Jeszcze raz o nazwie naszej uczelni

Andrzej Jajszczyk
Jeszcze raz
o nazwie naszej uczelni
W nawi¹zaniu do artyku³u Andrzeja Ziêby Jak to robi¹ inni? (BIP
nr 101/2002) chcia³bym dorzuciæ
kilka swoich przemyœleñ. Nazwa
naszej uczelni jest czêœci¹ wspólnego dziedzictwa i stanowi wa¿ny
oraz rozpoznawalny znak firmowy.
Jej zmiany czy modyfikacje maj¹
rozleg³e skutki, równie¿ finansowe,
i nie mog¹ byæ dokonywane pochopnie. W tocz¹cej siê od pewnego czasu dyskusji dominuje kilka
nastêpuj¹cych stanowisk.
1. Nale¿y zmieniæ nazwê naszej
uczelni, tak by lepiej oddawa³a
charakter i zakres jej dzia³alnoœci.
2. Nazwa polskojêzyczna powinna pozostaæ bez zmian, a nale¿y doprowadziæ do stosowania
innych jej t³umaczeñ na jêzyki
obce.
3. Oficjalna nazwa powinna pozostaæ bez zmian, a jedynie nale¿y wprowadziæ u¿ywanie nazwy
skróconej, np. AGH Kraków,
zarówno w wersji polskiej jak
i wersjach obcojêzycznych.
4. Nazwê i jej t³umaczenia nale¿y
pozostawiæ bez zmian.
Renoma naszej uczelni i rozpoznawalnoϾ jej nazwy w kraju nie
budz¹ na ogó³ w¹tpliwoœci. Niemniej jednak mieliœmy ostatnio kilka przypadków, w których dziennikarze warszawskich czasopism
(np. Rzeczpospolitej, Polityki, czy
Newsweeka) wykazywali siê tu daleko id¹c¹ ignorancj¹. Niestety,
bezpoœrednie t³umaczenie nazwy
Akademia Górniczo-Hutnicza na
jêzyk angielski: University of Mining and Metallurgy, nie zawsze
powoduje po¿¹dane skojarzenia
na arenie miêdzynarodowej. Dotyczy to w szczególnoœci czêstego
uto¿samiania zakresu badañ naukowych i dzia³alnoœci dydaktycznej naszej uczelni wy³¹cznie z górnictwem i hutnictwem. Osoby,
z którymi bezpoœrednio wspó³pracujemy naukowo i dydaktycznie,
na ogó³ wiedz¹, co siê za ni¹ kryje.
Gorzej jednak z potencjalnymi studentami, urzêdnikami w uczelniach, placówkach badawczych
oraz w Komisji Europejskiej czy
w przypadku nawi¹zywania nowych kontaktów. Tracimy i bêdziemy tracili przez to studentów i niektóre mo¿liwoœci wspó³pracy w nauce i kszta³ceniu w najnowocze-
œniejszych dyscyplinach. Sam spotka³em siê z kilkoma przypadkami,
w których chciano usun¹æ nas
z kszta³tuj¹cych siê miêdzynarodowych konsorcjów, wystêpuj¹cych
o europejskie granty badawcze,
argumentuj¹c,
¿e
obecnoϾ
w konsorcjum „zawodowej szko³y
z Europy Wschodniej” (sic!) obni¿y
szanse konsorcjum. Niestety, nie
mamy mo¿liwoœci prowadzenia
dzia³añ marketingowych dotychczasowej nazwy University of Mining and Metallurgy na szerok¹,
miêdzynarodow¹, skalê.
Zwolennicy pozostawienia dotychczasowego t³umaczenia argumentuj¹, ¿e istniej¹ w Œwiecie renomowane uczelnie techniczne
maj¹ce w nazwie s³owo „górnictwo” („hutnictwo” czy „metalurgia”
raczej w nazwach nie wystêpuj¹).
To prawda, ale zakres ich dzia³alnoœci naukowej i dydaktycznej nie
wybiega na ogó³ daleko poza zagadnienia górnicze, w przeciwieñstwie do AGH. Pojawianie siê na
nich innych kierunków kszta³cenia,
jak np. informatyka, jest raczej wyrazem szukania dodatkowych
mo¿liwoœci w kszta³ceniu studentów, ni¿ wskazaniem na istotny potencja³ naukowy w tych dziedzinach. Oto przegl¹d uczelni górniczych w wybranych krajach:
Australia. Western Australia
School of Mines. Uczelnia ta
kszta³ci studentów w zakresie górnictwa, wybranych rodzajów hutnictwa, geologii górniczej, geodezji
i ekonomiki górnictwa.
Chiny. Trzy uczelnie posiadaj¹ce w nazwie „górnictwo”: Beijing
University of Mining and Technology, China University of Mining and
Technology, Shandong University
of Mining and Technology. Uczelnie te, podobnie jak ich wzory jeszcze ze Zwi¹zku Radzieckiego, koncentruj¹ siê na kszta³ceniu kadr dla
górnictwa.
Francja. Siedem uczelni górniczych (Ecole de Mines) w nastêpuj¹cych miejscowoœciach: Albi-Carmaux, Ales, Douai, Nancy, Nantes,
Paris, Saint-Etienne. Uczelnie te,
na ogó³ o dobrej renomie, wchodz¹ w sk³ad systemu francuskich
„Grandes Ecoles” i trudno je porównywaæ z uniwersytetami czy
politechnikami. Ich programy edukacyjne i badawcze koncentruj¹
BIP 106/107 – sierpieñ/wrzesieñ 2002 r.
siê na zagadnieniach górnictwa
i obszarów pokrewnych, w tym
obejmuj¹ równie¿ zastosowania informatyki w tych dziedzinach.
Kanada. Haileybury School of
Mines (jest to czêœæ Northern College of Applied Arts and Technology). Jest to uczelnia kszta³c¹ca na
poziomie licencjackim.
Niemcy. Technische Universitaet Bergakademie Freiberg. Prowadzi studia w zakresie: geologii,
geoekologii, geoinformatyki, mineralogii, geofizyki, geotechniki i budownictwa górniczego oraz geodezji.
Rosja. Trzy uczelnie z nazwami
zawieraj¹cymi górnictwo: w Moskwie, St. Petersburgu i na Uralu.
Uczelnie te, mimo prób rozszerzania zakresu kszta³cenia, nie mog¹
poszczyciæ siê znacz¹cymi osi¹gniêciami poza obszarem górnictwa.
Stany Zjednoczone.
Colorado School of Mines.
Uczelnia kszta³c¹ca i prowadz¹ca
badania w zakresie górnictwa,
geologii, geofizyki, in¿ynierii materia³owej, wiertnictwa nafty i kierunkach pokrewnych.
New Mexico Institute of Mining
and Technology (na papierach firmowych i innych oficjalnych dokumentach u¿ywa nazwy New
Mexico Tech). Uczelnia ta oferuje
szeroki zakres kszta³cenia od górnictwa, przez in¿ynieriê materia³ow¹, po psychologiê czy muzykê.
Nale¿y jednak podkreœliæ, ¿e nie
kszta³ci ona na poziomie akademickim (magisterskim) w dziedzinie nauk elektrycznych czy informacyjnych. Jest te¿ na dalekich
miejscach rankingów uczelni amerykañskich.
South Dakota School of Mines
& Technology. Niewielka uczelnia
zatrudniaj¹ca ok. 80. pracowników
posiadaj¹cych stopieñ doktora.
Ukraina. Pañstwowy Ukraiñski
Uniwersytet Górniczy (State Mining
University of Ukraine). Uczelnia typowo górnicza.
Wielka Brytania. Camborne
School of Mines (jedna z siedemnastu „szkó³” University of Exeter).
Prowadzi badania w zakresie geomechaniki, geologii, in¿ynierii œrodowiska i minera³ów.
£atwo zauwa¿yæ, ¿e nasza Akademia Górniczo-Hutnicza jest ewenementem na skalê œwiatow¹.
Wbrew nazwie jest siln¹ politechnik¹ (a raczej uniwersytetem technicznym) o szerokim zakresie badañ i kszta³cenia. Oczywiœcie nasz¹ mocn¹ stron¹, odró¿niaj¹c¹
nas od innych polskich politechnik,
jest znacz¹ca, w sensie iloœciowym i jakoœciowym, reprezentacja
dyscyplin zwi¹zanych z górnictwem i hutnictwem.
Proponujê, by zachowuj¹c obecn¹ nazwê w jêzyku polskim, nieco
zmodyfikowaæ jej t³umaczenia na
jêzyki obce. W szczególnoœci proponujê przyjêcie przez Senat
Uczelni nastêpuj¹cego t³umaczenia na jêzyk angielski: AGH University of Technology. Takie t³umaczenie zachowuje rozpoznawalny
symbol AGH. Jest te¿ zgodne
z ogólnie przyjêtymi zasadami t³umaczeñ, których istot¹ jest brak
mo¿liwoœci b³êdnego skojarzenia
nazwy polskiej i nazwy obcojêzycznej. Mniej wa¿ne jest natomiast dos³owne t³umaczenie poszczególnych s³ów nazwy. Nie stanowi równie¿ problemu brak rozszyfrowania skrótu AGH, podobnie
jak nikt nie domaga siê rozszyfrowania nazwy A&M University (jeden ze znanych uniwersytetów
w Teksasie). Angielskojêzyczna nazwa bêdzie te¿ w³aœciwie kojarzy³a
siê Polakom. Proponowana we
wczeœniej wspomnianym artykule
skrócona nazwa AGH Kraków ma,
moim zdaniem, tê wadê, ¿e nie
wskazuje wprost na rodzaj instytucji i jej akademicki charakter (oczywiœcie nie stanowi to wiêkszego
problemu w stosunku do odbiorców krajowych).
Zmiana t³umaczenia nazwy
uczelni le¿y w interesie tak¿e jednostek zwi¹zanych z zagadnieniami górnictwa i hutnictwa. B³êdne
postrzeganie naszej uczelni w globalizuj¹cym siê œwiecie mo¿e spowolniæ jej rozwój i – w dalszej perspektywie – doprowadziæ do niekorzystnego zawê¿enia jej obszarów badawczych i dydaktycznych.
Nic nie jest dane raz na zawsze.
Zmniejszaj¹ce siê roczniki maturzystów bêd¹ powodowa³y rosn¹c¹ konkurencjê miêdzy uczelniami
w kraju, a tak¿e potrzebê zwiêkszenia liczby studentów z zagranicy. Studia, nawet kierunków górniczych czy hutniczych, na uczelni
o nazwie sugeruj¹cej w¹ski profil
bêd¹ mog³y wydawaæ siê ma³o
atrakcyjne. W rezultacie zagraniczni kandydaci na studentów mog¹
wybraæ np. Politechnikê Œl¹sk¹,
czy Wroc³awsk¹ zamiast AGH. Po
przyst¹pieniu Polski do Unii Europejskiej nie bez znaczenia mo¿e
te¿ byæ konkurencja uczelni we
Francji, Niemczech, czy Wielkiej
Brytanii. Wiemy wszyscy doskonale, ¿e nie wystarczy „oferowaæ dobry produkt” – czêsto o sukcesie
13
oprac. Janusz Szpytko, Zygmunt Drzyma³a
Z wizyt¹
w Rautaruukki Steel Raahe
21 Posiedzenie Europejskiego Komitetu Maszyn Hutniczych
w Rautaruukki Steel, RAAHE, Finlandia
W dniach 3–4 czerwca 2002
Huta Rautaruukki Oy (Rautaruukki
Steel) w Raahe (Finlandia) by³a
gospodarzem kolejnego 21. posiedzenia Europejskiego Komitetu
Maszyn Hutniczych. Koordynatorem corocznych spotkañ jest Niemieckie Stowarzyszenie In¿ynierów Hutnictwa (Verein Deutscher
Eisenhuettenleute). W spotkaniu
uczestniczy³o 48 osób – specjalistów
szeroko
rozumianego
przemys³u hutniczego, instytutów
naukowo-badawczych i uczelni
z 9. krajów europejskich: Austrii,
Finlandii, Francji, Hiszpanii, Niemiec, Holandii, Polski, Szwecji,
Wielkiej Brytanii. Reprezentowane
by³y miêdzy innymi nastêpuj¹ce
przedsiêbiorstwa: AB Sandvik Steel, Aceralia, ATS La Defense, AGH
Kraków, CETTO Maschinenbau
GmbH, Corus Process Engineering, Huettenwerke Krupp Mannesmann GmbH, Rautaruukki Steel,
dr in¿. Jerzy Nowakowski – Wydzia³ Metali Nie¿elaznych AGH
Zagospodarowanie
odpadów hutniczych
W dniach 20–22.06.2002 odby³a siê w Zakopanem IV Konferencja
nt. „Teoretyczne i praktyczne problemy zagospodarowania odpadów hutniczych”, której organizatorem by³y: Fundacja Metale Nie¿elazne, Wydzia³ Metali Nie¿elaznych i SITPH Oddzia³ Metale.
Problemy zagospodarowania,
sk³adowania i utylizacji odpadów
hutniczych stanowi¹ powa¿ne zadania do rozwi¹zania. Jest to
szczególnie wa¿ne w obecnej
chwili, kiedy czeka nas wst¹pienie
do Unii Europejskiej. Jednoczeœnie mamy bardzo trudn¹ sytuacjê
ekonomiczn¹ polskiego hutnictwa.
Z drugiej strony koniecznoœæ sprostania rosn¹cym wymaganiom
ochrony œrodowiska powoduje
wzrost zainteresowania tymi zagadnieniami tak przemys³u hutniczego, jak i œrodowisk naukowo-badawczych. Konferencja ta jest
doskona³¹ p³aszczyzn¹ do wymiany pogl¹dów i doœwiadczeñ obu
tych œrodowisk. W trakcie konfe-
14
rencji wyg³oszono 15 referatów
o szerokim spektrum tematycznym
od wykorzystania py³ów stalowniczych poprzez odpady powstaj¹ce
przy produkcji metali nie¿elaznych
do z³omów elektronicznych.
Tak szeroka tematyka rozbudzi³a ¿yw¹ dyskusjê tak w trakcie
obrad, jak i poza nimi. Organizatorzy podkreœlali, ¿e pomimo starañ
z ich strony, chêci udzia³u w konferencji nie wyrazili przedstawiciele
Ministerstwa Ochrony Œrodowiska,
Izby czy te¿ Œl¹skiego i Ma³opolskiego Inspektoratu Ochrony Œrodowiska.
Uczestnicy konferencji zg³osili
szereg zwi¹zanych z odpadami
problemów, które nurtuj¹ przemys³ hutniczy, a wymagaj¹ szybkiego rozwi¹zania. W opinii zgromadzonych nale¿y kontynuowaæ
tego typu spotkania (w tym zakresie), gdy¿ iloœæ problemów bêdzie ros³a, dlatego wydaje siê
konieczne kontynuowanie tej konferencji.
Sollac Mediterranee Fos, SSAB
Tunnplat AB, Stahlwerke Bremen
GmbH, Corus Staal BV, Thyssen
Krupp Stahl AG, VAI Celecim, Voest Alpine GmbH, Voest Alpine
Mechatronics GmbH.
wdro¿eniem rezultatów projektu
w europejskich zak³adach hutniczych.
Podczas spotkania uczestnicy
konferencji zapoznani zostali z ci¹giem walcowniczym w Rautaruukki
Raahe Steelworks. Szczególna
uwaga uczestników by³a ukierunkowana na uk³ady nadzorowania
stanu technicznego urz¹dzeñ technologicznych i transportowych, ich
zdalne sterowanie oraz uk³ady automatyki.
Rautaruukki Steel jako jedna
z piêciu jednostek wchodzi w sk³ad
fot. archiwum
decyduje marketing, a nazwa jest
jego wa¿nym elementem. Nale¿y
w tym miejscu przypomnieæ, ¿e
rozwój zakresu dzia³alnoœci uczelni doprowadzi³ ju¿ w przesz³oœci
(w 1949 roku) do zmiany jej nazwy
z Akademia Górnicza na Akademia
Górniczo-Hutnicza.
Uwa¿am równie¿, ¿e decyzje
o modyfikacjach t³umaczenia nazwy nale¿y podj¹æ szybko, tak aby
do Unii Europejskiej wchodziæ ju¿
z nowym „obrazem”. Warto równie¿ wprowadziæ okres przejœciowy, np. roczny, w którym stosowano by obie nazwy anglojêzyczne
(chodzi np. o wykorzystanie istniej¹cych wizytówek i papierów firmowych). Po tym okresie nale¿a³oby
konsekwentne egzekwowaæ u¿ywanie w³aœciwych t³umaczeñ przez
wszystkich pracowników uczelni
(nawet obecnie panuje spora dowolnoœæ). Na koniec chcia³bym
podkreœliæ, ¿e niezale¿nie od modyfikacji w t³umaczeniu nazwy,
uwa¿am, ¿e powinniœmy rozwijaæ
i umacniaæ nasze badania oraz
kszta³cenie w kierunkach zwi¹zanych z górnictwem i hutnictwem.
To obszary, w których jesteœmy tradycyjnie mocni i w których mo¿emy coœ zaoferowaæ rozszerzonej
Europie.
Rys.1. Z wizyt¹ w Rautaruukki Steel w Raahe (pierwszy od lewej: prof. zw. dr hab.
in¿. Z. Drzyma³a, mgr in¿. Herwig Haunschmid, prof. nadzw. dr hab. in¿. J. Szpytko,
mgr in¿. Christian Aigner)
Celem miêdzynarodowej konferencji by³a wymiana doœwiadczeñ
i informacji w zakresie postêpu
technicznego i obs³ugiwania w obszarze maszyn i urz¹dzeñ hutniczych, w szczególnoœci obs³ugiwania i monitorowania ich stanu technicznego.
Podczas konferencji wyg³oszono 12 referatów, w tym dwa wspó³autorstwa pracowników Akademii
Górniczo-Hutniczej:
1. Computer aided safety and
productivity system for cranes:
Szpytko J. (AGH, Kraków), Iung
B. (CRAN, Nancy), Leger J.B.
(Predict, Nancy), Harrison D.K.
(GCU, Glasgow),
2. Improvement of overhead cran
bridge exploitation: Szpytko J.
(AGH, Kraków), Drzyma³a Z.
(AGH, Kraków), Balak C. (EkoEnergia, Kraków).
Przedmiotowe referaty opracowano w ramach realizacji miêdzynarodowego Programu Eureka
RobCrane, koordynatorem którego
jest Katedra Urz¹dzeñ Technologicznych i Ochrony Œrodowiska
AGH (Wydzia³ In¿ynierii Mechanicznej i Robotyki). Wyg³oszone
referaty by³y przedmiotem szerokiej dyskusji i zainteresowania
koncernu Rautaruukki Group zorientowanego przede wszystkim na
produkcjê stalowych profili p³askich i d³ugich (w roku 2000 ³¹czna
produkcja wynosi³a oko³o 4,3 mln
ton, zatrudnienie oko³o 13 tysiêcy
pracowników). Produkcja Rautaruukki Steel w roku 2000 wynosi³a
oko³o 2,6 mln ton przy zatrudnieniu
oko³o 5,3 tys. pracowników.
Raahe jest ma³ym, oko³o 18 tysiêcznym fiñskim miasteczkiem
o 350 letniej tradycji i drewnianej
zabudowie. W mieœcie i okolicy dominuje przemys³ stalowniczy i informatyczny (Raahe Institute of
Computer Engineering). Raahe
jest oddalone oko³o 80 km od
Oulu, wiod¹cego w Finlandii
oœrodka przemys³u komputerowego oraz produkcji mikroprocesorów. W Oulu zlokalizowany jest
równie¿ uniwersytet kszta³c¹cy
oko³o 14,5 tysiêcy studentów
(przede wszystkim na kierunkach:
biotechnologia, techniki informatyczne, ochrona œrodowiska) i zatrudniaj¹cy oko³o 3 tysiêcy pracowników. St¹d tylko oko³o 300 km do
ko³a podbiegunowego, oddalonego 8 km na pó³noc od Rovaniemi,
stolicy Laponii. W pobli¿u ko³a
podbiegunowego znajduje siê wioska œwiêtego Miko³aja.
BIP 106/107 – sierpieñ/wrzesieñ 2002 r.