. prawo do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia (...) tj. od ukończenia
60 roku życia, zgodnie z dyspozycją art. 129 w zw. z art. 100 ust. 1 cyt. ustawy emerytalnej. W ocenie Sądu w niniejszej
sprawie okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne, zostały ostatecznie
wyjaśnione w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o zeznania świadków , wyjaśnienia ubezpieczonego oraz
dokumenty przez niego złożone wyjaśniające zakres obowiązków i charakter jego pracy, co uzasadnia zastosowanie
dyspozycji art. 118 ust. 1a cyt. ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez
wnioskowanie a contrario, co mając na względzie orzeczono jak w punkcie II wyroku.
Apelację od powyższego wyroku wywiódł organ rentowy, zaskarżając go w całości i zarzucając mu naruszenie
przepisu art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (jedn. tekst z 2009r.
Dz U. Nr 153,poz.l227 ze zm.) poprzez nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności niezbędnych do rozstrzygnięcia
sprawy. Wskazując na powyższe, pozwany wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania,
ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Sąd I instancji.
W uzasadnieniu skarżący podał, że Sąd uznał za udowodniony w oparciu o zeznania świadków oraz dokumentację
złożoną przez wnioskodawcę do akt ZUS-u okres pracy od 23.12.1974r. do 30.04.1990r. tj. 15 lat 4 m-ce 9 dni
wykonywanej na stanowisku maszynisty koparki wymienionej w wykazie A dział VIII poz.3 stanowiącym załącznik
do rozporządzenia RM z dnia 07.02.1983r. Z uzasadnienia Sądu wynika, że w zasobach archiwalnych brak akt
osobowych oraz dokumentacji płacowej ubezpieczonego. Ze świadectwa pracy z dnia 30.04.1992r. (k.5 plik kpu)
wynika, że ubezpieczony korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie od dnia 05.11.1986r. do 10.02.1988r. - prace
eksportowe. Wobec braku dokumentacji osobowej nie jest możliwe ustalenie czy ubezpieczony był kierowany do
pracy za granicę przez pracodawcę. Z uzasadnienia Sądu, nie wynika by kwestia urlopu bezpłatnego została w
wyjaśniona w postępowaniu przed Sadem I-ej instancji. Wyłączając okres urlopu bezpłatnego z okresu uznanego
przez Sąd ubezpieczony nie będzie legitymował się wystarczającym stażem pracy w warunkach szczególnych.
Ponadto podkreślenia wymaga fakt, że ubezpieczony przedłożył zaświadczenie kwalifikacyjne nr 4 z dnia 07.10.1975r.
potwierdzające zaszeregowanie od dnia 01.10.1975r. do grupy kwalifikacyjnej VI w zawodzie maszynista koparki.
(k. 30 akt plik E).Wobec braku innej dokumentacji osobowej w ocenie pozwanego jako datę początkową pracy
na stanowisku maszynisty koparki należy uznać dzień 1.10.1975r. a nie jak uczynił Sąd od dnia 23.12.1974r.
Najpewniej data początkowa wskazana przez Sąd to data wynikająca z zaświadczenia kwalifikacyjnego nr 4, dotycząca
postanowień zał. l do Układu Zbiorowego Pracy w Budownictwie z dnia 23.12.1974r. Zaliczenie okresu jako pracy w
warunkach szczególnych od dnia 01.10.1975r. do dnia 30.04.1990r. <niż 15 lat (14 lat 7 mcy).
Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:
Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie przypomnieć należy, iż ubezpieczony J. S. wniósł odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania
wnioskowego świadczenia, tj. prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia
1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych /dalej ustawy emerytalnej/. Wskazany przepis
wraz z art. 32 ustawy emerytalnej oraz przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie
wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze /dalej
rozporządzenia/, określają dla mężczyzn następujące przesłanki prawa do wcześniejszej emerytury: ukończony 60
rok życia, 25 letni ogólny staż ubezpieczeniowy, 15 letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym
charakterze przed 1 stycznia 1999 r., nieprzystąpienie do OFE albo złożenia wniosku o przekazanie środków
zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania
stosunku pracy - w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem. Z dniem 1 stycznia 2013r. odpadła przesłanka
rozwiązania stosunku pracy.
Na etapie postępowania apelacyjnego w dalszym ciągu sporna pozostała ocena, czy ubezpieczony legitymuje się 15
letnim stażem pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
Wstępnie wskazać należy, iż Sąd Okręgowy zaliczył ubezpieczonemu do stażu pracy w szczególnych warunkach okres
od 23 grudnia 1974r. do 30 kwietnia 1990r., tj. pracy maszynisty koparki (sprzętu ciężkiego) jako pracy wykonywanej
w szczególnych warunkach i charakterze wymienionej w wykazie A dział VIII poz. 3 stanowiącym załącznik do
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w łącznym wymiarze 15 lat 4 miesięcy i 9 dni. Pozwany
organ rentowy w wywiedzionej apelacji nie kwestionuje w całości tego spornego okresu zatrudnia, a wyłącznie datę
początkową określa na dzień 01.10.1975 roku i kwestionuje zaliczenie okresu urlopu bezpłatnego od 05.11.1986r. do
10.02.1988r.
Zwrócić należy uwagę, iż wobec stanowiska skarżącego koniecznym stało się uzupełnienie postępowania dowodowego
na okoliczność pracy ubezpieczonego w okresie urlopu bezpłatnego oraz po 1993 roku. Istotnym jest także, iż już Sąd
Okręgowy w swoim uzasadnieniu zasygnalizował, że ubezpieczony wykonywał w kolejnych zakładach tę samą pracę,
do której miał kwalifikacje, a od 1993r. rozpoczął działalność gospodarczą również w tym samym kierunku.
Mając na uwadze powyższe w pierwszej kolejności wskazać należy, iż na rozprawie apelacyjnej ubezpieczony
przedłożył umowę na czas określony zawartą w dniu 3 listopada 1986 pomiędzy nim a (...) – jednostką kierującą, na
podstawie której w okresie spornego urlopu bezpłatnego skierowany został do pracy na budowie eksportowej w Libii,
m. B., na stanowisku operatora koparki, co pozwala uznać, iż Sąd Okręgowy zasadnie zaliczył mu ten okres pracy do
szczególnego stażu ubezpieczenia.
Również dopiero na etapie postępowania apelacyjnego ubezpieczony przedłożył duplikat świadectwa pracy /k. 81/
z którego wynika, że ubezpieczony zatrudniony był przez (...) S.A. K. Oddział G. od dnia 1 stycznia 1993r. do dnia
31 grudnia 1999r. na pełen etat na stanowisku maszynisty sprzętu powyżej 16 ton. Świadectwo to koresponduje z
oryginałem umowy o pracę z dnia 31 grudnia 1992r., w której powierzono mu obowiązki „maszynisty kl. I, pow. 16t” /k.
21/. W ocenie Sądu Apelacyjnego w świetle przedłożonego dokumentu oraz doświadczenia życiowego uzasadnionym
jest twierdzenie, że również w tym okresie ubezpieczony wykonywał dokładnie taką samą pracę jak u poprzednich
pracodawców, tj. operatora sprzętu ciężkiego, wskazaną w wykazie A dział VIII poz. 3 stanowiącym załącznik do
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Podkreślenia wymaga, iż w ocenie Sądu Apelacyjnego,
bardzo wysoki stopień kwalifikacji ubezpieczonego w powiązaniu z faktem zatrudnienia w wysoce wyspecjalizowanym
zakładzie pracy, nakazuje uznać za wiarygodne wyjaśnienia ubezpieczonego złożone na rozprawie apelacyjnej w dniu
13 lutego 2014 r. /zapis audio k. 89/, z których wynika, że w ramach obowiązków pracowniczych wykonywał wyłącznie
prace operatora sprzętu ciężkiego, a zatem w pełnym wymiarze czasu pracy. Uwzględnienie również tego okresu do
stażu bezspornego, nawet bez kwestionowanego w apelacji początkowego okresu do dnia 1 października 1974r., daje
ubezpieczonemu wymagany 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach.
Wobec doliczenia, do stażu pracy w szczególnych warunkach niekwestionowanego w apelacji, okresu zatrudnienia od
1 stycznia 1993r. do dnia 31 grudnia 1998r., ubezpieczony legitymuje się ponad 15 letnim okresem pracy w warunkach
szczególnych. J. S. spełnia także pozostałe przesłanki nabycia prawa do emerytury we wcześniejszym wieku z art. 184
ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tj. ukończył 60 rok
życia, posiada ponad 25 letni ogólny staż ubezpieczeniowy, nie jest członkiem OFE i nie pozostaje w zatrudnieniu.
W ocenie Sądu Apelacyjnego ubezpieczony wykazał, że spełnia wszystkie przesłanki nabycia prawa do wcześniej
emerytury na mocy art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, a zatem zaskarżony wyrok odpowiada prawu.
Mając na uwadze powyższe, na mocy art. 385 k.p.c. Sąd Apelacyjny orzekł, jak w sentencji.