PDF 784 KB - Mediateka

FOTOGRAFIA fotografia FOTOGRAFIA
Stanis³aw SUDNIK
nad Kamienn¹
Fot. P. Pierœciñski
Znakomity przyrodnik z zami³owania, in¿ynier projektant zieleni z wykszta³cenia, wszechstronnie zas³u¿ony dla
Ziemi Kieleckiej znawca i mi³oœnik naturalnego œrodowiska
¿ycia cz³owieka, inicjator rozwoju ruchu artystycznej fotografii w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, wszechstronnie uzdolniony twórca, rysownik, malarz, korzenioplastyk, pamiêtnikarz. Wreszcie nestor ostrowieckich fotografików.
Stanis³aw SUDNIK urodzi³ siê 4. 12. 1921 r. w Zochcinie powiat Opatów. Uczêszcza³ do Gimnazjum J. Chreptowicza w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, a po jego ukoñczeniu
rozpocz¹³ studia w Wy¿szej Szkole Rolniczej w Poznaniu.
Wielokrotnie wspomina okres studiów, nauczycieli akademickich - profesorów œwiatowej s³awy oraz twórcz¹ atmosferê panuj¹c¹ na poznañskiej uczelni. Ukoñczy³ WSR z dyplomem in¿yniera projektanta zieleni. Powróci³ do rodzinnego miasta.
Wyrasta³, kszta³towa³ psychikê i mê¿nia³ na pagórach
ostrowieckich. Klimatem tego niezrównanego krajobrazu
nasyci³ wszystko, co w jego ¿yciu mia³o wartoœæ. Czerpa³ si³y z gleby urodzajnej, z poletek roz³o¿onych nad brzegami
rzeki Kamiennej, wype³nionej bujn¹ roœlinnoœci¹ i drzewami. I sam, jak te roœliny, czerpa³ soki z tej ZIEMI. Tu urodzony, zwi¹zany z Miastem i z Regionem, im pozosta³ i nadal
pozostaje wierny. I sp³aca d³ug swojej ZIEMI. ZIEMI, która
go ukszta³towa³a, przekazuje w³asne umiejêtnoœci, talent
i uczucia.
W 1959 roku podj¹³ pracê w Zak³adzie Obs³ugi Zieleni
w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, na stanowisku kierowniczym.
Na tym stanowisku pracowa³ do 1968 r. Jego zas³ug¹ jest zaprojektowanie i zrealizowanie terenów zielonych
36
w Ostrowcu Œw. (za co otrzyma³ miêdzy innymi Nagrodê
Ministra Gospodarki Komunalnej). Ju¿ wkrótce po objêciu
pracy projektanta zieleni rozwin¹³ dzia³alnoœæ na terenie ca³ego województwa kieleckiego. Od 1968 r. rencista. W latach piêædziesi¹tych by³ najlepszym znawc¹ problematyki terenów zielonych w województwie, nale¿a³ równie¿ do czo³ówki krajowej projektantów zieleni. W pe³ni sprawdzi³ siê
na tej p³aszczyŸnie. Wykaza³ szczególne uzdolnienia i inwencjê, zorganizowa³ od podstaw s³u¿bê ochrony i tworzenia
zielonych p³uc miasta. U podstaw tego zawodowego sukcesu le¿a³a umiejêtnoœæ wczuwania siê w zasady ekologii oraz
projektowania terenów zielonych w formie tworzenia obszarów biologicznych wzajemnie sprzyjaj¹cych sobie.
Równolegle do pracy zawodowej i niejako na marginesie
osi¹ganych w niej sukcesów, Stanis³aw Sudnik rozwija twórczoœæ artystyczn¹ w wielu dziedzinach i uprawia ró¿ne dyscypliny twórcze (w nieprofesjonalnej formie). Zachêcony
bezpoœrednim przyk³adem wyniesionym z domu rodzinnego, rysuje, maluje, rzeŸbi (korzenioplastyka). Nale¿y do
Zwi¹zku Korzenioplastyków w Warszawie, uczestniczy
w wystawach, sam zorganizowa³ w 1970 r. du¿¹ wystawê
(rzeŸby i fotografie) w Ostrowcu Œw. Przed laty rozpocz¹³
redakcjê dziennika i nadal do dziœ kontynuuje zapisy pamiêtnikarskie. „Dla przysz³ych pokoleñ” - jak mawia.
Jednak¿e najwa¿niejszym, a z czasem wiod¹cym i najistotniejszym osi¹gniêciem Pana Stanis³awa sta³a siê Jego
twórczoœæ fotograficzna. Fotografiê pozna³ przed II wojn¹
œwiatow¹, jednak¿e dopiero w 1946 roku rozpocz¹³ wykonywanie fotograficznej dokumentacji przemian hutniczego
miasta. W pe³ni œwiadomie u¿ywa aparatu fotograficznego
do kreowania w³asnej twórczoœci od 1952 roku, to jest od
czasu powstania Œwiêtokrzyskiego Towarzystwa Fotograficznego w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim. Jeden ze wspó³organizatorów ŒTF, od jego powstania do 1969 r. pe³ni nieprzerwanie funkcjê Prezesa. W tych latach Towarzystwo dzia³a³o
prê¿nie i osi¹ga³o sukcesy zauwa¿one w skali kraju. W ci¹gu
roku organizowano od 4 do 5 interesuj¹cych wystaw fotograficznych. W pamiêci ostrowiaków pozosta³y Wystawy
Doroczne ŒTF oraz wystawy zaproszonych twórców (wydarzeniem artystycznym du¿ej miary by³a wystawa Edwarda
Hartwiga), wymiana artystyczna z czechos³owackim Pilznem
oraz udane wystawy tematyczne (jak na przyk³ad „Ziemie
Zachodnie i Pó³nocne” – 1960 r.) i wiele innych wystaw i imprez. W 1979 r. S. Sudnik reaktywowa³ dzia³alnoœæ ŒTF
w Ostrowcu Œw., przyj¹³ funkcjê Komisarza Ogólnopolskiej
Wystawy Fotograficznej pn. „Staropolskie Zag³êbie Przemys³owe”, jednak¿e decyzja ta nie przynios³a spodziewanego
rozwoju fotografii ostrowieckiej.
Biskupin
37
Krzy¿topór. Zamek w UjeŸdzie (1971).
38
Tatry. Sztemæa.
Cz³onek artystycznej „GRUPY 10”, dzia³aj¹cej na terenie
Ostrowca i skupiaj¹cej artystów ró¿nych specjalnoœci (od powstania Grupy w 1975 r. pe³ni³ funkcjê wiceprezesa). W latach 1976 – 1978 jest cz³onkiem grupy artystycznej „GRUPY
10 x 10”, dzia³aj¹cej przy Kieleckiej Delegaturze Zwi¹zku Polskich Artystów Fotografików. Pan Stanis³aw uczestniczy³ we
wszystkich akcjach artystycznych grupy m³odych fotografów
kieleckich. Udzia³ we wspólnym fotografowaniu zaowocowa³
w przysz³oœci decyzj¹ S. Sudnika podjêcia starañ o cz³onkostwo ZPAF. Po kilku latach funkcjonowania „Grupy 10”
w Ostrowcu, pracuj¹cy w niej fotografowie (Stanis³aw Sudnik, Aleksander Salij, Edmund Dolecki, Jerzy Soiñski i Andrzej £ada) uznali, ¿e lepsze warunki rozwoju otrzymaj¹
w grupie fotograficznej. Powsta³a „Grupa V”, która wnios³a
kolejne przyspieszenie do fotografii ostrowieckiej. Ukoronowaniem drogi fotograficznej Stanis³awa Sudnika by³ fakt podjêcia przygotowañ, kandydowania, a w rezultacie uzyskania
cz³onkostwa ZPAF (1983 r.). Fakt ten w sposób realny, ale
równie¿ symboliczny, przyczyni³ siê do wspania³ego rozwoju
fotografii w Mieœcie Ostrowcu, w mieœcie, w którym z uporem i z samozaparciem, konsekwentnie przez lata pozostaj¹cy w cieniu, pomijani i zapominani, pracowali ludzie - artyœci
w rodzaju Pana Stanis³awa. Nie mo¿na zapominaæ, ¿e w obecnym kszta³cie sztuki fotograficznej w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim, ma swój skromny udzia³ Stanis³aw Sudnik.
Stanis³aw Sudnik du¿o fotografowa³. W tej w³aœnie pasji
najpe³niej wyzwoli³y siê predyspozycje artysty i zarazem
przyrodnika. Fotografia w sposób najbardziej pe³ny zrealizowa³a d¹¿enia twórcy do przekazania swojego zauroczenia
œwiatem przyrody. Artysta najchêtniej przebywa na terenie
Gór Œwiêtokrzyskich oraz w dolinie rzeki Kamiennej,
z którymi czuje siê zwi¹zany emocjami oraz ca³ym artystycznym ¿yciem. Od 1946 r. systematycznie dokumentuje przemiany hutniczego miasta. Kocha w³asny region Dzia³aj¹c
z pozycji klasycznego krajoznawcy, dokumentuje wygl¹d
swojego najbli¿szego otoczenia. Pan Stanis³aw kocha równie¿ ca³¹ Polskê i ca³y œwiat. W miarê mo¿liwoœci (i stanu
zdrowia) uczestniczy³ w plenerach fotograficznych (Góry
Œwiêtokrzyskie, Bieszczady) oraz organizowa³ w³asne wyprawy artystyczne. Najczêœciej zwiedza³ okolice Nowego
S¹cza i Beskid Niski. Doskona³¹ bazê wypadow¹ oraz funkcjê przewodnika po krainie ³emkowskich cerkiewek pe³ni³
jego brat (mieszkaniec Nowego S¹cza). Pan Stanis³aw zwiedza równie¿ obce kraje. Przy okazji odwiedzin u dzieci
i wnuków zwiedzi³ i sfotografowa³ na przyk³ad Holandiê oraz
Francjê (Pary¿). Zawsze jednak wraca³ do swojej ziemi, bowiem „piêkno jest wszêdzie, lecz jawi siê w mi³owaniu”
(Emil Male). Z plenerów artystycznych oraz z indywidualnych wycieczek w œwiêtokrzyskie plenery powstawa³y dzie³a fotograficzne, którymi Pan Stanis³aw dzieli siê z innymi.
Aktywny uczestnik ruchu wystawienniczego bra³ udzia³
w ponad 100 wystawach fotograficznych w kraju i zagranic¹
(miêdzy innymi „Krajobraz Polski” – Francuskie Muzeum Fotografii, Bievres k/Pary¿a 1982, a ponadto NRD, Holandia,
Czechos³owacja). Nie mo¿na pomin¹æ udzia³u ostrowieckiego artysty w wielu wystawach kieleckiej szko³y krajobrazu
w kraju i zagranic¹. Otrzymywa³ liczne dowody uznania,
nagrody, wyró¿nienia, dyplomy. Miêdzy innymi uzyska³
I Nagrodê na „VII Dorocznej Wystawie ŒTF w Ostrowcu
Œwiêtokrzyskim w 1962 r. Ponadto prawie w ka¿dym roku
39
twórca prezentowa³ wystawy indywidualne (Ostrowiec
Œwiêtokrzyski, Kielce oraz inne miasta w kraju).
Po powrocie ze studiów do rodzinnego miasta Stanis³aw
Sudnik w³¹czy³ siê w s³u¿bê spo³eczn¹ i zaj¹³ siê organizacj¹
¿ycia artystycznego w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim. Ju¿
w 1938 r. nale¿a³ do Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego (od 1950 r Polskie Towarzystwo Turystyczno – Krajoznawcze), uczestniczy³ w pracy Zarz¹du Oddzia³u Ostrowieckiego, za dzia³alnoœæ otrzyma³ Z³ot¹ Odznakê PTTK.
Od dnia powstania Oddzia³u Ostrowieckiego Ligi Ochrony
Przyrody jest jej cz³onkiem i dzia³aczem. By³ wspó³za³o¿ycielem Towarzystwa Mi³oœników Ostrowca Œwiêtokrzyskiego,
w którym przez lata sprawowa³ funkcjê Cz³onka Zarz¹du.
Wspó³organizowa³ w 1952 r. Œwiêtokrzyskie Towarzystwo
Fotograficzne. Szczególnie zas³u¿y³ siê ostrowieckiej fotografii. Inicjator ruchu fotograficznego w mieœcie, skupi³ œrodowisko, przez wiele lat mu przewodzi³, odcisn¹³ na nim
piêtno w³asnych przekonañ artystycznych.
Postawa artystyczna Stanis³awa Sudnika kszta³towa³a siê
pod wp³ywem wzorów kieleckiej szko³y krajobrazu. Pan Stanis³aw zaprzyjaŸni³ siê z kieleckimi fotografami, nic wiêc
dziwnego, ¿e z czasem uleg³ ich wp³ywom, a nawet przy³¹czy³ siê do nurtu „Kieleckiej Szko³y Krajobrazu”, z powodzeniem nawi¹zuj¹c do jej estetyki. Zachowa³ jednak odrêbnoœæ
w³asnej wizji artystycznej. Swoje tematy czerpa³ z przebogatej przyrody œwiêtokrzyskiej. W zwierciadle fotografii najpe³niej przejawia³y siê uczucia artysty do œwiata przyrody. Ambicj¹ ostrowieckiego twórcy jest potrzeba tworzenia i eksponowania stale nowych prac
Pan Stanis³aw opracowa³ liczne cykle prac nowych. Zaliczam do nich miêdzy innymi indywidualn¹ wystawê fotografii pn. „Formy dramatu” (Galeria Fotografii, Kielce 1988),
która ukazuje swoiste dramaty drzew œcinanych pi³¹ mechaniczn¹. Artysta tak wypowiedzia³ w³asne prze¿ycia zwi¹zane
z tym artystycznym przes³aniem: „Drzewo dla mnie jest nie
tylko ozdob¹ czy materialnym dobrodziejstwem, lecz ¿ywym organizmem, który czuje, prze¿ywa, cieszy siê s³oñcem
i ulew¹, dogorywa..., umiera... A gdy czyni to zgodnie
z odwiecznym prawem natury, gdy spotyka go kres ludzkiemu podobny, godzê siê ze skruch¹ bezsilny zdeterminowany
si³ami, których nawet bezkresny kosmos nie jest w stanie
oprzeæ, (...) Chcê w owych strukturach pni, jak z d³oni odczytaæ chwile chwa³y moich ukochanych, a pad³ych pod toporem druhów (w: katalog wystawy). Dramat drzew przedstawiony zosta³ w fotografii czarno – bia³ej.
Nowy etap pracy artysty otworzy³a fotografia barwna,
sta³a siê ona klamr¹ spinaj¹c¹ œwiat³oczu³¹ sztukê artysty
(czarno – bia³a z barwn¹). Znakomicie wzmocni³a ona ekspresjê fotogramów, podkreœli³a walory dokumentacyjne fotografii, wytworzy³a klimat oraz wzmocni³a temperaturê
uczuciow¹ dzie³. W tym nowym doœwiadczeniu artysta jest
znowu na pierwszej linii, pozosta³ wierny sobie, wierny w³asnej drodze twórczej. Przejawia zwi¹zki z tradycj¹, któr¹
uzupe³nia w³asnymi prze¿yciami i przemyœleniami. Fotografia barwna to ten sam kr¹g tematów, zbli¿ona perspektywa,
a nawet bliŸniaczy klimat dzie³. A jednak artysta proponuje
nowy, odmienny od dotychczasowego sposób narracji, „maluje barw¹”, uwypukla subtelnoœci œwiat³ocienia. Naczelnym
d¹¿eniem nadal pozostaje chêæ podzielenia siê z widzem
40
w³asnymi „odkryciami” i „wynalazkami”. Nadal artysta jest
popularyzatorem i ambasadorem piêkna pejza¿u rzeki Kamiennej, której wody popularyzuje na œwiecie. O wodzie fotografowanej przez Stanis³awa Sudnika piêknie napisa³ prof.
Ryszard Osadczy: „Stanis³aw Sudnik ze swoj¹ wra¿liwoœci¹
o urzekaj¹cym piêknie natury mo¿e opowiadaæ godzinami,
co potwierdza fotografia ruchu wody w zderzeniu z naturalnymi przeszkodami. Czyni to z takim wyczuciem chwili, niemal zatrzymuje tê chwilê, tworzy jednoœæ wzbogacon¹ profesjonalizmem warsztatu” („S³owo o uczestnikach VIII Miêdzynarodowego Pleneru Fotograficznego ART. EKO’95”,
Wydawca: Czêstochowa 29. 09. 1995).
Znakomity wp³yw na rozwój artysty wywar³y przyjaŸnie
z wybitnymi artystami. Stanis³aw kocha œwiat i ludzi. Obok
twórców kieleckiej szko³y krajobrazu nawi¹za³ subtelne
przyjaŸnie z artyst¹ malarzem Czes³awem Waszko (samotnik z Solca nad Wis³¹) oraz z mistrzem i nestorem polskich
fotografików Edwardem Hartwigiem (z Warszawy). Liczne
spotkania, dyskusje i wspólne wyprawy w teren znakomicie
ukszta³towa³y zainteresowania i przekonania estetyczne
ostrowieckiego fotografa. Pan Stanis³aw przy³¹czy³ siê do
grona kieleckiej szko³y krajobrazu i z powodzeniem wykorzystywa³ jej estetykê, lecz zachowa³ przy tym w³asny, „romantyczny” styl pracy, w pe³ni adekwatny do artystycznej
wizji stworzenia wizji bajkowej krainy nad Kamienn¹ i Wiœlin¹. „Bezkrwawy ³owca motywów”, jak go niekiedy nazywano, czaruje odbiorców swoimi prostymi i jak¿e prawdziwymi obserwacjami przyrody.
Artysta jest obecny od ponad 50 lat w regionie œwiêtokrzyskim, w kulturze Ostrowca Œwiêtokrzyskiego i w fotografii polskiej. Jego szarmancki sposób bycia i liczne przyjaŸnie sprawiaj¹, ¿e jest ogólnie lubiany, znany i ceniony. ¯adne przedsiêwziêcie kulturalne nie mo¿e odbyæ siê bez
udzia³u Stanis³awa Sudnika. Popularnoœæ artysty w Ostrowcu
„wynika z ambicji i z pracy artysty oraz wi¹¿e siê ze stylem
¿ycia, którym mo¿e on zaimponowaæ” (Wojciech Kotasiak,
1976). Na popularnoœæ i przyjaŸñ artysta w pe³ni zas³u¿y³. Jego dom przy ulicy Polnej 44 (z ogrodem – oaz¹ w betonowej
strukturze miasta) jest otwarty dla wszystkich: dla maluczkich i dla znakomitoœci ze œwiata kultury. Nikomu nie odmawia uwagi, dzieli siê rozmow¹, radzi, pata, odpowiada,
a wreszcie przekazuje doœwiadczenia d³ugiego i owocnego
¿ycia. Jest uczynny, kole¿eñski i skromny. Skromnoœci¹ cz³owieka, który robi coœ, co mu w pe³ni odpowiada, co mu
sprawia satysfakcjê i radoœæ, pragnie siê ni¹ bezinteresownie
i szczerze dzieliæ z innymi (Jerzy Daniel).
Za swoj¹ twórczoœæ fotograficzn¹ oraz za spo³eczn¹ aktywnoœæ organizacyjn¹ Stanis³aw Sudnik otrzyma³ miêdzy innymi: Z³oty Krzy¿ Zas³ugi, Odznaka „Zas³u¿ony Dzia³acz
Kultury”, Medal 1000 – Lecia Pañstwa Polskiego, Nagroda
Ministra Gospodarki Komunalnej za urz¹dzenie zieleni
Ostrowca Œwiêtokrzyskiego, Dyplom Honorowy Federacji
Amatorskich Stowarzyszeñ Fotograficznych w Polsce, Dyplom Jana Bu³haka za wysoki poziom prac fotograficznych,
Medal 40 – lecia ZPAF oraz Medal Okrêgu Œwiêtokrzyskiego ZPAF. Prace fotograficzne artysty trafi³y miêdzy innymi do
zbiorów: Muzeum Narodowe – Kielce, Muzeum Kultury
Leœnej – Go³uchów, Okrêg Œwiêtokrzyski ZPAF – Kielce,
BWA Kielce, oraz do kolekcji prywatnych w kraju i za granic¹.
Zimowy szpaler (1987).
Stanis³aw Sudnik wprowadza³ do swojego œrodowiska
twórczy ferment intelektualny. Nastêpne pokolenie zrealizowa³o te uœwiadomione i te nieuœwiadomione projekty. Fotografia w Ostrowcu Œwiêtokrzyskim osi¹gnê³a znakomity poziom, a kolejne manifestacje œrodowiska potwierdzaj¹ wysok¹ pozycjê Ostrowca w œcis³ej czo³ówce œrodowisk
fotograficznych w naszym kraju. Z moc¹ nale¿y podkreœliæ,
¿e ostrowiccy s¹ w pe³ni przygotowani do samodzielnego
funkcjonowania. Z wiar¹ i nadziej¹ oczekujê na utrzymanie
tej pozycji oraz na dalszy „rozkwit twórczoœci fotograficznej
w grodzie nad Kamienn¹” (cytat z autorskiego tekstu wstêpu do katalogu wystawy „Grupa Piêciu”, Ostrowiec Œwiêtokrzyski 1984)
Pawe³ Pierœciñski
zdjêcia: S. Sudnik
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Bibliografia
Katalogi wystaw fotografii ostrowieckiej – od 1952 r.
K. ¯ak. „Fotografia Stanis³awa Sudnika” – Gazeta Ostrowiecka, wrzesieñ 1979 r.
Katalog wystawy fotograficznej „Stanis³aw Sudnik. Krajobrazy znad Kamiennej” – Galeria Fotografii ZPAF, Kielce, lipiec 1979
Wojciech Kotasiak. Pan Staszek” – Przemiany, Kielce
1979 nr 12
Album fotograficzny (praca zbiorowa) „Kieleckie krajobrazy”, Kraków 1983
Katalog wystawy fotograficznej pn. „Grupa Piêciu. Bieszczady’83”, Ostrowiec Œwiêtokrzyski, marzec 1984
Katalog wystawy historyczno – problemowej pn. „Polska Fotografia Krajobrazowa 1944 – 1984” – Galeria
BWA Kielce 1985
8. Katalogi wystaw Okrêgu Œwiêtokrzyskiego ZPAF – od
1983
9. Katalog indywidualnej wystawy fotografii „Stanis³aw Sudnik. Formy dramatu” – Galeria Fotografii ZPAF, Kielce,
maj 1988
10. Katalog problemowej wystawy fotograficznej „Krajobrazy œwiata w fotografii polskich podró¿ników” – Galeria
Zachêta, Warszawa 1987
11. Stanis³aw Sudnik „Galeria. Cerkiewki Stanis³awa Sudnika” Plotkarka, Kielce 1988 nr. 7
12. Ryszard Osadczy „Plenerowe impresje” – Czêstochowa
1995
13. Katalog wystawy fotograficznej z okazji jubileuszu 50 –
lecia pracy twórczej „Stanis³aw Sudnik. Retrospektywna
wystawa fotografii” – Miejski Oœrodek Kultury, Ostrowiec Œwiêtokrzyski 1996
14. Katalog wystawy fotograficznej „Stanis³aw Sudnik.
Ostrowieckie pejza¿e” – Muzeum Historyczno – Archeologiczne, Ostrowiec Œw. 1996
15. Album fotograficzny „Ostrowiec Œwiêtokrzyski” –
Ostrowiec Œw. 1996
16. Album „Fotografia – Sztuka Ziemi Kieleckiej” – Kielce
1997
17. Katalog „Stanis³aw Sudnik. Fotografie z lat 1950 – 1996”
РGaleria Fotografii Ratusz, ZamoϾ 1997
18. Katalog „Stanis³aw Sudnik. Fotografia” – Galeria BWA,
Ostrowiec Œw. 2001
19. Almanach „Kielecka Szko³a Krajobrazu” – Kielce 2002
20. A. ¯ak. „Mój zielony Ostrowiec” – Gazeta Ostrowiecka,
11.09.2006
21. Praca zbiorowa „S³ownik Biograficzny Fotografów Polskich” (w przygotowaniu)
41