Odnawialne Źródła Energii

Scenariusz zajęć dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
Odnawialne Źródła Energii
– czy zastąpią surowce wykorzystywane obecnie?
WSTĘP
Gwałtowny wzrost zapotrzebowania na energię. Ograniczone zasoby najpopularniejszych dziś
surowców energetycznych. Zmiany klimatyczne będące skutkiem emisji do atmosfery coraz
większej ilości gazów cieplarnianych powstających głównie podczas spalania surowców
kopalnych. Wzrost cen paliw na rynkach światowych. Monopolistyczne praktyki głównych
eksporterów ropy naftowej. To powszechnie znane problemy, skłaniające do refleksji i
szukania odpowiedzi na dręczące nas pytania.
Czy można bez ograniczeń zwiększać wydobycie węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego?
Czy wciąż można bez negatywnych konsekwencji spalać coraz większe ich ilości?
Czym zastąpić tradycyjne dziś źródła energii?
Czy rozpowszechnienie wykorzystywania alternatywnych źródeł energii to tylko moda
czy konieczność?
Spróbujmy sami znaleźć odpowiedź na te pytania.
CELE
Po zajęciach uczeń potrafi:
• określić rolę poszczególnych źródeł energii w różnych okresach rozwoju gospodarki,
• przedstawić zalety odnawialnych źródeł energii,
• podać trudności w rozpowszechnianiu odnawialnych źródeł energii,
• wskazać regionalne zróżnicowanie warunków pod względem przydatności do
wykorzystania poszczególnych źródeł energii,
• podać przykłady wykorzystania odnawialnych źródeł energii w Polsce i na świecie,
• ocenić możliwości zwiększenia udziału źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym
Polski i świata.
METODY I TECHNIKI
•
•
•
burza mózgów,
praca w grupach z tekstem/Internetem,
dyskusja
MATERIAŁY POMOCNICZE
•
•
•
•
•
•
•
materiały ze stron internetowych serwisu www.biomasa.org/edukacja,
materiały ze strony internetowej www.imgw.pl (Atlas klimatu Polski),
mapa fizyczna Polski,
mapa fizyczna świata,
atlas geograficzny,
konturowa mapa świata (mapa do pisania pisakiem),
duże arkusze papieru, pisaki
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
1
Scenariusz zajęć dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
PRZEBIEG ZAJĘĆ
1. Zajęcia proponuję rozpocząć od dyskusji na temat udziału kosztów energii w budżecie
domowym. W tym celu posługujemy się metodą burzy mózgów.
Uczniowie szacują wydatki związane z kosztami np. ogrzewania mieszkania, zużycia
energii elektrycznej, zakupu paliwa do samochodu, udziałem kosztów energii w produkcji
kupowanych towarów. Uczniowie wymieniają konkretne rodzaje kosztów i zapisują je na
planszy lub tablicy.
Następnie wspólnie dochodzimy do wniosku, że koszty energii stanowią poważny udział
w domowych budżetach i ciągle rosną, więc wszyscy jesteśmy zainteresowani ich
obniżeniem.
2. W drugiej części zajęć uczniowie będą pracowali z materiałami źródłowymi. Są to:
wykresy, rysunki, mapy tematyczne i ogółnogeograficzne oraz materiały zamieszczone na
stronach serwisu edukacyjnego www.biomasa.org/edukacja. W przypadku braku dostępu
do Internetu należy wcześniej wydrukować odpowiednie materiały ze strony i przekazać
uczniom.
Dzielimy klasę na pięć zespołów i każdemu podajemy źródło energii, którym będzie się
zajmował.
Zespół I - energia słoneczna
Zespół II - energia wiatru
Zespół III - energia wód
Zespół V - energia geotermalna
Zespół V - energia biomasy
Podajemy zadania (A, B, C, D) do wykonania przez każdą grupę na podstawie wskazanych
materiałów i własnych wiadomości.
Zadanie A
Korzystając
z
materiałów
zamieszczonych
na
stronie
internetowej
www.biomasa.org/edukacja oraz własnych wiadomości zdobytych na lekcjach geografii,
fizyki i chemii proszę w kilku zdaniach wyjaśnić, na czym polega pozyskiwanie energii
z podanych źródeł energii.
Uczniowie pracują w grupach, po upływie wyznaczonego czasu przedstawiciele zespołów
prezentują odpowiedzi, a my dbamy o to, by były one precyzyjne, konkretne i zrozumiałe dla
pozostałych. Np. w przypadku energii słonecznej koncentrujemy się na przedstawieniu zasady
działania ogniw fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych. Podajemy ogólne informacje
dotyczące ich budowy i zasady pozyskiwania i przetwarzania energii promieniowania
słonecznego.
Zadanie B
Korzystając z materiałów (wykorzystywanych w poprzednim poleceniu oraz
odpowiednich map z atlasu geograficznego) proszę ocenić możliwości wykorzystania
odnawialnych źródeł energii w Polsce.
W tym celu każda grupa uzupełnia przygotowany na planszach schemat.
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
2
Scenariusz zajęć dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
Rodzaj OZE
................................................
Warunki sprzyjające jego wykorzystaniu
..........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Ocena możliwości wykorzystania w Polsce
..............................................................................
..............................................................................
Określając warunki wykorzystania danego źródła energii podajemy zarówno cechy
środowiska przyrodniczego (np. częstotliwość i siła wiatru) jak i inne wymagania, które
muszą być spełnione, aby wykorzystać dany rodzaj energii (np. środki na zakup drogich
urządzeń).
Podczas wykonywania tego zadania kontrolujemy, czy uczniowie wykorzystują właściwe
materiały i w razie potrzeby pomagamy w ich wyborze.
Podczas oceniania, czy w Polsce są obszary spełniające te warunki dbamy, aby uczniowie
używali określeń wartościujących np. bardzo korzystne, korzystne, umiarkowanie korzystne,
mało korzystne, niekorzystne i wskazujemy, czy spełnione są na obszarze całego kraju, czy
tylko w jego części.
Podsumowaniem tej części pracy zespołów będzie syntetyczny zapis wniosków w formie
tabeli.
Przykład zapisu
Źródło energii
energia geotermalna
Ogólna ocena warunków do Obszary kraju najbardziej nadające się
do budowy instalacji wykorzystującej
wykorzystania danego
energię
źródła energii w skali kraju
mało korzystne
Podhale, kotlina Jeleniogórska
energia słoneczna
energia wiatru
energia wód
energia biomasy
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
3
Scenariusz zajęć dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
Autor: Wiesław Srokosz
2006-03-09
Zadanie C
Proszę zaznaczyć na mapie świata (i ewentualnie Polski) dwa obszary o najbardziej
korzystnych warunkach do wykorzystania danego źródła energii.
Ustaliwszy, jakie warunki sprzyjają wykorzystaniu przydzielonego jej źródła energii, każda z
grup stwierdza, gdzie na świecie (w Polsce) są one najdogodniejsze. Po wybraniu dwóch
najkorzystniejszych miejsc wytypowana osoba zaznacza je na mapie. Jeśli dysponujemy mapą
ścienną „zmywalną” zaznaczamy je mazakiem, jeśli nie - zaznaczamy na plakacie
z naszkicowaną mapą.
Pozostali uczniowie uzasadniają wskazanie danego obszaru.
Zadanie D
Proszę zaznaczyć na mapie świata (i ewentualnie mapie Polski) miejsca, w których
pracują elektrownie lub inne instalacje wykorzystujące dane źródło energii.
Grupa
korzystając
z
materiałów
zamieszczonych
na
stronie
internetowej
www.biomasa.org/edukacja oraz własnych wiadomości zapisuje stosowne miejsca i lokalizuje
je na mapie (korzystając z atlasów). Po ustaleniu sygnatury oznaczającej dane źródło energii
(może nią być symbol użyty na stronach serwisu edukacyjnego) zaznacza te miejsca na
mapie.
3. Końcowym etapem pracy stanowiącym podsumowanie lekcji będzie „debata za i przeciw”.
Czy przyszłość należy do odnawialnych źródeł energii?
Dzielimy klasę na dwa zespoły. Pierwszy będzie zajmował się konwencjonalnymi źródłami
energii, a drugi odnawialnymi.
Uczestnicy dyskusji prezentują swoje zdanie na temat wykorzystania dwóch grup źródeł
energii, (konwencjonalnych i odnawialnych) i przytaczają stosowne argumenty.
Przykład
Zwolennicy źródeł konwencjonalnych:
Istnieją techniczne warunki wykorzystania tradycyjnych źródeł energii. Na świecie pracuje
duża ilość elektrowni cieplnych, jeżdżą miliony samochodów z silnikami spalinowymi i nie ma
potrzeby tego zmieniać.
Oddajemy głos uczestnikowi dyskusji z grupy przeciwnej:
Silniki spalinowe i elektrownie cieplne to przeżytek, z uwagi na ich małą sprawność
„marnują” znaczną ilość energii. Najwyższa pora zastąpić je nowoczesnymi technologiami
godnymi XXI wieku. Itd.
Po każdej wypowiedzi (każdym argumencie) oddajemy głos grupie przeciwnej dla podania
kontrargumentów.
Dbamy o to, aby uwzględniono różnorodne argumenty np. związane z zasobami surowców,
ich ceną, wpływem na środowisko, dostosowaniem do norm i ustaleń międzynarodowych.
Dyskusję kończy zebranie i zapisanie zalet odnawialnych źródeł energii, które mogą
przyczynić się do dynamicznego rozwoju energetyki odnawialnej w przyszłości.
Scenariusz przygotowany w ramach projektu Fundacji Partnerstwo dla Środowiska
współfinansowanego przez NFOŚiGW.
www.biomasa.org/edukacja
4