Tworzenie programów studiów z - BIOL
Transkrypt
Tworzenie programów studiów z - BIOL
Tworzenie programów studiów z wykorzystaniem efektów kształcenia (warsztaty) Andrzej Kraśniewski Seminarium Bolońskie – Uczelnia Łazarskiego, 21 listopada 2011 r. A. Kraśniewski - 1 Cel Wyrobienie y (w ( ograniczonym g y zakresie)) umiejętności korzystania z - zawartych w rozporządzeniach p ą MNiSW - opisów p obszarowych efektów kształcenia wzorcowych efektów kształcenia do projektowania kierunkowych efektów kształcenia efektów kształcenia dla przedmiotu matrycy efektów kształcenia (zorientowanej obszarowo) A. Kraśniewski - 2 Opis efektów kształcenia EFEKTY KSZTAŁCENIA link dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla link PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 3 Zadania zadanie 1: Projektowanie efektów kształcenia dla programu kształcenia (efektów kierunkowych) zadanie 2: Projektowanie efektów kształcenia dla przedmiotu (tworzenie fragmentu matrycy efektów kształcenia) A. Kraśniewski - 4 Projektowanie efektów kształcenia dla programu kształcenia A. Kraśniewski - 5 Sposób i forma opisu definicja efektów kształcenia zobrazowanie relacji między efektami kierunkowymi i efektami obszarowymi (uwzględnienie/pokrycie efektów obszarowych) tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych tabela pokrycia efektów obszarowych przez efekty kierunkowe uzasadnienie wyboru - pominięcia określonych efektów obszarowych dodatkowe elementy – w przypadku studiów prowadzących do tytułu inż. lub mgra inż. A. Kraśniewski - 6 definicja efektów kształcenia dla programu Tabela odniesień efektów kierunkowych do efektów obszarowych nazwa kierunku studiów: ... poziom i kształcenia: k t ł i studia t di I stopnia t i symbol profil fil kształcenia: k t ł i ogólnoakademicki ól k d i ki efekty kształcenia dla kierunku WIEDZA K_W01 ma wiedzę w zakresie ... K_W02 zna i rozumie ... ... ... odniesienie link przykłady: do efektów kształcenia dla obszaru (obszarów) opisy wzorcowych efektów kształcenia T1A_W01 T1A_W05, T1A_W06 UMIEJĘTNOŚCI Ę K_U01 potrafi ... T1A_U01, T1A_U01 K_U02 ma umiejętność ... T1A_U11 ... ... KOMPETENCJE SPOŁECZNE K_K01 ma świadomość ważności i zrozumienie ... T1A_K01 K_K02 wykazuje gotowość ... T1A_K02, T1A_K03 ... ... A. Kraśniewski - 7 efekty kształcenia - tabele i matryce EFEKTY KSZTAŁCENIA dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 8 uwzględnienie (pokrycie) efektów obszarowych Tabela pokrycia efektów obszarowych przez efekty kierunkowe nazwa kierunku studiów: elektronika poziom i kształcenia: k t ł i studia t di I stopnia t i profil fil kształcenia: k t ł i ogólnoakademicki ól k d i ki efekty kształcenia dla obszaru kształcenia w zakresie nauk technicznych symbol odniesienie do efektów kształcenia dla kierunku WIEDZA T1A_W01 ma wiedzę z zakresu matematyki, fizyki, chemii i innych obszarów właściwych y dla studiowanego g kierunku studiów przydatną do formułowania i rozwiązywania prostych zadań ... ... ... K_W01, K_W02, K_W03, K_W04,, K_W05,, K_W06 UMIEJĘTNOŚCI Ś T1A_U01 potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych oraz innych właściwie dobranych źródeł, także w języku angielskim ... ... ... K_U01, K_U05 KOMPETENCJE SPOŁECZNE T1A K01 T1A_K01 rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie; potrafi inspirować i organizować proces uczenia się innych osób ... ... K K01 K_K01 A. Kraśniewski - 9 efekty kształcenia - tabele i matryce EFEKTY KSZTAŁCENIA dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 10 Definiowanie/Projektowanie EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA OBSZARÓW KSZTAŁCENIA KOMPETENCJE INŻYNIERSKIE WZORCOWE EFEKTY KSZTAŁCENIA UZGODNIENIA ŚRODOWISKOWE USTALENIA NA POZIOMIE UCZELNI PRZYKŁADY DOBRYCH PRAKTYK WYMAGANIA KOMISJI AKREDYTACYJNYCH EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA MISJA I STRATEGIA UCZELNI WZORCE MIĘDZYNARODOWE MONITOROWANIE KARIER ABSOLWENTÓW POTRZEBY RYNKU PRACY ZALECENIA STOWARZYSZEŃ ZAWODOWYCH OPINIE INTERESARIUSZY ZASOBY, MOŻLIWOŚCI REALIZACJI przepisy rozporządzeń (WPS, WOPiI) A. Kraśniewski - 11 Wymagania formalne zakładane efekty kształcenia uwzględniają efekty kształcenia wybrane z efektów kształcenia dla obszaru b llub b obszarów b ó kkształcenia t ł i przyporządkowanych rozpatrywanemu programowi (kierunkowi studiów) pełny zakres efektów kształcenia określonych dla kompetencji inżynierskich – w przypadku studiów prowadzących do uzyskania tytułu inż. lub mgra inż. A. Kraśniewski - 12 Wymagania formalne - interpretacja efekty kierunkowe uwzględniają wybrane efekty obszarowe - interpretacja dla studiów I stopnia (1) kierunek jednoobszarowy efekty kierunkowe „pokrywają” wszystkie efekty obszarowe (2) kierunek wieloobszarowy efekty kierunkowe „pokrywają pokrywają” wszystkie efekty z wirtualnego „obszaru odniesienia”, utworzonego przez odpowiednią p p ą kompilację p ję dwóch lub większej ę j liczby obszarów przypadkach yp w obu p - odstępstwa wymagają uzasadnienia A. Kraśniewski - 13 Zalecenia i wskazówki realistyczna ocena możliwości osiągnięcia zakładanych y efektów kształcenia właściwy stopień szczegółowości opisu efektów kształcenia właściwa proporcja efektów kształcenia w poszczególnych p g y kategoriach g ((W, U, KS)) odpowiednia treść wyrażeń opisujących efekty kształcenia A. Kraśniewski - 14 realistyczna ocena możliwości osiągnięcia efektów Warunek uzyskania kwalifikacji (dyplomu): osiągnięcie wszystkich założonych w programie kształcenia efektów kształcenia [rozporządzenie_WPS] Zdefiniowane przez uczelnię efekty kształcenia nie powinny odzwierciedlać oczekiwań i ambicji kadry, lecz realne możliwości osiągnięcia tych efektów przez najsłabszego studenta, studenta który - według przyjętych przez uczelnię (wydział) kryteriów - powinien uzyskać dyplom Zdefiniowanie efektów kształcenia: nie tyle założenie czy zamierzenie („zakładane” efekty kształcenia), lecz egzekwowalne zobowiązanie A. Kraśniewski - 15 liczba pozycji w opisie efektów kształcenia przykład: wybrane kierunki studiów technicznych st. I stopnia EK(W-U-KPS) st. II stopnia EK(W-U-KPS) BUDOWNICTWO A: 48(17-21-10) 48(17 21 10) P: 49(17-21-11) 50(19 18 13) 50(19-18-13) TECHNOLOGIA CHEMICZNA INFORMATYKA ((techniczna)) ELEKTRONIKA A: 49(17-26-6) P: 52(17-29-6) A: 51(15-29-7) ( ) P: 48(13-24-7) A: 57(24-27-6) 40(13-20-7) ENERGETYKA A: 54(27-21-6) A 54(27 21 6) P: 54(27-21-6) A: 64(10-48-6) ( ) P: 72(24-42-6) 37(15 16 6) 37(15-16-6) INŻYNIERIA MECHANICZNA 44(14-24-6) 56(10-22-1) 91(32-53-6) ( ) A. Kraśniewski - 16 Specyfika studiów II stopnia studia I stopnia efekty kształcenia dla studiów I stopnia (kierunkowe) studia II stopnia ⊄ efekty kształcenia dla studiów II stopnia (kierunkowe) ? efekty kształcenia odpowiadające kwalifikacji I stopnia (obszarowe) ⊂ efekty kształcenia odpowiadające kwalifikacji II stopnia (obszarowe) A. Kraśniewski - 17 Specyfika studiów II stopnia studia I stopnia efekty kształcenia dla studiów I stopnia (kierunkowe) efekty kształcenia odpowiadające kwalifikacji I stopnia (obszarowe) studia II stopnia ⊂ kompetencje kandydata na studia II stopnia efekty kształcenia dla studiów II stopnia (kierunkowe) efekty kształcenia odpowiadające kwalifikacji II stopnia (obszarowe) wymagania wobec kandydata - w języku kompetencji nie można stworzyć y listyy „kierunków pokrewnych” (na studiach I stopnia) A. Kraśniewski - 18 Definiowanie efektów jako proces iteracyjny iteracyjne doskonalenie PROGRAM STUDIÓW EFEKTY KSZTAŁCENIA dla programu kształcenia MK_1 MK_2 efekty kszt. efekty kszt. MK_m ... efekty kszt. PORÓWNANIE analiza matrycy efektów kształcenia Warunek uzyskania kwalifikacji (dyplomu) [rozporządzenie_WPS]: osiągnięcie i i i wszystkich ki h założonych ł h w programie i kkształcenia ł i efektów f kó kształcenia A. Kraśniewski - 19 matryca efektów kształcenia efekty kształcenia dla programu kształcenia moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_3 ... MK_m + K_W01: ma wiedzę w zakresie ... K_W02: zna i rozumie ... MK_2 + ... K_U01: p potrafi ... K_U02: ma umiejętność ... ++ +++ + ++ ... ++ K K01 ma śświadomość K_K01: i d ść ważności ś i ... K_K02: wykazuje gotowość ... + … możliwa inna postać matrycy efektów kształcenia - oparta na wykorzystaniu do opisu efektów kształcenia dla programu studiów czasowników opisujących działanie (action verbs) A. Kraśniewski - 20 efekty kształcenia - tabele i matryce EFEKTY KSZTAŁCENIA dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 21 analiza matrycy efektów kształcenia przesłanki do modyfikacji efektów kształcenia dla programu lub modyfikacji zestawu modułów kształcenia pusty wiersz matrycy - pewien założony efekt kształcenia nie jjest osiągalny ąg y w wyniku y realizacjij p programu g studiów słabo wypełniony wiersz matrycy - pewien założony efekt kształcenia może być osiągnięty jedynie w znikomym, być może niedostatecznym stopniu(*) mocno wypełniony wiersz matrycy - pewien założony efekt kształcenia jjest nadmiernie eksponowany p ywp programie g studiów (być może kosztem innych niedostatecznie „pokrytych” efektów) słabo wypełniona kolumna matrycy - pewien moduł nie wnosi zbyt istotnego wkładu w osiągnięcie kierunkowych efektów kształcenia (niezbyt pasuje do wizji programu kształcenia) (*) niektóre kierunkowe efekty kształcenia mogą być osiągane nie tylko w wyniku realizacji i zaliczenia konkretnych modułów kształcenia A. Kraśniewski - 22 Projektowanie efektów kształcenia dla przedmiotu A. Kraśniewski - 23 Sposób i forma opisu definicja efektów kształcenia odniesienie do efektów kształcenia dla programu (do efektów kierunkowych) określenie sposobu sprawdzania A. Kraśniewski - 24 forma opisu i odniesienie do programu tabela efektów kształcenia dla przedmiotu/modułu nazwa przedmiotu: ... numer (symbol) efekty kształcenia student, który zaliczył przedmiot, potrafi odniesienie do efektów kształcenia dla programu 01 sformułować ... K_W07+,, K_W10+,, K_U16+, K_K02++ 02 wyznaczyć ... K_W13+, K_U07+, K_U10++, K_U15+++ 03 zaprojektować ... K_W03+, K_W18++, K_U09+, K_U10++, K_U15+++ 04 pracować w zespole K U03+ K_U03+ ... ... A. Kraśniewski - 25 efekty kształcenia - tabele i matryce EFEKTY KSZTAŁCENIA dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 26 problem P j kt Projektowanie i programu kkształcenia t ł i EFEKTY KSZTAŁCENIA (zakładane) ? EFEKTY KSZTAŁCENIA ((osiągnięte) ąg ę ) rok akademicki 2011/12 PROGRAM STUDIÓW rok akademicki 2012/13 i kolejne Realizacja programu kształcenia A. Kraśniewski - 27 problem tabela efektów kształcenia dla przedmiotu/modułu nazwa przedmiotu: ... numer (symbol) efekty kształcenia student, który zaliczył przedmiot, potrafi odniesienie do efektów kształcenia dla programu 01 sformułować ... K_W07+,, K_W10+,, K_U16+, K_K02++ 02 wyznaczyć ... K_W13+, K_U07+, K_U10++, K_U15+++ 03 zaprojektować ... K_W03+, K_W18++, K_U09+, K_U10++, K_U15+++ 04 pracować w zespole K U03+ K_U03+ ... ... niezdefiniowane A. Kraśniewski - 28 forma opisu i odniesienie do programu tabela efektów kształcenia dla przedmiotu/modułu nazwa przedmiotu: ... numer (symbol) efekty kształcenia student, który zaliczył przedmiot, potrafi odniesienie do efektów kształcenia dla programu odniesienie do efektów kształcenia dla obszaru 01 sformułować ... T1A_W04+, T1A_U09+, T1A_K02++ 02 wyznaczyć ... T1A_W04+, T1A_U08+, T1A_U15++ 03 zaprojektować j kt ć ... T1A_W03+, T1A W03 T1A_U07+, T1A U07 T1A_U16++ 04 pracować w zespole p p T1A _K03+ ... ... A. Kraśniewski - 29 efekty kształcenia - tabele i matryce EFEKTY KSZTAŁCENIA dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 30 zorientowana obszarowo matryca efektów kształcenia efekty kształcenia dla obszaru kształcenia moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_3 ... MK_m + T1A_W01: ma wiedzę w zakresie matematyki, fizyki, chemii ... T1A_W02: T1A W02 ma podstawową d t wiedzę i d w zakresie kierunków studiów ... MK_2 + ... T1A _U01: potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych, ... T1A _U02: potrafi porozumiewać się przy użyciu różnych technik ... ++ +++ + ++ ... ++ T1A _K01: rozumie p potrzebę ę uczenia się przez całe życie; potrafi ... T1A _K02: ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów ... + … A. Kraśniewski - 31 efekty kształcenia - tabele i matryce EFEKTY KSZTAŁCENIA dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 32 analiza matrycy efektów kształcenia przesłanki do modyfikacji zestawu modułów pusty t wiersz i matrycy t - pewien i obszarowy b efekt f kt kształcenia k t ł i nie i jest osiągalny w wyniku realizacji programu studiów słabo wypełniony yp y wiersz matrycy y y-p pewien obszarowy y efekt kształcenia może być osiągnięty jedynie w znikomym, być może niedostatecznym stopniu modyfikacja d fik j (d (dodanie d i modułu/modułów d ł / d łó llub b przeprojektowanie j kt i istniejących modułów) konieczna, jeśli ten efekt obszarowy nie może być pominięty przy definiowaniu efektów kształcenia dla programu (efektów kierunkowych) mocno wypełniony wiersz matrycy - pewien obszarowy efekt kształcenia jest nadmiernie eksponowany w programie studiów (być może kosztem innych niedostatecznie „pokrytych” efektów) A. Kraśniewski - 33 Zalecenia i wskazówki weryfikowalność (mierzalność) efektów kształcenia wszystkie założone efekty kształcenia muszą być sprawdzalne/sprawdzone Formułowanie F ł i efektów f któ kkształcenia, t ł i dl dla któ których h nie i można opracować metody sprawdzenia, czy zostały osiągnięte przez studenta studenta, jest błędem metodycznym właściwyy sposób p formułowania wyrażeń y opisujących p ją y efekty kształcenia rozpoczynać do czasownika identyfikuje, porównuje, analizuje (dokonuje analizy), definiuje, opisuje, demonstruje, stosuje, rozwiązuje, szacuje, ... potrafi (z)identyfikować, (z)identyfikować porównać, porównać (prze)analizować (dokonać analizy), (z)definiować, opisać, zademonstrować, (za)stosować, rozwiązywać (rozwiązać), (o)szacować, ... A. Kraśniewski - 34 Zalecenia i wskazówki realizm - zakładane efektów kształcenia muszą być osiągalne przez „średniego” studenta w zakładanym czasie (odniesienie do ECTS) i przy dostępnych środkach koncentracja na umiejętnościach (nie wiedzy) niezależnie od tego, czy dzielimy efekty na kategorie (wiedza, umiejętności, kompetencje społeczne) czy nie właściwy poziom szczegółowości informacyjność, w miarę wyczerpujący charakter zwięzłość i ł ść nie więcej niż 10 pozycji (wszystkie trzeba sprawdzić!) A. Kraśniewski - 35 Sprawdzanie/ocena efektów kształcenia określenie sposobów sprawdzenia, czy student osiągnął zakładane efekty kształcenia określenie sposobów oceny, w jakim stopniu student osiągnął i ł zakładane kł d efekty f kt kształcenia k t ł i ocena formatywna – ocena wspomagająca przede wszystkim proces uczenia się jej wyniki powinny służyć nie tylko uczącemu się, ale również prowadzącemu zajęcia w celu bieżącej analizy efektywności stosowanych metod dydaktycznych ocena sumatywna – ocena podsumowująca stopień osiągnięcia przez studenta zakładanych efektów f kształcenia A. Kraśniewski - 36 Sprawdzanie/ocena efektów kształcenia Warunek zaliczenia przedmiotu/modułu osiągnięcie i i i wszystkich tki h założonych ł ż h efektów f któ kkształcenia t ł i (w minimalnym akceptowalnym stopniu) Przykład Dla przedmiotu XXX zdefiniowano 5 efektów kształcenia: dwa efekty sprawdzane głównie na kolokwiach dwa efekty sprawdzane głównie na zajęciach laboratoryjnych jeden efekt sprawdzany na zajęciach projektowych Student, który nie oddał projektu, nie powinien zaliczyć przedmiotu, bez względu na wyniki pozostałych sprawdzianów A. Kraśniewski - 37 Przykłady przedmiot 1 Projektowanie wiarygodnych systemów cyfrowych (pokaż) przedmiot 2 Techniki prezentacji (pokaż) A. Kraśniewski - 38 efekty kształcenia - tabele i matryce EFEKTY KSZTAŁCENIA dla OBSZARÓW KSZTAŁCENIA tabela odniesień EK tabela pokr cia EK pokrycia EFEKTY KSZTAŁCENIA dla PROGRAMU KSZTAŁCENIA matryca EK zorientowana obszarowo matryca EK tabela EK dla modułu moduł n EFEKTY KSZTAŁCENIA dla MODUŁÓW KSZTAŁCENIA A. Kraśniewski - 39 Zadania zadanie 1: Projektowanie efektów kształcenia dla programu kształcenia (efektów kierunkowych) zadanie 2: Projektowanie efektów kształcenia dla przedmiotu (tworzenie fragmentu matrycy efektów kształcenia) A. Kraśniewski - 40 zadanie 1 Projektowanie efektów kształcenia dla programu (kierunku) (ki k ) Mając ją dane obszarowe efekty kształcenia dla studiów I stopnia o profilu ogólnoakademickim ( b (obszar kkształcenia t ł i w zakresie k i nauk k ... ) sformułować kilka kierunkowych efektów kształcenia z zakresu (kategorii) umiejętności dla „konkretnego konkretnego” programu kształcenia (nowo tworzonego lub istniejącego) oraz odnieść je do obszarowych efektów kształcenia A. Kraśniewski - 41 zadanie 1 Sugerowane „efekty odniesienia” (dla obszarów) humanistyczne H1A_U02, H1A_U04 społeczne S1A U03 S1A S1A_U03, S1A_U04 U04 ścisłe X1A_U01, X1A_U03 przyrodnicze P1A_U05, P1A_U06 techniczne T1A_U08, T1A_U15 rolnicze, ... S1A_U03, S1A_U04 wskazówka: wykorzystać jako wzór – jeśli to możliwe – wzorcowe efekty kształcenia A. Kraśniewski - 42 zadanie 2 Projektowanie efektów kształcenia dla przedmiotu Dla „konkretnego” przedmiotu (istniejącego lub projektowanego), obejmującego istotny komponent zajęć praktycznych (laboratorium, projekt, ...) określić efekty kształcenia - mając na uwadze sposoby ich sprawdzenia ich odniesienie do efektów kształcenia dla obszaru (obszarów) kształcenia określa zawartość kolumny w zorientowanej obszarowo b matrycy efektów f k ó kkształcenia ł i A. Kraśniewski - 43 zorientowana obszarowo matryca efektów kształcenia efekty kształcenia dla obszaru kształcenia moduły kształcenia (przedmioty) MK_1 MK_3 ... MK_m + T1A_W01: ma wiedzę w zakresie matematyki, fizyki, chemii ... T1A_W02: T1A W02 ma podstawową d t wiedzę i d w zakresie kierunków studiów ... MK_2 + ... T1A _U01: potrafi pozyskiwać informacje z literatury, baz danych, ... T1A _U02: potrafi porozumiewać się przy użyciu różnych technik ... ++ +++ + ++ ... ++ T1A _K01: rozumie p potrzebę ę uczenia się przez całe życie; potrafi ... T1A _K02: ma świadomość ważności i zrozumienie pozatechnicznych aspektów ... + … A. Kraśniewski - 44