OOŚ Bałtów[5] - Biuletyn Informacji Publicznej Gminy Bałtów

1
Spis treści
1. Wstęp. ........................................................................................................................................ 3
1.1.Podstawy prawne opracowania prognozy. ............................................................................. 3
1.2. Cel prognozy. ....................................................................................................................... 3
1.3. Zakres prognozy. .................................................................................................................. 4
1.4. Metodologia wykonania prognozy. ........................................................................................ 5
2. Główne założenia projektu programu usuwania azbestu. ............................................................ 6
2.1. Cele. ..................................................................................................................................... 6
2.2. Założenia alternatywne. ........................................................................................................ 6
3. Dokumenty nadrzędne i wytyczone przez nie cele. ..................................................................... 6
3.1. „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032” ............................................... 6
4. Aktualny stan środowiska. ........................................................................................................... 7
4.1. Wody powierzchniowe. ......................................................................................................... 7
4.2. Wody podziemne. ................................................................................................................. 8
4.3. Gospodarka ściekowa. ......................................................................................................... 8
4.4. Ochrona powietrza. .............................................................................................................. 9
4.5. Klimat akustyczny. ................................................................................................................ 9
4.6. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym. ..................................................... 9
4.7. Jakość gleb. ....................................................................................................................... 10
4.8. Zasoby przyrodnicze gminy. ............................................................................................... 10
5. Zaniechanie realizacji Programu usuwania azbestu. ................................................................. 11
6. Oddziaływanie na środowisko realizacji POŚ. ........................................................................... 11
7. Zapobieganie i ograniczanie ujemnych oddziaływań na ............................................................ 12
8. Oddziaływania transgraniczne związane z realizacją POŚ. ....................................................... 14
9. Streszczenie w języku niespecjalistycznym ............................................................................... 14
10. Podsumowanie ....................................................................................................................... 16
11. Bibliografia .............................................................................................................................. 16
Spis tabel
Tabela 1.Ujęcia wody na terenie gminy Bałtów . ............................................................................. 8
2
1. Wstęp.
Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku
i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. z 2008 nr 199 poz. 1227 z późn. zm.) „przeprowadzenie strategicznej
oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty (...) polityk, strategii, planów lub
programów w dziadzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki
wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania
terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, ustalające ramy dla
późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (...)”
a także w przypadku wprowadzania zmian do przyjętych dokumentów (art. 50).
W celu przeprowadzenia strategicznej prognozy oddziaływania na środowisko „Programu
usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Bałtów na lata 2010-2032”,
organ administracji publicznej – Wójt gminy Bałtów, na podstawie zapisu art. 51 ust. 1 w/w
ustawy, został zobowiązany do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko projektu
Programu.
1.1.Podstawy prawne opracowania prognozy.
Podstawę formalno – prawną opracowania prognozy oddziaływania na środowisko projektu
„Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata
2010-2032” stanowi
•
Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko (Dz. U. z 2008 nr 199 poz. 1227 z późn. zm.).
Zakres opracowania prognozy został zaopiniowany zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 3
października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.
z 2008 nr 199 poz. 1227 z późn. zm.) przez Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego w Kielcach.
Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach uzgodnił odstąpienie od obowiązku
przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko Programu.
1.2. Cel prognozy.
Celem niniejszej prognozy jest ustalenie czy zapisy zawarte w projekcie „Programu usuwania
azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” nie będą
naruszać zasad prawidłowego działania środowiska naturalnego oraz czy zapisy stawiają
zasady ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju na równi z innymi celami gminy.
Zadaniem prognozy oddziaływania na środowisko jest także ułatwienie identyfikacji możliwych
do przewidzenia skutków środowiskowych oraz prawdopodobieństwa wystąpienia
w przyszłości konfliktów oraz zagrożeń dla środowiska związanych z realizacją celów gminy.
Należy pamiętać, że „Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu
Gminy Bałtów na lata 2010-2032” jest w swoich założeniach dokumentem ogólnym a niniejsza
ocena może mieć jedynie charakter jakościowy.
3
1.3. Zakres prognozy.
Szczegółowe wymagania dotyczące zakresu prognozy określa ustawa z dnia 3 października
2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa
w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 nr 199
poz. 1227 z późn. zm.).
Prognoza Oddziaływania na Środowisko zawiera:
•
•
•
•
•
informacje o zawartości, głównych celach projektowanego dokumentu oraz jego
powiązaniach z innymi dokumentami,
informacje o metodach zastosowanych przy sporządzaniu prognozy,
propozycje dotyczące przewidywanych metod analizy skutków realizacji postanowień
projektowanego dokumentu oraz częstotliwości jej przeprowadzania,
informacje o możliwym transgranicznym oddziaływaniu na środowisko,
streszczenie sporządzone w języku niespecjalistycznym.
Prognoza ponadto określa i analizuje:
•
•
•
•
•
istniejący stan środowiska oraz potencjalne zmiany tego stanu w przypadku braku
realizacji projektowanego dokumentu,
stan środowiska na obszarach objętych przewidywanym znaczącym oddziaływaniem,
istniejące problemy ochrony środowiska istotne z punktu widzenia realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności dotyczące obszarów podlegających
ochronie na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody,
cele ochrony środowiska ustanowione na szczeblu międzynarodowym, wspólnotowym
i krajowym, istotne z punktu widzenia projektowanego dokumentu, oraz sposoby,
w jakich te cele i inne problemy środowiska zostały uwzględnione podczas
opracowywania dokumentu,
przewidywane znaczące oddziaływania, w tym oddziaływania bezpośrednie, pośrednie,
wtórne, skumulowane, krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe, stałe
i chwilowe oraz pozytywne i negatywne, na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura
2000 oraz integralność tego obszaru, a także na środowisko, a w szczególności na:
o różnorodność biologiczną,
o ludzi,
o zwierzęta,
o rośliny,
o wodę,
o powietrze,
o powierzchnię ziemi,
o krajobraz,
o klimat,
o zasoby naturalne,
o zabytki,
o dobra materialne,
o z uwzględnieniem zależności między tymi elementami środowiska i między
oddziaływaniami na te elementy;
4
Prognoza przedstawia również:
•
•
rozwiązania mające na celu zapobieganie, ograniczanie lub kompensację przyrodniczą
negatywnych oddziaływań na środowisko, mogących być rezultatem realizacji
projektowanego dokumentu, w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru
Natura 2000 oraz integralność tego obszaru,
biorąc pod uwagę cele i geograficzny zasięg dokumentu oraz cele i przedmiot ochrony
obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru - rozwiązania alternatywne do
rozwiązań zawartych w projektowanym dokumencie wraz z uzasadnieniem ich wyboru
oraz opis metod dokonania oceny prowadzącej do tego wyboru albo wyjaśnienie braku
rozwiązań alternatywnych, w tym wskazania napotkanych trudności wynikających
z niedostatków techniki lub luk we współczesnej wiedzy.
1.4. Metodologia wykonania prognozy.
Prognoza oddziaływania na środowisko „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających
azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” została sporządzona zgodnie z wymaganym
zakresem w myśl art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 nr 199 poz. 1227 z późn. zm.).
W opracowaniu wykorzystano następujące dokumenty:
• Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032
W załączniku nr 1 przeprowadzono analizę i ocenę oddziaływania „Programu usuwania
azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” posługując
się tabelą przedstawiającą następujące typy oddziaływania na środowisko:
• bezpośrednie,
• pośrednie,
• wtórne,
• pozytywne,
• negatywne,
• skumulowane,
• krótkoterminowe,
• długoterminowe,
• stałe,
• chwilowe,
na następujące elementy środowiska:
• różnorodność biologiczna,
• NATURA 2000,
• ludzie,
• rośliny,
• zwierzęta,
• powietrze woda,
• powierzchnia ziemi,
• krajobraz,
• klimat,
• zasoby naturalne,
• zabytki,
• dobra materialne,
5
2. Główne założenia projektu programu usuwania azbestu.
„Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata
2010-2032” został sporządzony w celu realizacji „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na
lata 2009 – 2032” na szczeblu gminnym.
2.1. Cele.
Biorąc pod uwagę cele, wynikające z dokumentów wyższego rzędu oraz aktów normatywnych,
w „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na
lata 2010-2032” wyznaczono następujące cele:
• doprowadzenie do stopniowej eliminacji wyrobów zawierających azbest z otoczenia
człowieka oraz ich bezpieczne i prawidłowe unieszkodliwienie.
2.2. Założenia alternatywne.
Art. 51.2. pkt. 3b ustawy z dnia 3 października 2008 roku o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (Dz. U. nr 199 poz. 1227 z późn. zm.) nakłada obowiązek
przedstawienia rozwiązań alternatywnych do rozwiązań zawartych w projektowanym
dokumencie.
W przypadku opracowania „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest
z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” już na etapie tworzenia dokumentu władze gminne
wybrały spośród wielu możliwych wariantów przedsięwzięć, których realizacja przyczyni się do
poprawy stanu środowiska na terenie gminy. Decyzje zostały podjęte biorąc pod uwagę
zarówno aspekty ekologiczne jak i ekonomiczne.
3. Dokumenty nadrzędne i wytyczone przez nie cele.
3.1. „Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”
Główne cele Programu to:
1. usunięcie i unieszkodliwienie wyrobów zawierających azbest;
2. minimalizacja negatywnych skutków zdrowotnych spowodowanych obecnością azbestu
na terytorium kraju;
3. likwidacja szkodliwego oddziaływania azbestu na środowisko.
Cele Programu będą realizowane sukcesywnie aż do roku 2032, w którym zakładane jest
oczyszczenie kraju z azbestu.
Szacuje się, że na terenie kraju w 2008 r. znajdowało się ok. 14,5 mln ton wyrobów
zawierających azbest (w latach 2003-2008 usunięto ok. 1 mln ton). Przyjmuje się, iż
następujące ilości odpadów zawierających azbest zostaną wycofane z użytkowania
w kolejnych latach:
•
•
•
w latach 2009–2012 około 28% odpadów (4 mln ton),
w latach 2013–2022 około 35% odpadów (5,1 mln ton),
w latach 2023–2032 około 37% odpadów (5,4 mln ton).
6
Program tworzy nowe możliwości, m.in.:
1. składowanie odpadów azbestowych na składowiskach podziemnych,
2. wdrażanie nowych technologii umożliwiających unicestwianie włókien azbestu.
3. pozostawianie w ziemi – w dopuszczonych prawem przypadkach – wyrobów
azbestowych wycofanych z użytkowania.
Ponadto Program przewiduje:
•
•
•
•
do 2012 r. przeprowadzenie pełnej i rzetelnej inwentaryzacji oraz ustalenie
rozmieszczenia terytorialnego azbestu i wyrobów zawierających azbest,
utworzenie i uruchomienie elektronicznego Systemu Informacji Przestrzennej do
monitoringu usuwania wyrobów zawierających azbest,
podjęcie prac legislacyjnych umożliwiających egzekwowanie obowiązków nałożonych
na podmioty fizyczne i prawne oraz zasilanie danymi elektronicznego systemu
monitorowania realizacji Programu,
zwiększenie zaangażowania administracji samorządowej, szczególnie gmin.
4. Aktualny stan środowiska.
4.1. Wody powierzchniowe.
Na terenie gminy Bałtów monitoringiem regionalnym wód powierzchniowych objęta jest rzeka
Kamienna i składa się z 1 punktu zlokalizowanego w Bałtowie, gdzie ostatnie badania
wykonano w 2006 r. Badania wody rzeki Kamiennej prowadzone w roku 2006 w ppk w Bałtowie
(w 2007 r. badań nie prowadzono) odpowiadały normatywom klasy III – wody zadawalającej
jakości, spełniające wymagania dla wód powierzchniowych wykorzystywanych do spożycia po
typowym uzdatnieniu fizycznym i chemicznym, wykazujący niewielki wpływ oddziaływań
antropogenicznych. Wskaźnikami decydującymi o zadowalającej jakości wód były: BZT5,
ChZT, Mn, zawiesina ogólna, glin, mangan, fosforany, fosfor, związki azotu i wskaźniki
mikrobiologiczne.
Dane na temat monitoringu wód podziemnych pochodzą z „Raportu o stanie środowiska w
województwie świętokrzyskim w 2006 r.” WIOŚ. Podstawowymi źródłami antropogenicznego
zanieczyszczenia wód powierzchniowych są odprowadzane do wód (surowe lub
niedostatecznie oczyszczone):
• ścieki komunalne z jednostek osadniczych,
• wody opadowe z terenów zurbanizowanych,
• spływy powierzchniowe z terenów rolniczych (głównie związków biogennych)
i komunikacyjnych.
Na jakość wód w gminie Bałtów znaczący wpływ mają ładunki zanieczyszczeń wnoszone
z sąsiednich terenów, ale głównie z powodu braku oczyszczalni ścieków komunalnych oraz
kanalizacji sanitarnej na terenie gminy.
7
4.2. Wody podziemne.
Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w regionie to:
• GZWP 405 – Niecka Radomska (Cr3) – północno-wschodnia część gminy (zbiornik
udokumentowany),
• GZWP 420 – Wierzbica-Ostrowiec Świętokrzyski (J3) – południowo-zachodnia część
gminy.
Monitoring wód podziemnych, którego głównym zadaniem jest rozpoznawanie oraz stała
kontrola jakości zbiorników wód o znaczeniu regionalnym, prowadzony jest na terenie gminy
Bałtów w ramach monitoringu regionalnego. Monitoring ten posiada szczególne znaczenie,
bowiem przedmiotem badań są wody przeznaczone do spożycia przez ludzi i na potrzeby
gospodarcze. Pozwala on na bieżącą ocenę stanu jakości tych wód oraz na poznanie
kierunków zachodzących zmian, powodowanych przez zanieczyszczenia antropogeniczne.
W ramach sieci monitoringu regionalnego na terenie gminy obserwowana jest jedna studnia
głębinowa PIG w miejscowości Skarbka (nr punktu 1910) ujmująca poziom wód
czwartorzędowo-górnojurajski. Badania terenowe i opróbowania prowadzone są przez
Państwowy Instytut Geologiczny, Oddział Świętokrzyski w Kielcach, a analizy chemiczne
pobranych próbek wody wykonuje Centralne Laboratorium Chemiczne PIG w Warszawie.
W roku 2006 woda ze studni była dobrej jakości – klasa II. Dane na temat monitoringu wód
podziemnych pochodzą z „Raportu o stanie środowiska w województwie świętokrzyskim”
WIOŚ.
4.3. Gospodarka ściekowa.
Teren gminy Bałtów jest obszarem zasobnym w wodę podziemną, która stanowi główne źródło
zaopatrzenia ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze.
Tabela 1. Ujęcia wody na terenie gminy Bałtów.
Lokalizacja
ujęcia
Ilość studni na
ujęciu
Bałtów
2
Wólka
Bałtowska
2
Zasięg
wodociągu
Rudka Bałtowska,
Maksymilianów,
część Bałtowa
Wólka Bałtowska,
Antoniów, Okół,
Kolonia Wólka
Bałtowska,
Borcuchy,
Wólka Trzemecka,
Skarbka Dolna,
Skarbka Górna,
Bidzińszczyzna,
Pętkowice,
Pętkowice Kolonia,
Wólka
Pętkowska,
Kolonia Wólka
Pętkowska,
część Ulowa,
Wycinka, Lemierze
Ujęty poziom
wodonośny
Zasoby
eksploatacyjne
3
ujęcia [m /h]
Rzeczywisty
pobór wody
przez ujęcia
wodociągowe
w 2009 r.
3
[m /rok]
J3
St. 1 – 100,0
St. 2 – 79,34
46 553
J3
8
St. 1 – 70,8
St. 2 –117,1
29 075
W chwili obecnej na terenie gminy Bałtów sieci wodociągowej nie posiadają następujące
miejscowości: Michałów, część Bałtowa oraz część Ulowa. Długość sieci wodociągowej wynosi
61,68 km, długość przyłączy 24,72 km, a liczba przyłączy 770. Liczba mieszkańców
podłączonych do sieci wodociągowej w 2007 r. wyniosła 3 653. Woda z ujęcia w Bałtowie jest
uzdatniana ze względu na przekroczenia żelaza. Na terenie gminy Bałtów brak jest gminnej
oczyszczalni ścieków komunalnych. Znajduje się jedna lokalna oczyszczalnia ścieków
biologiczno–chemiczna przy Zespole Szkół w Bałtowie. Gmina posiada projekt gminnej
oczyszczalni ścieków komunalnych w Skarbce, który jest już w trakcie realizacji.
4.4. Ochrona powietrza.
Zgodnie z nowymi zasadami w celu określenia jakości powietrza atmosferycznego zostały
wydzielone strefy dla kryteriów ochrony zdrowia ludzi oraz ochrony roślin. Dla powiatu
ostrowieckiego jest to strefa oznaczona symbolem 4.26.34.07. Zaliczenie strefy do określonej
klasy zależy od stężeń zanieczyszczeń występujących na jej obszarze i wiąże się
z określonymi wymaganiami co do działań na rzecz poprawy jakości powietrza (w przypadku,
gdy nie są spełnione określone kryteria) lub na rzecz utrzymania tej jakości (jeżeli spełnia ona
przyjęte standardy). Ze względu na kryterium ochrony zdrowia powiat zaliczono do klasy C,
o czym zdecydowały przekroczenia dopuszczalnych stężeń 24 godz. pyłu zawieszonego ponad
dozwoloną ilość (stacje pomiarowe na terenie miasta Ostrowiec Świętokrzyski).
W 2007 r. na zlecenie Wojewody Świętokrzyskiego opracowany został „Program ochrony
powietrza dla stref województwa świętokrzyskiego: Kielc - miasta na prawach powiatu oraz
powiatów ostrowieckiego i starachowickiego”, tom II: Strefa – powiat ostrowiecki. Głównym
celem sporządzenia naprawczego programu ochrony powietrza jest przywrócenie naruszonych
standardów jakości powietrza a przez to poprawa jakości życia mieszkańców, podwyższenie
standardów cywilizacyjnych oraz poprawa atrakcyjności miast. Realizacja zadań wynikających
z programu ochrony powietrza ma na celu zmniejszenie stężeń substancji zanieczyszczających
w powietrzu w danej strefie do poziomu dopuszczalnego na rok bazowy 2005 dla PM10
i utrzymywania go na takim poziomie. Ze względu na kryterium ochrony roślin powiat został
zakwalifikowany do klasy A – gdzie poziom stężeń nie przekracza wartości dopuszczalnej.
W odniesieniu do stref, które zostały tak ocenione wymaganym działaniem będzie utrzymanie
jakości powietrza na tym samym lub lepszym poziomie.
4.5. Klimat akustyczny.
Na terenie gminy głównym źródłem hałasu drogowego może być droga wojewódzka nr 754
relacji Ostrowiec Św. – Solec n/Wisłą. Ruch kołowy jest bardzo uciążliwym źródłem hałasu
w środowisku. Na poziom hałasu komunikacyjnego mają wpływ czynniki związane z warunkami
ruchu, parametrami drogi, rodzajem pojazdów. W ostatnich latach WIOŚ nie wykonał pomiarów
hałasu komunikacyjnego. Należy zaznaczyć, iż zagrożenie środowiska hałasem drogowym
znacznie wzrasta, co spowodowane jest przede wszystkim wzrostem liczby pojazdów.
4.6. Ochrona przed promieniowaniem elektromagnetycznym.
Źródłem niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy są
urządzenia do wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej oraz urządzenia
radiokomunikacyjne. Przez zachodni fragment obszaru gminy przebiega linia wysokiego
napięcia 400 kV Kozienice – Połaniec oraz linia 110 kV z Ostrowca Świętokrzyskiego na teren
powiatu lipskiego. Linie te na terenie gminy przebiegają w bezpiecznych odległościach od
zwartej zabudowy mieszkaniowej. Uciążliwość linii mieści się w strefie ochronnej, wynoszącej
9
od 12 m do 37 m licząc od osi skrajnych przewodów. Gmina zasilana jest również z układu
sieci średnich napięć, znajdują się także czynne stacje transformatorowe. Do punktowych
źródeł pól elektromagnetycznych mogących mieć ujemny wpływ na środowisko, na terenie
gminy zaliczyć należy również:
• bazowe stacje telefonii komórkowej instalowane na wysokich budynkach, kominach,
specjalnych masztach, zlokalizowane w miejscowości Bałtów,
• urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach przemysłowych,
ośrodkach medycznych oraz będące w dyspozycji policji i straży pożarnej oraz
urządzenia mogące oddziaływać w skali mikro (np. niesprawne kuchenki mikrofalowe,
piece konwektorowe).
Obszar gminy znajduje się ponadto w zasięgu nadajników stacji telewizyjnych i radiowych.
4.7. Jakość gleb.
Gmina Bałtów znajduje się w obrębie glebowo-rolniczym (wg IUNG Puławy 1984) regionu
starachowicko-ostrowieckiego, gdzie wyróżnia się 2 obszary:
• obszar doliny rz. Kamiennej, gdzie przeważają gleby napływowe typu mady stanowiące
kompleks pszenny w II klasie bonitacyjnej oraz kompleks użytków bardzo dobrych
i dobrych, ponadto w północnej części doliny przylegającej do zbocza wysoczyzny
występują gleby hydrogeniczne: mułowo- torfowe, torfowo-mułowe, gleby torfowisk
niskich i gleby murszowate zaliczone do klas bonitacyjnych III i IV
• na obszarze wysoczyzny występują gleby brunatne kwaśne, oraz gleby bielicowe
zaliczone do klas bonitacyjnych IV, V i VI.
Gleby bardzo dobre i dobre (kl. II i III) stanowią ogółem 21,7 %, gleby średnie (kl. IV) 24,3%,
gleby słabe (kl. V i VI) 54 % powierzchni gminy. Szczegółowej ochronie podlegają użytki rolne
o wysokiej bonitacji, tzn. klas I-III, wytworzone z gleb pochodzenia mineralnego oraz użytki
rolne wytworzone z gleb pochodzenia organicznego oraz lasy. W tych przypadkach
zagospodarowanie gruntów na cele nierolnicze i nieleśne łączy się z uzyskaniem zgody na
wyłączenie ich z produkcji rolniczej i leśnej. Wśród form użytkowania terenu w gminie dominują
użytki rolne (53% powierzchni).
Lasy i grunty leśne zajmują 42% powierzchni gminy, natomiast na pozostałe grunty, w tym
tereny zurbanizowane i nieużytki, przypada 5%. Na terenie gminy Bałtów istnieje duże
zagrożenie erozją gleb, pojawia się ono w dolinie rzeki Kamiennej i obniżeń morfologicznych.
Spowodowane jest wzrostem spadków i wysokości względnych.
4.8. Zasoby przyrodnicze gminy.
Gmina Bałtów posiadana swoim terenie obszary objęte ochroną prawną. Należą do nich:
• Pomniki przyrody do których należą: 6 dębów szypułkowych (ok. 300 lat), 2 dęby
bezszypułkowe (ok. 280 lat), odsłonięcie geologiczne na zboczu doliny rzeki Kamiennej,
odsłonięcie geologiczne w rejonie rzeki Kamiennej, odsłonięcie geologiczne wapieni
górno-jurajskich.
• Rezerwat przyrody „Modrzewie” – rezerwat przyrody leśnej, który objął obszar 5,06
ha pagórkowatego terenu poprzecinanego głębokimi, lessowymi wąwozami o stromych
zboczach i porośniętego wielogatunkowym lasem liściastym o charakterze naturalnym
z udziałem modrzewia polskiego.
• Rezerwat „Ulów” - rezerwat florystyczny o powierzchni 23,5 ha z zachowanymi
rzadkimi i chronionymi gatunkami roślin oraz cennymi zbiorowiskami leśnymi, fragmentu
grądu wysokiego. Rezerwat tworzą dwa kompleksy leśne Zamoście i Saruźniak.
10
Pierwszy zlokalizowany jest na prawym brzegu Kamiennej, drugi zaś na jej lewym
brzegu. Na szatę roślinną składa się szereg okazów rzadkich i zagrożonych
wymarciem.
Cała powierzchnia gminy objęta jest ochroną jako Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny
Kamiennej, który został utworzony w celu ochrony wód powierzchniowych i podziemnych oraz
odtworzenia i zachowania przez dolinę rzeki funkcji korytarza ekologicznego. Obszar ten
posiada silnie zróżnicowaną i bogatą roślinność. Związane jest to z dużym urozmaiceniem
podłoża skalnego, rzeźby, gleb a także działalnością ludzką.
Cenne przyrodniczo obszary (prawie cały obszar gminy) stanowią także, zgodnie z koncepcją
krajowej sieci ekologicznej (ECONET-Polska), fragment węzła ekologicznego o randze
międzynarodowej (Obszar Środkowej Wisły). Obszar ten jest ważnym elementem krajowego
i europejskiego systemu przyrodniczego.
Dolina rzeki Kamiennej w najbliższym czasie zostanie włączona do listy obszarów Natura
2000, przygotowywanej przez Wojewódzki Zespół Specjalistyczny współpracujący
z Ministerstwem Środowiska.
5. Zaniechanie realizacji Programu usuwania azbestu.
Działania zaplanowane do realizacji w ramach „Programu usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” mają z założenia na celu
poprawę stanu środowiska naturalnego na terenie gminy i w efekcie wpływać pozytywnie na
zdrowie człowieka..
Brak realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy
Bałtów na lata 2010-2032” prowadzić będzie do:
• pogorszenie się stanu zdrowia mieszkańców gminy,
• pogorszenia się stanu zdrowia innych organizmów żywych występujących na terenie
gminy,
• braku wywiązania się z obowiązku usunięcia materiałów azbestowych z terenu gminy
wyznaczonym przez dokumenty wyższego szczebla (tj. do 2032 roku).
W przypadku nie wdrożenia „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest
z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” można spodziewać się pogłębienia negatywnych
trendów i wzrostu zanieczyszczenia środowiska naturalnego, a także pogorszenie się stanu
zdrowia ludzi oraz innych organizmów żywych występujących na terenie gminy.
6. Oddziaływanie na środowisko realizacji PUA.
Wszystkie przedsięwzięcia realizowane na terenie gminy Bałtów w ramach „Programu
usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032”
mają na celu usunięcie i utylizację wyrobów azbestowych z obszaru gminy. Ich realizacja
może potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko oraz zdrowie okolicznej ludności.
Najbardziej niebezpieczny jest chorobotwórczy wpływ azbestu na ludzki organizm. Jest on
wynikiem przedostawania się włókien azbestu przez układ oddechowy do płuc. O stopniu
w jakim włókna przedostają się do organizmu decyduje ich średnica oraz długość. Cienkie
włókna są łatwiej przenoszone i odkładają się w końcowych odcinkach dróg oddechowych
11
natomiast włókna grube natomiast zatrzymują się w górnej części układu oddechowego, skąd
są wydalane za pomocą rzęsek. Odkładające się włókna azbestowe podrażniają przez długi
okres czasu otaczające je komórki co wywołuje zmiany nowotworowe. To właśnie od wymiarów
oraz czasu ekspozycji zależy występowanie chorób wywołanych azbestem. Do chorób tego
rodzaju należą schorzenia dróg oddechowych takie jak:
• Azbestoza – jest to śródmiąższowe zwłóknienie tkanki płucnej związane z obecnością
włókien azbestowych. Procesy zwłóknienia przebiegają bardzo wolno przez co choroba
może ujawnić się po długim czasie od ekspozycji. Narażone są na nią osoby
przebywające w miejscach o dużym stężeniu azbestu w powietrzu. Wykrywa się ją
przez radiologiczne badania płuc.
• Rak płuc – jest najczęściej powodowanym przez azbest nowotworem. Zmiany
nowotworowe umiejscowione są w dolnej części płuca (nowotwory nie powodowane
przez azbest występują głównie w ich górnej części). Narażenie na azbest połączone z
paleniem papierosów podnosi prawdopodobieństwo zachorowania na nowotwór płuc
ponad 50-krotnie. Zmiany ujawniają się po 10-14 latach od ekspozycji.
• Międzybłoniak opłucnej – jest rzadkim nowotworem złośliwym, którego występowanie
wykazuje korelację z narażeniem na związki azbestu. Jest on trudny do
zdiagnozowania. Objawia się trudnościami oddechowymi, bólami w klatce piersiowej,
kaszlem, wysiękami w jamie opłucnej. Nowotwory tego typu charakteryzują się wysoką
umieralnością oraz krótką przeżywalnością od momentu pojawienia się objawów. Czas
od ekspozycji do ujawnienia się międzybłoniaka, wynosi około 30-40 lat. Nie
stwierdzono zależności między międzybłoniakiem a paleniem papierosów.
• Zmiany opłucnowe – wywołuje je pył azbestowy. Mogą występować w formie
zgrubień, blaszek i odczynów wysiękowych. Ich łagodne formy nie mają większego
znacznego klinicznego.
Szczegółowa analiza i ocena wpływu powyższego programu na poszczególne elementy
środowiska została przedstawiona w załączniku nr 1 do niniejszego opracowania.
7. Zapobieganie i ograniczanie ujemnych oddziaływań na
środowisko.
Wszystkie przedsięwzięcia zawarte w „Programie usuwania azbestu i wyrobów zawierających
azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032”, które mogą negatywnie oddziaływać na
środowisko związane są z procesem demontażu azbestu i wyrobów zawierających azbest oraz
ich utylizacją. Usuwanie azbestu może być przeprowadzane wyłącznie przez przedsiębiorstwa
posiadające odpowiednie doświadczenie oraz sprzęt gwarantujący zapewnienie
bezpieczeństwa ludności oraz siedliskom przyrodniczym znajdującym się w pobliżu miejsca
demontażu.
Na przedsiębiorstwie zajmującym się usuwaniem wyrobów azbestowych spoczywa szereg
obowiązków mających na celu ograniczenie oddziaływania przeprowadzanych prac na
okoliczną ludność. Wykonawca zobowiązany jest do zgłoszenia rozpoczęcia prac usuwania
wyrobów zawierających azbest do właściwego organu nadzoru budowlanego, okręgowego
inspektora pracy oraz wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Ważną sprawą jest
przygotowanie miejsca tymczasowego magazynowania odpadów niebezpiecznych na placu
budowy, a jeszcze przed transportem na składowisko. Teren prac powinien być wydzielony i
zabezpieczony przed dostępem osób niepowołanych biało-czerwonymi taśmami
ostrzegawczymi oraz oznakowany znakami ostrzegawczymi o treści: „Uwaga! Zagrożenie
12
azbestem!”, „Osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony” lub „Zagrożenie azbestem
krokidolitem”. Przy pracach elewacyjnych powinny być stosowane odpowiednie kurtyny
zasłaniające fasadę obiektu, do podłoża, a teren wokół, objęty kurtyną, powinien być wyłożony
folią, dla łatwego oczyszczania po każdej zmianie roboczej. Ogólne zasady postępowania przy
usuwaniu wyrobów zawierających azbest określają następujące wymagania dotyczące:
• nawilżania wodą wyrobów zawierających azbest przed ich usuwaniem i utrzymywanie w
stanie wilgotnym przez cały czas pracy,
• demontażu całych wyrobów (płyt, rur, kształtek itp.) bez jakiegokolwiek uszkodzenia,
tam gdzie jest to technicznie możliwe,
• odspajania wyrobów trwale związanych z podłożem przy stosowaniu wyłącznie narzędzi
ręcznych lub wolnoobrotowych narzędzi mechanicznych, wyposażonych w miejscowe
instalacje odciągające powietrze,
• prowadzenia kontrolnego monitoringu powietrza, w przypadku występowania
przekroczeń dopuszczalnych stężeń pyłu azbestu w miejscu pracy, w tym również z
wyrobami zawierającymi krokydolit,
• składowania na tej samej zmianie roboczej, usuniętych odpadów zawierających azbest,
po ich szczelnym opakowaniu – na miejscu tymczasowego magazynowania odpadów,
• codziennego starannego oczyszczanie strefy prac i terenu wokół, dróg wewnętrznych
oraz maszyn i urządzeń – z wykorzystaniem podciśnieniowego sprzętu odkurzającego,
zaopatrzonego w filtry HEPA lub na mokro. Niedopuszczalne jest ręczne zamiatanie na
sucho, jak również czyszczenie pomieszczeń i narzędzi pracy przy użyciu sprężonego
powietrza.
W przypadku prowadzenia prac z wyrobami azbestowo-cementowymi, których gęstość
objętościowa wynosi mniej niż 1000kg/m3 (tzw. miękkie), a także z innymi wyrobami, których
powierzchnia jest, w widoczny sposób uszkodzona lub zniszczona, lub jeżeli prace prowadzone
są na obiektach, z wyrobami zawierającymi azbest krokidolit, lub też w pomieszczeniach
zamkniętych to powinny być zastosowane szczególne zabezpieczenia strefy prac i ochrony
pracowników oraz środowiska, niezależnie od ogólnych zasad postępowania. Należą do nich:
komory dekontaminacyjne (śluzy) dla całych pomieszczeń lub stanowiące łącznik izolacyjny
między pomieszczeniem stanowiącym strefę prac, a innymi pomieszczeniami lub na zewnątrz
obiektu.
zaostrzone rygory przestrzegania stosowania środków ochrony osobistej,
inne metody, określone na etapie prac przygotowawczych.
W obiekcie w którym prowadzone są prace polegające na usuwaniu wyrobów zawierających
azbest, należy zastosować odpowiednie zabezpieczenia, w tym uszczelnienie otworów
okiennych i drzwiowych, a także inne, właściwe dla stopnia narażenia, środki zabezpieczające.
Wszystkie zdemontowane wyroby zawierające azbest powinny być szczelnie opakowane w
folię z polietylenu, o grubości nie mniejszej niż 0,2 mm i zamykane w sposób uniemożliwiający
przypadkowe otwarcie (zgrzewem ciągłym lub taśmą klejącą). Niedopuszczalne jest
stosowanie worków papierowych. Odpady powstałe z wyrobów o gęstości objętościowej
większej niż 1000kg/m3, a więc płyty i rury azbestowo-cementowe, lub ich części powinny być
szczelnie opakowane w folię. Odpady powstałe z wyrobów o gęstości objętościowej mniejszej
niż 1000kg/m3 powinny być zestalone przy użyciu cementu lub żywic syntetycznych i po
związaniu spoiwa szczelnie zapakowane w folię. Odpady wyrobów pozostających w kontakcie
z azbestem (np. płyty lub maty z wełny mineralnej) o gęstości objętościowej mniejszej niż
1000kg/m3, powinny zostać szczelnie zapakowane w worki z folii polietylenowej o grubości nie
mniejszej niż 0,2 mm, a następnie umieszczone w opakowaniu zbiorczym z folii polietylenowej i
szczelnie zamknięte. Pakowanie usuniętych wyrobów zawierających azbest powinno odbywać
się wyłącznie do opakowań przeznaczonych do ostatecznego składowania i wyraźnie
13
oznakowane, w sposób określony dla azbestu. Etykiety i zamieszczone na nich napisy powinny
być trwałe, nie ulegające zniszczeniu, pod wpływem warunków atmosferycznych i czynników
mechanicznych.
Po zakończeniu prac polegających na usuwaniu wyrobów zawierających azbest – wytwarzaniu
odpadów niebezpiecznych – wykonawca prac ma obowiązek dokonania prawidłowego
oczyszczenia strefy prac i otoczenia z pozostałości azbestu. Oczyszczenie powinno być przy
zastosowaniu sprzętu filtracyjno-wentylacyjnego z wysoko skutecznym filtrem lub na mokro.
Wykonawca prac związanych z usuwaniem wyrobów zawierających azbest ma obowiązek
złożenia właścicielowi, użytkownikowi lub zarządcy obiektu, urządzenia budowlanego, instalacji
przemysłowej lub innego miejsca zawierającego azbest pisemnego oświadczenia o
prawidłowości wykonania prac oraz o oczyszczeniu terenu z pyłu azbestowego, z
zachowaniem właściwych przepisów technicznych i sanitarnych. W przypadku, kiedy
przedmiotem prac były wyroby o gęstości objętościowej mniejszej niż 1000kg/m3 lub prace
obejmowały wyroby zawierające azbest krokidolit wykonawca prac ma obowiązek
przedstawienia wyników badania powietrza przeprowadzonego przez akredytowane
laboratorium.1
8. Oddziaływania transgraniczne związane z realizacją PUA.
Realizacja „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy
Bałtów na lata 2010-2032” z racji lokalizacji gminy Bałtów nie będzie wykazywała na
środowisko wpływu o charakterze transgranicznym.
9. Streszczenie w języku niespecjalistycznym
Zgodnie z art. 46 ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i
jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na
środowisko (Dz. U. z 2008 nr 199 poz. 1227 z późn. zm.) „przeprowadzenie strategicznej oceny
oddziaływania na środowisko wymagają projekty (...) polityk, strategii, planów lub programów w
dziadzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki
odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystyki i wykorzystywania terenu,
opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, ustalające ramy dla
późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (...)” a
także w przypadku wprowadzania zmian do przyjętych dokumentów (art. 50).
W celu przeprowadzenia strategicznej prognozy oddziaływania na środowisko „Programu
usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu gminy Bałtów na lata 2010-2032”,
organ administracji publicznej – Wójt gminy Bałtów, na podstawie zapisu art. 51 ust. 1 w/w
ustawy, został zobowiązany do sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko projektu
Programu.
Szczegółowe wymagania dotyczące zakresu prognozy określa art. 51 ust. 2 ustawy z dnia 3
października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z
2008 nr 199 poz 1227 z późn. zm.).
1
„Poradnik dla użytkowników wyrobów azbestowych (stan prawny na 30 września 2008)”, Ministerstwo
Gospodarki, Warszawa 2008
14
Zakres opracowania prognozy został zaopiniowany zgodnie z art. 57 i 58 ustawy z dnia 3
października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale
społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U.
z 2008 nr 199 poz. 1227 z późn. zm.) przez Świętokrzyskiego Państwowego Wojewódzkiego
Inspektora Sanitarnego w Kielcach.
W prognozie oddziaływania na środowisko „Programu usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” podano jej cel którym jest
ustalenie czy zapisy zawarte w w/w projekcie nie będą naruszać zasad prawidłowego działania
środowiska naturalnego oraz wywierać negatywnego wpływu na mieszkańców gminy. Podano
także cele i założenia dokumentów wyższego stopnia opisujących problematykę usuwania
azbestu oraz wyrobów azbestowych. Kolejną częścią niniejszej prognozy jest krótka
charakterystyka aktualnego stanu środowiska. Wpierw opisano stan wód powierzchniowych i
podziemnych gminy Bałtów. Na terenie gminy Bałtów monitoringiem regionalnym wód
powierzchniowych objęta jest rzeka Kamienna i składa się z 1 punktu zlokalizowanego w
Bałtowie, gdzie ostatnie badania wykonano w 2006. Wykazały one, że przebadane wody
odpowiadały normatywom klasy III – wody zadawalającej jakości, spełniające wymagania dla
wód powierzchniowych wykorzystywanych do spożycia po typowym uzdatnieniu fizycznym i
chemicznym, wykazujący niewielki wpływ oddziaływań antropogenicznych. Gmina Bałtów
korzysta głównie z dwóch zbiorników wód podziemnych: GZWP 405 – Niecka Radomska (Cr3)
oraz GZWP 420 – Wierzbica-Ostrowiec Świętokrzyski (J3). Teren gminy Bałtów jest obszarem
zasobnym w wodę podziemną, która stanowi główne źródło zaopatrzenia ludności w wodę do
picia i na potrzeby gospodarcze. W chwili obecnej na terenie gminy Bałtów sieci wodociągowej
nie posiadają następujące miejscowości: Michałów, część Bałtowa oraz część Ulowa. Długość
sieci wodociągowej wynosi 61,448 km, długość przyłączy 24,6 km, a liczba przyłączy 764.
Liczba mieszkańców podłączonych do sieci wodociągowej w 2007 r. wyniosła 3 653. Woda z
ujęcia w Bałtowie jest uzdatniana ze względu na przekroczenia żelaza. Na terenie gminy
Bałtów brak jest gminnej oczyszczalni ścieków komunalnych.
Kolejnym elementem środowiska opisanym w projekcie jest aktualny stan jakościowy
powietrza. Ze względu na kryterium ochrony zdrowia powiat ostrowiecki, w którym znajduje się
gmina Bałtów, zaliczono do klasy C, o czym zdecydowały przekroczenia dopuszczalnych
stężeń 24 godz. pyłu zawieszonego ponad dozwoloną ilość (stacje pomiarowe na terenie
miasta Ostrowiec Świętokrzyski). W 2007 r. na zlecenie Wojewody Świętokrzyskiego
opracowany został „Program ochrony powietrza dla stref województwa świętokrzyskiego”.
Głównym celem sporządzenia naprawczego programu ochrony powietrza jest przywrócenie
naruszonych standardów jakości powietrza a przez to poprawa jakości życia mieszkańców,
podwyższenie standardów cywilizacyjnych oraz poprawa atrakcyjności miast.
Klimat akustyczny gminy jest głównie określany hałasem komunikacyjnym. Na terenie gminy
głównym źródłem tego hałasu może być droga wojewódzka nr 754 relacji Ostrowiec Św. –
Solec n/Wisłą. Na poziom hałasu komunikacyjnego mają wpływ czynniki związane z warunkami
ruchu, parametrami drogi, rodzajem pojazdów. Należy zaznaczyć, iż zagrożenie środowiska
hałasem drogowym znacznie wzrasta, co spowodowane jest przede wszystkim wzrostem
liczby pojazdów.
Duży wpływ na środowisko może mieć także promieniowanie elektromagnetyczne. Źródłem
niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego na terenie gminy są urządzenia do
wytwarzania i przesyłania energii elektrycznej oraz urządzenia radiokomunikacyjne. Linie te na
terenie gminy przebiegają w bezpiecznych odległościach od zwartej zabudowy mieszkaniowej.
Uciążliwość linii mieści się w strefie ochronnej, wynoszącej od 12 m do 37 m licząc od osi
skrajnych przewodów. Do punktowych źródeł pól elektromagnetycznych mogących mieć
ujemny wpływ na środowisko, na terenie gminy zaliczyć należy również bazowe stacje telefonii
komórkowej oraz urządzenia emitujące pole elektromagnetyczne pracujące w zakładach
przemysłowych.
15
Gleby bardzo dobre i dobre (kl. II i III) na terenie gminy Bałtów stanowią ogółem 21,7 % , gleby
średnie (kl. IV) 24,3%, gleby słabe (kl. V i VI) 54 % powierzchni gminy. Szczegółowej ochronie
podlegają użytki rolne o wysokiej bonitacji, tzn. klas I-III, wytworzone z gleb pochodzenia
mineralnego oraz użytki rolne wytworzone z gleb pochodzenia organicznego oraz lasy. Lasy i
grunty leśne zajmują 42% powierzchni gminy, natomiast na pozostałe grunty, w tym tereny
zurbanizowane i nieużytki, przypada 5%. Na terenie gminy Bałtów istnieje duże zagrożenie
erozją gleb, pojawia się ono w dolinie rzeki Kamiennej i obniżeń morfologicznych.
Gmina Bałtów posiadana swoim terenie obszary objęte ochroną prawną. Można do nich
zaliczyć pomniki przyrody, rezerwat „Modrzewie oraz rezerwat „Ulów”. Ponadto cała
powierzchnia gminy objęta jest ochroną jako Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny
Kamiennej, który został utworzony w celu ochrony wód powierzchniowych i podziemnych oraz
odtworzenia i zachowania przez dolinę rzeki funkcji korytarza ekologicznego.
W kolejnych punktach Prognozy oddziaływania na środowisko „Programu usuwania azbestu i
wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” opisano zmiany w
środowisko w przypadku zaniechania w/w planu oraz sposoby ograniczenia negatywnego
wpływu realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu
Gminy Bałtów na lata 2010-2032” . W dołączonym załączniku przedstawiono natomiast jego
wpływ na poszczególne elementy środowiska.
10. Podsumowanie
Analizując negatywne i pozytywne skutki realizacji „Programu usuwania azbestu i wyrobów
zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów na lata 2010-2032” (szczegółowo przedstawione
w załączniku nr 1), można stwierdzić, iż pomimo chwilowych, negatywnych oddziaływań na
środowisko, należy przystąpić do realizacji Programu, gdyż planowane inwestycje przyczynią
się do:
• poprawy jakości środowiska,
• poprawy zdrowia ludzi,
• spełnienia wymogów określonych w dokumentach wyższego rzędu,
• poprawy komfortu życia mieszkańców Gminy,
11. Bibliografia
1.
2.
„Program Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009-2032”,
„Programu usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest z terenu Gminy Bałtów
na lata 2010-2032”,
3. „Poradnik dla użytkowników wyrobów azbestowych ”, Ministerstwo Gospodarki,
Warszawa 2008”.
16