Spis treści

Spis treści
Od redakcji.
Brunon Hołyst
Terroryzm jako problem globalny ............................................................................
11
Marzena Binczycka-Anholcer
Współczesne poglądy na zachowania agresywne ................................................
34
Ewa Gorczycka
Gniew i agresja w Biblii i w malarstwie sakralnym ................................................
46
Regina Borowik
Agresja we współczesnej komunikacji ......................................................................
56
Stanisław Dyszy
Reklama telewizyjna przykładem agresji i przemocy.............................................
72
Wojciech Poznaniak
Przemoc w grach elektronicznych......................................................................
80
Janusz Bryk
.: Pojęcie przemocy w prawie karnym ...................................................................
93
Mirosław Hraciarek
Agresja jako mechanizm obronny ............................................................................
111
Bożena Smolec, Małgorzata Randak
Od doświadczania agresji i poczucia upokorzenia do autoagresji ......................
119
Andrzej Bałandynowicz
Środowisko rodzinne a zachowania dewiacyjne dzieci i młodzieży .....................
126
Agata Przewoźna-Krzemińska
Czy istnieje wychowanie bez przemocy? .................................................................
147
Marzena Binczycka-Anholcer, Jadwiga Kubiak, Wiesław Kubiak
O ujemnych zjawiskach społecznych w szkole .........................................................
153
Wojciech Gruszczyński, Bartosz Gruszczyński, Jerzy Olas
Badania nad przyczynami i przejawami zachowań agresywnych u młodzieży
z Kliniki Psychiatrycznej WAM w Łodzi .................................................................
169
Łukasz Bohdanowicz
Skłonności agresywne u chłopców
z młodzieżowego ośrodka wychowawczego ..............................................................
176
Zdzisław Huber
Maltretowane dziecko — rozpoznaniem socjalnym ...............................................
185
Małgorzata Posłuszna
Niepowodzenia szkolne i trudności życiowe
jako przyczyny zachowań autodestrukcyjnych u dzieci i młodzieży ....................
190
Jan Szałański
Nasilenie skłonności agresywnych a spostrzeganie postaw wychowawczych
rodziców u młodzieży społecznie niedostosowanej .................................................
198
Maria Beisert
Matka jako sprawca wykorzystania seksualnego dziecka .....................................
213
Konstantinos Tsirigotis, Wojciech Gruszczyński
Agresja u dorosłych dzieci alkoholików (DDA) .......................................................
235
Małgorzata Gromadecka-Sutkiewicz
Kuratorskie Ośrodki Pracy z Młodzieżą jako forma resocjalizacji .....................
245
Lidia Cierpiałkowska
Zachowania asertywne i agresywne w rodzinach
z problemem alkoholowym.........................................................................................
256
Alicja Krzyżaniak, Małgorzata Krzywińska-Wiewiórowska
Poziom leku u dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim ........................
268
Leszek Cichobłaziński
Mediator wobec zachowań agresywnych ............................................................
274
Wojciech Gruszczyński, Antoni Florkowski, Bartosz Gruszczyński
Psychologiczno-psychiatryczne aspekty przemocy w wojsku ..............................
282
Wiesława Kołakowska
Agresja w działaniach zawodowych funkcjonariusza policji ................................
289
Agnieszka Jarzyńska-Derbis
Zachowanie agresywne jako następstwo długotrwałego stresu
zawodowego policjantów ....................................................................................
300
Anna Jabłońska-Chmielewska, Małgorzata Członkowska
Przemoc w stosunku do kobiet ...........................................................................
303
Zygmunt Przybylski, Marzena Binczycka-Anholcer, Alicja Wassel
Samobójstwa przy użyciu środków farmakologicznych i chemicznych ..............
312
Adam Czabański
Reakcja na agresję ze strony otoczenia społecznego ..........................................
326
•
»i
Krystyna Górna, Aleksandra Suwalska, Artur Serweciński
Samobójstwa dokonane przez chorych psychicznie w trakcie hospitalizacji ......
333
k
Jerzy Gałęcki
Zróżnicowanie samobójców pod względem społeczno-demograficznym............
344
Marian Kopciuch
Urazy czaszki bezpośrednie oraz ciała obce w mózgu, w wyniku
samouszkodzenia u osadzonych w zakładach penitencjarnych w Polsce ............
350
Anna Wolska
Agresja i agresywność sprawców różnych typów przestępstw............................
356
Tadeusz Gonet
Koncepcja dualizmu etycznego a moralne aspekty zabójstw i samobójstw ........
372
Agnieszka Klaus-Strożek
Poczucie alienacji a nasilenie skłonności agresywnych
u kobiet osadzonych w zakładach karnych ........................................................
375
Stanisław Lipinski
Syndrom agresji u kobiet i mężczyzn osadzonych w zakładach karnych ............
402
Od redakcji
Współcześnie na świecie dominują postawy ludzkie nacechowane agresją
i przemocą. Dla wielu milionów ludzi postawy te stanowią wzorce do naśladowania, jak również wywierają wpływ na ich życie. Eksplozja agresji spowodowała wzrost powszechnego zagrożenia.
Przemoc jest zjawiskiem powszechnym; obejmuje wszystkie dziedziny
życia, środowiska społeczne, grupy zawodowe i wiekowe. Przemoc stała się
zjawiskiem społecznym, wręcz nieodłącznym elementem życia współczesnego
człowieka.
Przemoc tkwiąca w naturze człowieka z jednej strony może doprowadzić do
unicestwienia ludzkości, z drugiej może stać się przyczynkiem do chwały.
Każdego dnia świat zalewany jest falą agresji i przemocy. Brutalizacja życia
codziennego ma miejsce w rodzinie, szkole, miejscu pracy, szpitalach, jednostkach wojskowych, zakładach wychowawczych i karnych, itp. W stosunkach
międzyludzkich nastąpiła dehumanizacja życia, brak wzajemnego szacunku, respektu wobec osób starszych, rodziców.
Szczególnie niebezpieczny jest wzrost zachowań agresywnych wśród dzieci
i młodzieży; niejednokrotnie nieletni 12-14-latkowie są sprawcami takich czynów karalnych, jak: zabójstwa, bójki, zgwałcenia. Demoralizacja w różnych grupach społecznych i zawodowych wpływa negatywnie na działalność i postawy
życiowe młodych ludzi. Dzisiejsza szkoła zatraca swą funkcję wychowawczą,
rolę budowania pozytywnych postaw. Szkoła staje się punktem spotkań młodzieżowych grup przestępczych i dealerów narkotyków. Młodzież staje się
lękliwa, arogancka, agresywna, bez zainteresowania się problemami społecznymi. Nie bez winy pozostają tu środki masowego przekazu preferujące
wręcz zachowania agresywne oraz pasywne postawy wobec życiowych problemów i zjawisk patologicznych. Uwarunkowania agresji i przemocy to kryzys
wartości i autorytetów przy jednoczesnym braku wzorców do naśladowania.
Rozpad moralny rodziny, przemoc wewnątrzrodzinna, wykorzystywanie seksualne i stosunki kazirodcze powodują dystans, nienawiść, akty przemocy, jak
również autoagresji. Zauważalny coraz częściej chłód emocjonalny rodziców
wobec dzieci, szczególnie wśród matek zajętych karierą zawodową cierpiących
niejednokrotnie na zespół „wypalenia zawodowego" są przyczyną dziecięcych
depresji i aktów agresji.
W ostatnich latach w etiologii zachowań agresywnych istotnym problemem
stało się bezrobocie. Stwierdzono, że wyższe (o ok. 50%) natężenie aktów agresji i przestępstw jest wśród bezrobotnych mężczyzn i kobiet.
Skala problemu przemocy jest bardzo rozległa: od terroryzmu do przemocy
w zaciszu domowym i dlatego do problemu zachowań agresywnych należy podejść holistycznie, ujmując problem całościowo i systemowo. Od poznania biologizmu człowieka poczynając, rozpoznania etiologii zachowań agresywnych,
wpływu czynników środowiskowych, społecznych, do określenia skutków zachowań agresywnych.
W książce przedstawione są poglądy autorów wskazujące między innymi na
doniosłość czynników społecznych i biologicznych w etiologii przemocy.
Autorami artykułów są wybitni specjaliści — przedstawiciele wielu dyscyplin naukowych, którzy dzielą się swoimi doświadczeniami.
Chcę podziękować naukowcom, którzy przesłali swoje prace, wyjaśniające
zawiłe problemy przemocy, poczynając od jej etiologii, wpływu czynników
endo- i egzogennych, przemocy w rodzinie, szkole, miejscu pracy, po najszerszą
formę przemocy jaką stał się terroryzm. Szczególnie cennym jest artykuł wybitnego kryminologa prof. B. Hołysta przedstawiający terroryzm jako problem
globalny. Atak na WTC w Nowym Jorku we wrześniu 2001 roku otwiera nowy
etap agresji wobec człowieka i jego osiągnięć. Po raz pierwszy w ataku terrorystycznym samoloty posłużyły jako narzędzie zbrodni.
Akty terrorystyczne są szczególnie groźne, gdyż w ich wyniku giną niewinni ludzie.
Przeżycia negatywne, uraz fizyczny i psychiczny dotyczy nie tylko ofiar terroru lecz również świadków wydarzenia. Zdarzenia traumatyczne nieodłącznie
występują w sytuacjach zagrożenia zdrowia i życia, przemocy lub śmierci.
Przyzwolenie społeczne na przemoc często spowodowane jest obawą przed
tą samą agresją, którą przeżywa ofiara. Strach przed znalezieniem się w tej samej sytuacji co ofiara czyni z obserwatora niemego świadka wydarzeń. Powstały
uraz psychiczny (u ofiary lub świadka zdarzenia) przeżywany jest bardzo długo
i boleśnie, gdyż często przekracza zdolności przystosowawcze człowieka.
Systemowe ujęcie problemu przemocy i agresji w niniejszej pracy przybliży
czytelnikowi problemy patologii społecznej jak i poznanie etiologii zakłóceń
przebiegu rozwoju społecznego.
Marzena Binczycka-Anholcer