Pszenżyto ozime

Pszenżyto ozime
Uwagi ogólne
W sezonie wegetacyjnym 2011/2012, w ramach PDOiR w rejonie warmińsko-mazurskim,
prowadzone były dwa doświadczenia z pszenżytem. Zlokalizowano je w stacjach doświadczalnych we
Wrócikowie i Rychlikach. W bieżącym roku opracowanie zostało wzbogacone o dane
z doświadczenia w ZDOO Marianowo, z sąsiedniego województwa podlaskiego, w celu poszerzenia
informacji o badanych odmianach. Badano 18 odmian (12 tradycyjnych i 6 krótkosłomych)
wybranych przez Wojewódzki Zespół PDOiR. Spośród tych odmian 8 znajdowało się w minionym
roku na liście odmian zalecanych do uprawy w województwie warmińsko-mazurskim. W 2012 na
LZO wpisano Tulus i Atletico, a wycofano odmiany Trigold i Baltiko. Aktualnie tworzą ją odmiany:
Todan, Aliko, Algoso, Pizarro, Tulus, Borwo, Pigmej i Atletico.
Doświadczenia założono w dwóch powtórzeniach. Były to doświadczenia dwuczynnikowe,
gdzie pierwszym czynnikiem były odmiany, a drugim poziomy agrotechniki (dodatkowym
czynnikiem w ZDOO Rychliki był przedplon zbożowy).
Celem tych badań było sprawdzenie wartości gospodarczej wybranych odmian w warunkach
regionu północnego oraz określenie ich reakcji na zróżnicowaną agrotechnikę.
Wyboru środków ochrony roślin do zabiegów dokonali prowadzący doświadczenia. Preparaty
te były zarejestrowane w Polsce i znajdowały się w oryginalnych opakowaniach. Na obu poziomach
agrotechnicznych w uzasadnionych przypadkach zwalczano również szkodniki.
Wyniki doświadczeń
W porównaniu do roku ubiegłego, uzyskane plony pszenżyta ozimego w 2012 roku były
znacznie wyższe we Wrócikowie natomiast w Rychlikach pszenżyto ozime plonowało nieco niżej.
Średni plon na poziomie a1 wyniósł we Wrócikowie 80,9 dt/ha, w Rychlikach 76,8 dt/ha natomiast
w Marianowie 69,2 dt/ha. Przy zastosowaniu metod agrotechniki intensywnej (a2), we Wrócikowie
uzyskano średni plon ziarna w wysokości 88,1 dt/ha, w Marianowie 80,3 dt/ha a w Rychlikach 75,8
dt/ha (tabela 3). W Rychlikach brak przyrostu plonu na poziomie a 2 spowodowany był znacznym
wylegnięciem odmian na doświadczeniu.
W ostatnim roku wśród odmian tradycyjnych najwyżej plonowały na poziomie a 1 i a2: Fredro,
Algoso, Tulus i badana pierwszy rok odmiana Borowik. Z odmian krótkosłomych wyróżniły się
badane pierwszy rok Mikado i Agostino. W trzyleciu najwyższy stabilny plon, na poziomie a1 i a2
uzyskały tradycyjne odmiany Algoso, Tulus i Pizarro. Natomiast wśród odmian krótkosłomych na
poziomie a1 najwyżej plonowało Atletico (tabela 5).
Porażenie przez choroby analizowano na poziomie podstawowym a 1 (bez stosowania
fungicydów). Wyższą odpornością na większość patogenów cechowały się pszenżyta: Todan, Pizarro,
Borwo i Pigmej. Najbardziej podatne na mączniaka było Elpaso i Algoso, a wśród odmian
krótkosłomych
Baltiko i Atletico. Większą podatność na rdzę brunatną wykazały Algoso
i krótkosłoma Baltiko. Największą podatność na septoriozę liści zaobserwowano u odmiany Elpaso,
Algoso i Baltiko. Na septoriozę plew najbardziej podatna okazała się odmiana Aliko, Cerber i badane
pierwszy rok Bereniko. W minionym sezonie wystąpiła na pszenżycie również pleśń śniegowa.
Wyższą wrażliwość na tego patogena wykazały Trigold, Tulus, Atletico oraz Mikado (tabela 6).
Wyleganie w fazie dojrzałości mlecznej, zarówno na poziomie a 1 jak i a2, wystąpiło tylko
w Marianowie. Na obu poziomach agrotechniki najbardziej podatne na wyleganie w fazie dojrzałości
mlecznej i przed zbiorem okazały się odmiany: Bereniko, Maestozo oraz Aliko (tabela 7). Znaczne
pogłębienie wylegania nastąpiło przed zbiorem szczególnie w ZDOO Rychliki.
W pszenżytach masa tysiąca ziaren (MTZ) w 2012 roku wyniosła średnio na poziomie a1 44,1 g
i podobnie na a2 44,1 g. Najgrubszym ziarnem na obu poziomach charakteryzowały się odmiany
Todan, Borowik i Atletico. Ponadto na poziomie a2 wysoką MTZ miało Algoso. Najdrobniejszym
ziarnem cechowały się odmiany Elpaso, Cerber i Bereniko
Tabela 1.
Pszenżyto ozime. Odmiany badane. Rok zbioru: 2012
Lp.
Odmiana
Kod kraju
pochodzenia
Rok wpisania do
Krajowego Rejestru
Odmian w Polsce*
Rok wpisania
do LZO
Hodowca
(jednostka prowadząca hodowlę zachowawczą lub dla odmian zagranicznych
krajowy przedstawiciel)
odmiany tradycyjne
1.
2.
Todan
Aliko
PL
PL
2003
2005
2006
2008
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce
3.
Algoso
PL
2007
2010
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
4.
Pizarro
PL
2008
2011
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
5.
Trigold
DE
2008
6.
Tulus
DE
2009
7.
Cerber
PL
2010
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce
8.
Elpaso
PL
2010
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
9.
Fredro
PL
2010
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
10. Bereniko
PL
2011
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
11. Borowik
PL
2011
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce
12. Maestozo
PL
2011
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce
KWS Lochow Polska sp. z o.o. Kondratowice ul. Słowiańska 5; PL-57-150 Prusy
2012
Saaten-Union Polska sp. z o. o. ul. Straszewska 70; PL- 62-100 Wągrowiec
odmiany krótkosłome
13. Baltiko
14. Borwo
PL
PL
2006
2008
2011
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce
15. Pigmej
PL
2008
2011
Hodowla Roślin Strzelce sp. z o.o. Grupa IHAR ul. Główna 20; PL 99-307 Strzelce
16. Atletico
PL
2009
2012
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
17. Agostino
NL
2011
Lantmannen SW Seed sp. z o.o. ul. Terenowa 6g; PL-52-231 Wrocław
18. Mikado
PL
2011
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
* - według "Listy odmian roślin rolniczych wpisanych do krajowego rejestru w Polsce"
DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o. Choryń 27; PL 64-000 Kościan
Tabela 2.
Pszenżyto ozime. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2012
ZDOO
Marianowo
woj. podlaskie
SDOO Wrócikowo
ZDOO Rychliki
pow. Olsztyn
pow. Elbląg
pszenny dobry
pszenny dobry
żytni dobry
Klasa bonitacji gleby
III b
III b
IV b
pH gleby w KCl
6,83
6,11
5,6
Przedplon
bobik
pszenica ozima
groch pastewny
Data siewu
19.09.11
22.09.11
21.09.11
350
350
450
17.08.12
22.08.12
06.08.12
Miejscowość
Kompleks rolniczej przydatności gleby
Obsada nasion (szt./m2)
Data zbioru
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1 (kg/ha)
70
90
90
N na poziomie a2 (kg/ha)
110
130
130
P2O5
(kg/ha)
30
68
40
K2O
(kg/ha)
70
108
60
Zboża Total Extra
(3 kg);
Basfoliar 36 Extra (9 l)
Basfoliar 36 Extra
(2 x 10 l)
Basfoliar 36 Extra
(2 x 10 l)
Funaben Plus 02 WS
Funaben Plus 02 WS
Sarfun T 65 DS
Herbicyd (nazwa, dawka/ha)
Legato Plus 600 SC
(1,5l)
Mustang 306 SE (0,5l)
Snajper 600 SC (1,5 l);
Puma Uniwersal 069 EW
(1,2 l); Granstar 75 WG +
Starane 250 EC
(15 g+0,3 l)
Huzar Activ 387 OD
(1 l)
Insektycyd (nazwa, dawka/ha)
Fastac 100 EC (0,1 l)
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnikowymi na poziomie a2
(nazwa, dawka/ha)
Środki ochrony roślin
Zaprawa nasienna (nazwa)
Patriot 100 EC
(0,0625 l)
-
tylko na poziomie a2
Fungicyd - pierwszy zabieg
(nazwa, dawka/ha)
Mondatak 450 EC (1 l)
Duett Ultra 497 SC
(0,6 l)
Alert 375 SC (1 l)
Fungicyd - drugi zabieg
(nazwa, dawka/ha)
Falcon 460 EC (0,6 l)
Sokół 460 EC (0,6 l)
Artea 330 SE (0,5 l)
Regulator wzrostu
(nazwa, dawka/ha)
Moddus 250 EC (0,6 l)
Moddus 250 EC (0,6 l)
Cerone 480 SL ( 1 l)
Tabela 3.
Pszenżyto ozime. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2012
Lp.
Wrócikowo
Wyszczególnienie
Rychliki
Marianowo
a1
a2
a1
a2
a1
a2
1.
Stan roślin przed zimą (skala 9°)
5,9
5,9
8,0
8,0
8,4
8,4
2.
Stan roślin po zimie (skala 9°)
7,4
7,3
8,7
9
8,2
8,1
3.
Martwe rośliny (%)
8,5
7,1
5,3
5,0
3,2
3,3
4.
Termin kłoszenia (data)
24.05.
25.05.
21.05.
22.05.
24.05.
25.05.
5.
Termin dojrzałości woskowej (data)
21.07.
22.07.
18.07.
21.07.
27.07.
30.07.
6.
Wysokość roślin (cm)
117
111
115
117
119
113
7.
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9°)
9
9
9
9
8,1
8,3
8.
Wyleganie roślin przed zbiorem (skala 9°)
9
9
5,1
2,3
5,3
5,1
9.
Porażenie przez choroby (skala 9°):
-pleśń śniegowa
8,8
8,7
8,9
8,9
8,0
8,1
-mączniak prawdziwy
6,4
8,5
7,9
8,7
4,8
6,0
-rdza brunatna
8,5
9
7,8
8,8
8,1
9
-septorioza liści
7,5
8,7
8,6
8,9
4,4
6,7
-septorioza plew
7,3
9
9
9
9
9
-rynchosporioza
9
9
9
9
9
9
10.
Masa 1000 ziaren (przy wilgotności 14%) (g)
44,6
46,3
50,3
49,5
37,4
36,5
11.
Wilgotność ziarna podczas zbioru (%)
17,6
17,8
14,0
13,7
13,7
14,2
12.
Plon ziarna (przy wilgotności 14%) (dt/ha)
80,9
88,1
76,8
75,8
69,2
80,3
Wyniki średnie ze wszystkich badanych odmian
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9°: 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4.
Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2012
przy wilgotności ziarna 14%
Odmiana
Lp.
Wzorzec (dt/ha)
Wrócikowo
82,9
Poziom a1
Rychliki
76,6
96
102
103
106
88
109
87
96
112
105
108
105
99
87
111
102
93
109
91
89
116
100
113
96
Marianowo
72,9
Wrócikowo
90,8
Poziom a2
Rychliki
75,7
Marianowo
79,3
94
102
107
105
85
108
87
99
107
107
101
102
107
82
109
89
96
118
84
96
113
104
119
106
102
95
95
95
84
100
102
104
111
102
116
100
88
87
80
89
98
101
117
82
82
98
100
101
100
90
102
103
106
116
odmiany tradycyjne
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Todan
Aliko
Algoso w
Pizarro
Trigold
Tulus
Cerber
Elpaso w
Fredro w
Bereniko
Borowik
Maestozo
86
88
92
98
83
89
96
96
109
93
113
89
odmiany krótkosłome
13.
14.
15.
16.
17.
18.
w
Baltiko
Borwo w
Pigmej
Atletico
Agostino
Mikado
91
89
83
88
98
99
106
84
88
101
112
108
93
103
104
98
97
116
- odmiany wchodzące w skład wzorca w 2012 roku
Tabela 5.
Pszenżyto ozime. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2012, 2010-2012
przy wilgotności ziarna 14%
Lp.
Odmiana
Liczba
Mrozoodlat
porność
badań
Wzorzec (dt/ha)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Todan
Aliko
Algoso w
Pizarro
Trigold
Tulus
Cerber
Elpaso w
Fredro w
Bereniko
Borowik
Maestozo
a1
2012
77,5
3
3
3
3
3
3
2
2
2
1
1
1
5,5
6
4
5
2,5
4
2,5
4
4,5
3
5,5
4
94
93
102
102
88
103
91
94
112
100
111
97
a2
20112012
20102012
2012
2011
2010
20112012
20102012
84,7 75,0 81,1
odmiany tradycyjne
79,1
82,0
95,8
82,3
88,8
86,7
98
101
108
107
95
109
-
101
94
104
96
88
108
91
100
110
104
111
102
102
100
111
107
96
107
107
102
100
-
106
107
112
109
102
111
-
101
97
108
102
91
108
99
101
105
-
103
100
109
104
94
109
-
2011
96
101
114
106
92
111
109
99
100
-
2010
105
111
108
115
104
112
-
95
97
108
104
90
107
100
96
106
-
odmiany krótkosłome
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Baltiko
Borwow
Pigmej
Atletico
Agostino
Mikado
Liczba doświadczeń
w
3
3
3
3
1
1
4,5
5,5
5
3,5
3,5
5
97
92
91
96
102
107
95
89
99
103
-
107
108
106
102
-
96
90
95
99
-
99
96
98
100
-
101
87
87
96
101
106
91
89
92
100
-
105
101
101
95
-
95
86
89
98
-
98
91
93
97
-
3
2
2
5
7
3
2
2
5
7
- odmiany wchodzące w skład wzorca2012 i 2011; wzorzec 2010 - Moderato, Algoso, Grenado, Borwo
Tabela 6.
Pszenżyto ozime. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki – a1 (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2012, 2010-2012
Odmiana
Lp.
Liczba
lat
badań
Wzorzec (skala 9º)
Mączniak
Rdza brunatna
Septorioza liści
Pleśń
śniegowa
Septorioza plew
2012
2010-2012
2012
2010-2012
2012
2010-2012
2012
2010-2012
2012
2011-2012
5,5
7,0
7,5
7,9
6,4
7,1
7,5
7,2
8,8
8,5
odmiany tradycyjne
1.
Todan
2.
Aliko
w
3
1,7
1,4
0,3
0,1
0,6
0,7
0,5
0,8
-0,4
-0,3
3
0,7
0,6
0,0
0,0
0,1
0,2
-1,0
0,1
0,2
0,5
3
-0,8
-0,1
-2,0
-1,3
-0,4
-0,3
0,0
-0,5
-0,1
0,1
3.
Algoso
4.
Pizarro
3
3,5
2,0
1,0
0,7
1,1
0,8
0,5
0,6
-0,4
0,2
5.
Trigold
3
0,0
0,0
0,7
0,5
-0,2
-0,3
0,5
-0,4
-1,3
-0,3
6.
Tulus
3
1,5
1,2
0,8
0,4
0,8
0,4
-0,5
-0,2
-0,6
0,1
7.
Cerber
2
1,0
-
1,5
-
0,5
-
-1,5
-
0,2
0,5
Elpaso
w
2
-1,2
-
-0,2
-
-1,2
-
-0,5
-
-0,1
0,1
9.
Fredro
w
2
0,7
-
0,8
-
0,5
-
-0,5
-
0,2
-0,3
10.
Bereniko
1
2,5
-
1,0
-
1,1
-
-1,0
-
-0,1
-
11.
Borowik
1
1,8
-
0,8
-
1,0
-
0,5
-
0,2
-
12.
Maestozo
1
2,5
-
1,3
-
0,5
-
-0,5
-
0,2
-
8.
odmiany krótkosłome
13.
Baltiko
w
3
-1,0
-1,2
-1,2
-1,3
-0,4
-0,3
-0,5
-,2
-0,1
0,1
3
1,3
0,8
1,3
0,7
1,1
0,9
1,0
1,1
-0,1
0,1
14.
Borwo
15.
Pigmej
3
2,2
1,5
1,3
0,8
0,8
0,6
0,0
0,3
-0,1
0,3
16.
Atletico
3
-0,7
0,1
1,2
0,6
0,5
0,1
-0,5
-0,4
-0,6
0,1
17
Agostino
1
3,0
-
1,3
-
1,3
-
-0,5
-
-0,3
-
18.
Mikado
1
1,2
-
1,3
-
0,8
-
0,5
-
-0,6
-
3
7
3
7
3
7
1
3
3
4
Liczba doświadczeń
Wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko, wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
w
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2012 i 2011; wzorzec 2010 - Moderato, Algoso, Grenado, Borwo.
Tabela 7.
Pszenżyto ozime. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2012, 2010- 2012
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
Wyleganie (skala 9º)
w fazie doj.mlecznej
20112012
2012
przed zbiorem
20102012
2012
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2012
20102012
2012
20102012
117
110
43,5
42,5
8
16
9
12
-6
4
-3
-7
4
4
19
13
6
15
9
8
0
1
-
6,2
0,4
1,1
1,1
0,5
2,6
-3,6
-6,0
3,0
-4,4
6,8
-2,2
4,4
0,1
3,0
0,5
1,5
2,9
-
Poziom agrotechniki a1
Wzorzec (skala 9º)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Todan
Aliko
Algoso w
Pizarro
Trigold
Tulus
Cerber
Elpaso w
Fredro w
Bereniko
Borowik
Maestozo
9
3
3
3
3
3
3
2
2
2
1
1
1
0,0
-2,5
0,0
-0,5
0,0
-1,0
-0,5
0,0
0,0
-5,5
0,0
-6,5
8,9
4,9
7,1
odmiany tradycyjne
-1,2
-2,7
-0,2
-0,9
-0,9
-0,4
-0,4
0,1
0,1
-
0,3
-3,2
-1,2
-0,4
1,1
0,1
-0,7
0,3
-1,7
-2,7
2,1
-2,7
-0,3
-1,3
0,0
-0,3
-0,1
0,4
-
odmiany krótkosłome
13.
14.
15.
16.
17
18.
Baltiko
Borwo w
Pigmej
Atletico
Agostino
Mikado
3
3
3
3
1
1
Liczba doświadczeń
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,1
0,1
0,1
0,1
-
3,3
2,6
2,6
3,6
-1,9
3,3
1,3
1,1
0,6
1,8
-
-20
-5
-12
-16
-15
-9
-12
-5
-8
-11
-
-0,9
1,9
-0,8
4,6
0,8
0,1
-0,7
1,6
-1,6
3,7
-
1
2
2
5
3
7
3
7
113
104
44,0
43,2
13
16
11
13
-5
6
-1
-6
2
1
19
8
11
15
7
12
-3
3
-
6,1
-1,4
3,8
-1,8
0,6
2,1
-4,6
-5,1
2,3
-3,7
6,1
-1,0
4,7
0,2
4,5
-0,6
1,6
1,3
-
Poziom agrotechniki a2
Wzorzec (skala 9º)
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
Todan
Aliko
Algoso w
Pizarro
Trigold
Tulus
Cerber
Elpaso w
Fredro w
Bereniko
Borowik
Maestozo
9
3
3
3
3
3
3
2
2
2
1
1
1
0,0
-2,5
0,0
-2,0
0,0
-0,5
0,0
0,0
0,0
-3,0
0,0
-5,5
9
3,2
6,9
odmiany tradycyjne
0,0
-2,5
0,0
-1,5
-0,8
-0,3
0,0
0,0
0,0
-
0,8
-2,2
-1,2
-1,4
2,1
-0,2
0,6
1,3
-1,2
-2,2
2,1
-2,2
0,1
-1,1
-0,2
-0,5
0,6
0,1
-
odmiany krótkosłome
13.
14.
15.
16.
17
18.
Baltiko
Borwo w
Pigmej
Atletico
Agostino
Mikado
3
3
3
3
1
1
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
0,0
1
0,0
0,0
0,0
0,0
2
4,1
1,1
1,1
4,3
-0,9
3,3
1,5
0,4
-0,1
1,6
-
-16
-7
-9
-14
-14
-9
-16
-6
-8
-14
-
0,9
-1,0
-3,9
2,7
0,5
-2,1
-0,3
-0,2
-1,4
1,9
-
2
5
3
7
3
7
Wyleganie: wyniki pochodzą jedynie z doświadczeń, w których wystąpiło dane zjawisko; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
w
- odmiany wchodzące w skład wzorca 2012 i 2011; wzorzec 2010 - Moderato, Algoso, Grenado, Borwo.