zalety i wady kształcenia specjalnego

Transkrypt

Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO
są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego.
MATERIAŁY
Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
www.prototo.pl
SYSTEMY KSZTAŁCENIA OSÓB
NIEPEŁNOSPRAWNYCH W POLSCE
Rozporządzenia MEN z dn. 17.11.2010 w sprawie warunków organizowania
kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych
oraz niedostosowanych społecznie
•
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków organizowania
kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych
społecznie
w
przedszkolach,
szkołach
i
oddziałach
ogólnodostępnych lub integracyjnych
•
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej w sprawie warunków organizowania
kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz
niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach i oddziałach
oraz ośrodkach
www.prototo.pl - NPDN PROTOTO
Kształcenie specjalne organizuje się

dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych:
•
dla dzieci i młodzieży niedostosowanych społecznie i zagrożonych
niedostosowaniem społecznym,
•
•
z chorobami przewlekłymi,
z zaburzeniami psychicznymi,
•
z zaburzeniami zachowania,
•
zagrożonych uzależnieniem,
posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które przed
dniem wejścia w życie rozporządzenia rozpoczęły naukę w szkole lub
oddziale integracyjnym, mogą kontynuować naukę w szkole lub oddziale aż
do ukończenia szkoły danego typu.
Kształcenie specjalne może być prowadzone dla uczniów, którzy rozpoczną
naukę od dnia 1.09.2012 r.:
do końca roku szkolnego, w roku kalendarzowym, w którym uczeń
kończy :
18. rok życia - w przypadku szkoły podstawowej;
21. rok życia - w przypadku gimnazjum;
23. rok życia - w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej.
Odroczenie obowiązku szkolnego do 8 roku życia (obecnie do 10 roku życia)
Dla
w
szkołach
uczniów,
którzy
specjalnych
i
rozpoczęli
lub
rozpoczną
oddziałach
specjalnych
w
naukę
szkołach
ogólnodostępnych do dnia 31 sierpnia 2012 r.:
18. rok życia - w przypadku szkoły podstawowej;
21. rok życia - w przypadku gimnazjum;
24. rok życia - w przypadku szkoły ponadgimnazjalnej.
W szkołach zatrudnia się dodatkowo nauczycieli posiadających
kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej:
•
obligatoryjnie w przedszkolach i szkołach integracyjnych oraz w przedszkolach
i szkołach z oddziałami integracyjnymi zatrudnia się dodatkowo nauczycieli
posiadających kwalifikacje w zakresie pedagogiki specjalnej:
•
możliwość zatrudnienia po uzyskaniu zgody organu prowadzącego w przedszkolach
i szkołach ogólnodostępnych.
Nauczyciele i specjaliści prowadzący zajęcia z uczniem, w ramach
pracy zespołu, dla każdego ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie
kształcenia specjalnego:

niepełnosprawnego,

niedostosowanego społecznie,

zagrożonego niedostosowaniem społecznym,


opracowują indywidualny program edukacyjno–terapeutyczny
(IPET),
dokonują okresowej wielospecjalistycznej oceny poziomu
funkcjonowania ucznia oraz w miarę potrzeby modyfikują IPET.
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny
dokonaniu wielospecjalistycznej
oceny
opracowuje się po
poziomu
funkcjonowania
ucznia, na okres określony w orzeczeniu, nie dłuższy jednak niż etap
edukacyjny.
IPET zawiera:
◦
zakres dostosowania wymagań edukacyjnych z programów nauczania
do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz możliwości
psychofizycznych ucznia,
◦
rodzaj i zakres zintegrowanych działań nauczycieli i specjalistów, w tym
w przypadku:

ucznia niepełnosprawnego – zakres działań o charakterze rewalidacyjnym,

ucznia niedostosowanego społecznie - zakres działań o charakterze
resocjalizacyjnym,

ucznia zagrożonego niedostosowaniem społecznym – zakres działań
o charakterze socjoterapeutycznym;
◦
formy i metody pracy z uczniem,
Indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny zawiera:
◦
ustalone przez dyrektora formy, sposoby i okres udzielania uczniowi
pomocy
psychologiczno-pedagogicznej
wynikające
z
rozporządzenia
o
oraz
pomocy
wymiar
godzin,
psychologiczno-
pedagogicznej,
◦
zajęcia rewalidacyjne i resocjalizacyjne oraz inne zajęcia, stosownie
do potrzeb rozwojowych i indywidualnych możliwości,
◦
działania wspierające rodziców ucznia oraz zakres współdziałania
z poradniami, placówkami doskonalenia nauczycieli oraz innymi
instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dziecka, młodzieży,
◦
zakres
współpracy nauczycieli i specjalistów z rodzicami ucznia
w realizacji: zaleceń zawartych w orzeczeniu, przygotowania
uczniów do samodzielności w życiu dorosłym.
Wielospecjalistyczną
ocenę
poziomu
funkcjonowania
ucznia
i indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny opracowuję się do:
- 30 września 2011 roku – zespoły powołane w: przedszkolach i
gimnazjach ogólnodostępnych, z oddziałami integracyjnymi, integracyjnych,
specjalnych szkołach, placówkach,
-
30
września
2012
roku
–
zespoły
powołane
w:
szkołach
podstawowych, szkołach ponadgimnazjalnych ogólnodostępnych, z oddziałami
integracyjnymi, integracyjnych,
- IPET opracowany na podstawie dotychczasowego rozporządzenia jest
realizowany do czasu na jaki został opracowany.
INDYWIDUALNY PROGRAM EDUKACYJNY
OBECNIE

Szkoły specjalne – tworzą IPE dla każdego ucznia

Szkoły integracyjne – tworzą IPE dla uczniów w zależności od potrzeb

Szkoły ogólnodostępne – nie mają obowiązku tworzenia IPE
Nowe przepisy zobowiązują do utworzenia IPE-T dla ucznia
niepełnosprawnego w każdym typie i rodzaju szkoły
OD KIEDY POMOC PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNA
WEDŁUG NOWYCH ZASAD?
Kształcenie specjalne organizuje się na zasadach określonych w niniejszych
rozporządzeniach:
WYBRANE ZMIANY DOTYCZĄCE KSZTAŁCENIA UCZNIÓW ZE
SPE W POZOSTAŁYCH ROZPORZĄDZENIACH:
•nie
określa się minimalnej liczby uczniów niepełnosprawnych w
oddziałach specjalnych i oddziałach integracyjnych, co daje organom
prowadzącym możliwość dostosowania liczby uczniów w oddziale do
możliwości
środowiskowych
i
lokalowych
(było:
3
–
uczniów
5
niepełnosprawnych).
•liczba
uczniów
podczas
zajęć
prowadzonych
przez
jednego
nauczyciela w świetlicy zorganizowanej w szkole integracyjnej lub
specjalnej powinna odpowiadać liczbie uczniów określonej dla danego
oddziału szkoły integracyjnej lub specjalnej.
W chwili obecnej w Polsce mamy do wyboru trzy typy szkół dla
dzieci niepełnosprawnych:
•
specjalne,
•
integracyjne, z oddziałami integracyjnymi,
•
ogólnodostępne.
KSZTAŁCENIE SPECJALNE
to zorganizowany proces edukacji, dostosowany do potrzeb ucznia
niepełnosprawnego, dla którego konieczne jest zastosowanie specjalnej
organizacji nauki i metod pracy, ukierunkowanych na wszechstronny rozwój
ucznia i uwzględniających jego specjalne potrzeby edukacyjne.
SZKOŁY SPECJALNE
Są to placówki o charakterze zamkniętym, najczęściej zajmujące się
kształceniem dzieci z jednym typem niesprawności (uczniowie niewidomi, niesłyszący
itp.).
Są to placówki o charakterze segregacyjnym, co oznacza, iż uczniowie do nich
kierowani kształcą się w środowisku osób niepełnosprawnych, bez codziennego
kontaktu z pełnosprawnymi rówieśnikami.
Dla większości uczniów uczęszczanie do szkoły specjalnej oznacza oderwanie od
rodziny, gdyż ze względu na odległość od miejsca zamieszkania codzienne dojazdy są
w wielu wypadkach niemożliwe lub bardzo utrudnione.
PROGRAMY NAUCZANIA

Program
ukierunkowany
na
przyswojenie
podstawowych
kompetencji życiowych, społecznych i zawodowych jest realizowany
w tzw. „szkołach życia”,

Program dla szkoły specjalnej zatwierdzony przez MEN,

Program „szkoły masowej” znaczenie uproszczony i skrócony, ale
realizowany w dłuższym czasie.
ZALETY I WADY KSZTAŁCENIA SPECJALNEGO
ZALETY:
-
stwarzanie szans indywidualizacji nauczania i lepszego poznawania uczniów,
-
ograniczanie sytuacji doświadczenia przez uczniów inności i słabości,
-
szansa na sukces edukacyjny,
-
szansa na integrację społeczną,
-
zdobycie pewnego zasobu wiedzy,
-
możliwość korzystania z technologii rehabilitacyjnych i asystujących, umożliwiających poznawanie świata
niepełnosprawnych,
-
możliwość korzystania z porad interdyscyplinarnego zespołu specjalistów.
WADY:
-
trudność w nabywaniu przez uczniów umiejętności funkcjonowania w relacjach społecznych, w szczególności
w relacjach z osobami pełnosprawnymi, a co za tym idzie, brak umiejętności radzenia sobie w społeczeństwie
otwartym,
-
brak umiejętności kształtowania relacji z osobami niepełnosprawnymi przez osoby pełnosprawne, które nie
miały okazji do kontaktów tego typu,
-
segregacyjny model społeczeństwa.
INTEGRACYJNA
„Edukacja integracyjna/włączająca jako proces wspólnego kształcenia
uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi z ich zdrowymi rówieśnikami musi
zabezpieczać konieczne wsparcie – techniczne, metodyczne, psychospołeczne,
organizacyjne wynikające z niepełnosprawności. Powinna zapewniać poczucie
przynależności dzieci zdrowych i niepełnosprawnych do danej społeczności szkolnej”
(J. Głodkowska)
W porównaniu ze szkołami specjalnymi, kształcenie integracyjne jest
odejściem od modelu segregacyjnego. Okazuje się jednak, iż zaspokajając
specjalne potrzeby edukacyjne, bardzo często nie zaspokaja ono potrzeb
osobistych i społecznych uczniów niepełnosprawnych, gdyż – jak wykazują
badania – nie prowadzi do powstania jednej społeczności. Tak więc z czasem w
klasie może dojść do kształtowania się układu, w którym zaczynają funkcjonować
dwie społeczności obok siebie – uczniów pełnosprawnych i niepełnosprawnych.
Zjawisko to zaczyna nasilać się szczególnie po etapie nauczania zintegrowanego
czyli po ukończeniu klasy trzeciej szkoły podstawowej.
NAUCZANIE INTEGRACYJNE
Jest formą kształcenia specjalnego i ma miejsce wówczas, gdy uczniowie
posiadający orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego uczą się i wychowują
razem z pozostałymi uczniami, w sposób zorganizowany zgodnie z przepisami
wydanymi na podstawie art. 71b ust. 7 pkt 3 ustawy o systemie oświaty.
Nauczanie integracyjne może być zorganizowane w przedszkolu, szkole podstawowej,
gimnazjum, szkole ponadgimnazjalnej.
MODELE INTEGRACJI

Integracja pełna, całościowa – obejmuje uczniów z wszystkimi rodzajami
i stopniami niepełnosprawności, do jednego oddziału mogą uczęszczać wspólnie
uczniowie z różnymi stopniami upośledzenia umysłowego, niewidomi, niesłyszący.

Integracja częściowa – obejmuje uczniów z jednym rodzajem niepełnosprawności,
np. niepełnosprawnych ruchowo
CZYNNIKI ZWIĘKSZAJACE EFEKTYWNOSĆ
KSZTAŁCENIA INTEGRACYJNEGO
CZYNNIKI ZWIĄZANE Z DZIECKIEM NIEPEŁNOSPRAWNYM
•
Wczesna diagnoza i rehabilitacja,
•
Trening umiejętności codziennych i kompetencji w zakresie społecznego bytowania,
•
Odpowiedni poziom dojrzałości szkolnej, samowiedza i samoświadomość,
•
Zaopatrzenie i umiejętne korzystanie z pomocy technicznych,
•
Dystans wobec własnej niepełnosprawności, możliwości korzystania ze wsparcia,
•
Okres wstępny, umożliwiający poznanie struktury architektonicznej placówki, zasad jej
funkcjonowania.
CZYNNIKI ZWIĘKSZAJACE EFEKTYWNOSĆ
KSZTAŁCENIA INTEGRACYJNEGO
CZYNNIKI ZWIĄZANE Z NAUCZYCIELEM
Nauczyciel powinien:
•
Manifestować swoim zachowaniem postawę tolerancji i otwartości wobec inności dzieci,
•
Posiadać wiedzę o osobach niepełnosprawnych i metodach ich usprawniania,
•
Korzystać ze wsparcia interdyscyplinarnego zespołu specjalistów zajmujących się dzieckiem
niepełnosprawnym,
•
Posiadać wiedze o regulacjach prawnych i mechanizmach modyfikujących proces integracji
społecznej w klasie szkolnej,
•
Współdziałać z rodzicami dziecka niepełnosprawnego tak jak z rodzicami pozostałych uczniów,
•
Realizować zasadę indywidualizacji nauczania i egzekwowania wiedzy od uczniów,
•
Umieć rozpoznać u siebie symptomy wypalenia zawodowego i je redukować lub eliminować.
WNIOSKI Z DOŚWIADCZEŃ
POLSKIEJ INTEGRACJI

Najłatwiej jest realizować nauczanie integracyjne na poziomie edukacji początkowej.

Im głębsza niepełnosprawność tym trudniejsze jest porozumiewanie się między osobami
niepełnosprawnymi i pełnosprawnymi.

Najwięcej problemów przysparza integrowanie uczniów z upośledzeniem umysłowym oraz
cięższymi stopniami niepełnosprawności (niesłyszących, niewidzących).

Niepowodzeniem kończą się próby integrowania upośledzonych umysłowo w stopniu
umiarkowanym lub znacznym.

Warunkiem powodzenia nauczania integracyjnego jest aktywne włączenie się rodziców do
współpracy ze szkołą i do pracy z dzieckiem.

Konieczne jest specjalistyczne wsparcie ucznia niepełnosprawnego.

Nie wszystkim dzieciom niepełnosprawnym klasa integracyjna zapewnia najlepsze
warunki rozwoju.
EDUKACJA WŁĄCZAJĄCA
Polega ona na włączaniu uczniów z niesprawnościami do szkół i klas
ogólnodostępnych.
Biorąc pod uwagę fakt, iż około 3,5% dzieci to dzieci niepełnosprawne, w edukacji
włączającej na szkołę liczącą 300 uczniów powinno średnio przypaść 9-10 uczniów
niepełnosprawnych. Taki rozkład spowoduje, iż nie wytworzy się mechanizm dwóch
społeczności, natomiast ma szanse pojawić się proces pełnego włączenia ucznia
niepełnosprawnego w społeczność szkolną. Określenie „ma szanse” jest tu użyte
bardzo świadomie, gdyż nie jest to rzecz, która zdarzy się automatycznie, ale jako
trudny proces społeczny wymaga wsparcia ze strony nauczycieli i rodziców, zarówno
dla uczniów pełnosprawnych, jak i dla ucznia niepełnosprawnego.
Słabym
punktem
edukacji
włączającej
w
Polsce
jest
brak
systemowych rozwiązań oferujących szkołom profesjonalne wsparcie w
zakresie
doboru
odpowiednich
środków
dydaktycznych
i
sprzętu
specjalistycznego, jak również brak fachowego poradnictwa dla szkół i
niezbędnego wsparcia specjalistów w zakresie poszczególnych typów
niepełnosprawności. Istotnym brakiem, który rzutuje na jakość edukacji
uczniów niepełnosprawnych w szkolnictwie ogólnodostępnym jest również
brak przygotowania nauczycieli, którzy – bez niezbędnych informacji oraz
bez profesjonalnego systemu wsparcia – są w praktyce pozostawieni sami
sobie.
Sukces edukacji włączającej jest możliwy jeżeli dokona się zmiany w
całym systemie:

szkoły – bo muszą być gotowe na różnorodność, której nie znają,

nauczyciele – bo różnorodność uczniów będzie wymagać zupełnie
nowego podejścia do ich zadań i zmiany sposobu widzenia swoich
zadań,

rodzice – bo oni najwięcej wiedzą o swoim dziecku i bez
zaangażowania i współpracy z ich strony dobre kształcenie nie
będzie możliwe.
Sukces w nauczaniu dzieci ze specjalnymi potrzebami
edukacyjnymi w ramach szkolnictwa powszechnego zależy od
dwóch czynników:

od nauczycieli

od szkoły
MODELE PODEJŚCIA DO EDUKACJI DZIECKA NIEPEŁNOSPRAWNEGO
MODEL MEDYCZNY
MODEL SPOŁECZNY


Dziecko z dysfunkcją
Rozpoznanie uwarunkowań i ocena problemu,
•
•

Określenie
potrzeb
w
kontekście
niepełnosprawności,
Niepełnosprawność w centrum uwagi,
•
Z góry narzucona ocena, sposób kontroli i terapii,
Segregacja,
odmienny
rodzaj
wsparcia
(środowiska
terapeutyczne
dla
dzieci
z
podobnymi dysfunkcjami w najlepszy sposób
odpowiadają im potrzebom),
Społeczne
potrzeby
(rozwój
poczucia
identyfikacji), jak również potrzeby edukacji w
ramach
ogólnego
programu
nauczania
traktowane są jako drugorzędne,
Koncentracja na potrzebach terapeutycznych i
„podstawowych umiejętnościach”,
dostęp do szkoły włączającej uzależniony jest od
zdobycia
„normalnych”
umiejętności,
pozwalających dziecku radzić sobie w zwykłym
środowisku, jeśli dziecko można „znormalizować”
to zostaje ono zintegrowane lub włączone, w
przypadku niepowodzenia procesu normalizacji
dziecko jest umieszczone w środowisku
całkowitej segregacji
•
•






•
•
Człowiek jako wartość sama w sobie,
Określenie słabych i mocnych stron ucznia przez
niego samego i innych,
Całościowe spojrzenie na dziecko,
Programy tworzone w oparciu o wyniki dziecka, w
celu zabezpieczenia jego indywidualnych potrzeb:
terapeutycznych
(niepełnosprawność),
społecznych
(identyfikacja),
poznawczych
(program),
Wsparcie dostępne dla wszystkich uczniów,
Szkolenia dla nauczycieli i rodziców, wspólne
wypracowanie metod zaspokajania potrzeb dzieci
– przykłady wszystkich dzieci, nie tylko
niepełnosprawnych, w centrum uwagi,
Dbałość o relacje międzyludzkie, wspomagające
proces uczenia się i ogólny rozwój dziecka,
•
Różnorodność jako wartość sama w sobie,
•
Zmiana lokalnego środowiska, na którego terenie
znajduje się szkoła włączająca,
BIBLIOGRAFIA:
Dostępna edukacja. Samorząd równych szans. Kraków 2009.
Głodkowska J.: Różnice nie musza dzielić – uczeń z niepełnosprawnością w szkole ogólnodostępnej.
Rozważania teoretyczne.
Od nauczania integracyjnego do szkoły równych szans. Materiały z konferencji Konstancin 2002.
Rozporządzenie MEN z dnia 17 listopada 2010 r. (Dz. U. z 2010 r. Nr 228poz. 1489 i poz. 1490)
Lekcja 3. Podsumowanie


Podsumuj ważne zagadnienia.
Przeznacz czas na odpowiedzi na
pytania.
Podsumowanie szkolenia
Przedstaw listę istotnych zagadnień w
poszczególnych lekcjach.
 Udostępnij zasoby zawierające więcej
informacji dotyczących danego
tematu.

◦ Umieść listę zasobów na slajdzie.
◦ Rozdaj materiały informacyjne z opisem
zasobów dodatkowych.
Sprawdzenie wyników szkolenia
i ocena
Przygotuj kwiz lub konkurs
pozwalający sprawdzić stopień
przyswojenia przez uczestników
podanych informacji.
 Przeprowadź wśród uczestników
ankietę, aby sprawdzić, czy oceniają
szkolenie jako przydatne.


zalety i wady kształcenia specjalnego

Transkrypt

Podobne dokumenty

w żadnym zawodzie człowiek nie ma tak wielkiego

specyficzne i niespecyficzne trudności w uczeniu się

Surdopsychologia

odżywianie się zwierząt

orientacja w przestrzeni