Szkolny program profilaktyki

Transkrypt

POWIATOWE CENTRUM
KSZTAŁCENIA ZAWODOWEGO
I USTAWICZNEGO W WAŁCZU
Szkolny program profilaktyki
„Uczymy (się) żyć mądrze”
NA LATA:
2016/2017
2017/2018
2018/2019
Spis treści
1. Podstawy prawne tworzenia szkolnego programu profilaktyki……….………… 3 – 6
2. Wstęp………………………………………………………………….………… 7 – 8
3. Diagnoza środowiska szkolnego …………………………………….………… 9 – 10
4. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka………………………………………… 11 – 16
5. Kryteria efektywności działań profilaktycznych…………………...………… 16 – 17
6. Cele szkolnego programu profilaktyki…………………………………...…… 17 – 19
7. Struktura programu………………………………………………………………… 19
8. Proponowane rozwiązania metodyczne……………………………….……… 20 – 29
9. Wykaz zasad i norm dotyczących wszystkich członków społeczności szkolne 29 – 30
10. Współpraca z osobami i instytucjami w realizacji programu………………… 30 – 31
11. Współpraca z rodzicami…………………………………………..…...……… 31 – 32
12. Monitorowanie i ewaluowanie szkolnego programu profilaktyki…….…………… 32
13. Baza szkoły………………………………………………………………………… 33
2
1. Podstawy prawne tworzenia szkolnego programu profilaktyki
Podstawy prawne, na które powołujemy się przy tworzeniu szkolnego programu profilaktyki, stanowią:
1) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół zawarto w Dzienniku Ustaw Nr 10 poz. 96 z 2002r.
W ust. 1 pkt. 1 otrzymał brzmienie:
„1. Cele i zadania szkoły wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program
wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych
uczniów oraz potrzeb danego środowiska, o których mowa w odrębnych przepisach.”
W ust. 2 otrzymał brzmienie:
„2. Program wychowawczy szkoły i program profilaktyki, o których mowa w ust. 1 pkt. 1,
uchwala rada pedagogiczna po zasięgnięciu opinii rady rodziców i samorządu uczniowskiego.”
2) Akt wykonawczy w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego
oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół zawarto w Dzienniku Ustaw
Nr 51 poz. 458 z dnia 26 lutego 2002 r.
„Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:
1. Szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy,
obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego,
2. Program wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści
i działania o charakterze wychowawczym i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli,
3. Program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego
środowiska, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze
profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców.”
Dodatkowo opieraliśmy się na następujących aktach prawnych:
1. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. Nr 35, poz. 230 i ost. zm. z 25 czerwca 2002 r. Dz. U. Nr 84,
poz. 763).
2. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U.
2010 r., Nr 33, poz. 178).
3
3. Konwencja o Prawach Dziecka przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. Nr 120 poz. 526, art. 3, 19 i 33).
4. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. Nr 67 poz. 329 z późń.
Zm., art. 1).
5. Ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego
i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U z 1993 r., nr 17, poz. 78
z późn. zm.);
6. Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r. (Dz. U. Nr 111
poz. 35 z późń. zm.).
7. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania
tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55).
8. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 sierpnia 1996 r. w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w działalności promocji zdrowia psychicznego
i zapobiegania zaburzeniom psychicznym (Dz. U. Nr 112, poz. 537).
9. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78
poz.483, art. 72).
10. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 24 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 75,
poz. 468 z późń. zm.).
11. Rezolucja Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. w sprawie opracowania rządowego programu zapobiegania i eliminowania zjawiska wykorzystywania seksualnego nieletnich (Monitor Polski Nr 50 poz. 476).
12. Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 7 maja 1998 r. w sprawie przeciwdziałania i zwalczania zjawisk patologicznych wśród nieletnich.
13. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 sierpnia 1999 r. w sprawie
sposobu nauczania szkolnego oraz zakresu treści dotyczących wiedzy o życiu seksualnym człowieka, o zasadach świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, o wartości
rodziny, życia w fazie prenatalnej oraz metodach i środkach świadomej prokreacji
zawartych w podstawie programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. z 1999 r. Nr 67,
poz. 67, poz. 756 i Dz. U. z 2002 r. Nr 121, poz. 1037).
14. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r.
Nr 61 poz. 624 i Dz. U. z 2002 r. Nr 10, poz. 96 oraz Dz. U. z 2003 r. Nr 146,
poz. 1416). W załącznikach - § 2 ust.1, 2: § 16 b, 1 – Statut szkoły określa prawa
ucznia…, § 16 b 2 – Statut szkoły określa obowiązki… .
4
15. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31. stycznia 2002r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola
oraz publicznych szkół: „Obowiązkiem szkół jest tworzenie programu wychowawczego
i profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów.”
16. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51 poz. 458 i Dz. U. z 2003 r. Nr 210,
poz. 2041).
17. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2003 r.
w sprawie szczególnych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród
dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. Nr 26, poz. 226).
18. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26 lipca 2004 r.
w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania
i pobytu nieletniego w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych oraz młodzieżowych
ośrodkach socjoterapii (Dz. U. Nr 178 z 2004 r., poz. 1833);
19. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. nr 180
poz. 1493).
20. Ustawa o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 23 lipca 2008 r.
(Dz. U. z 2008r. Nr 180 poz. 1108)
21. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23. grudnia 2008r.
w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół: „Działalność edukacyjna szkoły jest określona
przez program profilaktyki, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane na uczniów, nauczycieli i rodziców.”
22. Ustawa z dnia 8 kwietnia 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych oraz ustawy o Państwowej Inspekcji
Sanitarnej.
23. Ustawa z dnia 7 lipca 2016 roku nowelizująca ustawę o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych.
24. Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii oraz ustawy o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, która weszła w życie w dniu 27 listopada 2010 r.
25. Rozporządzenie MEN z dn. 27.08.2012 r., Dz. U. z 2012 r., poz. 997 w sprawie nowej
podstawy programowej przywiązujące szczególnie dużą wagę do wychowania;
5
26. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie
zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno – pedagogicznej w publicznych
przedszkolach, szkołach i placówkach;
27. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015 poz. 875).
28. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 lipca 2015 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym.
29. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie
zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania
narkomanii.
30. Programy narodowe i krajowe: Narodowy Program Zdrowia (2007 – 2015), Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych).
31. Statut Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wałczu
i Wewnątrzszkolny System Oceniania.
32. Szkolny Program Wychowawczy „W DRODZE KU DOROSŁOŚCI”.
33. Obserwacje, ankiety, konsultacje z rodzicami, propozycje uczniów i rodziców.
34. Powiatowy Program Zapobiegania Przestępczości oraz Ochrony Bezpieczeństwa
Obywateli i Porządku Publicznego na lata 2015-2018.
35. Powiatowa Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Powiatu Wałeckiego na
lata 2014 – 2020.
6
2. Wstęp
Szkolny program profilaktyki jest programem odrębnym, ale nie stanowi odrębnego,
niezależnego obszaru działań szkoły. Pełni rolę uzupełniającą i kompensującą wobec wychowawczego programu szkoły. Konstruowany jest więc po to, by zapobiegać, korygować,
wspierać wychowanie, kompensować jego niedostatki.
W Słowniku Pedagogicznym profilaktykę określa się jako: „ogół działań zapobiegających niepożądanym zjawiskom w rozwoju i zachowaniu się ludzi.” Szczególnego znaczenia
nabiera profilaktyka wśród młodych ludzi, u których kształtuje się hierarchia wartości, doskonalą się relacje z innymi ludźmi, wzmacnia się poczucie pewności siebie oraz kształcą się
skomplikowane procesy myślowe. To trudny okres dla każdego nastolatka. Większość osób
jednak radzi sobie z problemami wieku dorastania przede wszystkim wtedy, gdy w ich środowisku obowiązują jasne reguły postępowania oraz gdy są w nim osoby, na których młody
człowiek mógłby się wzorować. Inaczej się dzieje, kiedy brakuje tych czynników. Istnieje
wówczas zagrożenie powstawania negatywnych zachowań u młodzieży, tym bardziej im
większe znaczenie przypisuje ona osobom wykolejonym społecznie. Pojawia się duże ryzyko
powielania przez młodą osobę działań patologicznych. Dlatego celem działań profilaktycznych jest zapobieganie negatywnym zjawiskom.
Odpowiedzialność za wychowanie swoich dzieci ponoszą rodzice. To oni pełnią podstawowe funkcje zapobiegawcze. Szkoła jako instytucja wspiera działania rodziny, pomaga
im w tym, podejmując szereg działań o charakterze profilaktycznym. Działalność wychowawcza szkoły realizowana jest we współpracy z rodzicami lub opiekunami prawnymi
uczniów, w celu budowania postawy prozdrowotnej i zdrowego stylu życia.
Zakres działań profilaktycznych może być różny w zależności od potrzeb osób,
do których jest kierowany. Populację dzieci i młodzieży możemy podzielić na grupy (stopnie
zagrożenia):
− niskiego ryzyka – należą tu te osoby, które nie podejmują jeszcze zachowań ryzykownych, są przed inicjacją,
− podwyższonego ryzyka – należą tu te osoby, które mają już za sobą pierwsze próby
zachowań ryzykownych,
− wysokiego ryzyka – należą tu osoby o utrudnionych zachowaniach ryzykownych.
7
Celem profilaktyki jest ochrona ucznia przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju. Prowadzenie ucznia ku dojrzałości jest zarówno wychowywaniem, jak i profilaktyką prowadzoną
przede wszystkim przez dom rodzinny, a wspomaganym przez szkołę.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r.
w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności
wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii, działalność profilaktyczna obejmuje:
 w przypadku profilaktyki uniwersalnej – wspieranie wszystkich uczniów i wychowanków w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia oraz podejmowanie działań, których celem jest ograniczanie zachowań ryzykownych niezależnie od poziomu ryzyka
używania przez nich środków i substancji, o których mowa w § 1. ust. 2;
 w przypadku profilaktyki selektywnej – wspieranie uczniów i wychowanków,
którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań ryzykownych;
 w przypadku profilaktyki wskazującej – wspieranie uczniów i wychowanków, u których rozpoznano wczesne objawy używania środków i substancji, o których mowa
w § 1. ust. 2, lub występowania innych zachowań ryzykownych, które nie zostały
zdiagnozowane jako zaburzenia lub choroby wymagające leczenia.
W związku z powyższym działalność profilaktyczna w Powiatowym Centrum Kształcenia
Zawodowego i Ustawicznego obejmuje w szczególności:
1) realizowanie wśród uczniów i wychowanków oraz ich rodziców lub opiekunów prawnych programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego dostosowanych
do potrzeb indywidualnych i grupowych;
2) przygotowanie oferty zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, jako alternatywnej pozytywnej formy działalności zaspokajającej ważne potrzeby, w szczególności potrzebę podniesienia samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej;
3) kształtowanie i wzmacnianie norm przeciwnych używaniu środków i substancji psychoaktywnych przez uczniów i wychowanków, a także norm przeciwnych podejmowaniu innych zachowań ryzykownych;
4) doskonalenie zawodowe nauczycieli i wychowawców w zakresie realizacji szkolnej
interwencji profilaktycznej w przypadku podejmowania przez uczniów i wychowanków zachowań ryzykownych;
5) włączanie, w razie potrzeby, w indywidualny program edukacyjno – terapeutyczny.
8
3. Diagnoza środowiska szkolnego
Opis środowiska lokalnego
Do Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego uczęszczają uczniowie z Wałcza, powiatu wałeckiego (gmin: Wałcz, Mirosławiec, Tuczno, Człopa) oraz odleglejszych miejscowości, takich jak Jastrowie, Sypniewo, Czaplinek, Złocieniec, Kalisz Pomorski i ich okolic. Zdecydowaną większość stanowi młodzież dojeżdżająca z okolicznych
wsi. Jedna trzecia uczniowskiej populacji szkoły pochodzi z Wałcza.
Przekrój społeczny mieszkańców stanowią głównie rodziny o średnim statusie materialnym. Wielu z nich ma problemy życiowe, często spowodowane brakiem pracy, rozbiciem
rodziny, nieumiejętnością radzenia sobie w nowej rzeczywistości, w tym z realizowaniem
właściwych postaw rodzicielskich. Dużą grupę stanowią także rodziny o trudnej sytuacji finansowej z miejscowości popegeerowskich. Osoby te zaczynały pracę w poprzednim systemie, najczęściej nie są wykwalifikowanymi pracownikami i nie potrafią odnaleźć się na
współczesnym rynku pracy. Taka sytuacja sprzyja często występowaniu patologii społecznych typu alkoholizm, przemoc, kradzieże. Dzieci z takich rodzin mają mniejszy dostęp
do książek, Internetu, a w niektórych przypadkach nie stać ich na zakup biletu miesięcznego
na dojazdy do szkoły w Wałczu.
Charakterystyka etapu rozwoju naszych uczniów
Nasi uczniowie znajdują się w okresie dorastania. Jest to czas ważnych i głębokich
zmian psychicznych, kształtowania się osobowości i tożsamości młodzieży. Proces ten przebiega intensywnie, choć nie zawsze harmonijnie. Znaczące staje się życie uczuciowe nastoletnich wychowanków, cechujące się labilnością emocjonalną. Pragnienia młodego człowieka w
tym okresie bywają absolutnie sprzeczne. Trudniej radzą sobie z uczuciami takimi jak: lęk,
gniew, wstyd, nienawiść. Mają też kłopoty, aby żyć w harmonii z własnym ciałem. Powoduje
to,
że przeżycia stają się nieokreślone i młody człowiek czuje się zagubiony. Młodzież podejmuje nieprzemyślane i pochopne decyzje, oparte często na podłożu emocjonalnym a nie racjonalnym. Narastają problemy i konflikty. Argumenty kierowane przez dorosłych do młodych
ludzi są często odrzucane i lekceważone. Jednocześnie w tym czasie kształtują swoją tożsamość; są bardziej krytyczni i refleksyjni. Jest to więc czas poznawania samego siebie, poszukiwania swojej roli w życiu. W okresie dorastania młodzież odczuwa szczególnie silną po9
trzebę akceptacji, szacunku i uznania. Jest podatna na wszelkie wpływy otoczenia. Jeżeli na
tym etapie młody człowiek nie otrzyma wsparcia i zrozumienia, może podejmować niewłaściwe decyzje, tym bardziej, że nie chce uznawać autorytetów i nastawiony jest buntowniczo
do uznawanych przez społeczeństwo norm. Pojawią się zachowania ryzykowne.
Nauczyciele i wychowawcy na bieżąco diagnozują środowisko szkolne. Pozyskują informacje dotyczące zachowań ryzykownych uczniów poprzez:
• badania ankietowe skierowane do uczniów, rodziców i pracowników szkoły;
• analizę dokumentów zespołu wychowawczego;
• analizę protokołów rad pedagogicznych;
• obserwacje;
• informacje od wychowawców i pedagogów;
• informacje od nauczycieli dotyczące funkcjonowania uczniów;
• informacje od uczniów i rodziców uzyskiwane przy okazji rozmów indywidualnych.
W wyniku przeprowadzonych badań diagnostycznych wyodrębniono następujące problemy
w funkcjonowaniu uczniów:
•
lekceważenie obowiązków szkolnych (w tym: wagary i spóźnienia);
•
brak motywacji do nauki;
•
palenie papierosów;
•
picie alkoholu;
•
eksperymentowanie ze środkami psychoaktywnymi;
•
agresja fizyczna i słowna, przemoc psychiczna (ośmieszanie, zaczepki, izolowanie
itp.);
•
wulgaryzacja języka;
•
uzależnienie od urządzeń komunikacji elektronicznej, Internetu;
•
braki w kulturze osobistej (aroganckie i niestosowne zachowanie);
•
zachowania przestępcze;
•
wczesna aktywność seksualna.
Potrzeba podjęcia działań profilaktycznych pojawia się wtedy, gdy czynniki ryzyka
kumulują się i zaczynają stanowić realne zagrożenie dla prawidłowej realizacji działań wychowawczych szkoły, a także gdy pojawiają się niekorzystne, czy niezamierzone efekty wychowawcze.
10
4. Czynniki chroniące i czynniki ryzyka
Szkolny program profilaktyki jest to projekt systemowych rozwiązań w środowisku
szkolnym, który uzupełnia wychowanie i ukierunkowuje je na:
– wspomaganie ucznia w radzeniu sobie z trudnościami, jakie zagrażają prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu;
– ograniczanie i likwidowanie czynników ryzyka (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które zaburzają prawidłowy rozwój ucznia i dezorganizują jego zdrowy styl życia;
- inicjowanie i wspomaganie czynników chroniących (jednostkowych, rodzinnych, rówieśniczych, szkolnych, środowiskowych), które sprzyjają prawidłowemu rozwojowi ucznia i jego
zdrowemu życiu (Gaś, 2003, 2006).
Przez czynniki chroniące rozumiemy własności indywidualne, relacje z ludźmi
oraz zasoby środowiska, które mogą neutralizować działanie czynników ryzyka.
Do najczęściej spotykanych czynników chroniących należy zaliczyć:
•
własności indywidualne – cechy, umiejętności i zdolności indywidualne: poziom inteligencji dziecka, zdolności uczenia się, umiejętności koncentracji uwagi, zdolności
werbalne, pozytywny temperament (towarzyskie usposobienie), mechanizmy samokontroli (np. panowanie nad złością), umiejętności społeczne (np. porozumiewanie
się), pozytywny obraz siebie i wiara w swoje możliwości (np. poczucie własnej wartości, optymizm i pogoda ducha), procesy motywacyjne (np. posiadanie planów i celów
życiowych) oraz poczucie koherencji);
•
relacje z ludźmi: – wspierające relacje z bliskimi osobami: ochronne znaczenie konstruktywnych relacji dziecka z osobami z najbliższego otoczenia: rodzicami, rówieśnikami i nieformalnymi mentorami (osobami znaczącymi), ochronne znaczenie wsparcia
emocjonalnego okazywanego dziecku przez przynajmniej jednego z rodziców, nadzorowania i monitorowania zachowań dziecka, komunikowania dziecku oczekiwań dotyczących przestrzegania norm społecznych i zachowań prozdrowotnych, zaangażowania rodziców w naukę i obowiązki szkolne dziecka);
•
zasoby środowiska: – wsparcie płynące ze środowiska pozarodzinnego i cechy środowiska lokalnego i miejsca zamieszkania (zasoby do wykorzystania): pozytywnej
11
adaptacji dzieci i młodzieży sprzyjają również odpowiednie zasoby środowiska lokalnego, a w tym: bezpieczne sąsiedztwo, dobry klimat szkoły, wsparcie nauczycieli,
konstruktywne formy aktywności dostępne w społeczności lokalnej takie, jak: wolontariat, wspólnoty religijne, organizacje młodzieżowe oraz dostęp do miejsc rekreacji,
świetlic i klubów młodzieżowych. Duże znaczenie ma dostęp do zasobów materialnych oraz „kapitału społecznego”, czyli wsparcia, opieki i pomocy ze strony mentorów i mieszkańców społeczności, jakość opieki specjalistycznej nad młodzieżą i rodziną, a w tym dostęp do ośrodków zdrowia, poradni specjalistycznych i ośrodków interwencji kryzysowej.
Czynniki chroniące nie usuwają negatywnych doświadczeń lub niekorzystnych czynników
z życia dorastającego człowieka, lecz pomagają mu zmagać się z nimi z dobrym skutkiem.
Działanie czynników chroniących polega na zwiększaniu ogólnej odporności młodego człowieka, wyzwalaniu motywacji i energii do walki z przeciwnościami, czyli innymi słowy, polega na uruchamianiu procesów odwrotnych do tych, które prowadzą do choroby, zaburzeń
zachowania lub nieprzystosowania.
Po rozpoznaniu środowiska uczniów Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego
i Ustawicznego w Wałczu, okazało się, że najczęściej spotykane w nim czynniki chroniące
to:
•
własności indywidualne:
 sprecyzowane cele życiowe i dążenie do nich,
 subiektywne normy przeciwne piciu alkoholu, palenia papierosów, zażywania narkotyków i innych substancji psychoaktywnych,
 pozytywny stosunek do szkoły,
 chęć do pracy na miarę własnych możliwości intelektualnych,
 poczucie własnej wartości, wiara w swoje możliwości,
 asertywna postawa, umiejętność radzenia sobie ze stresem i emocjami, zdolność empatii, zinternalizowane normy zachowania,
 pasje i zainteresowania, ciekawość poznawcza;
•
relacje z ludźmi:
 dobry kontakt z tatą/mamą,
12
 monitorowanie przez rodziców miejsc, gdzie dziecko spędza czas poza domem,
 negatywna postawa kolegów/ koleżanek do narkotyków, alkoholu, papierosów,
 pozytywny stosunek do swoich nauczycieli w szkole i na praktykach,
 działania profilaktyczne szkoły (pogadanki, spotkania itd.),
 posiadanie przyjaciół,
 przynależność do grupy o pozytywnym charakterze, świadomość zagrożeń społecznych, umiejętności odpierania presji i nacisków grupy, bogate doświadczenia społeczne,
 sprawiedliwe, motywujące ocenianie, życzliwi, wspierający nauczyciele, osobisty
przykład nauczycieli i innych pracowników szkoły,
 ciekawe, urozmaicone lekcje, bogata oferta zajęć pozalekcyjnych;
•
zasoby środowiska:
 dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, koła zainteresowań, wolontariat (konstruktywne zainteresowania),
 udział w praktykach i uroczystościach religijnych,
 dostęp do bazy rozwijającej sprawność fizyczną – sale gimnastyczne, boiska wielofunkcyjne z lodowiskiem w zimie, siłownia,
 opieka pedagogiczna i medyczna,
 konsekwencja w działaniach wychowawczych, modelowanie własnym zachowaniem
rodziców stylu życia wolnego od nałogów, wspierający rodzice lub opiekunowie
prawni, zainteresowani dzieckiem,
 rodzina przekazująca właściwe wartości, stawianie wymagań adekwatnych do możliwości dzieci, prawidłowa pozycja dziecka w rodzinie,
 jasno sprecyzowane normy postępowania, sukcesy szkolne, indywidualizacja nauczania, prawidłowe relacje w klasie, poczucie bezpieczeństwa w szkole, stwarzanie okazji do działania w różnych obszarach, odpowiednio dobrane programy profilaktyczne.
Przez czynniki ryzyka rozumiemy właściwości indywidualne, cechy środowiska społecznego i efekty ich interakcji, które wiążą się ze zwiększonym ryzykiem powstawania nieprawidłowości, zaburzeń, chorób lub przedwczesnej śmierci.
13
Do najczęściej spotykanych czynników ryzyka należy zaliczyć:
•
− trudny temperament dziecka,
− wczesne agresywne zachowania i odrzucenie przez rówieśników, są bardzo często
powiązane z wcześniejszymi niepowodzeniami i trudnościami w nauce,
− deficyty poznawcze dziecka (niższy poziom inteligencji, deficyty koncentracji i uwagi) i zaniedbania ze strony rodziców;
•
relacje z ludźmi:
− wzrasta znaczenie wpływów rówieśniczych, którym zwykle towarzyszy eksperymentowanie z zachowaniami ryzykownymi,
− przestawanie z młodzieżą używającą substancji psychoaktywnych, popełniającą wykroczenia i inne zachowania antyspołeczne jest jednym z silniejszych i potwierdzonych w wielu badaniach czynników ryzyka zachowań problemowych,
− brak odpowiedniego nadzoru i wsparcia ze strony rodziców, trudności w rozwiązywaniu problemów i konfliktów na linii rodzice – nastolatek są czynnikami z poziomu rodziny, które sprzyjają wchodzeniu w nieformalne związki z „trudną” młodzieżą,
− czynniki ryzyka w rodzinie związane z np. nadużywaniem alkoholu przez rodziców,
zaniedbywaniem dziecka przez rodziców, nieprawidłowym odżywianiem dziecka, surowymi praktykami wychowawczymi (karami cielesnymi, karceniem itd.);
•
zasoby środowiska:
− do istotnych czynników ryzyka w okresie dojrzewania należy również ekspozycja
na przemoc w szkole lub miejscu zamieszkania,
− brak wsparcia ze strony rodziców i innych dorosłych odpowiedzialnych za wychowywanie młodzieży,
− duża dostępność alkoholu, narkotyków i innych substancji psychoaktywnych,
− wpływy młodzieżowych grup przestępczych,
− efekty wzajemnego oddziaływania indywidualnych cech i zachowania uczniów
oraz cech środowiska społecznego.
Zachowania problemowe/ryzykowne młodzieży są wypadkową statusu społeczno-
ekonomicznego rodziny, relacji interpersonalnych w rodzinie, umiejętności rodziców, cech
14
indywidualnych dziecka, postaw i zachowania rówieśników, klimatu społecznego szkoły
i cech środowiska zamieszkania.
Po rozpoznaniu środowiska Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wałczu, okazało się, że najczęściej spotykane w nim czynniki ryzyka to:
•
 kłopoty w nauce,
 niska frekwencja, wagary,
 specyficzne trudności w uczeniu się, zaburzenia, dysfunkcje,
 indywidualne reakcje młodzieży na niekorzystne warunki życia i rozwoju,
 niska motywacja do nauki – zjawisko nasilające się w ostatnich latach. Wiedza i nauka
przestały być wartością, dla której warto poświęcić czas i wysiłek,
 brak kultury osobistej (używanie wulgaryzmów, niestosowny strój, niestosowne korzystanie z urządzeń komunikacji elektronicznej, brak szacunku do godła państwa polskiego i symboli narodowych),
 niska samoocena, brak wiary w siebie, słaba odporność na stres,
 problemy emocjonalne, brak umiejętności radzenia sobie z problemami, poczucie
osamotnienia, odrzucenia,
 zachowania ryzykowne, przestępcze wśród uczniów;
•
relacje z ludźmi:
 papierosy – palenie papierosów jest rozpowszechnionym zjawiskiem wśród młodych
ludzi, to też przejaw chęci bycia dorosłym w negatywnym tego słowa znaczeniu,
 alkohol – bardzo dużo młodych ludzi pije alkohol towarzysko, traktuje picie jako sposób na spędzanie wolnego czasu,
 narkotyki, dopalacze i inne środki psychoaktywne –część młodzieży używa narkotyków najczęściej w celach rozrywkowych, jako sposób spędzania wolnego czasu
oraz traktuje je jako ucieczkę od problemów,
 agresywne zachowania wobec innych – krytyka, wyśmiewanie, plotkowanie, szydzenie z osób różniących się jakąś cechą, pochodzeniem itd.,
 presja grupy − kontakt z grupami, w którym obowiązują normy i zasady nieakceptowane społecznie,
 podatność na wpływy, naśladownictwo,
 brak integracji w zespole klasowym;
15
•
zasoby środowiska:
 nieporadność wychowawcza rodziców/niewłaściwe postawy rodzicielskie, w tym brak
zainteresowania problemami dziecka. Wielu rodziców nie posiada odpowiednich
umiejętności wychowawczych, koniecznych do prawidłowego pokierowania rozwojem, zwłaszcza psychicznym i dydaktycznym dziecka,
 zagrożenie bezrobociem rodziców uczniów,
 trudna sytuacja materialna rodziny,
 brak rodzicielskiej opieki nad dziećmi rodziców pracujących w delegacji lub za granicą, zjawisko eurosieroctwa,
 rodziny niepełne (rodzice po rozwodzie, samotne rodzicielstwo),
 środowisko społeczne promujące negatywne wzorce zachowania.
5. Kryteria efektywności działań profilaktycznych
Na podstawie przeprowadzonej ewaluacji „Szkolnego programu profilaktyki” zostały
sformułowane wnioski do dalszej profilaktycznej pracy szkoły.
Każda, nawet najmniejsza, pozytywna zmiana w zachowaniu będzie traktowana jak
sukces, który przybliża do utrwalenia oczekiwanych nawyków.
Szkolny program profilaktyki ma za zadanie wspomaganie szkolnego programu wychowawczego. Stąd też proces jego konstruowania i wdrażania opiera się na odpowiedniej
identyfikacji problemów oraz wszechstronnej diagnozie środowiska szkolnego. Program profilaktyki promuje przede wszystkim zdrowy, aktywny tryb życia, zapobieganie uzależnieniom, przemocy, zaburzeniom emocjonalnym. Skupia się na ograniczeniu zachowań ryzykownych wśród młodzieży uczącej się w Powiatowym Centrum Kształcenia Zawodowego
i Ustawicznego w Wałczu.
Zachowania ryzykowne, to różne działania niosące ryzyko negatywnych konsekwencji, zarówno dla zdrowia fizycznego i psychicznego, jak i dla jej otoczenia społecznego.
Do najważniejszych zachowań ryzykownych (Kazdin 1996r.) zalicza się:
− palenie tytoniu,
− używanie alkoholu,
− używanie środków psychoaktywnych,
− wczesną aktywność seksualną,
− zachowania agresywne i przestępcze.
16
Powyższe zachowania ryzykowne należą do zachowań ludzi w różnym wieku, jednak
negatywne konsekwencje zachowań ryzykownych u młodzieży są zazwyczaj poważniejsze
i występują szybciej niż u dorosłych z powodu nie zakończonego jeszcze rozwoju biologicznego, intelektualnego, emocjonalnego i społecznego. Im młodszy wiek, tym większe zagrożenie. Liczne badania wykazały, że zachowania ryzykowne najczęściej z sobą współwystępują.
Jedno zachowanie pociąga za sobą inne, np. picie alkoholu czy odurzanie się narkotykami,
często współwystępuje z zachowaniami agresywnymi, przestępczymi i wczesną aktywnością
seksualną lub je wyzwala.
Kryterium efektywności działań profilaktycznych będzie ograniczenie występującego
negatywnego zachowania u uczniów, wzrost pozytywnego zachowania, w tym odnoszenie
sukcesów szkolnych i realizacja celów życiowych.
6. Cele szkolnego programu profilaktyki
Celem programu profilaktycznego jest przygotowywanie młodego człowieka
do dokonywania wyborów takich, aby nie szkodziły ani jemu samemu ani innym. Jest to pomoc w pracy nad samorozwojem i kształtowaniem systemu wartości młodzieży.
ZAŁOŻONE CELE PROGRAMU PROFILAKTYKI:
1. Kształtowanie postawy odpowiedzialności za własną osobę i innych w różnych aspektach życia szkolnego.
2. Przekonywanie do pogłębiania wiedzy o zjawiskach i procesach mogących stanowić
potencjalne zagrożenie dla rozwoju i zdrowia człowieka.
3. Wspieranie relacji rodzic – uczeń – nauczyciel w celu tworzenia właściwego klimatu
szkoły zapewniającego podmiotowość i bezpieczeństwo uczniów i nauczycieli.
4. Kształtowanie właściwej postawy wobec zdrowia psychicznego (umiejętność radzenia
sobie ze stresem, zachowania asertywne), zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia).
5. Wzmacnianie poczucia własnej wartości, wiary w siebie i swoje możliwości.
Aby osiągnąć ten cel pracownicy Szkoły będą:

chwalić zgodne z obowiązującymi zasadami zachowanie,

pozytywnie wzmacniać – należy wychwytywać momenty, a nawet organizować
sytuacje, dzięki którym uczeń może zasłużyć na pochwałę,
17

promować zdrowy, aktywny tryb życia,

angażować w proces wychowania RODZICÓW/OPIEKUNÓW PRAWNYCH
UCZNIÓW! Utrzymywać z nimi stały kontakt i informować o wynikach w nauce, frekwencji i zachowaniu dzieci. Zapraszać do szkoły na wywiadówki, spotkania i uroczystości,

informować uczniów i rodziców/opiekunów prawnych o prawach i obowiązkach
uczniów zawartych w Statucie Szkoły,

informować uczniów i rodziców/opiekunów prawnych o zakazie korzystania
z urządzeń komunikacyjnych podczas lekcji i egzekwować wymagania,

informować uczniów i rodziców/opiekunów prawnych o skutkach palenia papierosów, e – papierosów, używania alkoholu, narkotyków i innych substancji psychoaktywnych, agresywnego zachowania,

uczyć kultury bycia, korzystania z urządzeń komunikacji elektronicznej,
nie jedzenia podczas lekcji itp.,

eliminować wulgaryzmy, propagować kulturę języka,

utrwalać szacunek do godła państwa polskiego i symboli narodowych,

wymagać stosownego stroju w szkole,

wypracowywać umiejętność podejmowania właściwych decyzji,

kształtować odpowiedzialność za ochronę zdrowia własnego i innych,

uczyć umiejętności radzenia sobie ze stresem,

ćwiczyć asertywność, empatię,

wspierać rozwój intelektualny, fizyczny i emocjonalny,

uczyć efektywnego spędzania wolnego czasu,

rozwijać zainteresowania uczniów (koła zainteresowań, konkursy, olimpiady),

wzmacniać poczucie własnej wartości, wiary w siebie i swoje możliwości,

ćwiczyć umiejętność komunikacji, wyrażania własnych opinii, przekonań i poglądów,

ćwiczyć sposoby kontroli emocji,

uczyć sposobów rozwiązywania problemów,

kształtować postawy tolerancji, szacunku do drugiego człowieka,

wspierać relacje rodzic/opiekun prawny – uczeń – nauczyciel, w celu tworzenia
właściwego klimatu szkoły zapewniającego podmiotowość i bezpieczeństwo
uczniów, nauczycieli i rodziców/opiekunów prawnych,

rozwijać umiejętności wychowawcze rodziców (pedagogizacja rodziców),
18

wzbudzać świadomość odczuwania własnych nastrojów, emocji oraz pomagać
w formułowaniu (nazywaniu) ich,

otoczyć opieką uczniów podejmujących zachowania ryzykowne w celu zaprzestania, ograniczenia ich występowania,

na bieżąco rozwiązywać problemy wychowawcze i edukacyjne angażując między innymi rodziców/opiekunów prawnych uczniów,

podnosić kulturę osobistą uczniów,

reagować na wszelkie przejawy przemocy,

wzmacniać postaw prospołeczne.
7. Struktura programu
Program skierowany jest do całej społeczności szkolnej. W szkole realizowana jest
przede wszystkim profilaktyka pierwszorzędowa, której zadaniem jest przeciwdziałanie zagrożeniom, wspieranie procesu wychowania oraz identyfikacja osób będących w grupie podwyższonego ryzyka. W przypadku rozpoznania uczniów z grupy drugiej i trzeciej szkoła (pedagodzy szkolni) kierują takie osoby do współpracujących z nią placówek – przede wszystkim do Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Wałczu, do Punktu Konsultacyjnego
i Interwencji Kryzysowej przy Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Wałczu, Sądu Rodzinnego i Nieletnich w Wałczu, Punktu Konsultacyjnego Stowarzyszenia MONAR Poradni
Profilaktyczno – Konsultacyjnej w Wałczu.
Stosowane są następujące strategie:
− informacyjne – ich celem jest dostarczanie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienia dokonywania racjonalnego wyboru,
− edukacyjne – ich celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych,
społecznych (umiejętności: nawiązywania kontaktów z ludźmi, radzenia sobie ze stresem,
realnej samooceny, rozwiązywania konfliktów, opierania się naciskom otoczenia),
− sytuacyjne – ich celem jest symulowanie lub wykorzystywanie już istniejących okoliczności, przypadków dla potrzeb wzbudzenia odpowiednich emocji, kształtowania empatii
lub też skłaniania uczniów do refleksji.
19
8. Propagowane rozwiązania metodyczne
A) Działania zmierzające do wyeliminowania nieporadności wychowawczej rodziców/opiekunów prawnych.
Zadania
Formy realizacji
1. Udzielanie pomo- − indywidualne rozcy pedagogicznej
mowy,
rodzicom/opiekunom − spotkania z rodziprawnym.
cami/opiekunami
prawnymi (klasowe
i ogólnoszkolne).
2. Angażowanie ro- − rozwiązywanie indziców/opiekunów
dywidualnych proprawnych do ścisłej
blemów,
współpracy wycho− organizacja uroczywawczej ze szkołą.
stości, imprez
z udziałem rodziców/opiekunów
prawnych i przy ich
pomocy,
− zapraszanie rodziców/opiekunów
prawnych do szkoły.
Wykonawcy
Cele ogólne
− wychowawcy klas, − kształcenie umiejętności wychowaw− nauczyciele,
− pedagodzy szkolni, czych rodziców
/opiekunów praw− dyrekcja szkoły.
nych.
− wychowawcy klas,
− nauczyciele,
− pedagodzy szkolni,
− dyrekcja szkoły.
− wzbudzanie świadomości odpowiedzialności rodzicielskiej
oraz ciągłości wychowawczych,
− rozwijanie poczucia sprawczości
i współdecydowania o funkcjonowaniu szkoły.
B) Działania zmierzające do podniesienia motywacji do nauki.
Zadania
1. Wzmacnianie motywacji uczniów do
nauki.
Formy realizacji
− indywidualne rozmowy,
− współpraca z pracownikami Poradni
PsychologicznoPedagogicznej.
Wykonawcy
− psychologowie
Poradni PsychologicznoPedagogicznej.
2. Wzmacnianie poczucia własnej wartości.
− indywidualne rozmowy, ćwiczenia,
PsychologicznoPedagogicznej.
− nauczyciele,
− psychologowie.
3. Pomoc w kształtowaniu celów życiowych i ich realizacji.
− indywidualne rozmowy, ćwiczenia,
PsychologicznoPedagogicznej,
- nauczyciele,
- wychowawcy klas,
- pedagodzy szkolni,
- psychologowie,
- doradca zawodowy.
Cele ogólne
− wzbudzanie chęci
do wysiłku intelektualnego
u młodzieży,
− ćwiczenie systematyczności
i wytrwałości.
− rozwój samoświadomości, realnej
samooceny,
− podniesienie samooceny poprzez
osiąganie sukcesów
w szkole i poza nią.
− pomoc w rozpoznawaniu i rozwijaniu predyspozycji
zawodowych,
− pomoc w pokonywaniu trudności.
20
− Szkolny Ośrodek
Kariery.
C) Działania zmierzające do przeciwdziałania alkoholizmowi.
Zadania
1. Uświadomienie
uczniom zagrożeń
wynikających z nadużywania alkoholu.
Formy realizacji
− zajęcia z wychowawcą,
− gazetki ścienne,
− pogadanki,
− apele porządkowe.
2. Uświadomienie
zagrożeń wynikających z picia alkoholu
w czasie ciąży i karmienia piersią.
− indywidualne rozmowy, pogadanki,
− realizacja programu „ARS, czyli jak
dbać o miłość?”.
3. Uświadomienie
konsekwencji prawnych prowadzenia
pojazdów pod wpływem alkoholu.
− indywidualne rozmowy, pogadanki,
− - zajęcia z wychowawcą i lekcje zawodowe (Przepisy
ruchu drogowego),
− spotkania z Policjantami,
− kursy prawa jazdy.
Wykonawcy
− nauczyciele,
− sekcja promocji
zdrowia,
− pracownicy SANEPIDU.
− nauczyciele,
Cele ogólne
− propagowanie życia w trzeźwości,
− uświadomienie
możliwości celebrowania uroczystości bez alkoholu.
− nauczyciele,
− instruktorzy nauki
jazdy.
− wzbudzanie odpowiedzialności za
życie swoje i innych,
− propagowanie
trzeźwości wśród
kierowców.
− wzbudzanie odpowiedzialności za
zdrowie swoje i innych (własnych
dzieci),
− przekazanie wiedzy
na temat zespołu
FAS.
D) Działania zmierzające do przeciwdziałania nikotynizmowi.
Zadania
1. Poszerzenie wiedzy na temat skutków palenia papierosów,
e-papierosów
i innych wyrobów
tytoniowych.
2. Uświadomienie
uczniom, że nikotyna
powoduje uzależnienie.
Formy realizacji
− informowanie poprzez materiały
umieszczane w gablotach ściennych,
− prezentacja plakatów.
Wykonawcy
− sekcja promocji
zdrowia,
− organizacja „Dnia
bez papierosa”,
„Dnia rzucania palenia”,
− dyrekcja szkoły,
− sekcja promocji
zdrowia,
− pielęgniarki szkolne,
Cele ogólne
− uświadamianie
uczniom szkodliwości palenia papierosów i epapierosów, wpływu na ich stan
zdrowia.
− wzbudzanie świadomości, że stałe
palenie papierosów, e–papierosów
i innych wyrobów
tytoniowych jest
21
− apele porządkowe,
− plakaty.
3. Informowanie o
zakazie palenia wyrobów tytoniowych
w miejscach publicznych.
− organizacja „Dnia
bez papierosa”,
„Dnia rzucania palenia”,
plakaty.
− sekcja promocji
zdrowia,
uzależnieniem!
− wyposażenie
w wiedzę o możliwości ponoszenia
konsekwencji według. nowych przepisów ustawy o
ochronie zdrowia
przed następstwami
używania tytoniu.
E) Działania zmierzające do przeciwdziałania narkomanii.
Zadania
Formy realizacji
1. Zapoznanie
− - zajęcia z wychouczniów ze skutkami
wawcą,
zażywania środków − przeprowadzenie
odurzających, psypogadanek,
choaktywnych.
− przygotowanie gazetek ściennych.
2. Zapoznanie rodzi- − prelekcje na ogólców/opiekunów
nych zebraniach z
prawnych uczniów
rodzicaze skutkami zażymi/opiekunami
wania środków oduprawnymi,
rzających, psychoak- − indywidualne roztywnych.
mowy.
Wykonawcy
Cele ogólne
− wychowawcy klas, − wzbudzanie świadomości konse− pedagodzy szkolni,
kwencji używania
− nauczyciele,
środków odurzają− inni pracownicy
cych, psychoakszkoły,
tywnych.
− pedagodzy szkolni, − wzbudzanie świadomości konse− pielęgniarki szkolkwencji używania
ne,
środków odurzają− dyrekcja szkoły,
cych, psychoak− wychowawcy klas.
tywnych u rodziców/ opiekunów
prawnych.
F) Działania zmierzające do przeciwdziałania zażywania dopalaczy i innych substancji psychoaktywnych.
Zadania
1. Poszerzenie wiedzy na temat skutków zażywania dopalaczy i innych substancji psychoaktywnych.
Formy realizacji
− pogadanki i zajęcia
z uczniami.
2. Uświadomienie
uczniom, że dopala-
− - zajęcia z wychowawcą,
Wykonawcy
− sekcja promocji
zdrowia,
− sekcja promocji
zdrowia,
Cele ogólne
− uświadamianie
uczniom szkodliwości zażywania
dopalaczy i ich
wpływu na stan
zdrowia.
− wzbudzanie świadomości, że dopa22
cze i substancje psy- − pogadanki dotychoaktywne powoduczące dopalaczy,
ją uzależnienie.
− spotkania z zaproszonymi osobami.
− nauczyciele,
lacze uzależniają
i zabijają!
G) Działania zmierzające do przeciwdziałania zachowaniom agresywnym, stosowaniu przemocy.
Zadania
1. Uświadomienie
uczniom, na czym
polegają zachowania
agresywne.
2. Wzbudzanie szacunku dla drugiego
człowieka oraz poszanowania jego
godności.
3. Ćwiczenie umiejętności rozpoznawania własnych emocji
i panowania nad nimi.
Formy realizacji
− zajęcia na temat
agresji w czasie zajęć z wychowawcą,
− realizacja programu „Łańcuch kontroli złości”,
− apele porządkowe.
− rozmowy i dyskusje przy realizacji
tematów
na zajęciach z wychowawcą, lekcjach katechezy
i innych przedmiotów,
− wzbudzanie poczucia empatii,
− ćwiczenia zdolności rozumienia motywacji i uczuć
drugiej osoby.
− rozmowy i dyskusje przy realizacji
tematów na zajęciach
z wychowawcą,
lekcjach katechezy
i innych przedmiotów,
− uświadamianie
potrzeby myślenia
o konsekwencjach
własnego działania.
Wykonawcy
− zaproszeni goście,
− nauczyciele.
Cele ogólne
− wzbudzanie świadomości różnych
zachowań i ich
konsekwencji.
− katecheci,
− nauczyciele poszczególnych
przedmiotów,
− pedagodzy szkolni.
− uświadamianie
potrzeby godnego
traktowania drugiego człowieka,
zrozumienia jego
motywacji i uczuć.
− katecheci,
przedmiotów,
− uświadamianie
potrzeby rozpoznawania i panowania nad emocjami,
− uświadomienie
zależności pomiędzy działaniem pod
wpływem emocji
a ponoszeniem negatywnych konsekwencji.
23
H) Działania zmierzające do przeciwdziałania uzależnieniu od Internetu, komputera i innych
urządzeń komunikacji elektronicznej.
Zadania
1. Uświadomienie
potrzeby racjonalnego korzystania z Internetu, komputera
i innych urządzeń
komunikacji elektronicznej.
2. Zapobieganie uzależnieniu.
Formy realizacji
− zajęcia z wychowawcą.
Wykonawcy
− zaproszeni goście,
− nauczyciele.
3. Informowanie
uczniów o zasadach
korzystania z Internetu, komputera
i innych urządzeń
komunikacji elektronicznej obowiązujących w szkole.
− rozmowy i dyskusje na zajęciach
z wychowawcą
i pozostałych zajęciach,
− osobisty przykład,
− stosowanie zasad
na lekcjach i innych zajęciach
szkolnych.
− stosowanie zasad
na lekcjach i innych szkolnych zajęciach, warsztatach,
− osobisty przykład.
przedmiotów,
4. Propagowanie
stosownego korzystania z urządzeń
komunikacji elektronicznej.
przedmiotów,
− pozostali pracownicy szkoły.
Cele ogólne
− wzbudzanie świadomości występowania uzależnienia
i różnych konsekwencji zdrowotnych spowodowanych zbyt długim
czasem spędzanym
przed komputerem
i innym urządzeniami komunikacji
elektronicznej.
− uświadamianie
potrzeby stosowania się do zasad
i przepisów panujących w szkole.
− korzystanie z telefonów komórkowych
i sprzętu elektronicznego, zgodnie
z zasadami,
− wskazanie wartości
dobrych manier.
I) Działania zmierzające do kulturalnego zachowania uczniów.
Zadania
1. Uświadomienie
uczniom stosowania
właściwego stroju
w szkole i poza nią.
Formy realizacji
− rozmowy na zajęciach z wychowawcą i pozostałych zajęciach,
Wykonawcy
2. Zachęcanie
− rozmowy na zaję-
Cele ogólne
− dobór właściwego
stroju przez
uczniów zarówno
do sytuacji, miejsca
oraz warunków atmosferycznych,
dobrych manier.
− dbałość o kulturę
24
uczniów do dbania
o kulturę języka
i unikania wulgaryzmów.
ciach z wychowawcą i innych zajęciach,
3. Eliminowanie spożywania posiłków
podczas lekcji i innych zajęć.
− rozmowy na zajęciach z wychowawcą,
− osobisty przykład,
− przypominanie
o jedzeniu podczas
przerw międzylekcyjnych.
− rozmowy na zajęciach z wychowawcą, edukacji
dla bezpieczeństwa
oraz pozostałych
lekcjach,
− udział uczniów
w apelach okolicznościowych i uroczystościach historycznych na terenie
szkoły i poza nią,
− rozmowy na zajęciach wychowawczych i innych zajęciach,
4. Utrwalanie szacunku do godła państwa polskiego
i symboli narodowych
5. Utrwalanie stosowania słów: „dziękuję”, „przepraszam”
i „proszę” oraz
„Dzień dobry/Do
widzenia”.
słowa,
− stosowanie poprawnej polszczyzny,
dobrych manier.
− kształtowanie nawyków jedzenia
podczas przerw
międzylekcyjnych,
dobrych manier.
przedmiotów,
− kształtowanie patriotycznej postawy, szacunku
do godła państwa
polskiego i symboli
narodowych.
przedmiotów,
− uświadomienie
potrzeby stosowania zwrotów
grzecznościowych,
− ukazanie wpływu
stosowania
uprzejmej mowy
na relacje z innymi
ludźmi.
J) Działania zmierzające do zwiększenia frekwencji uczniów.
Zadania
Formy realizacji
1. Informowanie
− informowanie
uczniów i ich rodzina zajęciach
ców/opiekunów
z wychowawcą
prawnych o konsei podczas spotkań
kwencjach częstych
z rodzicami
nieobecności w szko/opiekunami prawle.
nymi o prawach
i obowiązkach
Wykonawcy
− nauczyciele,
Cele ogólne
− uświadamianie
uczniom i ich opiekunom skutków
opuszczania obowiązkowych zajęć,
− informowanie
o obowiązku nauki.
25
uczniów.
2. Bieżące analizo− zajęcia z wychowanie frekwencji
wawcą,
i informowanie o niej − pozostałe lekcje
zarówno uczniów jak
i zajęcia warsztatoich rodziców/ opiewe,
kunów prawnych.
− pogadanki,
− współpraca z rodzicami/opiekunami
prawnymi, kuratorami sądowymi.
3. Organizacja pomocy psychologiczno-pedagogicznej
w szkole. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym.
− udzielanie pomocy
uczniom mającym
trudności w nauce
podczas lekcji,
w zajęciach wyrównawczych,
− indywidualizacja
nauki z uczniami
posiadającymi dysfunkcje i zaburzenia
zgodnie ze wskazaniami zawartymi
w opiniach i orzeczeniach.
− nauczyciele,
− nauczyciele,
− szybkie reagowanie
w przypadku
ucznia wagarującego,
− udzielenie pomocy
w rozwiązywaniu
problemów
uczniów,
− zapobieganie powstaniu nawyku
wagarowania.
− pomoc w osiągnięciu sukcesu edukacyjnego na miarę
możliwości psychofizycznych
uczniów,
− wzbudzanie chęci
odnoszenia sukcesów szkolnych pomimo występujących deficytów
rozwojowych,
− dostosowanie warunków i form egzaminów zawodowych i maturalnych
dla uczniów z dysfunkcjami.
K) Działania zmierzające do promowania zdrowego, aktywnego trybu życia.
Zadania
Formy realizacji
1. Uświadomienie
− prowadzenie zajęć
uczniom potrzeby
profilaktycznych,
prowadzenia zdrow tym z zaproszowego trybu życia,
nymi gośćmi;
wolnego od nałogów. − indywidualne rozmowy wychowawców
i nauczycieli,
− kierowanie ucznia
i rodzica do instytucji zajmujących
się profilaktyką, terapią uzależnień.
Wykonawcy
przedmiotów,
Cele ogólne
− ograniczenie spożywania używek
przez młodzież,
− uświadomienie
możliwości życia
bez stosowania
używek, np. świętowania bez alkoholu itd.,
− wskazanie zależności pomiędzy stosowaniem używek
a stanem zdrowia.
26
2. Poszerzenie wiedzy na temat zdrowego odżywiania
i zaburzeń w odżywianiu.
z uczniami.
− sekcja promocji
zdrowia,
3. Uświadomienie
uczniom skutków
wczesnej aktywności
seksualnej (choroby
przenoszone drogą
płciową, nieplanowana ciąża, zbyt
wczesne rodzicielstwo).
− pogadanki na temat
seksualności i rodzicielstwa.
− sekcja promocji
zdrowia,
4. Uświadomienie
potrzeby prowadzenia aktywności fizycznej, ruchu.
− lekcje wychowania
fizycznego,
− pozalekcyjne sekcje sportowe,
z uczniami na temat chorób cywilizacyjnych,
w apelach, uroczystościach i akcjach.
− nauczyciele wychowania fizycznego,
− inni nauczyciele,
− sekcja promocji
zdrowia,
5. Uświadomienie
uczniom potrzeby
dbania o rozwój
i zachowanie zdrowia psychicznego.
− pogadanki na temat
asertywności, depresji itd.,
− sekcja promocji
zdrowia,
− kształcenie nawyków zdrowego odżywiania,
− uświadomienie
potrzeby zachowania zdrowia poprzez zdrowe jedzenie, unikania
picia napojów
energetyzujących
i spożywania żywności wysoko przetworzonej,
− zdobycie wiedzy
na temat chorób:
anoreksji, bulimii.
− rozwijanie świadomości własnej
seksualności,
− poszerzenie wiedzy
na temat funkcjonowania ciała kobiety
i mężczyzny,
− uczenie szacunku
do własnego ciała
i płci przeciwnej.
− zachęcanie
uczniów
do aktywności fizycznej podczas
lekcji wychowania
fizycznego,
− prowadzenie pozalekcyjnych sekcji
sportowych,
− organizowanie zawodów sportowych,
− organizowanie pieszych, rowerowych
wycieczek, spływów kajakowych
i innych.
− wzbudzanie potrzeby dbania
o rozwój psychiczny,
− uświadomienie
27
− zajęcia na temat
radzenia sobie ze
stresem,
− uczenie rozwiązywania konfliktów
i problemów,
− rozmowy na temat
autorefleksji oraz
pomagania innym,
− udział w kołach
zainteresowań jako
alternatywa spędzania wolnego
czasu, rozwijanie
pasji, wolontariat.
− opiekunowie kół
zainteresowań,
potrzeby zachowania właściwych relacji z innymi
ludźmi (rodzicami,
kolegami, rodzeństwem itd.,),
− uświadomienie
potrzeby odpowiednio długiego
odpoczynku, snu.
Wszystkie wymienione zadania realizować będziemy w ramach podstawowych zadań
profilaktyki szkolnej. Zagadnienia programowe mogą ulegać modyfikacji lub poszerzeniu
o zadania wynikające z bieżących potrzeb szkoły.
Realizacja programu przebiega na trzech obszarach działań:
− działania ogólnoszkolne,
− działania wewnątrzklasowe,
− działania indywidualne.
Strategia naszych działań ma charakter systemowy, a nie jednorazowy. Program akcentuje
działania adresowane do grup niskiego ryzyka (profilaktyka pierwszorzędowa).
Metody i sposoby realizacji:
− wykorzystanie elementów treści programowych podczas realizacji poszczególnych
przedmiotów,
− prelekcje,
− warsztaty,
− pogadanki,
− projekcje filmów,
− rozmowy indywidualne,
− zajęcia pozalekcyjne (wycieczki, ogniska, koła zainteresowań itp.),
28
− uroczystości szkolne (dzień sportu, Studniówka, wigilie klasowe itd.),
− apele okolicznościowe i porządkowe,
− spektakle edukacyjno – profilaktyczne,
− badania ankietowe,
− zajęcia wyrównawcze i inne dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych,
− wspólne spotkania, wycieczki,
− zabawy, rozgrywki sportowe,
− warsztaty i szkolenia rady pedagogicznej.
9. Wykaz zasad i norm dotyczących wszystkich członków
społeczności szkolnej
1. Społeczność Szkoły stanowią uczniowie i wszyscy pracownicy Szkoły oraz Rada Rodziców, którzy powinni respektować jednolity zestaw zasad i norm obowiązujących
w placówce.
2. Statut Szkoły – opisuje najistotniejsze zasady funkcjonowania szkoły, w tym prawa
i obowiązki uczniów i nauczycieli. W oddzielnym punkcie wymienia się zachowania
negatywne, do których uczeń nie ma prawa, a które mogą stać się przyczyną dyscyplinarnego skreślenia z listy uczniów (pełnoletnich).
3. Statut Szkoły precyzuje także podstawowe zasady zachowania bezpieczeństwa
w szkole, rozliczania nieobecności i spóźnień na lekcje. Obejmuje także zasady nagradzania i karania uczniów.
4. Ocena zachowania ucznia według Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania wyraża
opinię szkoły o spełnianiu przez ucznia obowiązków szkolnych, jego kulturze osobistej, postawie wobec kolegów i innych osób. Tryb i zasady ustalania ocen, ogólne kryteria oceny zachowania ucznia w szkole oraz tryb odwoławczy od oceny z zachowania
uczniów określone są w Wewnątrzszkolnym Systemie Oceniania Powiatowego Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego w Wałczu.
5. Zestaw zachowań akceptowanych i nieakceptowanych w szkole stanowi zapis
w dokumentach Szkoły (Statucie, WSO, programach, procedurach). Zachowanie
obecnych uczniów szkoły pozwala rozpoznać aktualne potrzeby wychowawcze i każdy wychowawca może z nich korzystać w swoich działaniach.
29
10. Współpraca z osobami i instytucjami w realizacji programu
Sojusznikami w realizacji programu są:
 rodzice/opiekunowie prawni oraz wszyscy pracownicy szkoły,
 szkolne koła zainteresowań,
 Szkolny Klub Wolontariusza,
 Starostwo Powiatowe w Wałczu,
 Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Wałczu,
 Internat PCKZiU w Wałczu,
 OHP 14-14,
 Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie,
 Punkt Konsultacyjny i Interwencji Kryzysowej przy Powiatowym Centrum Pomocy
Rodzinie w Wałczu,
 Komenda Powiatowa Policji,
 Straż Miejska,
 Powiatowa Jednostka Straży Pożarnej w Wałczu,
 Żandarmeria Wojskowa w Wałczu,
 Jednostki Wojskowe w Wałczu,
 Sąd Rodzinny i Nieletnich w Wałczu,
 Stowarzyszenie MONAR w Wałczu,
 Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Wałczu,
 służba zdrowia,
 Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna w Wałczu,
 Miejskie i Gminne Ośrodki Pomocy Społecznej w Wałczu i powiecie wałeckim, zlokalizowane w miejscach zamieszkania uczniów,
 Wałeckie Centrum Kultury,
 Kino „Tęcza”,
 Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka w Szczecinie,
 Centrum Informacji Młodzieżowej Sekretariatu ds. Młodzieży Województwa Zachodniopomorskiego w Szczecinie,
 Powiatowy Urząd Pracy w Wałczu,
 Zakłady pracy, w których uczniowie odbywają praktyki zawodowe,
 Muzeum Ziemi Wałeckiej,
30
 Przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja i ponadgimnazjalne z terenu miasta Wałcza, Powiatu Wałeckiego i powiatów ościennych, uczelnia wyższe – PWSZ Wałcz,
 Nadleśnictwo Wałcz,
 Urząd Miasta w Wałczu,
 Urząd Miasta i Gminy Tuczno, Mirosławiec, Człopa,
 Urząd Gminy Wałcz,
 LOK, Caritas,
 Kluby sportowe,
 Ośrodek Rozwoju Edukacji w Warszawie, Wydział Rozwoju Kompetencji Społecznych i Obywatelskich - udział w projekcie, który jest kontynuowany już od 10 lat –
„Zachować pamięć. Historia i kultura dwóch narodów”. (Pełnienie funkcji koordynatora regionalnego – województwa zachodniopomorskiego),
 Fundacja Małych Stópek i Fundacja „Pro-life”.
Powiatowe Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego stale współpracuje
z wyżej wymienionymi instytucjami. Jednak w niektórych sytuacjach do współpracy pozyskujemy inne, poprzez szukanie i nawiązywanie nowych kontaktów. Szkoła korzysta także
z ofert różnych instytucji, na przykład Impresariatu Artystycznego w celu realizacji przedstawień spektakli profilaktyczno – edukacyjnych.
Szkolny program profilaktyki jest ściśle powiązany z Programem Wychowawczym
Szkoły „W DRODZE KU DOROSŁOŚCI” oraz Szkolnym Programem Promocji Zdrowia.
11. Współpraca z rodzicami
Szkoła:
1. zapozna uczniów z opracowanym szkolnym programem profilaktyki,
2. dostosuje tematy i zajęcia z zakresu profilaktyki do pojawiających się problemów w szkole i w zespole klasowym,
3. zaprosi na zebrania z rodzicami/opiekunami prawnymi specjalistów z zakresu
profilaktyki, którzy nakreślą istniejący problem,
4. prowadzić będzie pedagogizację rodziców/opiekunów prawnych uczniów
w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom oraz stosowania właściwych metod
wychowawczych,
31
5. organizować będzie spotkania z Radą Rodziców i trójkami klasowymi.
Rodzice/opiekunowie prawni:
1. współdecydują w sprawach działań profilaktycznych w szkole,
2. aktywnie uczestniczą w programowaniu pracy szkoły i projektowaniu jej rozwoju,
3. uczestniczą w spotkaniach organizowanych przez dyrekcję szkoły,
4. pomagają i włączają się w organizację imprez klasowych, szkolnych,
5. uczestniczą w pedagogizacji rodziców/opiekunów prawnych prowadzonej
przez szkołę,
6. ujednolicają oddziaływania wychowawcze wobec swoich dzieci zgodnie
ze wskazówkami szkoły w trakcie rozwiązywania problemów wychowawczych.
12. Monitorowanie i ewaluowanie szkolnego programu profilaktyki
Szkoła mając świadomość wagi działań profilaktycznych będzie prowadzić rzetelną
diagnozę działań wychowawczo-profilaktycznych oraz potrzeb środowiska lokalnego.
W tym celu posłuży się między innymi badaniem ankietowym. Wyniki tych badań będą dostępne dla uczniów, nauczycieli i rodziców. Planuje się także korzystanie z innych metod
ewaluacji. Są nimi: obserwacja, rozmowy indywidualne i grupowe, wywiady oraz analiza
dokumentów.
Dokonywanie ewaluacji jest niezbędnym elementem każdego nowoczesnego programu. Ewaluacja jest sposobem rozpoznawania i rozwiązywania różnych niejasnych zagadnień,
by działania profilaktyczne były skuteczne i efektywniejsze. Ewaluacja w naszej szkole prowadzona będzie w odniesieniu do zajęć, jak i działań z zakresu profilaktyki. Ma ona charakter
formatywny (kształtujący). W tym celu wykorzystane będą wyżej wymienione
metody,
za pomocą których zostaną zdiagnozowane aktualne problemy. Ewaluacja sumująca będzie
przeprowadzona po trzecim roku funkcjonowania programu. Wyniki badań ankietowych staną się podstawą do sformułowania wniosków, które następnie będą uwzględnione przy opracowywaniu kolejnego programu profilaktyki.
32
13. Baza szkoły
1. klasopracownie przedmiotowe i zawodowe,
2. laboratoria,
3. pracownie komputerowe z dostępem do Internetu,
4. warsztaty szkolne,
5. biblioteki z czytelniami i komputerami,
6. sale gimnastyczne i boiska,
7. wielofunkcyjne boisko z lodowiskiem,
8. aula szkolna,
9. siłownia,
10. gabinety pedagogów szkolnych,
11. gabinety pielęgniarek szkolnych.
Opracowanie:
Joanna Włodarczyk – Załęska
Anna Bochniak
33

Szkolny program profilaktyki

Transkrypt

Podobne dokumenty

Poszukujemy pracownika na stanowisko: Doradca Klienta

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

Program profilaktyki

„Bezpieczeństwo nie jest wszystkim, lecz bez bezpieczeństwa

Urządzenia Sanitarne Berlin maj 2017 Uczn

PROGRAM PROFILAKTYKI PSP Jeziora

Struktura Organizacyjna Domu Dziecka

Szkolny program profilaktyki - Zespół Szkół w Starym Folwarku

Program profilaktyki

Szkolny program profilaktyki