Program wykładów

Przedmiot: Ekologiczne podstawy hodowli lasu
Prowadzący: prof. dr hab. Bogdan Brzeziecki, Katedra Hodowli Lasu, p.57
Program wykładów (10h, 5 x 2 godz.):
1. Pojęcie i zakres ekologicznych podstaw hodowli lasu. Pojęcie, istota, budowa i podział lasów. Las
jako system ekologiczny. Pojęcie biocenozy, środowiska i ekosystemu leśnego. Geograficznoklimatyczne typy lasów. Piętra wysokościowo-klimatyczne (pionowe rozmieszczenie lasów). Granice
lasu. Las jako przedmiot zainteresowania człowieka, funkcje lasów. Las pierwotny, las naturalny i las
zagospodarowany. Lasy gospodarcze i lasy ochronne (1h).
2. Drzewa jako główne składniki biocenozy lasu. Specyfika drzew jako określonej formy życiowej
roślin. Korona, pień i system korzeniowy jako główne elementy budowy drzewa. Występowanie
(poziome i pionowe) oraz wymagania klimatyczne gatunków drzew. Wymagania glebowe (zawartość
składników odżywczych, kwasowość, skład mechaniczny, wilgotność) .Właściwości biologiczne
(cechy reprodukcyjne; wzrost i produkcyjność; pokrój, jakość). Rola hodowlana drzew (znaczenie
gospodarcze) (2h).
3. Strategie życia drzew. Definicja strategii życiowej drzewa. Gatunki pionierskie i klimaksowe.
Teoretyczne założenia modelu Grime’a. Pojęcie stresu, zaburzenia i konkurencji. Strategia ruderalna,
strategia tolerowania stresu oraz strategia konkurencyjna i ich charakterystyka. Strategie mieszane.
Reguła „coś za coś”. Przynależność gatunków drzew do poszczególnych typów strategii. Znaczenie
hodowlano-leśne (1h).
4. Drzewostan jako podstawowa jednostka przestrzennego zróżnicowania lasów i obiekt działań
hodowlanych. Definicje drzewostanu, wielkość i kształt, elementy zróżnicowania przestrzennego.
Charakterystyczne cechy i odrębności drzewostanów. Budowa pionowa, skład gatunkowy, stopień i
forma zmieszania, pochodzenie, wiek, fazy rozwojowe, rodzaje i stopnie zwarcia, zagęszczenie,
wzorzec przestrzenny (2h).
5. Struktura drzewostanu i jej znaczenie ekologiczno-hodowlane. Definicja hodowlana struktury
drzewostanu (klasyczna i współczesna). Zróżnicowanie gatunkowe, wymiarowe i przestrzenne jako
główne składowe struktury drzewostanu. Wskaźniki ilościowe i ich zastosowanie do oceny zabiegów
hodowlanych. Ekologiczna definicja struktury lasu. Zróżnicowanie strukturalne lasów naturalnych i
zagospodarowanych – analiza porównawcza (1h).
6. Proces lasotwórczy (sylwigeneza) i jego główne formy. Fazy rozwojowe drzewostanów naturalnych
i drzewostanów zagospodarowanych. Procesy zachodzące w rozwoju drzewostanów
zagospodarowanych sposobem zrębowym. Proces wzrostu i zmiany liczby drzew. Proces
różnicowania i jego efekty (klasyfikacja drzew i struktura biosocjalna drzewostanu). Proces
oczyszczania się drzew z gałęzi. Kształtowanie się jakości drzew i drzewostanów. Budowa i dynamika
lasu o strukturze przerębowej (2h).
7. Procesy sukcesyjne w lasach zagospodarowanych. Teoria sukcesji roślinności (ujęcie klasyczne i
współczesne modele). Zjawiska sukcesyjne w lasach zagospodarowanych: przykłady, możliwości,
ograniczenia, uwarunkowania. Wieloletnia dynamika lasów naturalnych – konsekwencje hodowlane
(1h).
Literatura podstawowa:
Szymański S. 2001. Ekologiczne podstawy hodowli lasu. Poradnik leśniczego. PWRiL. Warszawa
(bez części III). Włoczewski T. 1968. Ogólna hodowla lasu. PWRiL. Warszawa (bez cz. IV).
Jaworski A. 1995. Charakterystyka hodowlana drzew leśnych. Gutenberg. Kraków. Murat. E. 1999.
Poradnik hodowcy lasu. Wydawnictwo Świat. Warszawa. Rozdz. I-III. Puchalski T. 2000. Rębnie w
gospodarstwie leśnym. Poradnik leśniczego. PWRiL. Warszawa. Rozdz. II-IV.