Max Weber `Czysta` biurokracja

Max Weber ‘Czysta’ biurokracja
Max Weber.
 1864 – 1920
 Niemiec
 Socjolog, ekonomista, prawnik, religioznawca i teoretyk
polityki.
Najważniejsze prace.
 Etyka protestancka i duch kapitalizmu.
 Gospodarka i społeczeństwo.
Panowanie:
 szansa posłuszeństwa danej grupy ludzi wobec określonych (lub wszystkich)
rozkazów.
 Każdy prawdziwy stosunek panowania cechuje minimum woli posłuszeństwa, a
więc – interes (zewnętrzny lub wewnętrzny) w posłuszeństwie.
Trzy typy panowania:
 Tradycjonalistyczny
 Charyzmatyczny
 Racjonalny
Typ tradycjonalistyczny:
 opiera się na powszechnej wierze w świętość obowiązujących od zawsze tradycji
i prawomocność obdarzonych przez nie autorytetem osób
 Władza opiera się na cechach władcy.
 Patrymonializm.
 Państwo jest własnością władcy.
 Władza (Władca) ograniczona przez tradycję.
 Sułtanizm.
 Panowanie przy użyciu wojska.
 Pełen despotyzm.
Typ charyzmatyczny:
 opiera się na niepowszednim oddaniu osobie uznawanej za świętą, za bohatera
czy wzorzec, i objawionym czy stworzonym przez nią porządkom.
 Typ (potencjalnie) rewolucyjny.
 Porządek tworzy charyzmatyczny władca.
 Problemy z sukcesją.
 Spełnienie warunków.
 Namaszczenie.
 Wybór uczniów.
Typ racjonalny:
 opiera się na wierze w legalność ustanowionych porządków i prawa wydawania
poleceń przez osoby powołane do sprawowania panowania
Panowanie legalne:
 można ustanowić w sposób racjonalny dowolne prawo, które będzie
respektowane przez obywateli (towarzyszy związku) i ludzi będących pod ich
władzą
 prawo jest strukturą celowo ustanowionych reguł, a wymiar sprawiedliwości
zastosowaniem tych reguł do konkretnego przypadku
 administrowanie jest racjonalną troską o interesy państwa (związku) w granicach
wyznaczonych przez reguły prawne
 Legalny władca gdy zarządza (rozkazuje) jest posłuszny bezosobowemu
porządkowi.
 Obywatel jest również posłuszny prawu.
 Obywatele będąc posłuszni legalnemu władcy (władzy), okazują posłuszeństwo
bezosobowemu porządkowi i dlatego są zobowiązani do posłuszeństwa jedynie w
zakresie jego rzeczowej kompetencji.
Kategorie racjonalnego panowania:
 Załatwianie spraw urzędowych w zakresie prawa.
 Kompetencje (działanie organu):
 podział zadań (w zakresie panowania)
 przypisane uprawnienia
 określenie środków przymusu
 Hierarchia urzędowa – porządek organów kontrolujących i nadzorujących.
 Kategorie racjonalnego panowania:
 Reguły rządzące postępowaniem mogą być regułami technicznymi, albo
normami.
 Wymagają wykwalifikowanej kadry.
 Oddzielenie urzędnika od środków administrowania.
 Niemożność zawłaszczenia stanowiska przez osobę.
 Dokumentowanie pracy.
 Akta + Działanie urzędników = Biuro
Biurokracja – typ „czysty”:
 Tylko kierownik w aparacie urzędniczym jest z wyboru lub sukcesji.
 Posiada on jednak tylko legalne kompetencje.
 Może działać tylko w granicach prawa.
 Urzędnicy administracyjni:
 Osobiście wolni, posłuszni jedynie rzeczowym obowiązkom.
 Znajdują się w hierarchii.
 Mają stałe kompetencje (możliwości działania).
 Są zatrudniani na zasadzie kontraktu,
 według kryterium kwalifikacji fachowych.
 Są wynagradzani stałymi pensjami.
 Traktują urząd jako jedyny albo główny zawód.
 Mają możliwość awansowania według określonych formalnych kryteriów.
 Są oddzieleni od środków administrowania.
 Podlegają dyscyplinie i kontroli.
Uwagi Webera o biurokracji:
 jest stabilna, zdyscyplinowana, niezawodna i przewidywalna,
 dla biurokracji nie ma alternatywy,
 jej wymiana jest nieefektywna,
 kto posiada biurokrację włada państwem (związkiem)
 biurokracja, a okupacja
Problem władania biurokracją:
W biurokracji zawsze istnieją dwa źródła władzy:
 niefachowiec-minister,
 fachowiec-tajny radca.
Ograniczenia biurokracji.
Biurokracja zdegenerowana.
 Nepotyzm.
 Podejmowanie bezprawnych decyzji.
 Korupcja.
 Nadużywanie kompetencji.
 Ukrywanie faktów.
 Kliki.
 Krzyżowanie się kompetencji w strukturze.
„Realna” biurokracja.
 Nadmierna specjalizacja.
 Niewrażliwość na cel organizacji.
 Rozrost procedur.
 Powolne załatwianie spraw.
 Załatwianie zamiast działania. (Catch-22)
 Myślenie grupowe.
 Depersonifikacja człowieka
 Orwell, Huxley, Kafka.
Jaka organizacja wykorzystuje biurokrację?
 stabilna
 powtarzająca czynności w ten sam sposób
 gdzie depersonifikacja jest pożądana lub nieszkodliwa (?)
Praca zaliczeniowa.
 Jakie ograniczenia (wady) biurokracji pokazują w swoich książkach autorzy?
Która z nich wydaje się w obecnych czasach bardziej aktualna? Krótko uzasadnij.
 Huxley A. Nowy wspaniały świat.
 Orwell G. Rok 1984.