Strona www.wrp.pl Nr 10/200 (62)

Nr 10/2009 (62)
www.wrp.pl
W tym celu przynajmniej raz w 4-letnim okresie, należy pobrać z pola reprezentatywną próbkę gleby i zlecić wykonanie takiej analizy w najbliższej Stacji Chemiczno – Rolniczej. Koszt analizy jednej próbki wynosi poniżej 10 zł, na tej podstawie można ustalać racjonalne dawki nawozów.
dokończenie ze s. 8
Pożądana zasobność
Pożądana, a zarazem optymalna zasobność gleby w
składniki pokarmowe mieści się w przedziale 12–20
mg P2O5 (fosforu), 15–20
mg K2O (potasu) i 6–12
mg MgO (magnezu) w 100
g gleby. Dolne zakresy tych
liczb odnoszą się do gleb lżejszych, gdzie z reguły uprawia
się rośliny o mniejszych wymaganiach glebowych i pokarmowych, a przy tym dające niższe plony. Z kolei na
glebach zwięźlejszych, gdzie
uprawiane są bardziej wymagające rośliny i uzyskiwane wyższe plony, pożądany jest wyższy zakres zasobności. Należy też mieć na
uwadze fakt, że gleby zwięźlejsze mają bogatszy kompleks sorpcyjny, który umożliwia zatrzymywanie wnoszonych w nawozach składników: azotu w formie amonowej, potasu, magnezu,
sodu i wapnia. Z takich gleb,
praktycznie niewymywany
jest też fosfor. Po uzyskaniu optymalnej zasobności,
można liczyć na wysokie i
stabilne w wieloleciu plony,
zaś dawki nawozów ograniczyć do wymagań pokarmowych roślin. Niezbędna jest
więc znajomość odczynu i
zasobności gleby w fosfor,
potas i magnez.
Ważna próchnica
Ważną i pożądaną cechą
gleby żyznej jest też w miarę
wysoka zawartość próchnicy. W glebie zachodzą
ciągłe zmiany biologiczne i
chemiczne, decydujące zarówno o powstawaniu, jak
i rozkładzie (mineralizacji)
związków próchnicznych.
Próchnica tworzona jest z
wnoszonych nawozów i odpadów organicznych w postaci obornika, gnojowicy,
kompostów, nawozów zie-
lonych, resztek pożniwnych
i ubocznych (słoma zbóż,
rzepaku, roślin strączkowych, liści buraka). Korzystnie na zawartość próchnicy,
a zarazem strukturotwórczo
oddziałuje większy udział
w zmianowaniu roślin motylkowych wieloletnich (lucerna, koniczyny) oraz ich
mieszanek z trawami, jak też
traw i roślin strączkowych.
Stosowanie nawozów organicznych i uprawa roślin
strukturo- i próchnicotwórczych to podstawa prowadzenia gospodarstwa ekologicznego. Niemniej również w gospodarstwach
konwencjonalnych zasada
ta powinna być przestrzegana. Należy mieć na uwadze fakt, iż prowadzona często monokultura zbożowa,
doprowadzi po pewnym
czasie do spadku żyzności
gleby, czego następstwem
będzie spadek plonów i jakości uzyskanych produktów.
Do niedawna głównym
„dostarczycielem” substancji organicznej do gleby był
obornik, bądź gnojowica.
Wobec znacznego spadku
pogłowia zwierząt, wzrasta
udział innych nawozów, czy
też substancji organicznych.
Podstawowe znaczenia ma
przyorywana słoma zbóż (w
tym kukurydzy) i rzepaku,
niekiedy też słoma innych
roślin (strączkowych, motylkowych nasiennych) oraz
liści buraka.
W przypadku przyorania
słomy podstawowych zbóż
i rzepaku dostarcza się do
gleby substancję organiczną
zawartą odpowiednio w
połowie lub 2/3, przeciętnej dawki obornika, zaś w
wyniku przyorania słomy
kukurydzy i liści buraka,
wskaźnik ten odpowiada
pełnej – 30 t dawce tego nawozu. W słabych stanowi-
skach, przed przyoraniem
słomy wskazany jest dodatek do niej nawozów azotowych, ewentualnie gnojowicy, bądź nawozów wieloskładnikowych zawierających azot. Wniesiony w tej
postaci azot i inne składniki „pomogą” mikroorganizmom w mineralizacji
słomy i tworzeniu związków próchnicznych, a następnie zostaną zwrócone
do gleby i pobrane przez
rośliny następcze. W lepszych stanowiskach, jak też
przed przyoraniem liści buraka, roślin uprawianych na
nawóz zielony oraz słomy
roślin strączkowych i motylkowych nasiennych, dodatek azotu jest zbędny.
Po przyoraniu słomy oraz
przed planowaną uprawą
roślin jarych (zboża, okopowe) za wskazany można
uznać wysiew niektórych
roślin (gorczyca biała, rzepak, facelia, strączkowe) na
nawóz zielony. W ten sposób dostarcza się dodatkowych ilości (niekiedy
znacznych) substancji organicznej. Rośliny te spełniają
również funkcje strukturotwórcze i przeciwerozyjne,
zapobiegają też stratom
składników mineralnych,
zwłaszcza azotu. Niektóre
z nich dostarczają azot
(strączkowe), jak też wykazują działanie fitosanitarne,
gdyż przerywają rozwój patogenów zbóż). W tym celu
wysiewana jest najczęściej
w poplonach ścierniskowych gorczyca biała, rzodkiew oleista lub rzepak. Jeśli w następnym roku planowany jest zasiew buraków, wskazane są mątwikobójcze odmiany gorczycy i
rzodkwi.
Rozdrobnioną i równomiernie rozrzuconą na
polu słomę należy stalerzować lub przyorać w
Strona miarę szybko po zbiorze
przedplonu. Jest to istotne
zwłaszcza przy planowanej uprawie roślin ozimych
(zbóż i rzepaku), jak też poplonów na zielony nawóz. Z
kolei liście buraczane (również rozdrobnione i równomiernie rozrzucone) i rośliny poplonowe powinny
być przyorywane w późniejszym, przedzimowym
okresie. Chodzi o to by zahamować w warunkach niskich temperatur proces ich
rozkładu (mineralizacji) i
niepotrzebnych strat azotu.
Późne przyoranie powoduje, iż azot uwalniany
jest w okresie późnowiosennym (maj, czerwiec),
dzięki czemu może być wykorzystany przez rosnące
zboże, bądź inne rośliny.
Rośliny uprawiane na nawóz zielony można też pozostawić na okres zimowy
(również ze względu na dopłaty unijne) i przyorać dopiero wiosną, lub zasiać rośliny następcze (np. buraki
cukrowe, kukurydzę) w tzw.
mulcz. Jeśli zaplanujemy
taki system uprawy, wówczas nawozy fosforowe i potasowe, ale też 50% zaplanowanej dawki magnezu,
siarki i sodu oraz do 30%
dawki azotu, można wysiać pod podorywkę, poprzedzającą wysiew nasion
roślin poplonowych. Pozostała część składników powinna być wniesiona wiosną, przed wysiewem nasion oraz dolistnie w trakcie wegetacji.
Poprawa żyzności
W celu poprawy żyzności gleby celowe może być
też stosowanie niektórych preparatów (EM-Farming™, PRP®SOL, Rosahumus, UGmax) korzystnie
wpływających na właściwości fizyczne (strukturę),
chemiczne (lepszą przyswajalność składników)
i biologiczne gleby (rozwój strukturo- i próchnicotwórczych mikroorganizmów). Zazwyczaj po dwuletnim okresie ich stosowania widoczna jest wyraźna
poprawa żyzności gleby,
czego konsekwencją jest
wzrost plonów.
W podsumowaniu należy
podkreślić, iż gleby żyznej,
czyli strukturalnej, z optymalnym odczynem i pożądaną zasobnością w składniki pokarmowe i substancję organiczną, nie da się
„stworzyć” w przeciągu
roku. Jest to na ogół proces wieloletni, ale gwarantujący w przyszłości satysfakcję z wykonanej pracy
w postaci wysokich i bardziej stabilnych w wieloleciu plonów. n
wr-148/09