I kategoria: spňdlowé szkňłë (IV–VI)

„MÔŁI MÉSTERK KASZËBSCZÉGÒ PISËNKÙ”
I kategoria: spòdlowé szkòłë (IV–VI)
A
Przëszedł zymk i zëmã gnôł
hejne dalek tam za wòdë,
zemi naszi jak na Gòdë
nôpiãkniészą sëkniã dôł.
Ò hafce kaszëbsczim
Kòlorë są sztërë: mòdri, Ŝôłti, zelony i czerwòny. Te farwë òznôczają nasz krôj kaszëbsczi.
Ten mòdri – to nasze rzéczi, jezora i to niebò; ten zelony – to te łączi, smùdŜi i lasë na zymkù;
ten czerwòny – to maczi bënë zbóŜ, a ten Ŝôłti – to te kwiôtczi abò lasë bùkòwé w jeseni. Tak
to wëjôsniałë mie i twòji niebòszczëcë mëmie miłoserné sostrë ksãŜniczczi, czej më razã jakò
dzéwczãta sã ùczëłë haftów w klôsztorze Ŝukòwsczim.
„STRZÉDNY MÉSTERK KASZËBSCZÉGÒ PISËNKÙ”
II kategoria: gimnazja
B
śëwòt Macka
Jô jem Gùczów Mack z Përdëgónów, chłop strzédnégò rostu, dosc przë se, welech na
nodŜi i łësy na głowie. Mòja bëlnô znanka to róg tobaczny, z chtërnégò to czedës zaŜiwelë
Kaszëbi òd Kartuz i Kòscérznë, òd Wejrowa i Pùcka, òd Gdini i Gduńska, nawetka
Pòmòrencë z Bëtowsczégò, Lãbòrsczégò i Słëpsczégò, czej przëjachelë na tôrg do Serakòjc.
Wid zemsczi jem ùzdrzôł na dzewiãcdwadzestégò gromicznika negò rokù, jaczégò jô so
nijak ni mògã wdarzëc.
Ùdbôł jem so wanoŜëc pò swiece. Weńdã midzë ten lud nasz bëlny, co no tësące lat
barnił swòją mòwą Słowianiznã przëbôłtną, lud prôcowiti jak mrówka a cwiardi jak kam.
Chcã do waju gadac dëcht pò naszémù. Ale czej jô co zełŜã abò kąsk za wiele prôwdë
pòwiém, mùszita mie wëbaczëc, bò chto wiele gôdô, ten mùszi kąsk zmëszlac i kąsk łgac.
Chcemë le so zaŜëc!
„WIÔLDśI MÉSTERK KASZËBSCZÉGÒ PISËNKÙ”
III kategoria: strzédné szkòłë
B
Ò błogòsławionëch
NiŜódnô wies na Kaszëbach ni mô tëlé błogòsławionëch jak Tłuczewò. Pòczãło sã to
na wieselim zacnégò gbùra Jãdrocha Wrëka. śenił nôstarszą córkã. Mùzykańcë rznãlë, Ŝe jaŜ
rutë dërŜałë. Wszëtcë szlë do tuńca: Julis prowadzył szewca, Strëp kòsédra, a jô szotsza.
Lëdzëska tuńcowelë, gôdelë, spiéwelë, jedlë i pilë. Na taczim wieselim to człowiek czësto
zabôczi ò swòjich codniowëch jiwrach i zgrëzotach.
W nocë, kòl pierszi bëło na wieselim tak głosno, Ŝe głos trąbów ni mógł przemògnąc
wrzeszczącëch. Tej ta młodzëzna tëmlëjącë sã pòczãła wadzëc, szkalowac, doskakiwac do se,
sztridowac sã i szturac, a na òstatkù błogòsławic. Ale nôprzód bùten mógł jes widzec to
prôwdzëwé błogòsławiéństwò bùdlama i sztachétama. Dëcht cãŜkò błogòsławionëch, co ju
bëlë òd se, zabra pògòtowizna.
No piãc błogòsławionëch z Tłuczewa ni mògło nijak tegò zabôczëc tim
błogòsławiącym i Ŝdelë na jeleŜnosc. Ta sã nadarzëła na òŜniwinach w Lëni. Na rozgracji w
Strzépczu przëbëło jesz dwùch. Pòznôsz jich letkò pò szramach mãczeńsczich na licach, pò
òbczidłëch nosach i òberwónëch ùszach. Bôczë, Ŝebë jesz ce letkò nie zarechòwelë w swòje
rédŜi.
Chcemë le so zaŜëc!
„MÉSTER KASZËBSCZÉGÒ PISËNKÙ”
IV kategoria: dozdrzelałi
A
Ò wpadënkù
Czej wpadniesz na dobrą dejã, duńdzesz pò nitce do kłąbka. Taczi wpôdënk je wiele
wôrtny. Ale czej wpadniesz w torfkùlã i sã bëlno zmòkrzisz, tej taczi wpôdënk je mało
wôrtny. A czej wpadniesz w dłëdŜi – wpôdënk je nick niewôrtny. Ale nôgòrszi ze wszëtczich
je wpôdënk w Ŝeńbã. Ze Ŝeńbë je grãdzy sã wëdostac jak z torfkùlë abò z dłëgów. Doznôł sã
tegò bëlno filozof Sokrates na swòji gwôsny skórze. Całą swòjã filozofiã wëszczerził procëm
pëskati Ksantipë, ale stracył pòbitwã.
A Pón Twardowsczi, chòcô wiôldŜi czarownik, wpôdł głãbòk w czarë Pani
Twardowsczi, a tej sã z nich ni mógł wëkòrmanic. Nawetka diôbéł ni mógł z wastną
Twardowską wëtrzëmac, a czej miôł ji lateczné lata jaŜ do smiercë przësyc pòsłësznotã,
pòczął krãcëc łepã i tëpą i zmëkac do piekła.
Diôbéł je prôwdac głupi i nipòcy, ale za to chitrzészi òd lëdzy. NiŜóden diôbéł jesz nie
wpôdł w Ŝeńbã, chòcô wiele je diôblëc na zemi i w piekle. Wszëtczima szterzema szpérama,
rogama i tëpą procëmstôwiô sã diôblëcóm. Òd stwòrzeniégò swiata do dzys Ŝëje so w
celibace.
Chcemë le so zaŜëc!
„WARKÒWI MÉSTER KASZËBSCZÉGÒ PISËNKÙ”
V kategoria: warkòwi
B
Lëst Julisa
Mackù! Ni mògã nijak zgarac na te waje sztridë ò te biédné lëterczi L czë Ł. Czejbë tak
ùczałi lëdze mielë cos do gôdaniô, tej bë ju béł gwësno rôj na zemi, ale je prawie òpak. Ùczałi
lëdze mùszą dzys słuŜëc, jak më wszëtcë, tim nierobijôszóm ò cwiardëch i sztiwnëch karkach.
Bez to chcã dzys przëstojec naszim ùczałim figlologóm i rzec: môta prôwdã. Co je lepi:
Lubiana czë Łubiana; Lëpùsz czë Łëpùsz – ò to sã nie mdã sprzéczôł, bò to je ju dosc
òbgôdóné, ale gwës prôwdã mają co do Lewina, Lëni i Lëbùnia.
Lëniô czë Łëniô? Czej sã zdarzi dobri zôróbùszk, to òni jen bierzą. Czej przińdze lepszi
òmiészënk dlô bëdła abò pruchów, to òni są do niegò pierszi. Czej przińdze kąsk bónków
kawë, to le òni je rozchwôcą. A wa, lëdzëska ze Strzépcza, ze Zakrzewa czë Kãtrzëna, zdrzëta
na to bez pôlce. Le wiedno òni i òni! Czë tej lepszô nie je dlô nich nazwa „Łëniô“?
Tak wej, Mackù, ùczałi mają swòjã prôwdã i miéj jich tak w ùwôŜanim jak jô.
Chcemë le so zaŜëc!
Parchòwò, na 7 smùtana 1970 rokù.
Twój drëch, Julis Swôrb
„ARCYMÉSTER KASZËBSCZÉGÒ PISËNKÙ”
VI kategoria
Belbóg i Czernibóg
Òkòma mieńwów Welewit i Czernitra naj przodkòwie corôz czãscy pierszégò zwelë
Belbògã, a drëdŜégò Czernibògã. Tak jich pòzywelë, czej rëchcanizna dobiwa i òbjima
domôcëznë i lëdë Wagrów, Òbòtrëtów i Pòmòrzanów.
W XII stalatim nadpòmikô chrónikôrz Helmhóld, Ŝe naj przodkòwie w czas rozgracnëch
môltëchów òddôwelë pòczestnotã Belbògù i Czernibògù. Nie bùdowelë jima swiãtnic, le
tczëlë jich na grzëpach w swiãtëch gajach, gdze sëjałë wieczné znitë. KòŜderny miôł swòjégò
ksydza, co dozérôł i pòdskôcôł swiãté ògniszcze.
Przë chabùzach stôwielë òbùma bògóm jejich szlachòtë, mésterno wëkùmóné, a znôwù
malinczé szlachòtczi stojałë na widzewnëch môlach we wszëternôsczich chëczach. Bëłë w
przewaŜim z drzewa, jinszé téŜ z grańtu, a nawetka ze szczernégò złota i strzébra.
Na lëdzyńcach, gdze piérwi sztopòrczałë bùwronë Belbòga i Czernibòga, ju òd
pòczãtwë rëchcaniznë naj przodkòwie sôdzelë krziŜe i kapelczi przë chëczi czë na
rozestajnëch stedŜenkach.
W òstatnëch dwùch stalatach je w cządnikach skòpicą dowòdzëznë na téma Belbòga i
Czernibòga. A jesz dzys trójno topògraficznëch pòzwów, jak na przëmiôr Grzëpa Belbòga i
Grzëpa Czernibòga, midzë jinyma nad Klãczińsczim Jezorã kòl Pòtãgòwa, dokazywô jejich
jistnotã.