Miłosz i Herbert

Czesław Miłosz
 urodzony na Kresach
(w Szetejniach nad Niewiażą
na Litwie)
 z wykształcenia prawnik
Zbigniew Herbert
 urodzony na kresach
(we Lwowie)
 z wykształcenia prawnik
 poeta
 poeta
 na emigracji od 1951 roku
 na emigracji:
- 1975-1981 Niemcy, Austria ,
Włochy
 - 1986-1992 Francja – Paryż
 zamiłowanie do używek
(alkohol, nikotyna)
 zamiłowanie do używek
(alkohol, nikotyna)
 szybko się zaprzyjaźnili
 Miłoszowi Zbigniew Herbert dedykuje wiersz
„Tren Fortynbrasa”
 piszą do siebie ogromną ilość listów
 Miłosz promuje Herberta na zachodzie,
tłumaczy jego wiersze
 wymieniają się nowymi tomikami własnej
poezji
 Konflikt między Miłoszem, a Herbertem nie był tylko
pojedynkiem o prymat między dwoma tuzami literatury.
 To dramatyczne zerwanie dwóch zażyłych przyjaciół.
 Spór porównuje się do rywalizacji romantycznych
wieszczów: Adama Mickiewicza i Juliusza Słowackiego.
 rok 1968
 mocno zakrapiana wizyta u Johna i Bogdany
Carpenterów
 nie wiadomo, co się tak naprawdę tam
wydarzyło - wszyscy uczestnicy kolacji pijani
 ta awantura – bezpośrednią przyczyną
zerwania przyjaźni
 Miłosz uwielbiał prowokować w towarzystwie
Relacji z wieczoru w Berkley było sporo ...
W relacji Herberta wyglądało to tak:
„Miłosz powiedział na kolacji, gdzie byli Amerykanie,
że trzeba przyłączyć Polskę do Związku Radzieckiego.
Ja wtedy wstałem i wygarnąłem. Mówiłem chyba z godzinę,
wściekłość dodawała mi skrzydeł”.
„Uważam to za wyjątkowo złośliwe pomówienie.” –
komentował oburzony Miłosz.
Zbyszek eksplodował. Nie wiem ,co Czesławowi powiedział,
ale kiedy od Carpenterów wyszli, Janka (żona Miłosza)
nie chciała już więcej Zbyszka u siebie gościć. Zrobił wtedy
jakieś straszne faux pas. Chyba dokładnie żaden z nich tego
nie pamiętał, bo byli pijani – opowiadała Katarzyna Herbert,
żona poety.
Z pozoru niewinne pytanie o czytelnicze gusta w podtekście
kryje najczęściej określenie ideowego światopoglądu.
Czesław Miłosz
Zbigniew Herbert
 prawica to endecy z
 lewica to byli Sowieci
laskami bijący żydowskich
studentów, a lewica to byli
socjaliści, którzy
napadanych bronili
 czytasz Miłosza? Jesteś
lewackim kosmopolitą
okupujący Polskę,
a prawica to ludzie
antykomunistycznego,
patriotycznego podziemia
 jeśli nade wszystko cenisz
Herberta, toś pracowity
Polak-patriota
W XX wieku nie było bardziej upolitycznionych w odbiorze poetów.
 ostatecznie poróżnieni przez polityczne ideologie
 w latach 80. XX w. Herbert sztandarowym poetą polskiej
opozycji
 w „Życiu Warszawy” zadrwił z Miłosza w wierszu
„Chodasiewicz”
 szybka odpowiedź Miłosza - słowa Herberta uznał
za „kampanię przeciwko kolegom, przy użyciu oskarżeń
i inwektyw”, a jego samego określił :
„cnota podziwiająca się w lustrze”
„Pisał wiersze Chodasiewicz raz przepiękne a raz złe
te ostatnie także mogą się podobać
jest w nich wszystko co być musi - melancholia
patos liryzm doświadczenie groza
czasem wielki płomień z niego bucha
nad wieloma jednak ciąży duch sztambucha”
„Emigracja jako forma egzystencji rzecz ciekawa
bez przyjaciół i bez krewnych pod namiotem
żyć bez sankcji obowiązków każdy przyzna
że na barkach ciąży nam ojczyzna
mroczne dzieje atawizmy rozpacz
znacznie lepiej w lustrach żyć bez trwogi”
 rok 1998 – Zbigniew Herbert ciężko chory
 Miłosz dzwoni do Herberta
 telefon odbiera Katarzyna Herbert i słyszy głos Czesława
Miłosza, który jak gdyby nigdy nic rozpoczyna…
 „Ten, który jej służył,
leży zmieniony w rzecz
wydaną rozpadowi
na sole i fosfaty,
zapadającą się
w swój dom chaosu.”
Czesław Miłosz z Wisławą Szymborską
na pogrzebie Herberta