Rozumienie niepełnosprawności jako kwestii praw człowieka (PDF

Rozumienie niepełnosprawności
jako kwestii praw człowieka
Maria Król
POLSKIE FORUM OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom Niepełnosprawnym
„Krok za krokiem” w Zamościu
1
Konwencja ONZ/Preambuła/
Przyrodzona godność i wartość oraz równe
i niezbywalne prawa wszystkich członków
rodziny ludzkiej jako podstawa wolności,
sprawiedliwości i pokoju na świecie.
2
Konwencja ONZ /Preambuła/
Uznanie znaczenia dla osób niepełnosprawnych:
samodzielności
niezależności
wolności dokonywania wyborów
3
Konwencja ONZ /Art.1/
Cel:
popieranie, ochrona i zapewnienie pełnego
i równego korzystania ze wszystkich praw
człowieka i podstawowych wolności przez
wszystkie osoby niepełnosprawne oraz
popieranie poszanowania ich przyrodzonej
godności.
4
Dyskryminacja ze względu na
niepełnosprawność
Jakiekolwiek różnicowanie, wykluczanie lub
ograniczanie ze względu na niepełnosprawność,
którego celem lub skutkiem jest naruszenie lub
zniweczenie uznania, korzystania z lub wykonywania
wszelkich praw człowieka i podstawowych
wolności w dziedzinie polityki, gospodarki,
społecznej, kulturalnej, obywatelskiej lub
w jakiejkolwiek innej, na zasadzie równości
z innymi osobami. Obejmuje to wszelkie przejawy
dyskryminacji, w tym odmowę racjonalnego
usprawnienia.
5
Świadomość społeczna (Art.8)
ROZUMIENIE
NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI jako kwestii
PRAW CZŁOWIEKA
(według „Monitoring Konwencji o prawach osób
niepełnosprawnych”, ONZ, New York i Genewa, 2010,)
6
Od pacjenta do obywatela
• Model medyczny (podejście medyczne, rehabilitacyjne,
opiekuńcze, charytatywne - obiekt pomocy
charytatywnej, socjalnej, medycznej - pacjent)
• MODEL BIOPSYCHOSPOłECZNY
• Model społeczny (podejście ze względu na prawa
człowieka i odpowiedzialność społeczeństwa za
modyfikację środowiska – posiadacz praw, obywatel)
7
PODEJŚCIE
CHARYTATYWNE
PODEJŚCIE ZE
WZGLĘDU NA PRAWA
CZŁOWIEKA
Fakultatywne
Obligatoryjne
Pod kontrolą
Autonomiczne
Pozbawianie wpływu
Posiadanie wpływu
Zorientowane na dysfunkcje
obiektu
Zorientowane na bariery lub
brak ułatwień w środowisku
8
PODEJŚCIE
CHARYTATYWNE
PODEJŚCIE ZE
WZGLĘDU NA PRAWA
CZŁOWIEKA
Ograniczające aktywność
Ułatwiające aktywność
Upokarzające
Z poszanowaniem godności
Zależność
Niezależność
9
PODEJŚCIE
CHARYTATYWNE
PODEJŚCIE ZE
WZGLĘDU NA PRAWA
CZŁOWIEKA
Równość praw i szans
Dyskryminacja
Instytucjonalizacja usług
Usługi włączające
w środowisku lokalnym
Integracja
Segregacja
OD
PACJENTA
DO
OBYWATELA
10
Niepełnosprawność - pojęcie ewoluujące
Wynik interakcji między osobami z dysfunkcjami
a barierami środowiskowymi, w tym wynikającymi
z postaw ludzkich, które utrudniają tym osobom pełny
i skuteczny udział w życiu społeczeństwa, na zasadzie
równości z innymi osobami
Osoba
NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ
Bariery
Definicje niepełnosprawności w Konwencji ONZ wywodzą się z ICF.
11
Społeczna odpowiedzialność
„Na całym społeczeństwie spoczywa zbiorowa
odpowiedzialność za dokonanie modyfikacji
środowiska koniecznej dla pełnego
uczestniczenia ludzi niepełnosprawnych we
wszystkich dziedzinach życia społecznego”
(ICF, WHO, 2001).
12
Dostępność (Art.9)
• Dostępność jest warunkiem wstępnym uczestniczenia
w życiu społecznym i gospodarczym.
Oznacza, że osoby niepełnosprawne mają dostęp,
na równych prawach z innymi, do środowiska
fizycznego, transportu, technologii i systemów
informacyjno- komunikacyjnych oraz pozostałych
obiektów i usług.
Znaczenie włączania kwestii niepełnosprawności do
odpowiednich strategii zrównoważonego rozwoju,
jako ich integralnej części.
Universal design, racjonalne usprawnienia
13
Samodzielne życie osób
z niepełnosprawnością (Art.19)
• Zapewnienie prawa samodzielnego wyboru sposobu
życia i miejsca zamieszkania, w tym podjęcia decyzji
co do tego, gdzie i z kim będą mieszkać, bez
zobowiązywania do mieszkania w szczególnych
warunkach (prawo dokonywania takich samych
wyborów, na równi z innymi osobami)
dom rodzinny ze wsparciem asystenta, wspierane
mieszkalnictwo, mieszkania chronione
14
Usługi wsparcia (Art.19)
• Dostęp do szerokiego zakresu usług
świadczonych w domu, miejscu zamieszkania
i innych usług świadczonych w ramach
społeczności lokalnej, w szczególności dla osób
wymagających wysokiego poziomu wsparcia
Asystent osobisty
15
Artykuł 31
Statystyka i zbieranie danych
• Państwa Strony zobowiązują się zbierać odpowiednie
informacje, w tym dane statystyczne i wyniki badań,
które umożliwią im kształtowanie i realizowanie polityki
służącej wykonywaniu konwencji .
Gromadzenie danych z wielowymiarowego obszaru
niepełnosprawności jest warunkiem koniecznym
dobrego rządzenia.
• ICF, ICF-CY jako ramy standaryzacji
16
Wyzwania w szkolnictwie i edukacji
• Kształcenie specjalistów (w tym nauczycieli, lekarzy,
fizjoterapeutów, psychologów rehabilitacji,
ergoterapeutów, itp.)
• Rozszerzenie programów kształcenia o zagadnienia
społeczne, etyczne, znajomość urządzeń i technologii
wspomagających, zaprojektowanych dla osób
niepełnosprawnych, itp.
• Wprowadzenie na wszystkich kierunkach kształcenia
wiedzy o zasadach udostępniania osobom
niepełnosprawnym środowiska
• Edukacja włączająca
17
Obowiązki ogólne (Art.4)
Przy tworzeniu i wdrażaniu ustawodawstwa
i polityki celem wprowadzenia w życie niniejszej
konwencji, a także w toku podejmowania decyzji
w zakresie spraw związanych z osobami
niepełnosprawnymi, Państwa Strony będą ściśle
konsultować się z osobami niepełnosprawnymi,
a także angażować te osoby, w tym
niepełnosprawne dzieci, w te procesy, za
pośrednictwem reprezentujących je organizacji.
18