Pszenica jara
Transkrypt
Pszenica jara
Pszenica jara Uwagi ogólne Doświadczenia porejestrowe z pszenicą jarą w woj. warmińsko-mazurskim były założone w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. W bieżącym roku zostały do opracowania dodane doświadczenia z sąsiedniego województwa podlaskiego w celu poszerzenia informacji o badanych odmianach. W 2012 roku w krajowym rejestrze znajdowało się 21 odmian pszenicy jarej (1 elitarna, 17 jakościowych, 2 chlebowe, 1 pastewna). W województwie warmińsko-mazurskim w badaniach uczestniczyło 13 odmian (1 elitarna, 9 jakościowych, 2 chlebowe, 1 pastewna) wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR. W 2012 roku na Listę Zalecanych Odmian (LZO) z pszenicę jarą wpisano odmiany Hewillę, Kandelę oraz Ostkę Smolicką a wycofano Parabolę. Listę aktualnie tworzą: Bombona, Tybalt, Katoda, Łagwa, Hewilla, Kandela, Ostka Smolicka, Zadra, Trappe. Doświadczenia prowadzono w dwóch powtórzeniach z dwoma czynnikami, gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki. Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej odmian w warunkach regionu północnego oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę. Doboru środków ochrony roślin do wykonywanych zabiegów dokonali prowadzący doświadczenia zgodnie z zaleceniami IOR-u. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano szkodniki. Wyniki doświadczeń Średnie wyniki plonowania pszenicy jarej w 2012 roku na przeciętnym poziomie agrotechniki (a1) różniły się w punktach prowadzących doświadczenia i wyniosły 76,1 dt/ha w Rychlikach oraz 66,9 we Wrócikowie i 66,3 dt/ha w Krzyżewie. Na poziomie intensywnym (a 2) średni plon ziarna we Wrócikowie był niższy niż w Rychlikach i wynosił 76,7 dt/ha natomiast w Rychlikach i Krzyżewie na podobnym poziomie tzn. 84,5 i 83,4 dt/ha. Efektywność zastosowania agrotechniki na poziomie a2 okazała się najwyższa w Krzyżewie 17,1 dt/ha, w Rychlikach 11,4 dt/ha, a we Wrócikowie 9,8 dt/ha (tabela 3). W ostatnim trzyleciu powyżej wzorca na poziomie a1 plonowały odmiany Tybalt, Łagwa oraz Kandela. W ostatnim trzyleciu na poziomie intensywnym (a 2) nieco powyżej wzorca plonowały Katoda i Ostka Smolicka. W ostatnim roku, z odmian uczestniczących w badaniach, na poziomie a1 powyżej wzorca plonowały Ostka Smolicka, Arabella oraz uczestniczące pierwszy rok w badaniach Izera i KWS Torridon, które wykazały się również wysokim plonowaniem na poziomie intensywnym (a2) tabela 5. Porażenie odmian przez choroby analizowano tylko na przeciętnym poziomie agrotechniki (tabela 6). Zwiększoną podatnością na najczęściej występujące w tym gatunku choroby charakteryzowały się odmiany Hewilla, Ostka Smolicka i Radocha. Natomiast Tybalt, Kandela oraz Arabella cechowały się wyższą odpornością na większość chorób. W omawianym roku wystąpiło znaczne porażenie fuzariozą kłosów. Silniejszą reakcję na tego patogena zaobserwowano u odmian Hewilla i Radocha, natomiast znaczną odpornością wyróżniły się Łagwa, Bombona, Arabella oraz Izera. Rdza żółta wystąpiła tylko w jednej miejscowości, zwiększoną podatność na tę chorobę zaobserwowano u Bombony, Katody i Radochy. Warunki atmosferyczne w 2012 roku sprzyjały także rozwojowi innych chorób grzybowych. Największe porażenie roślin mączniakiem zaobserwowano u odmian: Hewilla, Zadra, Radocha i Ostka Smolicka. Septorioza liści wystąpiła w większym nasileniu na roślinach u Hewilli i Zadry. Natomiast większą odpornością na tę chorobę wykazała się Radocha i Izera. Na rdzę brunatną najbardziej podatna w minionym sezonie była odmiana Bombona, Katoda, Ostka Smolicka oraz Zadra. W 2012 roku wystąpiło nieznaczne porażenie septoriozą plew oraz brunatną plamistością liści. Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem nie zaobserwowano we Wrócikowie, wystąpiło natomiast w Rychlikach i Krzyżewie. Skłonność do wylegania na poziomie a 1 wykazały odmiany Bombona i Radocha, natomiast na poziomie a2 Kandela, Katoda i Zadra (tabela 7). Średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku 2012 była na zbliżonym poziomie jak w latach ubiegłych. Na poziomie przeciętnym wyniosła średnio 37,6 g we Wrócikowie 39,5 g w Rychlikach i 41,4 g w Krzyżewie. Z kolei na poziomie a2 we Wrócikowie i Rychlikach wyniosła 39,0 i 39,4 g natomiast w Krzyżewie wyniosła 44,2 g (tabela 3). Najgrubszym ziarnem z odmian uczestniczących w badaniach wyróżniły się na poziomie a1 Hewilla, Radocha i Łagwa, natomiast na poziomie intensywnym (a2) Hewilla i Łagwa. Niskimi wartościami MTZ charakteryzowało się ziarno odmian Zadra,Trappe i KWS Torridon (tabela 7). Tabela 1. Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: 2012 Lp. Odmiana Kod kraju pochodzenia Rok wpisania do Krajowego Rejestru Odmian w Polsce* Rok wpisania do LZO Hodowca (jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy przedstawiciel) odmiany elitarne (grupa E) 1. Bombona PL 2005 2007 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan odmiany jakościowe (grupa A) 2. Tybalt NL 2005 2007 Irena Szyld ,ul. Celtycka 41a; PL 62-800 Kalisz 3. Hewilla PL 2006 2012 Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL- 30-002 Kraków 4. Katoda PL 2008 2010 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 5. Łagwa PL 2009 2011 Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL- 30-002 Kraków 6. Kandela PL 2010 2012 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 7. Ostka Smolicka * PL 2010 2012 Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146 ; PL- 63-770 Kobylin 8. Arabella PL 2011 DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan 9. Izera PL 2012 Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL- 30-002 Kraków DE 2012 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL-57-150 Prusy 10. KWS Torridon odmiany chlebowe (grupa B) 11. Zadra * PL 2005 2007 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce 12. Trappe DE 2008 2010 KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL-57-150 Prusy odmiany pastewne (grupa C) 13. Radocha PL 2011 Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR, ul. Główna 20; PL- 99-307 Strzelce * - według "Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce" Tabela 2. Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2012 SDOO Wrócikowo ZDOO Rychliki SDOO Krzyżewo pow. Olsztyn pow. Elbląg woj. podlaskie pszenny dobry pszenny dobry pszenny dobry Klasa bonitacji gleby III b III b III b pH gleby w KCl 7,01 4,93 6,3 Przedplon bobik groch siewny groch pastewny Data siewu 12.04.12 28.03.12 28.03.12 450 450 450 19.08.12 23.08.12 22.08.12 80 120 30 50 100 140 80 100 50 90 60 90 Basfoliar 36 Extra (9 l); Basfoliar 36 Extra (10 l) Basfoliar 36 Extra (2 x 10 l) Plonvit Z (1,5 l); Basfoliar Miejscowość Kompleks rolniczej przydatności gleby Obsada nasion (szt./m2) Data zbioru Nawożenie mineralne N na poziomie a1 (kg/ha) N na poziomie a2 (kg/ha) P2O5 (kg/ha) K2O (kg/ha) Nawożenie dolistne preparatami wieloskładnikowymi na poziomie a2 (nazwa, dawka/ha) Środki ochrony roślin Zaprawa nasienna (nazwa) Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Funaben Plus 02 WS Herbicyd (nazwa, dawka/ha) Mustang 306 SE (0,6 l) Granstar 75 WG (25 g ) Sekator 125 OD ( 0,15 l) Insektycyd (nazwa, dawka/ha) Fastac 100 EC (0,12 l) Patriot 100 EC (62,5 ml) Sumi-Alpha 050 EC (0,25 l) tylko na poziomie a2 Fungicyd - pierwszy zabieg (nazwa, dawka/ha) Prosaro 250 EC (0,8 l) Juwel TT 483 SE (1,2 l) Input 460 EC (1 l) Fungicyd - drugi zabieg (nazwa, dawka/ha) Soligor 425 EC (0,8 l) Sokół 460 EC (0,6l) Artea 330 EC (0,5 l) Regulator wzrostu (nazwa, dawka/ha) Cerone 480 SL (0,75 l) Cerone 480 SL (0,75l) Cerone 480 SL (0,75l) Tabela 3. Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2012 Lp. Wrócikowo Wyszczególnienie Rychliki Krzyżewo a1 a2 a1 a2 a1 a2 1. Termin kłoszenia (data) 14.06. 15.06. 10.06. 12.06. 19.06. 21.06. 2. Termin dojrzałości woskowej (data) 02.08. 04.08. 01.08. 06.08. 29.07. 31.07. 3. Wysokość roślin (cm) 96 92 87 85 100 96 4. Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9°) 9 9 8,7 8,8 8,6 8,9 5. Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9°) 9 9 8,6 8,6 7,0 8,1 6. Porażenie przez choroby (skala 9°): -mączniak prawdziwy 7,8 8,9 7,8 8,5 8,4 8,7 -rdza brunatna 7,1 8,2 7,8 8,7 6,4 7,9 9 9 9 9 6,6 8,3 -septorioza liści 6,3 7,8 7,5 8,8 6,3 7,6 -septorioza plew 9 9 8,8 8,9 6,9 8,0 -fuzarioza kłosów 7,1 7,9 7,5 8,2 6,0 7,5 -brunatna plamistość liści (DTR) 8,8 8,7 8,1 8,9 6,6 8,2 7. Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g) 37,6 39,0 39,5 39,4 41,4 44,2 8. Wilgotność ziarna podczas zbioru (%) 13,5 14,6 13,6 13,5 12,8 14,0 9. Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha) 66,9 76,7 76,1 84,5 66,3 83,4 -rdza żółta Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian a1 – przeciętny poziom agrotechniki; a2 – wysoki poziom agrotechniki Skala 9°: 9 – oznacza stan najkorzystniejszy; 1 – oznacza stan najmniej korzystny Tabela 4. Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2012 przy wilgotności ziarna 14% Odmiana Lp. Wzorzec (dt/ha) Poziom a1 Wrócikowo Rychliki 68,6 79,2 Poziom a2 Wrócikowo Rychliki 77,7 89,2 Krzyżewo 71,5 Krzyżewo 86,9 odmiany elitarne (grupa E) 1. Bombona 88 93 88 93 98 96 odmiany jakościowe (grupa A) 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. w Tybalt Hewilla w Katoda Łagwa Kandela 97 100 94 100 105 91 98 101 96 99 101 91 99 94 89 99 91 99 94 95 99 91 93 97 104 100 94 103 98 100 Ostka Smolicka * 110 101 96 110 95 94 Arabella Izera KWS Torridonw 104 101 102 104 101 98 108 104 95 110 99 100 107 104 110 106 105 111 93 96 83 100 92 97 91 74 100 odmiany chlebowe (grupa B) 11. Zadra * 12. Trappe w 96 96 90 102 86 94 odmiany pastewne (grupa C) 13. Radocha 89 73 85 w - odmiany wzorcowe w 2012 roku * - ostka Tabela 5. Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2012, 2011, 2010 przy wilgotności ziarna 14% Odmiana Lp. Liczba lat badań Wzorzec (dt/ha) 1. Bombona 3 a1 20102012 2012 2011 73,1 65,2 65,4 69,1 67,9 odmiany elitarne (grupa E) 90 102 2010 a2 20112012 96 96 96 2012 2011 2010 20112012 20102012 84,6 76,9 77,8 80,7 79,8 96 105 96 100 98 98 97 96 94 100 100 101 103 107 102 100 105 99 100 105 106 - 101 104 102 100 99 99 - 100 98 100 96 100 102 104 - 100 100 101 97 100 101 - 89 98 94 99 97 97 90 98 92 97 odmiany jakościowe (grupa A) 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Tybalt w Hewilla w Katoda Łagwa Kandela Ostka Smolicka * Arabella Izera KWS Torridon w 3 3 3 3 3 3 2 1 1 98 97 94 96 99 102 102 102 107 105 97 101 107 101 93 105 - 106 102 105 105 106 98 - 101 97 97 101 100 98 104 - 103 99 100 103 102 98 - odmiany chlebowe (grupa B) 11. Zadra * .. Trappe w 12. . 3 3 90 98 92 102 13. Radocha 2 82 107 - 94 - 88 101 - 93 - 3 2 2 5 7 3 2 2 5 7 Liczba doświadczeń w 100 92 91 100 94 97 odmiany pastewne (grupa C) - odmiany wchodzące w skład wzorca 2012; wzorzec 2011 i 2010- Tybalt, Hewilla, Parabola, Trappe * - ostka Tabela 6. Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2012, 2010 - 2012 Odmiana Lp. Liczba lat badań Wzorzec (skala 9º) 1. Bombona 3 Mączniak Rdza brunatna 2012 20112012 2012 8,0 8,0 7,5 -0,1 0,1 -1,8 20102012 Septorioza liści 2012 Septorioza plew 20102012 0,0 -0,2 Rdza żółta Brunatna plam. liści (DTR) 20102012 2012 20102012 2012 20102012 2012 20112012 7,7 6,5 6,7 6,8 8,0 7,8 7,7 0,3 0,1 0,9 0,3 -0,8 -0,3 0,2 0,0 2012 7,7 6,7 7,0 7,7 odmiany elitarne (grupa E) -1,2 Fuzarioza kłosów odmiany jakościowe (grupa A) 2. Tybalt w w 3 1,0 1,0 0,3 0,8 0,0 0,2 0,4 0,4 -0,1 0,0 0,3 0,3 -0,1 0,1 3 -1,0 -0,7 -0,2 -0,4 -0,7 -0,5 0,1 0,0 -0,5 -0,3 -0,3 0,0 0,0 0,0 3. Hewilla 4. Katoda 3 -0,1 0,0 -1,3 -0,5 0,8 0,5 0,3 -0,2 0,4 0,3 -0,8 0,0 0,4 0,1 5. Łagwa 3 0,2 0,5 -0,5 -0,2 0,3 0,2 0,3 0,1 0,9 1,0 0,3 0,3 -0,5 0,0 6. Kandela 3 1,0 0,8 0,0 0,2 0,5 0,3 0,3 0,3 0,4 0,8 0,3 0,2 -0,1 0,1 7. Ostka Smolicka * 3 -0,6 -0,5 -0,8 -0,4 0,0 -0,2 0,6 0,7 1,0 0,7 -0,3 -0,8 0,0 0,0 8. Arabella 2 1,0 0,8 -0,2 - 0,0 - 0,1 - 0,9 - 0,3 - 0,4 0,1 9. Izera 1 0,2 - 0,2 - 0,7 - 0,3 - 1,0 - 0,3 - 0,0 - 10. KWS Torridon w 1 0,2 - 0,0 - 0,2 - -0,2 - 0,0 - -0,3 - 0,0 - odmiany chlebowe (grupa B) 11. Zadra * 3 -0,8 -0,4 -0,7 -0,7 -0,3 -0,3 0,6 0,0 0,5 0,5 -0,3 -0,3 -0,1 -0,1 12. Trappe w 3 -0,3 -0,2 -0,2 0,0 0,5 0,2 0,3 0,1 0,5 0,8 0,3 -0,3 0,0 0,2 odmiany pastewne (grupa C) 13. Radocha Liczba doświadczeń 2 -0,6 -0,7 -0,2 - 0,7 - -0,2 - -0,3 - -0,8 - -0,1 - 3 5 3 7 3 7 2 3 3 5 1 3 3 4 Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko, wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą w - odmiany wchodzące w skład wzorca 2012; wzorzec 2011 i 2010 - Tybalt, Hewilla, Parabola, Trappe * - ostka Tabela 7. Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2012, 2010 - 2012 Lp. Odmiana Liczba lat badań Wyleganie (skala 9º) w fazie przed zbiorem doj.mlecznej 201120112012 2012 2012 2012 Wysokość roślin (cm) Masa 1000 ziaren (g) 2012 2010-2012 2012 20102012 90 96 39,2 39,1 11 10 -1,8 -1,4 0,8 Poziom agrotechniki a1 Wzorzec (skala 9º) 8,9 8,6 8,0 8,0 odmiany elitarne (grupa E) 1. Bombona 3 0,1 -0,1 -0,8 0,1 odmiany jakościowe (grupa A) 2. Tybalt w w 3 0,1 0,4 0,0 0,2 -4 -7 2,3 3. Hewilla 3 -0,4 -0,6 -0,3 -0,8 7 8 3,4 1,6 4. Katoda 3 -0,4 -1,1 -0,3 -0,1 7 8 0,5 -0,1 5. Łagwa 3 0,1 0,4 0,3 0,4 4 4 2,2 2,8 6. Kandela 3 -0,9 -0,8 0,3 -0,3 3 4 -1,1 0,0 7. Ostka Smolicka * 3 -0,4 -0,6 -0,3 -0,3 8 5 1,4 -0,8 8. Arabella 2 -0,1 -0,2 0,3 0,0 4 - -0,2 - 9. Izera 1 -1,1 - 0,3 - 9 - 1,7 - 1 0,1 - -0,3 - -4 - -2,3 - 10. KWS Torridon w odmiany chlebowe (grupa B) 11. Zadra * 3 -0,1 -0,9 -0,3 -0,8 7 9 -3,7 -2,8 12. Trappe w 3 0,1 0,3 0,3 0,6 1 -1 -3,4 -5,6 odmiany pastewne (grupa C) 13. Radocha 2 Liczba doświadczeń 0,1 -0,3 -0,8 -0,5 1 - 6,0 - 2 3 2 6 3 7 3 7 87 86 40,7 40,5 9 8 0,4 -0,6 Poziom agrotechniki a2 Wzorzec (skala 9º) 9 8,6 8,4 8,5 odmiany elitarne (grupa E) 1. Bombona 3 0,0 0,3 0,1 0,2 odmiany jakościowe (grupa A) 2. Tybalt w w 3 0,0 0,0 0,1 0,1 -4 -5 2,0 0,4 3. Hewilla 3 0,0 -0,3 -0,2 -0,5 8 7 4,0 2,6 4. Katoda 3 -0,3 -0,1 -0,4 0,0 8 7 1,4 0,5 5. Łagwa 3 0,0 0,3 0,1 0,3 4 5 3,9 2,5 6. Kandela 3 -1,0 -0,5 -0,7 -0,5 4 5 -1,9 -1,2 7. Ostka Smolicka * 3 -0,3 -0,4 -0,2 -0,1 6 5 2,0 -0,1 8. Arabella 2 0,0 0,0 0,6 0,4 3 - -2,2 - 9. Izera 1 -0,8 - -0,2 - 7 - 0,2 - 1 0,0 - 0,1 - -4 - -2,8 - 10. KWS Torridon w odmiany chlebowe (grupa B) 11. Zadra * 3 0,0 -0,3 -0,4 -0,2 7 4 -4,2 -5,2 12. Trappe w 3 0,0 0,3 0,1 0,2 0 0 -3,2 -6,1 odmiany pastewne (grupa C) 13. Radocha Liczba doświadczeń w 2 0,0 -0,3 -0,2 -0,1 -1 - 1,9 - 2 3 2 6 3 7 3 7 - odmiany wchodzące w skład wzorca 2012; wzorzec 2011 i 2010 - Tybalt, Hewilla, Parabola, Trappe * - ostka