Ubostwo energetyczne - Instytut na rzecz Ekorozwoju

Ubóstwo energetyczne
Walka z ubóstwem
energetycznym jest nowym
priorytetem społecznym
Czas na przeciwdziałanie!
Europejski Komitet Ekonomiczno
Społeczny (EKES)
• EKES jest organem doradczym Unii Europejskiej. Założony w
1957 r., zapewnia fachowe doradztwo Komisji Europejskiej,
Radzie UE, Parlamentowi.
• 344 członków: pracodawcy, pracobiorcy , organizacje
społeczne
• Opinia w sprawie ubóstwa energetycznego w kontekście
liberalizacji i kryzysu gospodarczego. Przyjęta przez EKES 14–
15 lipca 2010
• opinia rozpoznawcza - sprawozdawca generalny: Sergio
Santillán Cabeza
Jak określić ubóstwo energetyczne
Ubóstwo energetyczne dotyczy nie tylko sektora energii, ale
ma wpływ na inne sektory, takie jak ochrona zdrowia,
konsumpcja i budownictwo mieszkaniowe.
Ubóstwo energetyczne to sytuacja, w której występuje
problem lub niemożność utrzymania odpowiedniej
temperatury gospodarstwa domowego bądź korzystania z
innych niezbędnych usług energetycznych po rozsądnych
cenach.
Odpowiednia temperatura?
Definicja Światowej Organizacji Zdrowia, według której za
komfortową można uznać temperaturę 21ºC w pokoju
dziennym i 18ºC w pozostałych pokojach
Czynniki decydujące o ubóstwie
energetycznym
• Dochody
• Cena energii
• Zapotrzebowanie na energię:
rodzaj energii, charakter (stan) budynku,
kto mieszka, styl życia,
klimat….)
Wielka Brytania – 2009r.
• 21% ogółu gospodarstw domowych = 5.5 miliona uznano za
ubogie energetycznie, w tym 4.5 mln w stopniu wyższym –
zagrożonych (zależnie od struktury mieszkańców). W Anglii do tej
kategorii zaliczono 70 gospodarstw
• 2006 – 6.5 mln w tym 5.0 zagrożonych
• W 2003 - 2004 – 2 mln status ubóstwa; 1.5 zagrożonych
• Różnice metodologiczne pomiędzy Anglią, Szkocją, Walią, Irlandią
Płn – rożne instytucje dostarczają danych
• Różne wyniki badań: np. w liczbie zalegających z opłatami
rachunków w UK (od 0% do 5%)
Annual Report on fuel poverty Statistics - 2011
UK - przeciwdziałanie
• Uruchomienie programów rządowych (strategicznych i
pomocowych)– 2001
• Monitorowanie problemu: Annual Report on fuel poverty
Statistics np.:2010, 20011; podręczniki metodologiczne
• Działania regionalne i lokalne – władze samorządowe i
organizacje społeczne: współpraca instytucji, szkolenia
pracowników, identyfikacja potrzeb, zasiłki, porady
• Przedsiębiorstwa energetyczne
• Utworzenie Centrum Badań Ubóstwa Energetycznego;
działalność
Belgia; Francja, Hiszpania - 2005
• Belgia 14.5% = 650.000 gospodarstw określiło się jako
niemogące ogrzać domostw
• Francja 6.2% = 1.59 mln gospodarstw
• Hiszpania 9% = 1.36 mln /50% nie ma systemu ogrzewania
• Polska 40,3% gospodarstw domowych (inne metodologia badań)
UE - rozpoznaje problem (?)
• Grupa robocza Europejskiego Partnerstwa na rzecz Energii i
Środowiska – EPEE wydaje raport Good practices experienced
in Belgium, Spain, France, Italy and United Kingdom to tackle
fuel poverty:
• ceny energii (np. poprzez wprowadzanie taryf socjalnych);
• jakość budynków (np. poprzez poprawę efektywności
energetycznej budownictwa socjalnego i prywatnego);
• niski poziom dochodów (np. poprzez udzielanie wsparcia
finansowego).
• środki korygujące łagodzące skutki ubóstwa energetycznego
np. zakaz odłączania energii w krytycznych momentach
rodzinom znajdującym się w trudnym położeniu
UE – 50 milionów osób dotkniętych ubóstwem
energetycznym
• niemożność utrzymania odpowiedniej temperatury pomieszczenia
mieszkalnego (21% w UE-27, Eurostat),
• odsetek ludności, który zalega ze spłatą rachunków (7% w UE-27 w
2007 r.)
• liczba lokali mieszkalnych, w których występują przecieki, pęknięcia
lub inne usterki wpływające na stan budynku (18% w UE-25 w 2007 r.,
badanie UE-SILC 2007 r.)
Kogo dotyka ubóstwo energetyczne
• Osoby powyżej 65 lat,
• Osoby samotnie wychowujące dzieci,
• Osoby bezrobotne lub pobierające zasiłki społeczne.
• Osoby mieszkujące w budynkach o nieodpowiedniej izolacji
termicznej (przeważnie o niskich dochodach)
• dziesięć z 27 państw członkowskich oferuje odbiorcom
znajdującym się w trudnej sytuacji taryfy socjalne, a jedynie w
ośmiu państwach członkowskich termin „odbiorca wrażliwy”
jest powszechnie stosowany
Opinia EKES – kryzys
• Kryzys gospodarczy przekłada się na 23 mln bezrobotnych
• Europejski plan naprawy gospodarczej przyjęty pod koniec
2008 r. nie przyniósł spodziewanych rezultatów.
• Środki ekonomiczne, podejmowane celu obniżenia wysokiego
poziomu zadłużenia i deficytu publicznego wpływają na poziom
świadczeń społecznych (np. emerytur i zasiłków dla
bezrobotnych) i na usługi publiczne
• wysoki poziom koncentracji podaży na rynku hurtowym gazu
(w 10 państwach członkowskich trzech głównych dostawców
kontroluje ok 90% rynku gazu), na rynku energii elektrycznej (w
tym wypadku w 14 państwach członkowskich trzej główni
dostawcy mają ponad 80% udział w rynku)
Opinia EKES cd. rynek energetyczny
• Utworzenie prawdziwego rynku energii opartego na współpracy
między państwami. (III pakiet energetyczny)
• Tak- dla liberalizacji jeśli sprzyja decentralizacji i zróżnicowaniu
źródeł energii
• Liberalizacja rynku energetyki powinna być środkiem do
obniżenie cen i zagwarantowania dostaw, poprawy jakości
usług, rozszerzenia oferty i jej przystosowania do potrzeb
konsumentów ogólnie, a zwłaszcza do potrzeb odbiorców
znajdujących się w trudnej sytuacji
EKES: Działania na skalę europejską w zakresie
ubóstwa energetycznego
• Zwalczanie ubóstwa energetycznego jest nowym priorytetem
społecznym
• Każde państwo członkowskie działające w zakresie ustanowionych
ram kompetencyjnych (krajowych, regionalnych lub lokalnych) jest
odpowiedzialne za rozwiązanie problemu ubóstwa energetycznego.
• Unia Europejska stanowi prawo i posiada kompetencje w zakresie
polityki energetycznej, ma wpływ – bezpośredni lub pośredni – na
kwestię ubóstwa energetycznego w państwach członkowskich.
• EKES potwierdza potrzebę uznania gwarancji świadczenia usługi
publicznej, ochrony grup społecznych znajdujących się w trudnej
sytuacji ekonomicznej i zagrożonych ubóstwem energetycznym, na
przykład poprzez zakaz odłączania od sieci w krytycznych
momentach,
• Potrzeba spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej oraz
rozsądnych i przejrzystych cen, które można by porównywać
między różnymi dostawcami
Opinia EKES decentralizacja rynku
EKES podkreśla korzyści, jakie może przynieść odbiorcom
znajdującym się w najtrudniejszym położeniu,
zdecentralizowane wytwarzanie energii, które:
 dzięki instalacji mniejszych jednostek pozwala na wytwarzanie
energii bliżej ośrodków jej zużycia w wioskach i miastach,
zmniejszając przy tym straty związane z transportem
 wspiera produkcję energii ze źródeł odnawialnych;
 sprzyja rozwojowi technologicznemu;
 oferuje możliwość tworzenia miejsc pracy i uzupełnia
scentralizowane wytwarzanie energii.
Rekomendacje EKES
• Przyjęcie wspólnej i ogólnej definicji ubóstwa energetycznego
• Harmonizacja istniejących danych statystycznych
• Przyjęcie przez Eurostat i urzędy statystyczne państw
członkowskich jednolite metodologie statystyczne
• Wskazane byłoby utworzenie Europejskiego Centrum
Monitorowania Ubóstwa Energetycznego
• Przy opracowywaniu propozycji w zakresie polityki
energetycznej uwzględniać kwestię ubóstwa energetycznego.
• Wdrażanie
środków
poprawiających
charakterystykę
energetyczną budynków prywatnych i lokali mieszkalnych,
• Państwa członkowskie powinny – w miarę możliwości –
rozważyć wprowadzenie środków wsparcia w/w zakresie.
• Zdecentralizowana produkcja energii może przyczynić się w
określonych przypadkach do realizacji celów ograniczających
skalę ubóstwa energetycznego
Dziękuje za uwagę
Krzysztof Kamieniecki
Instytut na rzecz Ekorozwoju
Warszawa 29.09.2-11