opis wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia

PAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA IM. WITELONA
W LEGNICY
OPIS WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU
ZAPEWNIANIA JAKOŚCI
KSZTAŁCENIA
opracował dr Andrzej Szczepański
LEGNICA 2014/2015
Część I – Opis systemu
1.
Wprowadzenie ...............................................................................................................3
2.
Dotychczasowe rozwiązania ..........................................................................................4
3.
Cele wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia ......................................................................................................................8
4.
Organizacja wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia ......................................................................................................................9
5.
Zakres działania wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia ....................................................................................................................13
5.1.
Prowadzenie systematycznej i kompleksowej weryfikacji
zakładanych efektów kształcenia .................................................................................13
5.2.
Monitorowanie programów kształcenia w celu ich doskonalenia ...............................14
5.3.
Określenie zasad weryfikacji osiąganych efektów kształcenia przez studentów ........14
5.4.
Doskonalenie procesu dyplomowania .........................................................................15
5.5.
Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej .....................................................15
5.6.
Monitorowanie warunków kształcenia, zasobów wspomagających naukę,
środków wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze studiowania na danym
kierunku studiów ..........................................................................................................16
5.7.
Udział interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie zapewniania
i udoskonalania jakości kształcenia .............................................................................16
5.8.
Monitorowanie losów zawodowych absolwentów ......................................................17
5.9.
Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach
i efektach kształcenia ...................................................................................................17
5.10.
Doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia .....................17
5.11.
Budowanie kultury jakości na Uczelni ........................................................................18
Część II – Procedury systemu
Procedury wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia .......................................19
Część III – Praktyczne profile kształcenia na kierunkach studiów
Nowe szanse i wyzwania wynikające z nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie
wyższym ...................................................................................................................................21
2
CZĘŚĆ I – Opis systemu
1. WPROWADZENIE
W trosce o stałe podnoszenie jakości kształcenia – czynnika warunkującego dalszy
rozwój oraz wzmocnienie pozycji Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona
w Legnicy na lokalnym i ogólnopolskim obszarze edukacji Rektor Państwowej Wyższej
Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy wprowadził zarządzeniem nr 28/13 z dnia
14 maja 2013 r. wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia, który odnosi się do
wszystkich etapów i aspektów procesu dydaktycznego, uwzględniając w szczególności
wszystkie formy weryfikowania efektów kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów,
osiąganych przez studenta w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych oraz
opinie interesariuszy Uczelni, a także wnioski z monitorowania losów zawodowych
absolwentów Uczelni. Wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia zawiera zasady
oraz najważniejsze uwarunkowania, procedury i wytyczne kreowania wysokiej kultury
jakości kształcenia, zarówno na Wydziałach jak i na poziomie Uczelni. Działania
podejmowane
w
zakresie
prawidłowego
funkcjonowania
systemu
są
planowane
i nadzorowane, a wnioski płynące z ich realizacji służą doskonaleniu jakości kształcenia.
Opracowany
system
został
zbudowany
z
poszanowaniem
specyfiki
Wydziałów
w przekonaniu, że umacnianiu wysokiej jakości kształcenia służy ocena własna, dialog,
współpraca i wdrażanie najlepszych rozwiązań. Wewnętrzny system zapewniania jakości
kształcenia podlega ciągłemu doskonaleniu, czemu służą opracowane i wdrożone procedury
na poziomie Uczelni i wszystkich Wydziałów.
Działania podjęte przy konstruowaniu systemu miały na celu stworzenie jego
przejrzystej struktury, skupiającej wokół siebie wszystkie jednostki organizacyjne Uczelni
i jej pracowników działających na rzecz zapewnienia, monitorowania i podnoszenia jakości
kształcenia studentów na wszystkich etapach i aspektach procesu dydaktycznego. Tym
samym wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia oznacza strukturę organizacyjną,
podział odpowiedzialności decyzyjnej i wykonawczej, zbiór procesów i procedur oraz
zasobów materialnych i niematerialnych umożliwiających wdrożenie zarządzania przez
jakość. Dodatkowo jego niezwykle istotną funkcją jest także spełnienie niezbędnych
wymogów stawianych uczelniom przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego i Polską
Komisję Akredytacyjną, a także standardy określone w Deklaracji Bolońskiej.
3
2. DOTYCHCZASOWE ROZWIĄZANIA
Wewnętrzny system zapewniania jakości w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej
im. Witelona w Legnicy podlega ciągłej ewaluacji i doskonaleniu w oparciu o dotychczasowe
dobre doświadczenia w zapewnianiu jakości kształcenia, które wzbogacone zostały nowymi
instrumentami działania sprzyjającymi doskonaleniu i umacnianiu wysokiej jakości
kształcenia.
Pierwszym dokumentem wprowadzającym system jakości kształcenia w Uczelni było
Zarządzenie Nr 47/08 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona
w Legnicy z dnia 29 października 2008 r. w sprawie wprowadzenia systemu zapewniającego
jakość kształcenia w Państwowej Wyższej Szkole zawodowej im. Witelona w Legnicy.
Zarządzenie w sposób bezpośredni nawiązywało do misji Uczelni i jej celów strategicznych
ujętych w Strategii rozwoju Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona
w Legnicy na lata 2008 – 2013. Na jego mocy powołane zostały Uczelniany Zespół ds.
Jakości Kształcenia i Wydziałowe Zespoły ds. Jakości kształcenia, jako podmioty
odpowiedzialne za prawidłowe funkcjonowanie systemu jakości. W skład Uczelnianego
Zespołu ds. Jakości Kształcenia wchodzili: Prorektor ds. Dydaktyki i Studentów jako
przewodniczący, Dziekani Wydziałów i Uczelniany Koordynator ECTS. Do zadań
Uczelnianego Zespołu należało:
1.
Określanie celów i planów działania w zakresie zapewniania jakości kształcenia
w Uczelni.
2.
Określanie propozycji wewnętrznych standardów jakości.
3.
Określanie propozycji wewnętrznych zasad przeprowadzania egzaminów i zaliczeń
oraz wymogów pisania prac dyplomowych.
4.
Przedstawianie propozycji nowych rozwiązań mających na celu podnoszenie jakości
kształcenia.
5.
Analizowanie podjętych działań pod względem ich skuteczności oraz osiągniętych
rezultatów.
W skład Wydziałowych Zespołów ds. Jakości Kształcenia wchodzili: Dziekan jako
przewodniczący, Prodziekani, Wydziałowy Koordynator programu Erasmus i ECTS oraz po
dwóch nauczycieli akademickich wskazanych przez Dziekana z każdego prowadzonego na
wydziale kierunku. Do zadań Wydziałowych Zespołów należało:
1.
Dokonywanie analizy ankiet studentów dotyczących jakości prowadzonych zajęć.
2.
Dokonywanie oceny zgodności tematów prac dyplomowych z kierunkiem studiów.
4
3.
Ocena poziomu nauczania poszczególnych przedmiotów.
4.
Analizowanie planów studiów, porównywanie ich ze standardami kształcenia.
5.
Analizowanie i ocena programów studiów.
6.
Inicjowanie spotkań ze studentami i pracownikami, których celem będzie analiza
jakości kształcenia oraz ocena efektów nauczania, w tym zwłaszcza przygotowanie
prowadzących
do
zajęć,
poziomu
zajęć,
przygotowanie
studentów
przez
prowadzącego do egzaminu, wymagania egzaminacyjne itp.
7.
Ustalanie wytycznych wewnętrzwydziałowych mających na celu podnoszenie
jakości kształcenia na poszczególnych kierunkach.
Wprowadzony system zapewniania jakości kształcenia był rozwiązaniem całkowicie
nowym w dotychczasowej historii funkcjonowania Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej
im. Witelona w Legnicy. Efekty pracy podmiotów powołanych na mocy ww. zarządzenia
stały się asumptem do opracowania nowych instrumentów działania sprzyjającym
doskonaleniu i umacnianiu wysokiej jakości kształcenia w celu jej ewaluacji. Mając
powyższe założenia na uwadze, Senat Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona
w Legnicy Uchwałą Nr IV/63 z dnia 24 listopada w sprawie wewnętrznego systemu
zapewniania jakości kształcenia wprowadził istotne uzupełnienia funkcjonującego w Uczelni
systemu. Sformalizowano cele wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia,
wśród których wymieniono:
1.
Dbałość o wysoką jakość działalności dydaktycznej oraz badań naukowych.
2.
Dostarczanie informacji koniecznych do zarządzania procesem kształcenia w celu
doskonalenia jego jakości.
3.
Kształtowanie poczucia wspólnej odpowiedzialności w środowisku Uczelni za
budowanie kultury jakości kształcenia.
4.
Podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności Uczelni na rynku usług edukacyjnych.
Osiągnięciu ww. celów miały służyć polityka, strategia i procedury zapewnienia jakości
kształcenia. Założono, że polityka i strategia zapewnienia jakości kształcenia koncentrują się
w szczególności na działaniach z zakresu:
1.
Łączności nauczania i badań naukowych.
2.
Organizacji systemu zapewnienia jakości kształcenia.
3.
Realizacji przyjętych standardów nauczania.
4.
Określenia obowiązków wydziałów oraz innych jednostek organizacyjnych i osób
w obszarze zapewnienia jakości kształcenia.
5
5.
Zaangażowania studentów w działania wewnętrznego systemu zapewnienia jakości
kształcenia.
6.
Określenia sposobu wdrażania, monitorowania i korygowania polityki i strategii
zapewniania jakości kształcenia.
Określono procedury zapewnienia jakości kształcenia w ramach wewnętrznego
systemu, wśród których wyszczególniono:
1.
Analizę planów studiów, programów nauczania i efektów nauczania oraz ich ocenę
pod kątem zgodności ze standardami kształcenia.
2.
Nadzór nad aktualizacją i doskonaleniem Europejskiego Systemu Transferu Punktów
(ECTS).
3.
Weryfikację tematów prac dyplomowych i ocenę ich zgodności z kierunkiem
studiów.
4.
Określenie ogólnych zasad oceniania studentów oraz przegląd zasad zaliczania
poszczególnych przedmiotów.
5.
Zapewnienie jakości kadry dydaktycznej.
6.
Monitorowanie warunków dydaktycznych, zasobów wspomagających naukę oraz
środków wsparcia dla studentów.
7.
Gromadzenie i analiza informacji na podstawie badania opinii studentów,
absolwentów i pracowników uczelni oraz opinii lokalnych pracodawców.
8.
Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach i efektach
kształcenia.
9.
Stosowanie systemu antyplagiatowego Plagiat.pl.
Zgodnie ze wspomnianą uchwałą odpowiedzialność za prawidłowe wdrażanie,
realizowanie i ewaluację wewnętrznego systemu jakości kształcenia ponosili: Uczelniany
Zespół ds. Jakości Kształcenia, Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia, a także
podmioty wskazane w dokumencie, w zakresie powierzonych im zadań.
Tworząc wewnętrzny system zapewniania jakości kształcenia w Państwowej Wyższej
Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy przyjęto zasadę podejmowania stałych działań
mających na celu analizę, ocenę i doskonalenie funkcjonujących rozwiązań. Dlatego w celu
upowszechnienia wśród studentów wiedzy o systemie zapewniania jakości kształcenia na
Uczelni, a także włączenia ich w jego prace, wprowadzono Zarządzeniem Nr 6/10 Rektora
Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy z dnia 27 stycznia 2010 r.
zmieniającym zarządzenie w sprawie wprowadzenia systemu zapewniającego jakość
kształcenia w Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy uzupełnienie
6
składów Uczelnianego Zespołu ds. Jakości Kształcenia i Wydziałowych Zespołów ds. Jakości
Kształcenia o wskazanych przez organ samorządu studenckiego przedstawicieli studentów.
7
3.
CELE
WEWNĘTRZNEGO
SYSTEMU
ZAPEWNIANIA
JAKOŚCI
KSZTAŁCENIA
Nowelizacja ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. 2005 nr 164 poz. 1365)
i wprowadzenie Krajowych Ram Kwalifikacji, wprowadziły nowe spojrzenie na zagadnienie
zapewnienia jakości kształcenia w Uczelni. W wyniku gruntownie przeprowadzonej analizy
i oceny funkcjonowania dotychczasowych rozwiązań, wskazano konieczność modyfikacji
systemu jakości kształcenia w celu dostosowania go do nowych wymagań. Wyartykułowano
także potrzebę powołania nowych ciał odpowiedzialnych za prawidłowe funkcjonowanie
i doskonalenie systemu zapewnienia jakości kształcenia, a także weryfikacji jego
dotychczasowych celów i zakresu działania.
Udoskonalony system jakości kształcenia w Uczelni określa Zarządzenie Nr 28/13
Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy z dnia 14 maja
2013 r. w sprawie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia w Państwowej
Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy. Ww. zarządzenie zostało
skonstruowane z ścisłym powiązaniu z misją i nową Strategią rozwoju Państwowej Wyższej
Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy na lata 2014-2020 odpowiadając określonym w
niej celom strategicznym. Zgodnie z nimi wewnętrzny system zapewniania jakości wskazuje
następujące cele:
1. Zapewnienie wysokiej jakości działalności dydaktycznej w Uczelni.
2. Systematyczna i kompleksowa ocena efektów kształcenia.
3. Doskonalenie programów kształcenia poprzez stosowanie mechanizmów służących do
ich systematycznego monitorowania i ewaluacji.
4. Dostosowanie programów kształcenia do potrzeb rynku pracy i zapotrzebowania
społecznego.
5. Dostarczanie informacji koniecznych do zarządzania procesem kształcenia.
6. Ścisłe powiązanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia z misją
i strategią Uczelni.
7. Upowszechnianie informacji o programach i efektach kształcenia, a także działaniach
podjętych w celu doskonalenia jakości kształcenia.
8. Kształtowanie poczucia wspólnej odpowiedzialności w środowisku Uczelni za
budowanie kultury jakości kształcenia.
9. Podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności Uczelni
poprzez
doskonalenie
jakości
8
w lokalnym środowisku
usług
edukacyjnych.
4.
ORGANIZACJA
WEWNĘTRZNEGO
SYSTEMU
ZAPEWNIANIA
JAKOŚCI KSZTAŁCENIA
Wdrożenie i efektywne funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia
wymaga
odpowiedniego
zorganizowania.
Przyjęto,
że
podmiotem
odpowiedzialnym za projektowanie systemu jakości kształcenia i monitorowanie jego
funkcjonowania odpowiedzialny jest Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia, zwany dalej
„Uczelnianym Zespołem”, w którego skład wchodzą Prorektor ds. Dydaktyki i Studentów,
jako przewodniczący, Dziekani wydziałów, Uczelniany Koordynator ds. monitorowania
losów zawodowych absolwentów oraz wskazany przez organ samorządu studenckiego
przedstawiciel studentów. Na poziomie wydziałów za zapewnienie wysokiej jakości
kształcenia odpowiadają powołane przez Dziekana Wydziałowe Zespoły ds. Jakości
Kształcenia, zwane dalej „Wydziałowymi Zespołami”. W skład Wydziałowych Zespołów
wchodzą Dziekan, jako przewodniczący, Prodziekani, Wydziałowy Koordynator programu
Erasmus i ECTS, co najmniej dwóch nauczycieli akademickich wskazanych przez Dziekana
z każdego prowadzonego na wydziale kierunku studiów oraz co najmniej po jednym
przedstawicielu
studentów
reprezentujących
dany
kierunek
studiów.
Podmiotem
odpowiedzialnym za dokonywanie cyklicznej oceny funkcjonowania wewnętrznego systemu
zapewniania jakości kształcenia i formułowanie propozycji jego udoskonalania jest Zespół
Rektorski ds. Oceny i Ewaluacji Wewnętrznego Systemu Zapewniania Jakości Kształcenia,
zwany dalej „Zespołem Rektorskim”. W skład Zespołu Rektorskiego wchodzą nauczyciele
akademiccy powołani przez Rektora w drodze zarządzenia.
Obowiązki i kompetencje poszczególnych organów są następujące:
Rektor
−
Sprawuje nadzór nad wdrożeniem, funkcjonowaniem i doskonaleniem systemu
zapewniania jakości kształcenia w Uczelni.
−
Powołuje skład Uczelnianego Zespołu.
−
Wyznacza Uczelnianego Koordynatora ds. monitorowania losów zawodowych
absolwentów.
−
Zapewnia odpowiednie warunki w Uczelni, w tym zwłaszcza jej infrastrukturę do
prowadzenia procesu dydaktycznego na wysokim poziomie.
9
−
Podejmuje decyzje związane z ewaluacją wewnętrznego systemu zapewniania
jakości kształcenia
−
Powołuje w drodze zarządzenia członków Zespołu Rektorskiego spośród
nauczycieli akademickich.
−
Przedstawia Senatowi informację o funkcjonowaniu wewnętrznego systemu
zapewniania jakości kształcenia po zakończeniu danego roku akademickiego.
Prorektor ds. Dydaktyki i Studentów
−
Przewodniczy Uczelnianemu Zespołowi.
−
Czuwa nad prawidłowym funkcjonowaniem procesu dydaktycznego w Uczelni.
−
Zgłasza propozycje nowych rozwiązań z zakresu wewnętrznego systemu
zapewniania jakości kształcenia.
−
Przedkłada Rektorowi sprawozdania z działalności Uczelnianego Zespołu po
każdym roku akademickim.
−
Współpracuje z samorządem studenckim w zakresie włączenia społeczności
studenckiej w proces budowania kultury jakości na Uczelni.
−
Organizuje obsługę administracyjną Uczelnianego Zespołu.
Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia
−
Przyjmuje harmonogram działań do realizacji w Uczelni na każdy rok
akademicki.
−
Opracowuje
procedury
lub
wytyczne
mające
za
zadanie
prawidłowe
funkcjonowanie systemu zapewniania jakości kształcenia.
−
Monitoruje funkcjonowanie w Uczelni wewnętrznego systemu zapewniania
jakości kształcenia.
−
Analizuje podjęte działania pod względem ich skuteczności oraz osiągniętych
rezultatów.
−
Prezentuje Zespołowi Rektorskiemu nowe rozwiązania mające na celu
podnoszenie jakości kształcenia.
−
Wykonuje inne zadania wskazane przez Rektora.
−
Przedstawia po każdym semestrze Zespołowi Rektorskiemu sprawozdanie
z realizacji działań podjętych w tym okresie.
10
Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia
−
Zapewniają prawidłowe funkcjonowanie systemu jakości kształcenia na
Wydziałach.
−
Realizują
ogólnouczelniane
procedury
w
zakresie
zapewniania
jakości
kształcenia.
−
Ustalają wewnątrzwydziałowe zasady i procedury zapewniania jakości
kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów.
−
Wykonują inne zadania wyznaczone przez Dziekana.
−
Przedstawiają po każdym semestrze Przewodniczącemu Uczelnianego Zespołu
sprawozdania z realizacji działań podjętych w tym okresie.
Zespół Rektorski ds. Oceny i Ewaluacji Wewnętrznego Systemu Zapewniania
Jakości Kształcenia
−
Podejmuje działania mające na celu doskonalenie wewnętrznego systemu
zapewniania jakości kształcenia.
−
Może żądać od Dziekanów dodatkowych danych, informacji lub dokumentów
niezbędnych do przeprowadzenia oceny jakości kształcenia na danym wydziale.
−
Dokonuje oceny funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia na podstawie sprawozdań składanych po każdym semestrze przez
Uczelniany Zespół.
−
Opracowuje i przedstawia Rektorowi raport dotyczący oceny funkcjonowania
wewnętrznego sytemu zapewniania jakości kształcenia za rok akademicki,
propozycji jego udoskonalania oraz nowych rozwiązań w tym zakresie.
W wyjątkowych sytuacjach propozycje zmian mogą zostać przedstawione w
trakcie trwania roku akademickiego.
−
Może przedstawiać Rektorowi projekty wewnętrznych aktów prawnych
mających na celu doskonalenie wewnętrznego sytemu zapewniania jakości
kształcenia.
Uczelniany Koordynator ds. monitorowania losów zawodowych absolwentów
−
Opracowuje wzór ankiet dla absolwentów, mających na celu monitorowanie ich
losów zawodowych.
11
−
Współpracuje z Wydziałowymi Zespołami, w szczególności w zakresie analizy
i wdrażania procedur monitorowania losów zawodowych absolwentów oraz
pomocy
merytorycznej
w
interpretacji
wyników
badań
na
szczeblu
poszczególnych Wydziałów.
−
Przekazuje informacje o aktualnych rozwiązaniach prawnych w zakresie
monitorowania losów zawodowych absolwentów.
−
Uzgadnia harmonogram prac związanych z monitorowaniem losów zawodowych
absolwentów.
−
Opracowuje zbiorcze wnioski z przeprowadzonych badań ankietowych.
−
Przekazuje Rektorowi propozycje nowych rozwiązań.
−
Współpracuje z innymi podmiotami odpowiedzialnymi za monitorowanie losów
zawodowych absolwentów na szczeblu Uczelni i Wydziałów.
−
Gromadzi zbiorcze wyniki przeprowadzonych ankiet.
Dziekan wydziału
−
Przewodniczy Wydziałowemu Zespołowi.
−
Odpowiada za określenie zasad i organizację wewnętrznego systemu
zapewniania jakości kształcenia na wydziale oraz ustalenie zasad zarządzania
każdym funkcjonującym na tym Wydziale kierunkiem studiów.
−
Zapewnia obsługę administracyjną związaną z realizacją zadań dotyczących
funkcjonowania wydziałowego systemu zapewnienia jakości kształcenia.
12
Struktura organizacyjna wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia
w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy
Rektor
Prorektor ds. Dydaktyki
i Studentów
Zespół Rektorski ds. Oceny
i Ewaluacji Wewnętrznego
Systemu Jakości Kształcenia
Uczelniany Zespół ds. Jakości
Kształcenia
Dziekan Wydziału
Wydziałowy Zespół ds. Jakości
Kształcenia
Uczelniany Koordynator ds.
monitorowania losów zawodowych
absolwentów
5. ZAKRES DZIAŁANIA WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU ZAPEWNAINIA
JAKOŚCI KSZTAŁCENIA
Realizację celów wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia zapewniają
działania, które mają charakter ciągły, cykliczny i służą walidacji systemu. Wdrażanie, ocenę
podejmowanych działań i ich naprawę obejmują w szczególności następujące czynności:
1. Prowadzenie systematycznej i
kompleksowej weryfikacji zakładanych efektów
kształcenia.
2. Monitorowanie programów kształcenia w celu ich doskonalenia.
3. Określenie zasad weryfikacji osiąganych efektów kształcenia przez studentów.
4. Doskonalenie procesu dyplomowania.
5. Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej.
6. Monitorowanie warunków kształcenia, zasobów wspomagających naukę, środków
wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze studiowania na danym kierunku
studiów.
7. Udział interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie zapewniania
i udoskonalania jakości kształcenia.
8. Monitorowanie losów zawodowych absolwentów.
9. Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach i efektach
kształcenia.
10. Doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia.
11. Budowanie kultury jakości na Uczelni.
5.1. Prowadzenie systematycznej i
kompleksowej weryfikacji zakładanych
efektów kształcenia.
Wydziałowe
Zespoły
dokonują
systematycznej
i
kompleksowej
weryfikacji
zakładanych efektów kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów, w ramach
właściwych Wydziałów. Weryfikacja ta dokonywana jest w oparciu o wyniki ocen, analiz
i opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych, uwzględniając ocenę efektów
kształcenia przedstawianą przez Dziekana wydziału, przygotowaną na podstawie opinii
nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum kadrowego określonego kierunku
studiów. Ponadto ww. weryfikacja obejmuje wnioski z analizy wyników osiągniętych
efektów kształcenia przez studentów i wyniki analizy zgodności efektów kierunkowych
z potrzebami rynku pracy oraz zapotrzebowaniem społecznym, z uwzględnieniem opinii
i propozycji interesariuszy zewnętrznych. Weryfikacja zakładanych efektów kształcenia
zawiera również opinię opiekunów praktyk zawodowych o realizowanych efektach
kształcenia, wyniki analizy jakości prac dyplomowych, monitorowania losów zawodowych
absolwentów i inne informacje, które zostały określone w wydziałowym systemie weryfikacji
efektów kształcenia.
5.2. Monitorowanie programów kształcenia w celu ich doskonalenia.
Wydziałowe Zespoły lub inne zespoły/komisje powołane przez Dziekana wydziału
dokonują systematycznego i kompleksowego monitorowania efektów i programów
kształcenia w celu ich doskonalenia na poszczególnych Wydziałach. Monitorowanie efektów
i programów kształcenia uwzględnia ocenę zgodności programów z misją Uczelni i celami
określonymi w strategii rozwoju Wydziału, a także poprawność przypisania punktów ECTS
do modułów. Monitorowanie uwzględnia również analizę obciążeń studentów pracą własną
(godziny i ECTS), weryfikację zgodności kart modułów (sylabusów) z uczelnianym wzorcem
karty modułu/przedmiotu, dostosowanie efektów kształcenia do potrzeb rynku pracy i potrzeb
społecznych, a także ocenę efektów kształcenia przedstawianą przez Dziekana wydziału,
przygotowaną na podstawie opinii nauczycieli akademickich zaliczanych do minimum
kadrowego określonego kierunku studiów. Działania Wydziałowych Zespołów w zakresie
monitorowania efektów i programów kształcenia obejmują także pozyskiwanie opinii
o efektach kształcenia od podmiotów przyjmujących studentów na praktyki i współpracę
Uczelni z jej otoczeniem społeczno – gospodarczym.
5.3. Określenie
zasad weryfikacji osiąganych efektów kształcenia przez
studentów.
Ogólne zasady oceniania studentów określa Regulamin studiów Państwowej Wyższej
Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy. Zgodnie z nim podstawą zaliczenia modułu jest
spełnienie przez studenta wymagań dotyczących uzyskania wszystkich zakładanych dla
danego modułu efektów kształcenia i uzyskanie ocen pozytywnych z wszystkich form
prowadzenia zajęć danego modułu. Każdy efekt kształcenia powinien być zweryfikowany na
ocenę, zaś ocena końcowa z danej formy zajęć jest średnią ważoną ocen z poszczególnych
efektów kształcenia i uwzględnia oceny z każdej formy prowadzenia zajęć z danego modułu.
Studentowi przysługują dwa terminy weryfikacji osiągnięcia zakładanych efektów kształcenia
dla każdego modułu: podstawowy i poprawkowy.
Zasady oceniania efektów kształcenia osiąganych przez studenta są określane przez
nauczyciela akademickiego prowadzącego dany moduł i wynikają bezpośrednio kart
15
modułów (sylabusów). Szczegółowe zasady dokumentowania prac zaliczeniowych,
projektowych i egzaminacyjnych, dokumentowania uzyskanych efektów kształcenia
założonych dla danego kierunku studiów oraz analizy realizacji efektów kształcenia po
zakończeniu cyklu studiów ustala Dziekan w drodze procedur wydziałowych.
5.4. Doskonalenie procesu dyplomowania.
Praca i egzamin dyplomowy powinny stanowić potwierdzenie osiągnięcia przez
studenta wszystkich założonych efektów kształcenia w zakresie wiedzy, umiejętności
i kompetencji społecznych. Szczegółowe zasady procesu dyplomowania uwzględniają
procedury: wyboru promotora i recenzentów, opiniowania i zatwierdzania tematów prac
dyplomowych, organizacji i dokumentowania egzaminu dyplomowego, a także analizowania
jakości prac dyplomowych. Interesariusze zewnętrzni mogą uczestniczyć w procesie
dyplomowania poprzez sugerowanie tematów prac dyplomowych i/lub udział w egzaminach
dyplomowych na pisemny wniosek studenta lub promotora pracy dyplomowej. Zalecane jest
łączenie tematyki prac dyplomowych z działalnością naukową nauczycieli akademickich i/lub
ich doświadczeniem zawodowym zdobytym poza Uczelnią. Wydziałowe Zespoły dokonują
oceny zgodności prac dyplomowych z kierunkiem studiów.
W Uczelni stosuje się procedury antyplagiatowe w celu zapewnienia wysokiej jakości
kształcenia, zgodnie z zasadami określonymi przez Rektora. Na szczeblu Wydziału nadzór
nad funkcjonowaniem systemu antyplagiatowego sprawuje Dziekan, który wyznacza
jednocześnie pracowników do obsługi systemu. Dziekan odpowiada za prawidłowy przebieg
procesu dyplomowania na Wydziale.
5.5. Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej.
Dziekan odpowiada za zapewnienie odpowiedniej kadry dydaktycznej niezbędnej do
osiągnięcia wysokiej jakości kształcenia na prowadzonych na jego wydziale kierunkach
studiów. Zapewnienie wysokiej jakości kadry dydaktycznej podyktowane jest potrzebą
doskonalenia
jakości
procesu
kształcenia
i
kompetencji
zawodowych
nauczycieli
akademickich. Zapewnienie wysokiej jakości kadry, o której mowa wyżej obejmuje ocenę
pracy dydaktycznej, w tym zwłaszcza jakość prowadzonych zajęć, a także weryfikację
dorobku naukowego i kwalifikacji dydaktycznych nauczycieli odpowiednio do realizowanych
zajęć i zakładanych efektów kształcenia na danym kierunku studiów. Ocenie podlega także
aktywność dydaktyczna, naukowa i organizacyjna kadry, a w przypadku kierunków
16
o profilach praktycznych również doświadczenie zawodowe zdobyte poza szkolnictwem
wyższym.
Monitorowanie kadry dydaktycznej dokonywane jest w oparciu o okresową ocenę
nauczycieli, hospitację prowadzonych zajęć dydaktycznych i ankietyzację studentów
w zakresie realizacji obowiązków dydaktycznych nauczycieli akademickich.
5.6. Monitorowanie warunków kształcenia, zasobów wspomagających naukę,
środków wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze studiowania na
danym kierunku studiów.
Wydziałowe Zespoły dokonują monitorowania warunków kształcenia, zasobów
wspomagających naukę, środków wsparcia dla studentów oraz poziomu satysfakcji ze
studiowania na danym kierunku studiów w oparciu o gromadzoną dokumentację i badania
ankietowe studentów Uczelni dotyczące satysfakcji ze studiowania na określonym kierunku
studiów. Monitorowanie, o którym mowa wyżej obejmuje infrastrukturę dydaktyczną,
liczebność grup studenckich (wykładowych, ćwiczeniowych, laboratoryjnych, seminaryjnych
itp.), system praktyk studenckich, system pomocy materialnej, a także organizację zajęć i ich
planów. Analizowany jest także stopień zapewnienia osobom niepełnosprawnym warunków
do pełnego udziału w procesie kształcenia i badaniach naukowych, dostępność pomocy
naukowych, dostępność i wyposażenie biblioteki (w tym baz danych, sieci komputerowych,
czytelni itp.) oraz organizacja i jakość pracy dziekanatów. Monitorowanie uwzględnia
również wykorzystanie zintegrowanego systemu administrowania procesem dydaktycznym.
5.7. Udział interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w procesie zapewniania
i udoskonalania jakości kształcenia.
Uczelnia dąży do włączenia interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych w proces
zapewniania i doskonalenia jakości kształcenia. Opinie uzyskane od interesariuszy
wewnętrznych i zewnętrznych na temat funkcjonowania wewnętrznego systemu zapewnienia
jakości kształcenia mogą stanowić przesłankę do doskonalenia programów kształcenia, w tym
efektów kształcenia, ustalenia kierunków doskonalenia kadry dydaktycznej, doskonalenia
organizacji i warunków kształcenia oraz poziomu obsługi studenta.
Źródłem pozyskiwania opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych mogą być
badania ankietowe i wywiady, informacje uzyskane w trakcie spotkań (np. seminariów
i konferencji), wywiady przeprowadzane przez opiekunów praktyk z podmiotami
przyjmującymi studentów na praktyki oraz inne rozwiązania określone przez Dziekana.
17
5.8. Monitorowanie losów zawodowych absolwentów.
Badanie losów zawodowych absolwentów pomaga w praktycznej weryfikacji
realizowanych programów kształcenia oraz modyfikacji oferty edukacyjnej pod kątem
zapotrzebowania
rynku
pracy
i
zapotrzebowania
otoczenia
społecznego
Uczelni.
Wykorzystywanym narzędziem badawczym jest ankieta, a badanie przeprowadza się
w szczególności po trzech i pięciu latach od zakończenia cyklu kształcenia.
Nadzór nad monitorowaniem losów zawodowych absolwentów sprawuje Uczelniany
Koordynator ds. monitorowania losów zawodowych absolwentów we współpracy z Biurem
Karier i Wydziałowymi Zespołami.
5.9. Publikowanie informacji o oferowanych przez Uczelnię programach
i efektach kształcenia.
Uczelnia jest zobowiązana do publikowania aktualnych, obiektywnych i łatwo
dostępnych informacji o oferowanych programach i efektach kształcenia. Publikowane
informacje mogą także obejmować opinie i miejsca pracy absolwentów oraz profil obecnej
populacji studentów Dostępność informacji na temat kształcenia ma za zadanie ułatwienie
dotarcia z ofertą Uczelni do studentów, pracowników, kandydatów na studia i podmiotów
z obszaru otoczenia społeczno – gospodarczego Uczelni.
Ocena dostępności informacji na temat kształcenia obejmuje spełnienie wymogu
publicznego dostępu do aktualnych i obiektywnie przedstawionych informacji o programach
studiów i zakładanych efektach kształcenia, a także funkcjonowanie systemu informacyjnego
o kartach modułów (sylabusach) w zakresie ich dostępności dla studentów.
Dziekan odpowiada za publikowanie informacji o oferowanych programach i efektach
kształcenia na każdym z kierunków studiów prowadzonych przez Wydział
5.10. Doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia.
Zespół Rektorski odpowiada za doskonalenie wewnętrznego systemu zapewniania
jakości kształcenia. Działania Zespołu Rektorskiego mające na celu doskonalenie
wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia obejmują ocenę efektywności
wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia, analizowanie zgłaszanych uwag
i propozycji nowych rozwiązań ze strony podmiotów odpowiedzialnych za funkcjonowanie
wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia oraz przedstawianie Rektorowi
18
propozycji w sprawie ewaluacji wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia wraz
z informacją o przewidywanych skutkach wprowadzenia tych zmian.
Zespół Rektorski przedstawia Rektorowi propozycje w prawie wprowadzenia
programów naprawczych lub korygujących funkcjonowanie wewnętrznego systemu
zapewniania jakości kształcenia.
5.11. Budowanie kultury jakości na Uczelni
Stworzenie warunków do budowania w sposób ciągły i powtarzalny wysokiej kultury
zapewniania jakości kształcenia na wszystkich etapach i we wszystkich aspektach
realizowanego na Uczelni procesu dydaktycznego wynika z istoty funkcjonowania
wewnętrznego systemu zapewniania jakości kształcenia. Umacnianie i rozwój kultury jakości
kształcenia wymaga zaangażowania całej społeczności akademickiej obejmując następujące
elementy: informowanie społeczności akademickiej i jej otoczenia o podejmowanych
działaniach mających na celu systematyczne podwyższanie jakości kształcenia na Uczelni,
zbieranie opinii interesariuszy wewnętrznych i zewnętrznych na temat funkcjonującego
systemu jakości kształcenia, inspirowanie społeczności akademickiej do udziału w procesie
budowy jakości, a także upowszechnianie, realizacja i doskonalenie dobrych praktyk
w zakresie zapewnienia wysokiej jakości kształcenia.
19
Część II – Procedury systemu
PROCEDURY
WEWNĘTRZNEGO
SYSTEMU
ZAPEWNIANIA
JAKOŚCI
KSZTAŁCENIA
Zapewnienie wysokiej jakości kształcenia w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej
im. Witelona w Legnicy to permanentny proces polegający na wdrażaniu, ocenianiu
skuteczności wprowadzonych działań, a następnie ich doskonaleniu w celu ewaluacji systemu
jakości. Tak skonstruowany mechanizm wymaga zaangażowania całej społeczności
akademickiej w jego funkcjonowanie. Niezbędne stało się więc skonstruowanie katalogu
czynności
ujętych
w
określone
procedury
wyznaczające
w
sposób
jasny
i przejrzysty przedmiot działań systemu zapewniania jakości. Wprowadzono czytelny podział
obowiązków i kompetencji poszczególnych uczestników systemu, a także spoczywającej na
nich odpowiedzialności. W Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej im. Witelona w Legnicy
wdrożono odpowiednie procedury regulujące w sposób całościowy funkcjonowanie systemu
zapewniania jakości kształcenia z zastrzeżeniem, że zaprezentowany katalog nie jest
wartością zamkniętą, ale będzie uzupełniany w razie potrzeby o nowe rozwiązania.
Podmiotem odpowiedzialnym za opracowywanie ogólnouczelnianych procedur
zapewniających prawidłowe funkcjonowanie wewnętrznego systemu zapewniania jakości
kształcenia jest Uczelniany Zespół ds. Jakości Kształcenia. Przyjęto zasadę, że przedstawia on
rozwiązania niezbędne do funkcjonowania systemu zapewniania jakości w Uczelni, które
powinny być stosowane na każdym z Wydziałów. W Państwowej Wyższej Szkole
Zawodowej im. Witelona w Legnicy funkcjonują następujące wydziały: Wydział Nauk
Społecznych i Humanistycznych, Wydział Nauk o Zdrowiu i Kulturze Fizycznej oraz
Wydział Nauk Technicznych i Ekonomicznych. W ramach każdego z nich działają
Wydziałowe Zespoły ds. Jakości Kształcenia, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie
systemu na wydziałach, realizują ogólnouczelniane procedury w zakresie zapewniania jakości
kształcenia, a także ustalają wewnątrzwydziałowe zasady i procedury zapewniania jakości
kształcenia na poszczególnych kierunkach studiów.
Wydziałowe Zespoły mogą dokonać uszczegółowienia (uzupełnienia) procedur
ogólnouczelnianych w celu ich dostosowania do specyfiki kierunków studiów prowadzonych
na Wydziale. Przyjęcie szczegółowych procedur na wydziale wymaga podjęcia uchwały przez
odpowiednią radę wydziału, z zastrzeżeniem, że wydziałowe procedury nie mogą być
20
sprzeczne z ogólnouczelnianymi. Za prawidłowe stosowanie procedur odpowiada Dziekan,
który zobowiązany jest ponadto do zapoznania z nimi pracowników i studentów.
Zarządzeniem Nr 15/14 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona
w Legnicy z dnia 3 kwietnia 2014 r. zmieniające zarządzenie w sprawie wprowadzenia
procedur w celu zapewnienia jakości kształcenia wprowadzono następujące procedury:
1. Zasady monitorowania efektów kształcenia w celu ich doskonalenia oraz doskonalenia
planów studiów i programów kształcenia.
2. Zasady oceny efektów kształcenia osiąganych przez studenta.
3. Okresowa ocena nauczycieli akademickich.
4. Archiwizacja prac studenckich dokumentujących osiągnięcie założonych efektów
kształcenia.
5. Proces dyplomowania.
6. Zapewnienie informacji o oferowanych programach i efektach kształcenia.
7. Hospitacja zajęć
8. Analiza jakości prac dyplomowych.
21
Część III – Praktyczne profile kształcenia na kierunkach studiów
NOWE WYZWANIA WYNIKAJĄCE Z NOWELIZACJI USTAWY PRAWO
O SZKOLNICTWIE WYŻSZYM.
Od 1 października 2011 r. nastąpiła istotna zmiana w funkcjonowaniu szkolnictwa
wyższego w Polsce, ponieważ od tego dnia zaczęła obowiązywać Ustawa z dnia 18 marca
2011 r. o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym, ustawy o stopniach naukowych
i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule naukowym w zakresie sztuki oraz
o zmianie niektórych innych ustaw1. Niezwykle ważnym jej wynikiem stało się opracowanie
i wdrożenie Krajowej Ramy Kwalifikacji, tj. opisu kwalifikacji zdobywanych w systemie
szkolnictwa wyższego dla studiów I, II i III stopnia. Warunkiem uzyskania kwalifikacji
(rozumianej jako tytuł, stopień itp., utożsamianym z odpowiednim dyplomem, świadectwem
lub innym dokumentem, wydawanym po zakończeniu pewnego etapu kształcenia) jest
osiągnięcie założonych dla danego kierunku efektów kształcenia. Z kolei efekty kształcenia
określają, co uczący się powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny zrobić po zakończeniu
pewnego okresu (procesu) kształcenia2. Dotychczasowe programy nauczania koncentrowały
się w przeważającej mierze na dostarczeniu studentowi wiedzy bez wyposażenia go
w wystarczającym stopniu w umiejętności praktyczne. Sytuacja uległa zmianie od roku
akademickiego 2012/2013, kiedy to uchwalona rok wcześniej ustawa zaczęła obowiązywać
w pełni3 i zgodnie z jej założeniami nastąpiło przeniesienie głównego akcentu z procesu
kształcenia w zakresie wiedzy na efekty w zakresie umiejętności i kompetencji społecznych
absolwenta. Tym samym analiza uzyskiwanych efektów prowadzona ustawicznie
w uczelniach w ścisłej współpracy z interesariuszami zewnętrznym (przede wszystkim
pracodawcy) i wewnętrznymi (m.in. studenci i pracownicy), staje się dziś czynnikiem
determinującym modyfikację programów kształcenia w celu ich dostosowania do potrzeb
rynku pracy. Trudną do przecenia rolę odgrywają tu pracodawcy, którzy najtrafniej potrafią
wskazać, jakie umiejętności, kompetencje społeczne i wiedzę powinien osiągnąć potencjalny
kandydat na ich pracownika.
1
Dz. U. 2011, nr 84, poz. 455
Chmielecka E., Marciniak Z., Kraśniewski A., „Krajowe Ramy Kwalifikacji dla polskiego szkolnictwa
wyższego”, [w:] Chmielecka E. (red.) „Autonomia programowa uczelni. Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa
wyższego., wyd. MNiSW, Warszawa 2010, Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, str. 12
3
Uczelnie miały rok akademicki na dostosowanie się do wymogów ustawy.
2
22
Postulowane od kilku lat stanowisko4 Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego,
zapowiadającego wprowadzenie wyraźnego i jednoznacznego podziału uczelni na
akademickie i zawodowe znalazło odzwierciedlenie w Ustawie z dnia 11 lipca 2014 r.
o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz niektórych innych ustaw5. Na jej
mocy pierwsze z wymienionych zobligowane zostały do prowadzenia badań naukowych
i kształcenia studentów na studiach o profilach ogólnoakademickich, służących zdobywaniu
pogłębionych umiejętności teoretycznych Z kolei uczelnie zawodowe na kierunkach studiów
o profilach praktycznych mają za zadanie kształcić wysoko wykwalifikowaną kadrę dla
potrzeb rynku pracy. Istotą profili praktycznych jest zapewnienie w programach kształcenia
zajęć związanych z praktycznym przygotowaniem zawodowym, odbywających się
w warunkach właściwych dla danego zakresu działalności i umożliwiających bezpośrednie
wykonywanie odpowiednich czynności praktycznych przez studentów. Ponadto kadrę
naukową oprócz wykładowców zajmujących się na co dzień teorią, tworzą również praktycy
o znacznym doświadczeniu zawodowym zdobytym poza szkolnictwem wyższym. Niezwykle
istotnym elementem składowym programu studiów są też praktyki zawodowe, podczas
których studenci nabywają nowe umiejętności i kompetencje społeczne związane
z wykonywaniem zawodu. Aby powyższy cel został osiągnięty, niezbędnym stało się
zacieśnienie współpracy między uczelnianymi opiekunami praktyk a pracodawcami w celu
właściwego zdefiniowania efektów kształcenia przypisanych praktykom, a następnie oceny
stopnia ich osiągnięcia przez studentów. PWSZ im. Witelona proponuje pracodawcom
opracowane przez uczelnianych opiekunów programy praktyk zawodowych, zawierające
m.in.: jej cele ogólne i szczegółowe, zadania studenta podczas praktyki, zadania opiekunów
praktyki w zakładzie pracy i na uczelni, założone efekty kształcenia i opis czynności
niezbędnych do ich osiągnięcia. Jednocześnie uczelnia zaprasza podmioty zewnętrzne do
współpracy przy tworzeniu i wdrażaniu programów praktyk, ustosunkowanie się do
założonych efektów kształcenia i sposobu ich weryfikacji, własne propozycje wynikające np.
z doświadczenia zawodowego pracowników, specyfiki firmy, jej strategii rozwoju itp.
Programy praktyk kładą główny nacisk na osiągnięcie przez studentów efektów kształcenia z
zakresu umiejętności i kompetencji społecznych, ale uczelnia jest otwarta na dialog
z pracodawcami w opracowaniu wspólnego programu uwzględniającego propozycje
pracodawców.
4
Projekt z dnia 16 lipca 2013 r. Ustawy o zmianie ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym i innych ustaw,
zamieszczony na http://www.bip.nauka.gov.pl/g2/oryginal/2013_07/4c800f57443b839bc4ef7d3efbf452ae.pdf,
stan na 3 października 2013 r.
5
Dz. U. 2014, poz. 1198
23
Reforma systemu nauki w Polsce zapoczątkowana od roku akademickiego 2012/2013
stanowi zupełnie nową jakość w dotychczasowej formule funkcjonowania szkolnictwa
wyższego w Polsce. W trakcie obowiązywania nowej ustawy pojawiły się przesłanki do
modyfikacji niektórych przyjętych uprzednio rozwiązań. Początkowo zalecano tworzenie
programów kształcenia dla każdego kierunku, zawierających kilkadziesiąt efektów
kształcenia z zakresu wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych, jednak dziś odstępuje
się od tej praktyki. Wizytujący Uczelnię członkowie zespołów oceniających Polskiej Komisji
Akredytacyjnej nakazali znaczne ograniczenie liczby efektów kształcenia. Wykonując
zalecenia pokontrolne, PWSZ zmniejszyła ich liczbę i uogólniła dotychczasowe, co bez
wątpienia wpłynie na większą przejrzystość programów. Ponieważ już dziś większość
prowadzonych studiów w PWSZ ma profil praktyczny, efekty z zakresu umiejętności są
najszerzej reprezentowane w programach kształcenia. Aktualnie trwają pracę nad
wprowadzeniem praktycznych profili kształcenia na wszystkich kierunkach studiów, co
wstępnie zaplanowano na rok akademicki 2015/2016.
Przeprowadzony przez Ministerstwo wyraźny podział uczelni wyższych w Polsce na
akademickie i zawodowe, który nastąpił na podstawie niedawnej nowelizacji ustawy Prawo
o szkolnictwie wyższym, jest de facto powrotem i rozwinięciem idei funkcjonowania
wyższego szkolnictwa zawodowego w Polsce w latach 90. ubiegłego stulecia. Ustawa z dnia
26 czerwca 1997 r. o wyższych szkołach zawodowych6 zakładała powołanie szkół
zawodowych (m.in. na podstawie tej ustawy powstało ponad 30. PWSZ na terenie całego
kraju), do kompetencji których należało: kształcenie studentów w zakresie kierunków
i specjalności zawodowych oraz przygotowanie ich do wykonywania zawodu, kształcenie
w celu uzupełnienia specjalistycznej wiedzy i umiejętności zawodowych oraz kształcenie
w celu przekwalifikowania w zakresie danej specjalności zawodowej. Szkoły zawodowe
powstałe po 1997 r. były uczelniami, które kształciły wyłącznie na studiach pierwszego
stopnia nadając swoim absolwentom tytuły licencjata lub inżyniera. Ponadto, zgodnie
z przepisami ustawy musiały w programie studiów uwzględnić praktykę zawodową
w wymiarze 15 tygodni (600 godzin). Uchwalona siedem lat później Ustawa z dnia 27 lipca
2005 r. Prawo o szkolnictwie wyższym7 zniosła podział na uczelnie akademickie i zawodowe,
a także obowiązek prowadzenia praktyki zawodowej przez ostatnie, co nierzadko
spowodowało upodobnienie się programów nauczania w szkołach zawodowych i uczelniach
akademickich, opartych głównie na dostarczeniu studentom wiedzy. Ostatnie lata wykazały
6
7
Dz.U. 1997, nr 96, poz. 590
Dz. U. 2005, nr 164, poz. 1365
24
jednak, że istnieje duże zapotrzebowanie na wykształconą, wykwalifikowaną kadrę
o praktycznych umiejętnościach zawodowych. Poszukiwani są absolwenci, którzy nabyli
umiejętności i kompetencje społeczne pożądane przez pracodawców i jednocześnie potrafią w
praktyce zastosować zdobytą wiedzę. Ponadto potrafią być bardziej elastyczni, co pozwoli im
odnaleźć się w zmieniających się realiach rynku pracy. Tym samym uczelnie zawodowe
„nowego typu” będzie czekało zadanie zapewnienia pracodawcom osób o konkretnych
umiejętnościach zawodowych i kompetencjach społecznych, uzupełnionych o fachową
i przydatną w zawodzie wiedzę. Dlatego, zgodnie z założeniami znowelizowanej ustawy
wszystkie szkoły zawodowe zostały zobligowane do wprowadzenia praktycznych profili
kształcenia najpóźniej od roku akademickiego 2016/2017 na studiach pierwszego i 2017/2018
- drugiego stopnia, co PWSZ im. Witelona w Legnicy wyprzedzając odgórny nakaz, planuje
dokonać już w 2015 r..
Punktem odniesienia dla wprowadzenia ustawowych przepisów stał się model
szkolnictwa zawodowego obowiązujący w Niemczech, gdzie wyższe szkoły zawodowe
oferują programy z takich dziedzin, jak: nauki społeczne, biznes i administracja, studia
inżynierskie. Ponieważ zastosowano tam kształcenie dualne, polegające na naprzemiennym
uczestniczeniu przez studentów w zajęciach teoretycznych na uczelni i praktycznych
u wybranych pracodawców, wielu spośród nich wysoko ceni sobie absolwentów takich szkół.
Mają oni bowiem, poza dyplomem, także praktykę zawodową w konkretnej firmie,
w odróżnieniu od studentów kończących zwykłe uniwersytety. Ponadto praktyczne
ukierunkowanie wyższych szkół zawodowych ma swoje odbicie także w kadrze
akademickiej. Wielu z nauczycieli reprezentuje przemysł, gospodarkę oraz instytucje
użyteczności publicznej, co pozwala im wnosić do pracy dydaktycznej doświadczenia nabyte
w pracy poza szkolnictwem wyższym. Umożliwia to studentom obok zdobycia teoretycznych
podstaw wgląd w sposób pracy i zapoznanie się z oczekiwaniami przedsiębiorstw oraz
instytucji społecznych i kulturalnych. Ponadto obowiązkowe praktyki zawodowe, które trwają
najczęściej jeden lub dwa semestry dopełniają w sposób praktyczny zdobytą przez studentów
wiedzę teoretyczną na zajęciach. Część firm, które partycypują w programach praktyk,
oferuje absolwentom kontrakt po zakończeniu nauki.
Warto też dodać, że studenckie prace końcowe i dyplomowe powstają we współpracy
z zakładami pracy, oznaczając ich ścisłe odniesienie do praktyki. Według statystyk, 90%
absolwentów wyższych szkół zawodowych w Niemczech pracuje w wybranej na studiach
specjalizacji.
25
Polskie szkolnictwo wyższe po 1989 r. charakteryzowało się powstaniem wielu nowych
placówek i otwieraniu kolejnych kierunków studiów. W dużej części były to uczelnie
kształcące
studentów
na
studiach
pierwszego
stopnia,
nierzadko
na
kierunkach
humanistycznych, dostarczających studentom przede wszystkim wiedzy teoretycznej. Na
przestrzeni lat model ten okazał się niewystarczający wobec wyzwań dynamicznie
zmieniającego się rynku pracy, poszukującego wykształconych fachowców wyposażonych
obok wiedzy teoretycznej również w umiejętności praktyczne i kompetencje społeczne.
W związku z zaistniałą sytuacją Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wprowadziło
szereg zmian mających na celu dostosowanie oferty edukacyjnej szkół wyższych do potrzeb
gospodarki.
Tym
samym
obok
uczelni
kształcących
na
studiach
o
profilach
ogólnoakademickich, odpowiedzialnych za prowadzenie badań naukowych i dostarczenie
studentom wiedzy, duży nacisk został położony na rozwój wyższego szkolnictwa
zawodowego. Szkoły takie prowadząc edukację na kierunkach o profilach praktycznych
zostały zobligowane do dostarczenia studentom obok wiedzy teoretycznej, również
umiejętności i kompetencji społecznych wymaganych przez rynek pracy. Programy
kształcenia zawierające znaczną część zajęć praktycznych oraz zwiększoną w stosunku do
uczelni akademickich liczbę godzin praktyk zawodowych, mają za zadanie wyposażyć
przyszłych absolwentów w kompetencje i umiejętności praktyczne. Aby zadanie to mogło
zostać urzeczywistnione, wymagana jest ścisła współpraca uczelni z ich otoczeniem
społeczno – gospodarczym, w tym przede wszystkim z pracodawcami. Dlatego też
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Witelona w Legnicy podjęła odpowiednie
działania mające na celu włączenie interesariuszy zewnętrznych w kształtowanie i ewaluację
programów i efektów kształcenia. Działania te widoczne są zwłaszcza we współpracy
opiekunów praktyk zawodowych a przedstawicielami instytucji przyjmujących studentów na
obowiązkowe praktyki, podczas których nabywają nowe kompetencje i umiejętności
wymagane w przedsiębiorstwach. Ponadto rozwijana jest współpraca w ramach
organizowanych spotkań, seminariów i konferencji z udziałem zaproszonych gości
z otoczenia społeczno – gospodarczego Uczelni, w celu pozyskania ich uwag i opinii na temat
efektów kształcenia, a następnie uwzględnienia ich w procesie nauczania.
26