Czynniki warunkujące napływ zagranicznych inwestycji

Czynniki warunkujące napływ bezpośrednich
inwestycji zagranicznych w Polsce w latach
1990-2011
Dr Wojciech Przychodzeń
Katedra Finansów
Akademia Leona Koźmińskiego
Wprowadzenie (1)
• Celem artykułu jest analiza czynników warunkujących napływ
BIZ do Polski w latach 1990-2011
• Drugim głównym celem jest nakreślenie rekomendacji dla
polityki dotyczących zachowania atrakcyjności inwestycyjnej
Polski dla podmiotów zagranicznych
Wprowadzenie (2)
• Inwestycje zagraniczne to jedna z form międzynarodowego
transferu kapitału, definiowanego w szerokim ujęciu jako ruch
kapitału odnotowany w bilansie płatniczym.
• Przyjmują one dwie podstawowe formy: inwestycji
bezpośrednich (BIZ) i inwestycji portfelowych.
• Pierwsza z nich wiąże się z uzyskaniem trwałego wpływu na
działalność przedsiębiorstwa w innym kraju, co warunkowane
jest posiadaniem efektywnego wpływu na podejmowane
przezeń decyzje.
• Druga polega na zakupie papierów wartościowych
emitowanych przez podmioty gospodarcze, bez chęci
bezpośredniego zaangażowania się w zarządzanie nimi.
Bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Polsce (w mln USD) w
latach 1990-2011
25000
22063
19198
20000
14408
15000
13627
13091
11947
10363
9342
10000
8839
7270
7146
6365
6064
4498 4908
6420
5000
3659
88
359
678
1990
1991
1992
1875
1715
• Na koniec 2011 roku łączna skumulowana wartość BIZ
wyniosła prawie 174 mld dol.
2011
2010
2009
2008
2007
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
0
Działalność firm z kapitałem zagranicznym w Polsce
• Liczba osób zatrudnionych w przedsiębiorstwach z udziałem kapitału
zagranicznego zwiększyła się z nieco ponad 100 tys. osób w 1991 roku
do prawie 1,5 mln w roku 2010
• Pozytywnie należy ocenić wpływ inwestycji zagranicznych na
wydajność pracy, która, mierzona na podstawie przychodów i zysku
na zatrudnionego, w przedsiębiorstwach z udziałem zagranicznych
inwestorów jest kilkukrotnie większa aniżeli w przedsiębiorstwach z
kapitałem wyłącznie polskim
• Według danych GUS w 2011 roku wskaźniki powyższe były w firmach
z kapitałem zagranicznym odpowiednio 2,05 i 2,58 razy wyższe
Czynniki warunkujące napływ bezpośrednich inwestycji
zagranicznych
• Do najważniejszych czynników tradycyjnych zaliczamy:
konkurencyjne ceny czynników wytwórczych, dostęp do stabilnego i
chłonnego rynku zbytu, niskie stawki podatku od prowadzenia
działalności gospodarczej i innych obciążeń fiskalnych, łatwy dostęp
do tanich surowców, stopień rozwoju rynku finansowego, czy
stabilność kursu walutowego państwa przyjmującego [Bloningen
2005; Przybylska 2008]
• Obok wymienionych powyżej czynników tradycyjnych, w XXI wieku
coraz większego znaczenia nabiera tzw. klimat inwestycyjny
obejmujący w szczególności: infrastrukturę, jakość szeroko pojętego
ładu instytucjonalnego, stabilność norm prawnych, łatwość i
przejrzystość procedur administracyjnych związanych z zakładaniem i
prowadzeniem działalności gospodarczej, jakość kapitału ludzkiego,
efektywność administracji publicznej, stabilność polityczną
[Witkowska 1996; Benacek, Gronicki, Holland i Sass 2000; Shleifer
Współczynnik korelacji pomiędzy wysokością BIZ w Polsce a wybranymi
czynnikami warunkującymi ich napływ w latach 1991-2010
Wskaźnik postępu w zakresie transformacji systemowej
0,79*
Liczba ludności
-0,16
Zmiany konsumpcji wewnętrznej
0,24
Tempo wzrotu PKB
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze
przedsiębiorstw
0,44
0,84*
Stopa bezrobocia
-0,01
Kapitalizacja spółek krajowych
0,85*
Liczba spółek
0,81*
Obroty akcjami
0,80*
Stopa zwrotu WIG
-0,24
Długość autostrad
0,74
Wnioski
• silny wpływ na stopień atrakcyjności inwestycyjnej naszego kraju i jego pozycję
w regionie w zakresie przyciągania BIZ uwarunkowań w zakresie czynników
tradycyjnych.
• Pod względem klimatu inwestycyjnego polska gospodarka wypada w
porównaniach międzynarodowych dość słabo.
• W szczególności dotyczy to słabej infrastruktury drogowej i kolejowej, niskiej
jasności i spójności przepisów prawnych, zawiłości procedur administracyjnych i
pozaadministracyjnych związanych z zakładaniem działalności gospodarczej oraz
wysokich pozapłacowych kosztów pracy.
• Bez znaczącej poprawy sytuacji w wymienionych powyżej obszarach bardzo
trudno będzie zachować Polsce pozycję lidera w Europie Środkowo-Wschodniej
i atrakcyjnej lokalizacji w ujęciu globalnym jeżeli chodzi o napływ zagranicznych
inwestycji bezpośrednich.
• W przeciwieństwie do infrastruktury drogowej i kolejowej, progres w
pozostałych dziedzinach może zostać osiągnięty w relatywnie krótkim czasie i
bez znaczących nakładów finansowych. Wymagać to jednak będzie
odpowiedniej woli politycznej, wprowadzenia konstruktywnych rozwiązań
legislacyjnych oraz umiejętnego korzystania z najlepszych międzynarodowych
praktyk w tym zakresie.