Przedawnienie roszczeń - Podkarpacki Ośrodek Rozwoju
Transkrypt
Przedawnienie roszczeń - Podkarpacki Ośrodek Rozwoju
Przedawnienie roszczeń Przedawnienie jest instytucją prawną mającą na celu zapewnienie pewności obrotu gospodarczego. Zapewnienie pewności obrotu gospodarczego polega na tym, iż po upływie określonego w ustawie okresu czasu nie można od dłużnika (zobowiązanego do spełnienia świadczenia) żądać spełnienia świadczenia, gdyż uległo ono przedawnieniu. Przedawnieniu ulegają roszczenia majątkowe. Roszczenia majątkowe są to roszczenia oparte na prawie majątkowym. Prawami majątkowymi są te prawa, które posiadają określoną wartość majątkową w obrocie. Przykładem roszczenia majątkowego jest roszczenie o zapłatę ceny sprzedaży towaru, roszczenie o zapłatę czynszu najmu, roszczenie o zwrot nakładów poczynionych na przedmiot najmu, czy też roszczenie o wydanie określonej rzeczy. Przedawnienie polega na tym, iż po upływie terminu wskazanego w ustawie próba realizacji roszczenia na drodze sądowej może spotkać się ze skutecznym przeciwdziałaniem ze strony dłużnika podnoszącego zarzut przedawnienia. Dłużnik może się zrzec zarzutu przedawnienia, ale dopiero po upływie terminu przedawnienia. Zrzeczenie się prawa do korzystania z przedawnienia może zostać dokonane w dowolnej formie, byle zrzekający się przedawnienia był świadom skutków takiego zrzeczenia się. Istnieją jednak pewne wyjątki wyłączające przedawnienie określonych roszczeń majątkowych np. roszczenie o zniesienie współwłasności, roszczenia windykacyjne oraz negatoryjne (czyli roszczenia o wydanie nieruchomości i zaprzestanie naruszeń) nie ulegają przedawnieniu, jeżeli dotyczą nieruchomości. Przeciwieństwem roszczeń majątkowych są roszczenia niemajątkowe. Przykładem roszczenia niemajątkowego jest roszczenie o ustalenie nieważności umowy. Tego typu roszczenie nie ulega przedawnieniu. W prawie cywilnym wyróżnia się dwa rodzaje terminów przedawnienia: ogólne i szczególne. Do terminów ogólnych zalicza się: 3-letni termin dla roszczeń o świadczenia okresowe np. z tytułu renty lub czynszu, najmu i roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz 10-letni termin dla pozostałych roszczeń. W przepisach prawa cywilnego można także spotkać wiele terminów przedawnienia szczególnych np. roszczenia z umowy przedwstępnej – 1 rok; roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy – 2 lata. W przypadku gdy brak odrębnej regulacji prawnej przedawnienia należy stosować terminy ogólne. Bieg terminu przedawnienia może ulec zawieszeniu (wtedy termin nie biegnie i danego okresu nie wlicza się do terminu) lub przerwaniu (wtedy zaczyna biec „na nowo”). Zawieszenie biegu terminu następuje np. co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej; co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli. Przerwanie biegu przedawnienia powoduje np. każda czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia. Przedawnienie nie powoduje wygaśniecie roszczenia, a jedynie możliwość uchylenia się przez dłużnika od spełnienia należnego świadczenia. Przedawnione roszczenie nie może być zatem przymusowo wyegzekwowane. Możliwe jest natomiast potrącenie przedawnionej wierzytelności, jeżeli w chwili gdy potrącenie stało się możliwe (a więc gdy zaszły przesłanki potrącenia), przedawnienie jeszcze nie nastąpiło. Opracowała Magdalena Konieczna doradca w Podkarpackim Ośrodku Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w Rzeszowie Artykuł opracowany w ramach projektu „Sprawiedliwość idzie za prawem – bezpłatne poradnictwo i edukacja prawna”, finansowanego ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich 2009