rynek wyrobów budowlanych - Katedra Inżynierii Materiałów i

Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Politechnika Śląska w Gliwicach
Wydział Budownictwa
Katedra Procesów Budowlanych
RYNEK BUDOWLANY
RYNEK WYROBÓW BUDOWLANYCH
Aktualny stan prawny - UE
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr
305/2011 z 9 marca 2011 (tzw. CPR - Construction Products
Regulation), ustanawiające zharmonizowane warunki
wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i
uchylające dyrektywę Rady 89/106/EWG – w pełnym
zakresie wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2013 roku.
Zastępuje tzw. dyrektywę budowlaną - Dyrektywę Rady z dnia 21
grudnia 1988 r. w sprawie zbliżenia ustaw i aktów wykonawczych Państw
Członkowskich dotyczących wyrobów budowlanych (89/106/EWG), w
zakresie nadzoru nad wyrobami budowlanymi wprowadzonymi do obrotu.
Zasady tworzenia, uznawania i stosowania
specyfikacji technicznych
Zasady i procedury oceny zgodności wyrobów
budowlanych
Obowiązek oznakowania CE wyrobów
wprowadzanych na rynek (EOG)
Specyficzne uregulowanie – wymóg posiadania
systemu zakładowej kontroli produkcji
1
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Aktualny stan prawny - Polska
Akty prawne wdrażające dyrektywę (już wycofaną)
budowlaną 89/106/EWG
Ustawa z dn. 16.04.2004 o wyrobach budowlanych
Rozporządzenie Min. Infrastruktury z dn. 11.08.2004
w sprawie systemów oceny zgodności, wymagań,
jakie powinny spełniać notyfikowane jednostki
uczestniczące w ocenie zgodności, oraz sposobu
oznaczania wyrobów budowlanych oznakowaniem
CE
Rozporządzenie Min. Infrastruktury z dn. 11.08.2004
w sprawie sposobów deklarowania zgodności
wyrobów budowlanych oraz sposobu znakowania ich
znakiem budowlanym
Aktualny stan prawny - Polska
Projekt nowej ustawy o wyrobach budowlanych –
strona Ministerstwa Transportu, Budownictwa i
Gospodarki Morskiej
http://bip.transport.gov.pl/pl/bip/projekty_aktow_pra
wnych/projekty_ustaw/ustawy_budownictwo_i_gospod
arka_przestrzenna
Ścieżka: www. transport.gov.pl / akty prawne /
projekty/ projekty ustaw / Budownictwo…
W Polsce system nadzoru rynku w zakresie
wyrobów (wszystkich) wprowadzanych do
obrotu tworzony jest w oparciu o ustawę z
dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny
zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz.
2087). Ustawa ta transponuje do polskiego
systemu prawnego dyrektywy nowego
podejścia UE.
Ustawa ta nie uwzględnia jednak specyfiki
niektórych wyrobów, w tym zwłaszcza specyfiki
wyrobów budowlanych.
2
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny
zgodności .
Ustawa określa:
1) zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności
z zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi wyrobów;
2) zasady i tryb udzielania akredytacji oraz autoryzacji;
3) sposób zgłaszania Komisji Europejskiej i państwom członkowskim Unii
Europejskiej autoryzowanych jednostek oraz autoryzowanych laboratoriów;
4) zadania Polskiego Centrum Akredytacji;
5) zasady działania systemu kontroli wyrobów wprowadzonych do obrotu.
7
Wyrób budowlany
Wg ustawy „O wyrobach budowlanych” –
„…rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia,
przeznaczona do obrotu, wytworzona w celu zastosowania
w sposób trwały w obiekcie budowlanym, wprowadzana do
obrotu jako wyrób pojedynczy lub jako zestaw wyrobów do
stosowania we wzajemnym połączeniu stanowiącym
integralną całość użytkową i mająca wpływ na spełnienie
wymagań podstawowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1
ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane”
Według aktualnego stanu prawnego, wyrobami budowlanymi
podlegającymi regulacjom ustawy o wyrobach budowlanych są wyroby
które są objęte zakresem przedmiotowym mandatów udzielanych przez
Komisję
Europejską
na
opracowanie
europejskich norm
zharmonizowanych oraz wytycznych do europejskich aprobat
technicznych. Wykaz ww. mandatów został ogłoszony obwieszczeniem
Ministra Infrastruktury z dnia 5 lipca 2004 r. w sprawie wykazu
mandatów udzielonych przez Komisję Europejską na opracowanie
europejskich norm zharmonizowanych oraz wytycznych do
europejskich aprobat technicznych, wraz z zakresem przedmiotowym
tych mandatów (M. P. Nr 32, poz. 571).
Tym samy np. beton towarowy nie jest wyrobem budowlanym (w świetle
prawa) – producenci betonu nie są zobowiązani do przestrzegania CPR
ani ustawy o wyrobach budowlanych, w szczególności do utrzymywania
Zakładowej Kontroli Produkcji.
3
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Wyrób budowlany - wg rozporządzenia PEiR
UE nr 305/2011 (CPR)
„wyrób budowlany” oznacza każdy wyrób lub zestaw
wyprodukowany i wprowadzony do obrotu w celu trwałego
wbudowania w obiektach budowlanych lub ich częściach,
którego właściwości wpływają na właściwości użytkowe
obiektów budowlanych w stosunku do podstawowych
wymagań dotyczących obiektów budowlanych;
„zestaw” oznacza wyrób budowlany wprowadzony do obrotu
przez jednego producenta jako zestaw co najmniej dwóch
odrębnych składników, które muszą zostać połączone, aby
mogły zostać wbudowane w obiektach budowlanych.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr
305/2011 z 9 marca 2011 (CPR - Construction Products Regulation)
Określanie wymagań podstawowych:
1. Nośność i stateczność (bezpieczeństwo konstrukcji)
2. Bezpieczeństwo pożarowe
3. Higiena, zdrowie i środowisko
4. Bezpieczeństwo użytkowania
5. Ochrona przed hałasem
6. Oszczędność energii i izolacja cieplna
7. Zrównoważone wykorzystanie zasobów – rozp. UE
305/2011 – załącznik 1)
Według dotychczasowych zasad producenci wyrobów
budowlanych mogą wprowadzać na rynek polski wyroby
budowlane w oparciu o:
system europejski
(to obecnie reguluje
CPR , czyli rozporządzenie PEiR UE nr 305/2011)
system krajowy.
4
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Podstawą oceny zgodności wyrobów są specyfikacje
techniczne wyrobów (normy lub aprobaty
techniczne, dokumentacja techniczna wyrobu
(jednostkowego)).
znak CE – normy EN zharmonizowane lub
europejskie aprobaty techniczne (wg nowych przepisów
UE nie będzie już europejskich aprobat technicznych a tzw.
„europejskie dokumenty oceny” na podstawie którego dla
wyrobu będą wydawane tzw. „europejskie oceny techniczne”)
znak B – normy krajowe lub krajowe aprobaty
techniczne (wg projektu ustawy o wyrobach bud. nie będzie
krajowych aprobat technicznych a tzw. „krajowe oceny
techniczne”)
aprobata techniczna (krajowa) - pozytywna ocena
techniczna przydatności wyrobu budowlanego do
zamierzonego stosowania;
europejska aprobata techniczna - pozytywna ocena
techniczna przydatności wyrobu budowlanego do
zamierzonego stosowania, wydana zgodnie z
wymaganiami Unii Europejskiej
(zmiana na: „europejski dokument oceny” – dokument
przyjęty przez uprawnioną JOT (specyfikacja techniczna)
stanowiący podstawę do wydawania „europejskich ocen
technicznych”.)
Zakres i warunki przeprowadzania oceny
zgodności wyrobu budowlanego jest ściśle
określony prawem – dla poszczególnych rodzajów
wyrobów, (w zależności od ich wpływu na spełnienie
podstawowych wymagań dotyczących obiektów
budowlanych), ustalone zostały tzw. systemy oceny
zgodności.
Specyfikacja techniczna wyrobu określa jaki
system oceny należy zastosować do oceny
zgodności tego wyrobu.
5
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Systemy oceny zgodności
System
Zadania producenta
4
Wstępne badania typu wyrobu
Zakładowa kontrola produkcji
3
Zakładowa kontrola produkcji
2
2+
(wyelimino
wany)
1
1+
Zadania jednostki notyfikowanej / akredytowanej
Wstępne badanie typu wyrobu
Wstępne badanie typu wyrobu
Zakładowa kontrola produkcji
Certyfikacja zakładowej kontroli produkcji na podstawie
kontroli wstępnej
Wstępne badanie typu wyrobu
Zakładowa kontrola produkcji
Badanie próbek zgodnie z
ustalonym planem
Certyfikacja zakładowej kontroli produkcji na podstawie:
- kontroli wstępnej
- ciągłego nadzoru, oceny i zatwierdzenia kontroli
produkcji
Zakładowa kontrola produkcji
Uzupełniające badanie próbek
zgodnie z ustalonym planem
Certyfikacja zgodności wyrobu na podstawie zadań
jednostki notyfikowanej oraz zadań przypisanych do
producenta
- wstępne badanie typu wyrobu
- wstępna kontrola fabryki i zakładowej kontroli produkcji
- ciągły nadzór, ocena i zatwierdzanie zakładowej kontroli
produkcji
Zakładowa kontrola produkcji
Uzupełniające badanie próbek
zgodnie z ustalonym planem
Certyfikacja zgodności wyrobu na podstawie zadań
jednostki notyfikowanej oraz zadań przypisanych do
producenta
Zadania jednostki notyfikowanej:
- wstępne badanie typu wyrobu
- wstępna kontrola fabryki i zakładowej kontroli produkcji
- ciągły nadzór, ocena i zatwierdzanie zakładowej kontroli
produkcji
- audit-badanie próbek pobranych z fabryki, z rynku lub na
placu budowy
Baza do znakowania CE /
B
Deklaracja zgodności
(deklaracja właściwości
użytkowych) Producenta
Deklaracja zgodności
(deklaracja właściwości
użytkowych) Producenta
+
Certyfikacja zakładowej
kontroli produkcji
Deklaracja zgodności
/(deklaracja właściwości
użytkowych) Producenta
wraz z
Certyfikatem zgodności
wyrobu
W procesie oceny zgodności wyrobu budowlanego (z
odpowiednimi specyfikacjami technicznymi wyrobu)
biorą udział:
W „systemie krajowym” (znakowanie B) – producent, jednostki
akredytowane (badawcze i/lub certyfikujące)
W systemie europejskim (znakowanie CE) – producent,
jednostki notyfikowane (z dowolnego kraju UE)
Akredytacja – uznanie i potwierdzenie kompetencji przez PCA
(Polskie Centrum Akredytacji)
Notyfikacja – zarejestrowanie w Centralnej Komisji UE jednostki
akredytowanej w kraju i rekomendowanej przez właściwego
ministra
System europejski
Oznakowanie materiału budowlanego symbolem „CE”
informuje, że producent mający siedzibę w UE dokonał
oceny zgodności, oraz :
aktualnie – że wyrób jest zgodny ze zharmonizowaną
Normą Europejską (hEN) lub z europejską aprobatą
techniczną
Od 1 lipca 2013 – że wyrób jest zgodny z właściwościami
użytkowymi zadeklarowanymi przez producenta w
Deklaracji Właściwości Użytkowych ( według
Europejskiej Oceny Technicznej)
6
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Dopuszczalne odstępstwa od obowiązku
sporządzania deklaracji właściwości użytkowych
1.Wyrób budowlany jest produkowany jednostkowo lub na
zamówienie w nieseryjnym procesie produkcyjnym w
odpowiedzi na specjalne zlecenie oraz wbudowywany w
jednym, określonym obiekcie przez producenta, który
ponosi odpowiedzialność za bezpieczne wbudowanie
wyrobu w obiekt budowlany, zgodnie z mającymi
zastosowanie przepisami krajowymi i na
odpowiedzialność osób, które (zgodnie z tymi
przepisami) są odpowiedzialne za bezpieczne wykonanie
obiektu budowlanego.
Dopuszczalne odstępstwa od obowiązku
sporządzania deklaracji właściwości użytkowych
2.Wyrób budowlany jest produkowany na terenie budowy
w celu wbudowania go w dane obiekty budowlane
zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi
i na odpowiedzialność osób, które (zgodnie z tymi
przepisami) są odpowiedzialne za bezpieczne wykonanie
obiektu budowlanego.
3. Wyrób budowlany jest produkowany w sposób
tradycyjny lub zgodny z wymogami ochrony zabytków i
w nieprzemysłowym procesie produkcyjnym w celu
właściwej renowacji obiektów budowlanych urzędowo
chronionych… zgodnie z przepisami krajowymi
System europejski - oznakowanie
Aktualnie oznakowanie symbolem „CE” powinno zawierać:
znak zgodności,
dwie ostatnie cyfry roku w którym wyrób został wprowadzony na rynek
odniesienie do zharmonizowanej specyfikacji technicznej,
nazwę i adres producenta,
data oznakowania (dwie ostatnie cyfry roku),
numer certyfikatu zgodności – (jeśli został wydany)
numer identyfikacji notyfikowanej jednostki certyfikującej (jeśli brała udział).
Po 1 lipca 2013 roku - oznakowanie symbolem „CE” powinno zawierać:
znak zgodności,
dwie ostatnie cyfry roku, w którym zostało ono zamieszczone po raz pierwszy,
nazwa i adres siedziby producenta (lub znak identyfikujący pozwalający jednoznacznie
określić te dane),
niepowtarzalny kod identyfikacyjny typu wyrobu,
numer referencyjny deklaracji właściwości użytkowych,
numer identyfikacji notyfikowanej jednostki certyfikującej (jeśli brała udział)
odniesienie do zharmonizowanej specyfikacji technicznej,
zamierzone zastosowanie wyrobu (określone w zastosowanej specyfikacji)
poziom lub klasa zadeklarowanych właściwości użytkowych,
Ponadto oznakowaniu powinny towarzyszyć piktogramy lub inne znaki wskazujące na
zagrożenie – jeśli występuje
7
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
System krajowy
Oznakowanie materiału budowlanego znakiem budowlanym
„B” jest dopuszczalne, jeśli:
producent mający siedzibę w Polsce dokonał oceny
zgodności,
wydał – na swoją wyłączną odpowiedzialność – krajową
deklarację zgodności z Polską Normą wyrobu albo krajową
aprobatą techniczną.
Uwaga – należy się spodziewać zmian podobnych, jak w
systemie europejskim.
System krajowy
Oznakowanie znakiem budowlanym „B” zawiera:
znak zgodności,
numer identyfikacji akredytowanej jednostki
certyfikującej,
Dodatkowe informacje:
siedziba i adres producenta
identyfikacja wyrobu budowlanego,
numer i rok publikacji Polskiej Normy wyrobu lub
aprobaty technicznej,
numer i data wystawienia krajowej deklaracji zgodności,
inne dane.
Wyrób przeznaczony do jednostkowego
zastosowania (rynek krajowy)
Wykonany według indywidualnej dokumentacji
technicznej, która zawiera:
- opis rozwiązania konstrukcyjnego,
- charakterystykę materiałową,
- informację dotyczącą projektowanych właściwości
użytkowych wyrobu budowlanego,
- określenie warunków zastosowania,
- instrukcję obsługi i eksploatacji.
Dokumentacja sporządzona przez projektanta obiektu lub z
nim uzgodniona.
8
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Wyrób regionalny
wytwarzany tradycyjnie, na określonym terenie,
wytwarzany przy użyciu metod sprawdzonych w
wieloletniej praktyce,
przeznaczony do lokalnego stosowania.
Decyzją wojewódzkiego inspektora nadzoru budowlanego
wyrób budowlany może zostać uznany za wyrób regionalny.
Przykładowe wyroby podlegające
poszczególnym systemom oceny
Załącznik nr 1 do rozporządzenia w/s oceny
zgodności i znakowania wyrobów
ZAKŁADOWA KONTROLA PRODUKCJI
Stała wewnętrzna kontrola produkcji prowadzona
przez producenta, której wszystkie elementy,
wymagania i postanowienia przyjęte przez
producenta powinny być w sposób
systematyczny dokumentowane poprzez
zapisywanie zasad i procedur postępowania
9
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
ZAKŁADOWA KONTROLA PRODUKCJIcd
system dokumentowania kontroli powinien
gwarantować jednolitą interpretację zapewnienia
jakości i umożliwić osiągnięcie wymaganych
cech wyrobu oraz efektywności działania
systemu kontroli produkcji.
ZAKŁADOWA KONTROLA PRODUKCJI
System obejmujący:
procesy kontroli, pomiarów i badań związane z
zapewnieniem jakości wyrobu
zasoby materialne – środki techniczne, wyposażenie,
materiały itp.
informacje
kompetencje ludzi
Uporządkowanie systemu tworzą zasady opisane w
Księdze ZKP (Księdze jakości), planach kontroli i
badań, procedurach, instrukcjach itp.
Cele ZKP
zapewnienie zgodności produkowanych
wyrobów z określonymi wymaganiami
(jakości)
utrzymywanie stałej zdolności procesu
produkcji do wytwarzania (i dostarczania na
rynek) wyrobów spełniających wymagania
(jakość powtarzalna)
Nadzorowanie informacji istotnych dla oceny
zgodności wyrobu
Zapewnienie identyfikacji wyrobu i jego statusu
10
Rynek Budowlany -J.Deszcz
2013-03-02
Pozostałe wymagania dotyczące wyrobów –
oznakowanie dotyczące zagrożeń
konieczność uzyskania Atestu higienicznego na
niektóre wyroby (np. rury wodociągowe , armatura
itp.)
Konieczność oznaczenia składu wyrobów w
przypadkach, gdy do produkcji stosuje się
produkty niebezpieczne, opracowania Kart
charakterystyki takich wyrobów (zasady
postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu
wyrobu oraz w przypadku wystąpienia
bezpośredniego zagrożenia), przekazywania tych
informacji nabywcom. Wyroby niebezpieczne
podlegają rejestracji.
Producent jest zobowiązany do zamieszczenia
odpowiednich informacji /znaków na wyrobie i/lub
opakowaniu.
Piktogramy dot. wyrobów
niebezpiecznych
Wg dyrektywy 67/548/EWG
Wg CLP(Clasification, Labeling, Packaging of
substances and mixtures) – Rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008
11