Wdrożenie i szkolenia streetworkerów

Agnieszka Meller
Anna Adamczyk
Adam Koszutowski
WDROŻENIE I SZKOLENIA STREETWORKERÓW
Cele i zadania procesu wdrażania i szkoleń
Podpisanie umowy z nowym pracownikiem to nie koniec procesu zatrudniania. Może
zdarzyć się, że pracownik opuści nową pracę po kilku lub kilkunastu miesiącach, a cały
nakład czasu, pracy oraz pieniędzy przeznaczonych na ten cel pójdzie na marne. Jednym z
powodów takiej sytuacji może być niewłaściwie zaplanowany proces wdrożenia i szkolenia
nowego pracownika, co prowadzi na przykład do nieporozumień wynikających z
niezrozumienia zakresu obowiązków, kultury organizacji/instytucji czy oczekiwań obu stron.
Aby uniknąć takiej sytuacji, należy odpowiednio i precyzyjnie zaplanować proces
zapoznawania pracownika z nowym środowiskiem pracy. Nie wolno zapomnieć o takich
szczegółach, jak przygotowanie miejsca pracy czy poinformowanie innych pracowników
(szczególnie bezpośrednich współpracowników) o zatrudnianiu nowego członka zespołu.
Wbrew pozorom takie detale wpływają nie tylko na dobre samopoczucie osoby przyjmowanej
do pracy, ale także na ogólny obraz firmy.
Chociaż niektórzy twierdzą, iż najlepszą metodą wdrażania nowych pracowników jest
rzucenie ich na głęboką wodę w codzienny wir obowiązków. Doświadczenie uczy, że nie
wolno zasypywać ich zbyt dużą ilością informacji, ponieważ stres, jaki wynika ze zmiany
środowiska pracy, utrudnia zapamiętywanie całej przekazywanej wiedzy. Lepszym
rozwiązaniem jest zatem stopniowe wdrażanie, tym bardziej uzasadnione, ponieważ od
streetworkera, zgodnie ze standardem pracy tą metodą, nie wymaga się specjalistycznego
wykształcenia ani kwalifikacji. Proces wdrażania w tym wypadku powinien być więc oparty
na cyklu interdyscyplinarnych szkoleń. Szkolenia te dotyczyć będą przede wszystkim
metodologii pracy streetworkera, problematyki bezdomności, a także specjalistycznej wiedzy
niezbędnej przy wykonywaniu tego rodzaju pracy. Szczegółowy plan szkolenia wydłuża
nieco czas wdrażania, jednak dzięki temu żadna informacja potrzebna przyszłemu
streetworkerowi nie zostanie pominięta. W następnym podrozdziale przedstawimy
propozycję harmonogramu wdrażania wraz z odpowiednimi szkoleniami.
Bardzo ważnym elementem adaptacji streetworkera jest ocena jego pracy. Dlatego już
na tym etapie powinien zostać wprowadzony monitoring pracy streetworkera. Analizy,
wywiady, obserwacje pozwolą na wyjaśnienie wcześniejszych niedomówień oraz dostarczą
przełożonemu informacji dotyczących nie tylko standardów pracy, ale także własnych odczuć
oraz wątpliwości nowej osoby. Jeżeli w trakcie procesu wdrażania ujawnią się jakieś
problemy, od razu należy powziąć działania wyjaśniające sytuację. Tu bardzo ważną rolę
odgrywa jasne sprecyzowanie oczekiwań przez przełożonego, np. w kwestii metody
wykonywania powierzonych zadań, terminarza czy sposobu raportowania.
Harmonogram procesu wdrażania i szkoleń
• Zapoznanie z zasadami pracy, zakresem obowiązków – 4h
• Zapoznanie z narzędziami pracy – standardy dokumentacji – 2h
• Problematyka bezdomności – 8h
o definicja bezdomności
o przyczyny bezdomności
o rodzaje bezdomności
o fazy bezdomności – syndrom bezdomności
o profil psychospołeczny osoby bezdomnej
o bezdomność na świecie, w Europie i Polsce
• Metodologia pracy streetworkera – 4h
o definicja
o cele
o zadania
• System pomocy społecznej – 8h
o Ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
o Ustawa z dn. 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego
o Ustawa z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
o Uchwały władz lokalnych na temat gospodarki mieszkaniowej
o Ustawa z dn. 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku
pracy
o hierarchizacja i standaryzacja placówek
o hierarchizacja i standaryzacja pracy socjalnej
• Instytucje i organizacje pomocy społecznej na obszarze pracy streetworkerów –
8h
o struktura ośrodków pomocy społecznej
o placówki na terenie działania streetworkerów
• Współpraca ze służbami – spotkania
o spotkanie z policją
o spotkanie ze strażą miejską
o spotkanie ze służbą zdrowia
o spotkanie ze strażą graniczną
o spotkanie ze Służbą Ochrony Kolei
o spotkania z innymi instytucjami w zależności od potrzeb i możliwości
• Lustracja placówek i miejsc niemieszkalnych – 8h
• Profilaktyka uzależnień – 8h
• Kurs pierwszej pomocy i medycyny zakaźnej – 16h
• Superwizja i monitoring pracy – 2h
Ad. 1. Zapoznanie z zasadami pracy, zakresem obowiązków
Zapoznanie streetworkera z zasadami pracy jest szczególnie istotne z uwagi na
innowacyjność metody i brak wcześniejszych doświadczeń w pracy z osobami bezdomnymi z
wykorzystaniem tej formy. Precyzyjne określenie zasad pracy: czasu pracy, zasad
ograniczonego zaufania do klientów czy wagi współpracy z różnymi podmiotami – jest
elementem, którego brak może negatywnie wpłynąć na dalszą pracę streetworkera i jego
zaangażowanie w pełnione obowiązki. Wyczerpujące omówienie punktów wymienionych w
zakresie obowiązków daje realną szansę na właściwe zrozumienie wymagań stawianych przez
pracodawcę oraz jasność interpretacji zakresu obowiązków w późniejszym okresie
zatrudnienia. W prezentacji zasad pracy i zakresu obowiązków powinien brać udział
bezpośredni przełożony odpowiedzialny za pracę streetworkera, w celu wyjaśnienia
wszelkich wątpliwości wynikających z zapisów dokumentacji kadrowej.
Ad. 2. Zapoznanie z narzędziami pracy i standardy dokumentacji
Zatrudniony pracownik na początku procesu wdrażania powinien uzyskać informacje
dotyczące dostępnych narzędzi pracy, dzięki którym może skutecznie i właściwie wykonywać
powierzone zadania. Narzędzia materialne i niematerialne pracy streetworkera, zgodnie ze
standardem, powinny być zapewniane zależnie od możliwości pracodawcy oraz zależnie od
potrzeb środowiska, w którym pracuje streetworker.
Zapoznanie streetworkera ze standardem dokumentacji służy wyjaśnieniu potrzeby
uzupełniania kart interwencji, kart ponownego kontaktu czy tworzenia zestawień klientów, z
którymi streetworker prowadzi pracę w kierunku wyjścia z bezdomności. Istotnym jest, by
znał on celowość uzupełniania wszystkich formularzy. Jednocześnie doceniał znaczenie
sprawozdawczości w procesie oceny jakości i skuteczności pracy z osobami bezdomnymi.
Wypełnianie dokumentacji powinno być jednym z obowiązków streetworkera.
Ad. 3. Problematyka bezdomności
Zapoznanie zatrudnianego pracownika z problematyką bezdomności stanowi
niezwykle ważny element procesu wdrażania. Podczas procesu rekrutacji największą wagę
przykłada się do cech psychospołecznych kandydata, dlatego nowi pracownicy mogą nie
posiadać wiedzy i doświadczenia w pracy z osobami przebywającymi w miejscach
niemieszkalnych, takich jak dworce czy altanki, lub chociaż ogólnej wiedzy o problemie.
Brak jednej definicji problemu, różnorodność przyczyn, rodzajów bezdomności i
konglomerat jej skutków sprawiają, że poznanie problematyki bezdomności w istotny sposób
wpływa na świadomość zjawiska i właściwą pracę z osobami poza placówkami dla
bezdomnych. Szkolenie prezentujące syndrom bezdomności, profil psychospołeczny osoby
bezdomnej oraz poznanie charakterystyk bezdomności pomorskiej, ogólnopolskiej,
europejskiej czy światowej stanowić będzie cenną bazę, która posłuży lepszemu zrozumieniu
specyfiki pracy metodą streetworkingu.
Ad. 4. Metodologia pracy streetworkera
Innowacyjność metody i brak standardów pracy w zawodzie streetworker niezbędnym
czyni zaplanowanie na etapie wdrażania, szkolenia szczegółowo prezentującego metodologię
pracy metodą streetworkingu. Zapoznanie z definicją, celami i zadaniami tej formy pracy
pozwoli na pożądane, dla zakładanych rezultatów, zaprojektowanie pracy streetworkera, a
przede wszystkim zapobiegnie przynajmniej części ewentualnych błędów wynikających z
niezrozumienia idei.
Ad. 5/6. System pomocy społecznej/Instytucje i organizacje pomocy społecznej na
obszarze pracy streetworkera
Streetworker działa jako jedno z ogniw systemowej pomocy, stąd konieczne jest
zapoznanie go z obowiązującymi aktami prawnymi, które stanowią bazę do działania i
podstawę udzielanego wsparcia. Dzięki tej wiedzy streetworker będzie również znał
możliwości i ograniczenia partnerów, z którymi współpracuje. Dodatkowo pozwoli mu to
przedstawiać realne propozycje sposobów pomocy, korygować błędne stereotypy i nie
składać obietnic bez pokrycia. Wiedza na temat systemu pomocy społecznej pomoże znaleźć
konkretne rozwiązania – możliwe formy pomocy indywidualnie dostosowane do potrzeb
klienta.
Najważniejszym aktem prawnym jest Ustawa z dn. 12 marca 2004 r. o pomocy
społecznej. To na niej opiera się cały system pomocy osobom bezdomnym, bowiem to jej
zapisy wskazują, że zapewnienie noclegu, posiłku i odzieży jest zadaniem obowiązkowym
gminy. Dodatkowo daje ona wiedzę o formach i zasadach przyznawania zasiłków i innej
pomocy. Warto streetworkera zapoznać również z
Ustawą z dn. 19 sierpnia 1994 r. o
ochronie zdrowia psychicznego, Ustawą z dn. 28 listopada 2003 r. o świadczeniach
rodzinnych oraz Ustawą z dn. 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy. Podstawowa wiedza z tych dziedzin niewątpliwie ułatwia codzienną pracę
streetworkera. Istotną wydaje się również wiedza na temat zasad przydziału mieszkań przez
lokalne władze.
Streetworking jest rodzajem pracy socjalnej i aby wpisać się we właściwy sposób w
system pomocy, konieczna jest znajomość hierarchizacji i standaryzacji pracy socjalnej.
Umożliwia to jednakowe podejście wszystkich osób zajmujących się osobom bezdomną do
jej problemów. Pracownicy różnych instytucji mogą uzupełniać się w swoich działaniach.
Znajomość hierarchizacji i standaryzacji placówek pozwala na złożenie właściwej oferty
osobom tego potrzebującym. Oprócz tego w pracy z osobami bezdomnymi praca socjalna jest
ściśle związana z placówkami dla tych osób przeznaczonymi.
Oprócz aktów prawnych konieczne jest zapoznanie ze strukturą ośrodków pomocy
społecznej, placówek dla osób bezdomnych i innych instytucji zajmujących się pomocą na
terenie działania streetworkera.
Ad. 7. Współpraca ze służbami – spotkania
Na etapie szkolenia można tylko zasygnalizować zadania i możliwości służb, które
będą współdziałać w ze streetworkerem w czasie jego pracy. Na etapie wdrażania potrzebne
są już bezpośrednie spotkania.
Policja, Straż Miejska, Służba Zdrowia, Służba Ochrony Kolei, Straż Graniczna mają
różny zakres działań, różne możliwości, różne godziny pracy. Początek pracy streetworkera
na danym terenie wymaga zapoznania go ze służbami, a służb z nim w celu nawiązania
współpracy i stworzenia bazy do współdziałania. Warto, aby w miarę możliwości została
wyznaczona
jedna
osoba
odpowiedzialna
za
kontakty
ze
streetworkerem.
W
zhierarchizowanych służbach bardzo ułatwia to kontakty. Z dotychczasowego doświadczenia
wynika też, że pierwsze spotkania powinny się odbywać z każdą służbą osobno, by właściwie
zapoznać ją z tą innowacyjną w pracy z osobami bezdomnymi metodą. Pokrywające się pola
działania niektórych służb mogą powodować konflikty kompetencji pomiędzy nimi, a nawet
rywalizację, tymczasem zarówno streetworker, jak i przedstawiciele służb będą musieli
współpracować i współdziałać.
Ad. 8. Lustracja placówek i miejsc niemieszkalnych
Lustracja placówek i miejsc niemieszkalnych, w których przebywają osoby bezdomne
na terenie pracy streetworkera pozwoli na stworzenie ogólnej mapy miejsc pobytu klientów,
którą uzupełniać będą informacje zdobywane w trakcie pracy. Poznanie miejsc przebywania
osób bezdomnych przed podjęciem właściwej pracy daje szansę na wejście w środowisko,
nawiązanie relacji z pracownikami placówek i zbudowanie kontaktu z osobami, z którymi
streetworker ze względu na realizowane zadania będzie ściśle współpracował.
Ad. 9. Profilaktyka uzależnień
Szkolenie wprowadzające w problem uzależnień jest istotne głównie z powodu wagi
tego problemu wśród osób bezdomnych. Przyjmuje się, że około 80 proc. osób
doświadczających ekskluzji mieszkaniowej stanowią osoby uzależnione od alkoholu, stąd
wiedza z zakresu profilaktyki uzależnień, skutków nadużywania alkoholu oraz zasad pracy z
osobami uzależnionymi może znacznie zwiększyć skuteczność i efektywność streetworkingu
jako metody pracy socjalnej z osobami bezdomnymi.
Ad. 10. Kurs pierwszej pomocy i medycyny zakaźnej
Stan zdrowia osób bezdomnych w miejscach niemieszkalnych, częste choroby
zakaźne, jak i sytuacje zagrożenia zdrowia lub życia wymagają od streetworkera wiedzy z
zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej oraz podstaw medycyny zakaźnej. Kurs pierwszej
pomocy i
medycyny zakaźnej zwiększa także poczucie bezpieczeństwa samych
streetworkerów, którzy bardzo często działają w sytuacji niepewności i niebezpieczeństwa dla
swojego zdrowia.
Ad. 11. Superwizja i monitoring pracy
W trakcie wdrażania bardzo ważny jest monitoring i superwizja pracy streetworkera.
Pozwalają one na szybkie reagowanie na ewentualne błędne lub niewłaściwe działania. Etap
wdrażania ze względu na wchodzenie przez streetworkera w nową rolę wymaga
odpowiedniego wsparcia. Dzięki właściwie prowadzonemu monitoringowi i superwizji
można szybko osiągnąć dobre efekty pracy streetworkera.