Dorobek naukowy. Dzieła zwarte (książki) 1. K. Toeplitz

Transkrypt

Dorobek naukowy. Dzieła zwarte (książki) 1. K. Toeplitz
Dorobek naukowy.
Dzieła zwarte (książki)
1. K. Toeplitz, Kierkegaard, Warszawa 1975.
2. Karol Teplic, Kjerkegor, Beograd 1980 (wydawn. Grafos).
3. K. Toeplitz, Kierkegaard, Warszawa 1980 ( Wporownaniu do wydania z 1975 roku ok.
100 stron nowych przekładów).
4. K. Toeplitz, Egzystencjalizm jako zjawisko kulturowe, Gdańsk 1983.
5. K. Toeplitz, „He/u/rezje, czyli preantyczna teraźniejszość. Leszkowi Kołakowskiemu w
80-tą rocznicę urodzin” Goleszów/Cieszyn 2007.
6. Søren Aabye Kierkegaard, Albo-albo t. I (weryf. naukowa przekładu Jarosława
Iwaszkiewicza), Warszawa 1976. PWN. Biblioteka Klasyków Filozofii. Tłumaczenie z
jęz. duńskiego.
7. tegoż, Albo-albo, tom II, tłumaczenie i komentarze K. Toeplitz. PWN, Biblioteka
Klasyków Filozofii. Tłum. z jęz. duńskiego.
Drugie wydanie pozycji 6 i 7 ukazało się w 1982 roku. Trzecie w 2010r.)
8. S. Kierkegaard, Okruchy filozoficzne, W-wa 1988 ( książka ukazała się dwa lata
później), K. Toeplitz: tłumaczenie, przypisy, komentarze.
9. S. Kierkegaard, Chwila, W-wa 1988/9, (K. Toeplitz: tłumaczenie, przypisy,
komentarze) PWN; BKF.
10. Peter Wust, Niepewność i ryzyko (tłum. z języka niemieckiego oraz Wstęp objętości 1
arkusza), Warszawa 1995.
To pierwsze wydanie dzieła tego autora w całej Europie Wschodniej.
11. Uta Ranke-Heinemann, Nie i amen, Gdynia 1994;
(wydawn. Uraeus, tłumaczenie, wstęp i kometarze); drugie, poprawione wydanie
nastąpiło 2 lata później).
12. Günter Grass, Powódź oraz małe formy, Słupsk 2007. Przekład i opracowanie Karol
Toeplitz, w tym artykuły własne i komentarze.
13. S. Kierkegaard, „Pisma mniejsze (wybór) w tłumaczeniu Karola Toeplitza”, Toruń
2007, wydawn. A. Marszałek.
Inne dzieła zwarte:
14. K. Toeplitz, Nad Kierkegaardem i egzystencjalizmem, Warszawa 1988, PWN;
studium objętości 3 arkuszy.
15. G. Grass, „Hochwasser”. Tłumaczenie dla Teatru W. Horzycy; sztuka wystawiona w
Toruniu w 1986. To prapremiera sceniczna Grassa w Europie Wschodniej.
16. Skrypt: Wybór tekstów filozoficznych dla wyższego szkolnictwa artystycznego w
Polsce, pod redakcją Karola Toeplitza, Gdańsk/Warszawa 1978.
17. „Jest-że dla prawdy przyszłość jaka? Prace dedykowane Profesorowi Karolowi
Toeplitzowi”, Toruń 2002 (wydawn. Adama Marszałka); wydawca: Pomorska
Akademia Pedagogiczna. Książka zawiera artykuły polskich i zagranicznych autorów
wydana dla upamiętnienia 40-lecia mojej pracy naukowej.
18. Papieska Akademia Teologiczna wydała w 2004 roku książkę będącą pokłosiem
międzynarodowej konferencji pt: „Człowiek wobec rozpaczy w filozofii Sørena
Kierkegaarda”, liczącą 308 stron; z tego mojego autorstwa jest: referat
otwierający konferencję pt „Nieuchronność rozpaczy” (s. 25-60) oraz wstęp
napisany na życzenie PAT pt: „”Choroba na śmierć” czy śmierć tej choroby””
(s. 7-21). Ponadto opublikowano tam dyskusję, której obszerne fragmenty też
są mojego autorstwa. Jestem autorem ok. 1/5 książki.
19. „Zamykające nienaukowe post scriptum do ‘Okruchów filozoficznych’”, Kęty,
wydawnictwo Marek Derewiecki=Antyk, 2011, s. 661 i ok. 20 stronicowy wstęp.
Recenzja tłumaczenia pióra o. Prof. dra hab. J. Kłoczowskiego wraz z fragmentami
tekstu zasadniczego ukazała się w miesięczniku „Znak” /2012)
20. S. Kierkegaard„Okruchy filozoficzne” (wydanie II) 2011 w tymże wydawnictwie.
Tłumaczenie, wstęp i komentarze K. Toeplitz
21. S.Kierkegaard „Chwila”; Wstęp, tłumaczenie i komentarze: K. Toeplitz, wydanie II.
Kęty 2011.
XX
Łącznie opublikowałem około 170 artykułów o charakterze naukowym w Polsce i
zagranicą (w jęz. angielskim i niemieckim) oraz około 260 o charakterze literackim i
popularno-naukowym. Nie jestem w stanie w tej chwili wymienić wszystkich publikacji,
stąd przedstawiam szczegółowo dorobek ostatnich lat.
Przez 6 lat byłem członkiem redakcji angielskojęzycznego kwartalnika „Dialogue and
Humanism”, a przez ponad 20 lat członkiem Rady Redakcyjnej. Drukowałem tam także
teksty naukowe. W 2012 roku napisałem obszerną recenzję dla potrzeb Ministerstwa Nauki i
Szk. Wyższ. Dotyczącą dalszego dotowania tego unikalnego w świecie czasopisma.
Przez niespełna 10 lat miałem stałą współpracę z czasopismem „Służba zdrowia”, w którym
publikowałem teksty z etyki i etyki lekarskiej; łącznie było ich około 25. Ponadto drukowałem
z tegoż zakresu obszerne referaty(4) wygłaszane na „Ogólnopolskich konferencjach lekarzy i
humanistów”, które odbywały się w Gdańsku, a których byłem jednym z animatorów
Miałem przez ponad 10 lat stałą rubrykę w „Życiu literackim” w Krakowie, gdzie drukowałem
teksty literackie, a także w „Kulturze”(np. „List do przyjaciela emigranta”, objętości 21 stron
maszynopisu).
Szereg tekstów drukował także wybrzeżowy „Topos”, m.in. mój wykład inauguracyjny w
PWSSP „O zjawisku powtórzenia w sztuce”.
X
Dorobek naukowy w roku 2007
Recenzje:
1. Sześć recenzji wydawniczych książek filozoficznych przedłożonych mi w języku
niemieckim dla Wydawnictwa E. Sołtan z przeznaczeniem dla MEN oraz MNiSzW.
1A. Do książki Bohrera o mitach napisałem Wstęp (ponad 10 s.); obszerne dzieło
ukazało się w 2011 (!) roku, mimo że formalnie w książce figuruje rok 2009.
2.Recenzja wydawnicza dla Wydz. Filozofii Uniw. we Wrocławiu dot. publikacji
materiałów pokonferencyjnych dedykowanych R. Otto (teksty polsko- i
angielskojęzyczne). Zob. druk w 2010r.
3. Recenzja książki Güntera Schulza: „Bolschewistiche Herrschaft und Orthodoxe Kirche
in Rußland. Das Landeskonzil 1917-1918. Quellen und Analysen. Str. ponad 800 w:
Rocznik Teologiczny ChAT 2006/7 s.261-267.
4. Recenzja wydawnicza książki dla KBN (MNiSz.W.). Negatywna.
5. Recenzja wydawnicza książki S. Kierkegaarda „Czyny miłości” , w tłumaczeniu A.
Szweda dla wydawnictwa Antyk, Kęty.
6. Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Doroty Baran-Błaszczykowskiej pt :„Swoistość
egzystencjalizmu Alberta Camusa”, dla Uniwersytetu Wrocławskiego. Udział w
obronie rozprawy.
7. Recenzja wydawnicza książki Adama Płachciaka pod tytułem: „Bóg za kratkami;
religijność skazanych w perspektywie pracy penitencjarnej” dla wydawnictwa „Agapa”
w Warszawie.
8. Recenzje wydawnicze 6 artykułów do Zeszytów Naukowych Olsztyńskiej
Humanistycznej Szkoły Wyższej im. J. Rusieckiego.
Tłumaczenia:
1. S. Kierkegaard, O różnicy między geniuszem i apostołem, w: Rocznik Teologiczny
ChAT 2006, s. 195-210 (z języka duńskiego)
2. Referat arcybiskupa Utrechtu Jorisa Verkammenna dla ChAT (z jęz. niemieckiego) pt.
„Kościół w czasach niespokojnego świata”.
3. M. Luter, „O życiu małżeńskim” (1 arkusz), dla „Pisma etyczne dra M. Lutra”;
wydawnictwo Augustana, Bielsko-Biała, 2009.
4. M. Luter, „Dysputa o człowieku”, tłumaczenie i komentarz; w: Wyd. Augustana,
Bielsko-Biała, w: Roczniki Humanistyczno-Teologiczne Uniwersytetu Śląskiego. Dysputa
ukazała się również w „Wiara i Mundur” 2009 r.
Artykuły popularno-naukowe (etyczno-teologiczne) i literackie
1. Decentralizacja miejsca kultu i jego skutki, w: Słowo i Myśl, Nr 95.
2. Cena korony, czyli podszepty diabelskie, Słowo i Myśl, nr 3/2007.
3. Do uzupełnienia nr 2 w/w czasopisma
4. Pytania, Słowo i Myśl, nr 34/2007
5. Apoteoza zelotyzmu? w: Przegląd Ewang. 1-2/2006 (ukazał się w sierpniu 2007)
Z „Przeglądem Ewangelickim” także miałem stałą współpracę do czasu ukazywania się
tego kwartalnika. Drukowałem tam teksty naukowe i popularno-naukowe (np.
dwuczęściowy tekst pt „O tożsamości konfesyjnej”)
Książki:
1. „Powódź i formy mniejsze. W 80-tą rocznicę urodzin G. Grassa”, Słupsk 2007,
wydawnictwo Akademii Pomorskiej (Przekład, opracowanie, teksty własne: Karol
Toeplitz) s. 203.
2. S. Kierkegaard, „Pisma mniejsze”, Toruń 2007, wyd. Adam Marszałek. Wstęp,
przypisy i tłumaczenie Karol Toeplitz
3. Karol Toeplitz, „He/u/rezje czyli preantyczna teraźniejszość. Książka dedykowana
Leszkowi Kołakowskiemu w 80-tą rocznicę urodzin”. Wydawnictwo: PublisherInnowacje, Goleszów 2007.
Referaty:
1. „Zwischen Ost und West aus persönlicher Sicht”; jeden z trzech referatów plenarnych
otwierających ‘VI Międzynarodową Konferencję Wschód Zachód’ w Akademii
Pomorskiej w Słupsku, 31 maja 2007; (Ukazał się w 2008 r.).
2. „Współczesna interpretacja tekstów starotestamentowych”. Posiedzenie PTE w
Sopocie 14 czerwca 2008.
3. „Sytuacje konfliktowe i sposoby ich rozstrzygania”; wykład inauguracyjny roku
akademickiego 2007/8 wygłoszony 2 października w Olsztyńskiej Szkole Wyższej im.
Józefa Rusieckiego.
Inne:
Spotkania autorskie związane z wydaniem w/w trzech książek:
1. Na wydziale Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, w ramach Polskiego Towarzystwa
Filozoficznego, listopad 2008.
2. W ChAT, z inicjatywy Koła Teologów, grudzień 2007.
3. W Kole Seniorów Uniwersytetu Gdańskiego, grudzień 2008
4. Ponadto: udział w półgodzinnym programie telewizyjnym poświęconym rocznicy
Reformacji (program 2 i tv Polonia 30 i 31 października 2007) wraz z prof. prof. J.T.
Maciuszko i B. Milerskim.
Dorobek naukowy 2008
Artykuły:
1. „Samotność Abrahama”, w: „Miłość i samotność; wokół myśli Sørena Kierkegaarda”, Wwa 2007 , wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, s. 11-18. To treść wykładu, który
otwierał międzynarodową konferencję zorganizowaną przez UW i Collegium Civitas.
Książka ukazała się wiosną 2008.
3. Decentralizacja kultu i jego skutki, w: Teologia i Ambona 1/24/2007. Numer ukazał się
w 1 kwartale 2008.
4. Wywiad udzielony red. naczelnemu dwumiesięcznika „Słowo i Myśl” w związku z
ukazaniem się trzech książek; nr grudniowy (6), 4 strony; ukazał się w lutym 2008.
5. „Biblia fundamentem kultury europejskiej?”. W książce pod w/w tytułem (bez pytajnika)
wydanej przez Wyższą Szkołę Finansów i Zarządzania w Warszawie 2008 , s. 1-13.
6. W książce dedykowanej prof. B. Burlikowskiemu wydanej przez WSFiZ w Warszawie
artykuł pt: Hat Europa eine christliche Zukunft. Warszawa 2008, stron 15; wydawn.
WSFiZ.
7. „Zwischen Ost und West aus persönlicher Sicht“, w: Rundbrief der Deutschen Region
der IEF, Koeln 2008.
Spotkania autorskie w 2008 r. :
1. Dworek sopocki; organizator Tow. Przyjaciół Sopotu i Polskie Tow. Ewangelickie ; 18
marca.
2. Ratusz Staromiejski, organizator: Nadbałtyckie Centrum Kultury, 22 kwietnia
Publikacje:
1.
2.
3.
4.
Dylemat Onana, w: Przegląd Ewangelicki nr 3-4 (jesień zima).
Grzech pierworodny, w: Słowo i Myśl 2/2008
Wyjście (ucieczka?) z Egiptu, w: Słowo i Myśl, 2/2008, s.
Rogi Mojżesza, w: Słowo i Myśl 3/2008
5. Nie wierzę teologom, Słowo i Myśl, 1/2008
5. Ekumenia . Fakty i (może) zbędne komentarze, w: Słowo i Myśl 2008/5 .
6. Niepowtarzalność, w: Słowo i Myśl 2008/5.
7. Meandry dyskusji o ekumenizmie, Słowo i Myśl 2008, numer 6.
9.Pierwsza w świecie muzykoterapia, albo o znaczeniu muzyki dla sprawnego rządzenia,
Słowo i Myśl, 4/2008
Zajęcia dydaktyczne:
Rok akademicki 2007/8 : ChAT: 1/2 a następnie 1/3 etatu.
Wykład na Studium doktoranckim ChAT, 13 maja 2008, nt. Przedmiotu antropologii
kulturowej i filozoficznej.
Wykłady z ‘Antropologii filozoficznej’ na I roku ChAT
Wykłady z ‘Etyki filozoficznej’ na III roku ChAT
Recenzja rozprawy habilitacyjnej i dorobku dra Aleksandra Jacka Prokopskiego dla Uniw.
Wrocławskiego
Recenzja wydawnicza książki Adama Płachciaka pt: „Bóg za kratkami. Religijność
skazanych w perspektywie pracy penitencjarnej”, Warszawa 2008, s.187, wyd. Agape.
Recenzje dotyczące moich publikacji:
1. Antoni |Szwed, Czytajmy Kierkegaarda, Znak 6/2008 s. 182-187.
2. Marek Jawor, Wiara Kierkegaarda w: Szkice Humanistyczne Olsztyńskiej Szkoły
Wyższej, tom VIII nr 3-4/ 2007 (ukazały się w marcu 2008) s. 233-237.
Obie w/w recenzje dot. książki: S. Kierkegaard, „Pisma mniejsze. Wybór...”, w moim
tłumaczeniu i moimi komentarzami wydanymi przez oficynę wydawniczą A. Marszałek w
Toruniu, s. 181.
3. Grzegorz Pacewicz, Poszukiwania czy herezje w: jak wyżej, tom VIII, 2008, s.149151. Rec. dot. książki mojego autorstwa pt : „He/urezje czyli preantyczna
teraźniejszość. Leszkowi Kołakowskiemu w 80 rocznicę urodzin. Wyd. PublisherInnowacje, Goleszów, s. 221.
Audycja-wywiad red. Ostaszewskiej na temat moich publikacji, (w szczególności
ostatnich trzech książek, które ukazały się jesienią 2007r.) wyemitowany 23 października
w 2 programie TV, a następnie w TV Polonia.
Artykuły
1. Temat tabu, czyli o immanentnych sprzecznościach Biblii, w: Nauka-Etyka-Wiara,
Warszawa 2009, s.253-264.
1. Recenzja książki: Wł. Kaczocha, „Studia z filozofii XX wieku”, Poznań 2008, w:
Edukacja filozoficzna, vol. 47, 2009; s. 250-254.
2. Recenzja dwóch artykułów (i referatów) na konferencję Chrześcijańskiego Forum
Pracowników Nauki w Gdańsku w czerwcu 2009 pt: „Nauka-Wiara-Etyka.
Artykuły:
3. Luter o sensie życia, w: Wiara i mundur, nr 10, Warszawa 2009.
4.Pożegnanie Leszka Kołakowskiego, w: „Znak”, wrzesień 2009.
5.Wiara węglarza, w: Wiara i mundur, nr 11, Warszawa 2009.
6. Dürenmatt, wydrukowane wystąpienie na międzyn. Sesji poświęconej temu pisarzowi
i S. Becketowi.
7.Diaspalmata, Słowo i Myśl (Poznań), nr 106, 1/2009.
8. Monolog Ewy, Słowo i Myśl, 2/2009.
9.Marcin Luter wobec sensu życia, Słowo i Myśl, 1/2009.
10.Credo, Słowo i Myśl, nr 5/2009.
11. Fides carbonaria, Słowo i Myśl 6/2009.
12. Leszek (tekst dot. Leszka Kołakowskiego), tam że, s. 8-15.
Wykłady: „Samotność Abrahama w interpretacji S. Kierkegaarda- aspekty filozoficzne i
teologiczne”. W: Pomorskim Towarzystwie Filozoficzno-Teologicznym i Bibliotece PAN w
Gdańsku 22 stycznia 2009.
Wykład w Jastrzębiej Górze na ogólnopolskiej konferencji ChFPN wydrukowany wyżej
pod punktem: Artykuły, w wersji znacznie zmienionej. Czerwiec.
Tłumaczenia:
O życiu małżeńskim, w: ‘Pisma etyczne Marcina Lutra’, Bielsko-Biała 2009 s. 139-160.
Ukazały się w 2010
Biblia jako fundament kultury europejskiej, w: Facere in veritatem in caritate, Podkowa Leśna
2009, s.391-406.
Hat Europa eine christliche Zukunft? (Ein Projekt), w: Człowiek, świat, filozofia, Warszawa
2009, s.689-703.(Wydawn. WSFiZ)
Dsyputa o człowieku, M. Lutra, tłumaczenie i komentarz w: Wiara i mundur, nr 2/14/ 2010.
Wiara węglarza, Wiara i mundur, nr 5/11, 2009.
Rogi Mojżesza, w: „Ministrare”, tom II, Wyd.: Katedra Filozofii Wyższej Szkoły Finansów i
Zarządzania, Warszawa 2010.
Książki 2010:
Dominika Jacyk (Hrsg.) Die Quellen der Philosophie und Phänomenologie der Religion;
Sources of the Philosophy and Phenomenology of Religion; Considerations on Rudolf Otto’s
The Holy” F/M, Berlin, Bruxelles, NY, Oxford, Wien 2010; Wissenschaftlicher Rezensent
Prof. Dr. habil. Karol Toeplitz
S. Kierkegaard, „Albo-albo” ,Warszawa 2010, (tom 19 w serii „Wielcy filozofowie”) tom I w
tłum. Jarosława Iwaszkiewicza; przekład przejrzał Karol Toeplitz; (To trzecie wydanie tego
dzieła, zob wyżej)
S. Kierkegaard, „Albo-albo”, Warszawa 2010, tom II, tłumaczenie Karol Toeplitz (w serii:
Wielcy filozofowie, tom 20, wyd. PWN);
Søren Kierkegaard, „Zamykające nienaukowe post scriptum do ‘Okruchów filozoficznych’;
tłumaczenie i komentarze; „Antyk”, Kęty [prawa autorskie zastrzeżone w ZaiKS]; (w ramach
grantu MNiSW.); Wstęp (ok. 1 arkusza) i komentarze w moim opracowaniu; Kęty 2011, s.
661.
W druku: „Unia Brzeska”, tłumaczenie z języka niemieckiego ponad 60-ciostronicowego
tekstu, będącego wynikiem międzynarodowej konferencji i wynikiem pracy badawczej grupy
„Pro oriente”, poświęconej tytułowej problematyce; tekst z przedmową abp, prof. JeremiaszaAnchimiuka ukaże się, wraz z innymi materiałami w oddzielnym wydawnictwie: Wschodnie
chrześcijaństwo, tom 58, Echter 2012 (?)
„Wie viele Male kam Polen in Europa an?”. Rundbrief der Deutschen Region der
Internationalen Oekumenischen Gemeinschaft, Nr 71 oder 72, Bonn 2012.
Dalsze trzy teksty znajdują się w wydawnictwie „Znak”i powinny się ukazać jeszcze w 2012
roku.
M. Koposow, „Pamiat’ strogogo reżima. Istoria i politika Rossii”. Moskwa 2011. Recenzja
wydawnicza dla wydawnictwa E. Sołtan przeznaczona dla M. N. i Szk.W. oraz tłumaczenie
dwóch rozdziałów (2012).
W kwartalniku literacko-kulturalnym „Rozmowy z ojcem” 2011/nr ½ tekst pisany pod
pseudonimem pt: „Literatura i polityka” (dot. ‘dekalogu’ G. Grassa) i tamże „Pożegnanie
Leszka Kołakowskiego” (przedruk tekstu ze „Znaku”).
Wypromowałem (doktoraty- 5) następujące osoby: M. Łukasiaka i A. Michajłowa (na
Uniwersytecie Gdańskim z zakresu historii filozofii), M. Fotę z hist. filozofii na KUL-u), A.
Płachciaka z zakresu socjologii religii w ChAT), K. Krawczyńskiego (z historii filozofii na
Uniw. Wrocławskim).
Decyzją Centralnej Komisji ds. Stopni i Tytułów Naukowych otrzymałem pełne uprawnienia w
zakresie promotorstwa i recenzowania nie tylko w zakresie mojego podstawowego
wykształcenia, a więc filozofii, ale także w zakresie teologii!
Recenzowałem:
- doktorat honoris causa JE Patriarchy Konstantynopola Bartłomieja I, dla Chrześcijańskiej
Akademii Teologicznej w Warszawie.
o
rozprawy habilitacyjne:
niemieckojęzyczną, Chr. Fuehrera z Berna dla potrzeb ChAT;
o
o
o
J. Prokopskiego dla Uniw. Wrocławskiego;
A. Szweda dla Uniwersytetu Teologicznego Jana Pawła II w Krakowie (2012).
Opiniowałem tytuł profesorski ks. prof. M. Uglorza dla ChAT.
Recenzowałem: rozprawy doktorskie na KUL-u oraz na Uniwersytecie: Wrocławskim,
Gdańskim, Warszawskim i w ChAT w Warszawie.
Ze względu na brak etatowego zatrudnienia w szkolnictwie wyższym zaniechałem właściwie
odnotowywania kolejnych publikacji po roku 2010. Drugim powodem była żmudna praca nad
tłumaczeniem monumentalnego dzieła duńskiego myśliciela objętości ponad 660 stron (zob.
wykaz publikacji), która ograniczała moją pracę nad artykułami; na propozycje pisania
tekstów odpowiadałem z reguły negatywnie.
Sporządzono dla Europejskiej Szkoły Wyższej w Sopocie
Sopot, w październiku 2012 r
ANEKS
W roku 1976 oraz w 1989 r. otrzymałem Nagrodę Indywidualną Ministra Kultury i Sztuki I
Stopnia, z tytułu mojej działalności naukowej, natomiast w 1985 Nagrodę II Stopnia, za
działalność dydaktyczną.
W 1988 roku otrzymałem Wyróżnienie Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich za przekład z
oryginału dwóch dzieł S. Kierkegaarda: „Okruchów filozoficznych” oraz „Chwili”.
Na wniosek Stowarzyszenia Pisarzy Polskich przyznano mi w 1989 roku Krzyż Kawalerski
OOP, a na wniosek Władz obu Uczelni artystycznych w Gdańsku – Złoty Krzyż Zasługi.
W 2006 roku zostałem powołany na honorowego członka „Research Board of Advisors”
przez: “The American Biographical Institute” (zał.)

Podobne dokumenty