Pszenica jara

Pszenica jara
Uwagi ogólne
Doświadczenia porejestrowe z pszenicą jarą w woj. warmińsko-mazurskim były założone
w stacjach doświadczalnych we Wrócikowie i Rychlikach. Już od trzech lat do opracowania dodane
są doświadczenia z sąsiedniego województwa podlaskiego w celu poszerzenia informacji o badanych
odmianach.
W 2014 roku w Krajowym rejestrze znajdowało się 21 odmian pszenicy jarej (1 elitarna, 16
jakościowych, 3 chlebowe, 1 pastewna). W województwie warmińsko-mazurskim w badaniach
uczestniczyło 11 odmian (1 elitarna, 9 jakościowych i 1 pastewna) wybranych przez Wojewódzki
Zespół PDOiR. W 2014 roku na Listę Zalecanych Odmian (LZO) z pszenicą jarą wpisano odmiany
Izera i KWS Torridon, a wycofano Katodę, Hewillę oraz Trappe. Listę aktualnie tworzą: Bombona,
Tybalt, Łagwa, Kandela, Ostka Smolicka, Arabella, Izera, KWS Torridon.
Doświadczenia prowadzono w dwóch powtórzeniach z dwoma czynnikami, gdzie pierwszym
czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki. Celem tych badań było sprawdzenie
wartości gospodarczej odmian w warunkach regionu północnego oraz określenie ich reakcji na
zróżnicowaną agrotechnikę. Doboru środków ochrony roślin do wykonywanych zabiegów dokonali
prowadzący doświadczenia zgodnie z zaleceniami IOR-u. Preparaty te były zarejestrowane w Polsce
i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach agrotechnicznych
w uzasadnionych przypadkach zwalczano szkodniki.
Wyniki doświadczeń
Średnie wyniki plonowania pszenicy jarej w 2014 roku na przeciętnym poziomie agrotechniki
(a1) różniły się w punktach prowadzących doświadczenia i wyniosły 87,4 dt/ha w Rychlikach, we
Wrócikowie 82,2 dt/ha natomiast w Krzyżewie 72,2 dt/ha. Na poziomie intensywnym (a2) średni
plon ziarna w poszczególnych stacjach był zbliżony i wynosił w Rychlikach 95,0 dt/ha, w Krzyżewie
91,4 dt/ha, a we Wrócikowie 92,5 dt/ha. Efektywność zastosowania agrotechniki na poziomie
a2 wynosiła w Krzyżewie 19,2 dt/ha, we Wrócikowie 10,3 dt/ha, natomiast w Rychlikach 7,6 dt/ha
(tabela 3).
W ostatnim trzyleciu na poziomie i nieco powyżej wzorca zarówno na a1 jak i a2 plonowały
odmiany Tybalt i KWS Torridon. W ostatnim roku, z odmian uczestniczących w badaniach, na
poziomie a1 powyżej wzorca plonowała Struna oraz uczestnicząca pierwszy rok w badaniach
Harenda. Podobny rezultat uzyskały te odmiany na poziomie a2 (tabela 5).
1
Porażenie odmian przez choroby analizowano tylko na przeciętnym poziomie agrotechniki
(tabela 6). Zwiększoną podatnością na najczęściej występujące w tym gatunku choroby
charakteryzowały się odmiany Ostka Smolicka, Bombona, Łagwa i Izera. W omawianym roku,
w jednej ze stacji, wystąpiło znaczne porażenie rdzą żółtą. Silniejszą reakcję na tego patogena
zaobserwowano u odmian Bombona, Ostka Smolicka, Izera, Mandaryna oraz Struna natomiast
znaczną odpornością wyróżniły się Kandela i Harenda. Warunki atmosferyczne w 2014 roku
sprzyjały także rozwojowi innych chorób grzybowych. Największe porażenie roślin mączniakiem
zaobserwowano u odmian: Bombona i KWS Torridon. Septorioza liści wystąpiła w większym
nasileniu na roślinach u Łagwy, Bombony, Ostki Smolickiej i Izery. Natomiast większą odpornością
na tę chorobę wykazała się Kandela. Na rdzę brunatną najbardziej podatne w minionym sezonie były
odmiany Bombona, Łagwa i Arabella. W 2014 roku wystąpiło również porażenie septoriozą plew
oraz brunatną plamistością liści ( DTR). Na septoriozę plew słabszą odporność wykazały Bombona,
Łagwa i Izera natomiast na DTR Łagwa, Ostka Smolicka i Izera.
Wylegania w fazie dojrzałości mlecznej i przed zbiorem wystąpiło tylko w Rychlikach.
Skłonność do wylegania na poziomie a1 wykazały odmiany Ostka Smolicka, Kandela i Struna,
natomiast na poziomie a2 tylko Struna (tabela 7).
Średnia masa tysiąca ziaren (MTZ) w roku 2014 była wyższa niż w roku ubiegłym. Na
poziomie przeciętnym wyniosła średnio 45,2 g we Wrócikowie, 43,0 g w Rychlikach i 41,5 g
w Krzyżewie. Z kolei na poziomie a2 we Wrócikowie i Krzyżewie wyniosła 47,1 i 47,7 g natomiast
w Rychlikach 43,0 g (tabela 3). Najgrubszym ziarnem z odmian uczestniczących w badaniach
cechowały się na poziomie a1 Łagwa i Tybalt, a na poziomie intensywnym (a2) Tybalt, Łagwa
i Ostka Smolicka. Niską MTZ charakteryzowała się odmiana Mandaryna (tabela 7).
2
Tabela 1.
Pszenica jara. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014
Lp.
Odmiana
Kod kraju
pochodzenia
Rok wpisania do
Krajowego
Rok wpisania do
Rejestru
LZO
Odmian w
Polsce*
Hodowca
(jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych krajowy
przedstawiciel)
odmiany elitarne (grupa E)
1.
Bombona
PL
2005
2007
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
odmiany jakościowe (grupa A)
3
2.
Tybalt w
NL
2005
2007
Irena Szyld ,ul. Celtycka 41a; PL 62-800 Kalisz
3.
Łagwa
PL
2009
2011
Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL- 30-002 Kraków
4.
Kandela
PL
2010
2012
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
5.
Ostka Smolicka *
PL
2010
2012
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o. Grupa IHAR, Smolice 146 ; PL- 63-770 Kobylin
6.
Arabella
PL
2011
2013
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
7.
Izera
PL
2012
2014
Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL- 30-002 Kraków
8.
KWS Torridon w
DE
2012
2014
KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice, ul. Słowiańska 5; PL-57-150 Prusy
9.
Struna
PL
2013
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
10. Mandaryna
PL
2014
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
odmiany chlebowe (grupa B)
11. Harenda w
PL
2014
Małopolska Hodowla Roślin- HBP sp. z o.o., ul. Zbożowa 4; PL- 30-002 Kraków
* - według ,,Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce"
Tabela 2.
Pszenica jara. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014
SDOO Wrócikowo
ZDOO Rychliki
SDOO Krzyżewo
pow. Olsztyn
pow. Elbląg
woj. podlaskie
pszenny dobry
żytni bardzo dobry
pszenny dobry
Klasa bonitacji gleby
III b
VI a
III b
pH gleby w KCl
7,2
6,0
6,7
Przedplon
bobik
groch siewny
groch pastewny
Data siewu
04.04.14
31.03.14
01.04.14
450
500
450
10.08.14
04.08.14
22.08.14
100
140
80
120
60
90
60
90
Miejscowość
Kompleks rolniczej przydatności
gleby
Obsada nasion (szt./m2)
Data zbioru
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha)
N na poziomie a2 (kg/ha)
P2O5
(kg/ha)
K2O
(kg/ha)
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnikowymi na poziomie a2
(nazwa, dawka/ha)
80
120
20
70
Ekosol Z (2 l);
FoliQ N Uniwersalny
( 5 l)
Opti Zboża
(2 x 3 kg)
Basfoliar 36 Extra
(2 x 9 l)
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa)
Funaben Plus 02 WS
Funaben Plus 02 WS
Funaben Plus 02 WS
Herbicyd (nazwa, dawka/ha)
Starane 250 EC (0,3 l)+
Granstar 75 WG (0,15g)
Helm Tribi 540 SL (20g);
Sekator 125 OD (0,12 l)
Axial 100 EC (1 l)
Insektycyd (nazwa, dawka/ha)
Cyperkill Max 500 EC
( 50 ml)
Fury 100 EW (0,1 l)
-
tylko na poziomie a2
Fungicyd - pierwszy zabieg
(nazwa, dawka/ha)
Mondatak 450 EC (1 l)
Sokół 460 EC (0,6 l)
Topsin M 500 SC (1,4 l)
Fungicyd - drugi zabieg
(nazwa, dawka/ha)
Falcon 460 EC
( 0,6 l)
Soprano 125 SC (1 l)
Falcon 460 EC
( 0,6 l)
Regulator wzrostu
(nazwa, dawka/ha)
Moddus 250 EC (0,4 l)
Retar 480 SL (0,75 l)
Cerone 480 SL (0,75 l)
4
Tabela 3.
Pszenica jara. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014
Lp.
Wrócikowo
Wyszczególnienie
Rychliki
Krzyżewo
a1
a2
a1
a2
a1
a2
1.
Termin kłoszenia (data)
10.06.
11.06.
06.06.
08.06.
15.06.
18.06.
2.
Termin dojrzałości woskowej (data)
24.07.
26.07.
24.07.
27.07.
27.07.
29.07.
3.
Wysokość roślin (cm)
102
88
93
80
104
92
4.
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9°)
9
9
8,6
9
9
9
5.
Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9°)
9
9
8,6
9
9
9
6.
Porażenie przez choroby (skala 9°):
9
9
7,3
8,6
7,7
8,8
-rdza brunatna
7,9
8,9
8,4
9
9
9
-rdza żółta
6,2
9
9
9
9
9
-septorioza liści
5,7
8,1
5,8
7,7
5,7
8,3
-septorioza plew
9
9
9
9
6,2
8,0
-fuzarioza kłosów
9
9
9
9
6,2
7,7
-brunatna plamistość liści (DTR)
8,0
8,6
6,1
7,5
6,1
8,1
7.
Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g)
45,2
47,1
43,0
43,0
41,5
47,7
8.
Wilgotność ziarna podczas zbioru (%)
16,0
16,6
10,0
10,3
13,4
13,9
9.
Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha)
82,2
92,5
87,4
95,0
72,2
91,4
-mączniak prawdziwy
5
Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian
a1 – przeciętny poziom agrotechniki; a2 – wysoki poziom agrotechniki
Skala 9°: 9 – oznacza stan najkorzystniejszy; 1 – oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4.
Pszenica jara. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2014
przy wilgotności ziarna 14%
Odmiana
Lp.
Wrócikowo
88,2
Wzorzec (dt/ha)
Poziom a1
Rychliki
88,1
Krzyżewo
79,1
Poziom a2
Rychliki
96,9
Krzyżewo
98,4
87
96
87
Wrócikowo
98,5
odmiany elitarne (grupa E)
1.
Bombona
85
98
80
odmiany jakościowe (grupa A)
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
w
Tybalt
Łagwa
Kandela
97
91
98
101
101
98
98
91
97
96
99
91
98
98
95
93
97
98
Ostka Smolicka *
78
93
90
89
95
89
Arabella
Izera
KWS Torridon w
Struna
Mandaryna
95
100
90
94
96
94
87
98
91
91
97
92
100
97
93
101
100
99
102
101
100
100
99
103
91
103
98
97
101
102
101
103
102
odmiany chlebowe (grupa B)
11. Harenda
w
103
105
106
w
- odmiany wzorcowe w 2014 roku
* - ostka
Tabela 5.
Pszenica jara. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012
przy wilgotności ziarna 14%
Lp.
Liczba
lat
badań
Odmiana
Wzorzec (dt/ha)
a1
a2
2014
2013
2012
20132014
20122014
2014
2013
2012
20132014
20122014
85,1
63,4
73,1
74,3
73,9
97,9
83,0
84,6
90,5
88,5
90
97
96
94
94
odmiany elitarne (grupa E)
1.
Bombona
3
88
91
90
90
90
odmiany jakościowe (grupa A)
Tybalt
3. Łagwa
2.
w
3
98
108
98
103
101
98
103
98
101
100
3
97
102
96
100
98
93
94
94
94
94
4.
Kandela
3
97
101
99
99
99
96
95
100
96
97
5.
Ostka Smolicka *
3
88
92
102
90
94
92
98
100
95
97
6.
Arabella
3
95
103
102
99
100
95
99
101
97
98
7.
Izera
3
92
103
102
98
99
93
98
103
96
98
3
97
102
107
100
102
100
101
107
101
103
w
8.
KWS Torridon
9.
Struna
2
101
102
-
102
-
101
101
-
101
-
10. Mandaryna
1
97
-
-
-
-
100
-
-
-
-
odmiany chlebowe (grupa B)
11. Harenda
w
1
105
-
-
-
-
102
-
-
-
-
3
3
3
6
9
3
3
3
6
9
Liczba doświadczeń
w
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2014
* - ostka
6
Tabela 6.
Pszenica jara. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012 - 2014
Odmiana
Lp.
Liczba
lat
badań
Wzorzec (skala 9º)
Mączniak
Rdza brunatna
Septorioza
liści
Septorioza plew
Fuzarioza kłosów
Rdza żółta
Brunatna plam. liści
(DTR)
2014
20122014
2014
20122014
2014
20122014
2014
20122014
2014
20122014
2014
20122014
2014
20122014
7,1
7,5
8,5
7,8
6,6
6,6
7,9
7,7
7,4
6,9
8,0
7,9
7,3
7,2
-0,7
-0,2
-0,4
0,4
-5,0
-1,9
-0,4
-0,2
odmiany elitarne (grupa E)
1.
Bombona
3
-0,8
-0,6
-2,3
-2,2
-1,9
-0,9
odmiany jakościowe (grupa A)
7
2.
Tybalt w
3
1,2
1,0
-0,3
0,2
-0,1
0,1
0,3
0,0
-0,2
-0,1
0,0
0,1
-0,1
-0,1
3.
Łagwa
3
0,7
0,3
-0,5
-0,5
-0,9
-0,5
-0,7
-0,2
0,3
0,6
0,0
0,1
-1,3
-1,1
4.
Kandela
3
0,7
0,6
0,3
0,0
0,4
0,3
0,3
-0,1
0,3
0,4
0,5
0,3
-0,3
-0,4
5.
Ostka Smolicka *
3
0,4
-0,3
0,0
-0,6
-1,9
-0,9
-0,4
-0,1
-0,4
0,4
-5,0
-2,9
-0,9
-0,4
6.
Arabella
3
0,9
0,8
-1,0
-0,5
-0,9
-0,6
-0,4
-0,6
0,1
0,4
0,0
0,1
-0,8
-0,5
7.
Izera
3
0,9
0,2
-0,3
-0,2
-2,2
-0,6
-0,7
-0,2
0,8
0,9
-4,5
-1,9
-0,9
-0,5
8.
KWS Torridon w
3
-0,8
-0,2
0,3
0,3
-0,1
0,1
0,1
0,2
0,1
0,1
-1,0
-0,4
0,1
0,1
9.
Struna
2
0,4
-
0,0
-
-0,6
-
-0,4
-
0,8
-
-2,5
-
-0,6
-
10.
Mandaryna
1
1,4
-
0,0
-
-0,7
-
-0,4
-
0,3
-
-3,5
-
-0,6
-
odmiany chlebowe (grupa B)
11.
Harenda w
Liczba doświadczeń
1
-0,3
-
0,0
-
0,1
-
-0,4
-
0,1
-
1,0
-
-0,1
-
2
7
2
8
3
9
1
4
1
7
1
3
3
9
Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko, wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
w
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2014
* - ostka
Tabela 7.
Pszenica jara. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2014, 2012 - 2014
Wyleganie (skala 9º)
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
w fazie
doj. mlecznej
20122014
2014
przed zbiorem
2014
20122014
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2014
20122014
2014
20122014
93
87
43,7
41,3
14
12
-2,2
-1,5
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec (skala 9º)
9
8,7
9
8,4
odmiany elitarne (grupa E)
1.
Bombona
3
0,0
0,0
0,0
-0,6
odmiany jakościowe (grupa A)
w
3
0,0
-0,3
0,0
-0,4
-2
-2
1,8
2,4
Łagwa
3
0,0
0,2
0,0
0,0
11
7
3,3
2,9
4.
Kandela
3
-0,5
-0,4
-0,5
-0,3
5
4
1,2
1,2
5.
Ostka Smolicka *
3
-1,0
-0,7
-1,0
-0,7
10
9
-1,3
1,1
6.
Arabella
3
0,0
0,0
0,0
-0,1
4
4
-0,6
0,0
7.
Izera
KWS Torridon
3
0,0
-0,4
0,0
-0,1
12
12
-2,0
0,9
w
3
0,0
0,2
0,0
0,0
-1
-3
-1,2
-0,8
9.
Struna
2
-2,5
-
-2,5
-
14
-
0,6
-
10.
Mandaryna
1
0,0
-
0,0
-
7
-
-4,6
-
2.
Tybalt
3.
8.
odmiany chlebowe (grupa B)
11.
Harenda
w
1
Liczba doświadczeń
0,0
-
0,0
-
7
-
-0,6
-
1
5
1
5
3
9
3
9
80
81
46,1
43,7
11
10
-0,1
0,6
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec (skala 9º)
9
9
9
8,7
odmiany elitarne (grupa E)
1.
Bombona
3
0,0
0,0
0,0
0,0
odmiany jakościowe (grupa A)
2.
Tybalt w
3
0,0
0,0
0,0
0,0
-3
-2
2,4
2,6
3.
Łagwa
3
0,0
0,0
0,0
0,1
10
7
2,7
3,6
4.
Kandela
3
0,0
-0,4
0,0
-0,2
9
6
1,1
0,4
5.
Ostka Smolicka *
3
0,0
-0,3
0,0
-0,2
6
7
2,1
2,7
6.
Arabella
3
0,0
0,0
0,0
0,2
2
3
-3,5
-2,2
7.
Izera
KWS Torridon
3
0,0
-0,3
0,0
0,0
10
10
0,3
1,0
w
3
0,0
0,0
0,0
0,0
-2
-2
-1,0
-1,2
9.
Struna
2
-0,5
-
-0,5
-
11
-
-0,7
-
10.
Mandaryna
1
0,0
-
0,0
-
8
-
-4,6
-
8.
odmiany chlebowe (grupa B)
11.
Harenda
w
Liczba doświadczeń
1
0,0
-
0,0
-
5
-
-1,5
-
1
5
1
5
3
9
3
9
w
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2014
* - ostka
8