Kiedy udać się z dzieckiem do logopedy?

Kiedy udać się z dzieckiem do logopedy?
Mowa dziecka rozwija się od momentu urodzenia aż do szóstego roku życia, tak by w
siódmym roku życia rozwój mowy był zakończony. Przechodzi przez kolejne etapy rozwoju
(okres melodii, wyrazu, zdania, swoistej mowy dziecięcej) i kończy się w wieku 6-7 lat.
Jednakże dzieci nie rozwijają się w identyczny sposób, dlatego też warto wiedzieć jakie
normy rozwoju mowy przypadają na kolejne lata życia dziecka i określają nam co dziecko
powinno umieć w danym wieku, jak i pokazują nam na co mamy zwrócić uwagę, co może nas
niepokoić.
Rodzic jest najlepszym obserwatorem swojego dziecka, to on najwięcej widzi i słyszy. Często
niepokoi się, iż rówieśnicy potrafią już powiedzieć pewne głoski, a jego dziecko jeszcze nie,
może również jako pierwszy zauważyć, że dziecko nie buduje zdań, wypowiedzi są krótkie, a
dziecko używa niewielu słów. Dlatego w prosty sposób przedstawiamy Państwu zarys
rozwoju mowy u dzieci oraz sygnały, które mogą zaniepokoić i skłonić Was rodziców do
wizyty u logopedy.
Dziecko w pierwszym roku życia potrafi:
- gaworzyć, czyli wydawać proste sylaby, takie jak mama, baba, dada,
- reaguje na dźwięki,
- uczy się połykać pokarmy o różnej konsystencji,
- zaczyna gryźć,
- uczy się nabierać pokarm z łyżeczki i widelca,
- ma zamkniętą buzię i oddycha przez nos,
- kończy się nadmierne ślinienie i ulewanie,
- pod koniec pierwszego roku życia potrafi pić z kubka, pojawiają się pierwsze wyrazy.
Jeśli u dziecka nie zauważamy tych prawidłowości, to znak, że warto udać się na konsultację
do logopedy.
Dziecko w okresie 1-2 r. życia powinno:
- dmuchać,
- reagować na zadawane pytania na przykład „Gdzie jest miś?”, „Gdzie jest tata?”,
- wykonywać proste poleceń na przykład „Daj auto”, „Pokaż gdzie masz oko, nos,
ucho, itp.?”,
- używa wszystkich samogłosek za wyjątkiem [ą, ę] oraz spółgłoski [p, b, m, w, f, ś, ć, ź, dź,
ń, k, g, t, d, n, l, ch, ł, j,], które powinny być już wszystkie w trzecim roku życia,
- po drugim roku życia zaczyna mówić prostymi zdaniami, wchodzi w dialog, rozumie
wszystko co się do niego mówi, chętnie powtarza, tworzy nowe słowa np. książka – citasia,
- gryzie twarde pokarmy, je samo, pije z każdego kubka,
Co w tym czasie bardzo niepokoi?
- dziecko nie reaguje na to co do niego mówimy,
- dziecko mówi mało i niechętnie powtarza,
- używa tylko kilku słów,
- mowa dziecka jest niezrozumiała dla najbliższych,
- dziecko chrapie, ma stale otwartą buzię,
- porozumiewa się z otoczeniem za pomocą gestu i mimiki.
Dziecko w okresie 3-4 r. życia powinno:
- mówić dużo i chętnie,
- buduje długie wypowiedzi,
- czasem jeszcze przestawia szyk zdania lub głoski w wyrazach,
- pojawiają się głoski [ ę, ą] oraz [s, z, c, dz,],
- pojawiają się zmiękczenia [pi,mi, li, ki, gi],
- głoska [r] nie powinna być realizowana jako głoska [j],
Co w tym czasie bardzo niepokoi?
- nie opowiada, nie zadaje pytań, porozumiewa się tylko za pomocą pojedynczych słów,
- mowa jest niezrozumiała dla otoczenia, rozumie go tylko mama,
- nie mówi głosek: [l, k, g, f, w, ś, ź, ć, dź],
- wsuwa język miedzy zęby w trakcie zabawy, oglądania bajek albo w czasie rozmowy, ma
stale otwartą buzię.
Dziecko w okresie między 5-6 r. życia powinno:
- mówić dużo, wyraźnie, wchodzić w partnerski dialog z dorosłymi i rówieśnikami,
- mówić poprawnie gramatycznie,
- używać wszystkich głosek poprawnie.
Co w tym czasie bardzo niepokoi?
- głoski dźwięczne zastępuje bezdźwięcznymi na przykład zamiast „domek” mówi „tomek”.
- nie buduje wypowiedzi wielozdaniowej, bogatej treściowo, poprawnej gramatycznie,
- nie wymawia głosek [sz, ż, cz, dż],
- nie wymawia głoski „r” albo zastępuje ją głoską „l” lub „j”,
- powtarza się, mogą to być całe wyrazy, głoski lub sylaby, sprawiając wrażenie zacinania się.
Jeśli jako rodzic zauważasz u swojego dziecka jakieś nieprawidłowości zgłoś się do
poradni, a na pewno postaramy Ci się w fachowy sposób pomóc. Logopeda zdiagnozuje
dziecko, podejmie się terapii logopedycznej, a w szczególnych przypadkach skieruje
do innych specjalistów.
Przykłady prostych ćwiczeń, które można wraz z dzieckiem
wykonywać w domu, podczas zabawy, spaceru.
Przykłady ćwiczeń języka:
- wysuwanie i chowanie języka, język wąski i szeroki,
- oblizywanie warg przy ustach szeroko otwartych,
- sięganie językiem w kierunku nosa, brody,
- ziewanie,
- klaskanie językiem,
- wypychanie językiem policzków,
- malowanie podniebienia językiem przy szeroko otwartych ustach,
- robienie „miseczki”, „rynienki” z języka,
- dotykanie językiem zębów po kolei – raz u góry, raz na dole wewnątrz jamy ustnej,
- mlaskanie,
- otwieranie ust przy języku uniesionym za górne zęby.
Przykłady ćwiczeń warg:
- wyraźne wymawianie samogłosek „u”, „i”, „ a”, „o”, „e”,
- cmokanie,
- parskanie,
- dmuchanie na wiatraczek, płomień świecy, kartkę papieru na stole, piórka, lekkie piłeczki,
- gwizdanie,
- utrzymywanie ołówka między nosem a wargą,
- cofanie raz jednego, raz drugiego kącika ust,
- nakładanie dolnej wargi na górną i na odwrót.
Przykłady ćwiczeń rozwijających percepcję słuchową:
- rozpoznawanie i naśladowanie głosów zwierząt, dźwięków wydawanych przez przedmioty,
- wyklaskiwanie rytmu piosenki, wierszyka,
- wyróżnianie wyrazów w zdaniu, sylab w wyrazie,
- wyróżnianie głosek w wyrazach,
- łączenie podanych sylab lub głosek w wyraz.
Przykłady ćwiczeń i zabaw stymulujących językowy rozwój mowy
(wzbogacamy zasób słownictwa czynnego i biernego dziecka).
- układanie i opowiadanie historyjek obrazkowych,
- odgadywanie zagadek,
- uczenie się wierszyków, piosenek,
- opowiadanie ilustracji w książkach,
- zabawa w teatrzyk lalkowy,
- zabawy w wyszukiwanie wyrazów o przeciwnym znaczeniu, itp.