pobierz plik referatu

Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
Rozdział 7
w
w
w
Wykrywanie i analiza danych dotyczących wyłudzeń
komunikacyjnych w firmach ubezpieczeniowych na
podstawie metod opartych na inteligencji
obliczeniowej
1 Wstęp
da
.b
Streszczenie. W rozdziale przedstawiono możliwości stworzenia systemu
wspomagającego wykrywanie wyłudzeń komunikacyjnych w firmie
ubezpieczeniowej PZU SA. Budowa tego systemu opiera się na sieciach
neuronowych i zbiorach rozmytych. Posiadanie takiego systemu daje
oszczędności 35 – 150 milionów złotych rocznie i będzie wpływało na lepszą
możliwość zarządzania rezerwami z zakresu ubezpieczeń AC/OC dając także
podstawy do wypromowania produktów motywacyjnych dla uczciwego
klienta.
pl
s.
Od chwili pojawienia się na rynku działalności ubezpieczeniowej, narodziła się także
przestępczość ubezpieczeniowa. W Polsce jest ona najbardziej aktywna w sektorze
komunikacyjnym. Skala tego typu przestępstw jest trudna do oszacowania, znane są więc
tylko szacunkowe dane, które wynoszą od 1% do 7% wypłacanych odszkodowań. Nie jest
to bynajmniej mała liczba, zważywszy na wielkość jaką PZU SA. wypłaca rocznie. Kwota
ta oscyluje w przedziale 2,5 – 3 mld złotych. Takie wypłaty nie byłyby czymś niepokojący
pod warunkiem, że firma ubezpieczeniowa wypłaca odszkodowanie z faktu zdarzeń
losowych, czy braku umiejętności kierowców. Niestety istnieje jednak pewien procent
poszkodowanych zgłaszających roszczenia o odszkodowanie podyktowane chęcią
nieuczciwego zysku. Stworzenie programu, który zmniejszy udział takich nadużyć jest
uzasadniony z ekonomicznego punktu widzenia i może wytworzy przekonanie u
nieuczciwych ubezpieczających, że firma dysponuje narzędziem do wykrywania takich
przestępstw.
Rozwiązanie problemu wyłudzeń komunikacyjnych stosując tylko podejście
statystyczne nie daje zadowalających wyników, zwarzywszy na fakt ciągłej zmiany metod
oszust, reagujących na nowe produkty ubezpieczeniowe. Wiedza ekspertów chodź bardzo
użyteczna i coraz bardziej udoskonalana nie jest uwolniona od subiektywności w ocenie
Miron Bałtruszewicz
PZU SA Gdańsk ul. Targ Drzewny 1 Warszawa ul. Jana Pawła 22, Polska
Uniwersytet Gdański, Katedra Inforamtyki Ekonomicznej, ul. Piaskowa 9, 81-824 Sopot, Polska
email: [email protected]
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
M. Bałtruszewicz
w
danej szkody. Nie mówiąc już o braku czasu do przeanalizowania wszystkich szkód
zgłaszanych w PZU SA. Dlatego naturalne wydaje się podjęcie prac nad stworzeniem
programu wspomagającego wykrywanie takich oszustw na podstawie rozwiązań
inteligencji obliczeniowej stosując sztuczne sieci neuronowej (ang Neural Network) i
logikę rozmytą (ang. Fuzzy logic). Ważnym elementem, który przekonuje kierownictwo
PZU SA na inwestycje związane z potrzebą powstania takiego programu jest stworzenie
centralnego systemu SLS (System Likwidacji Szkód) dla komunikacji, który działa już od
kilku lat. Ilość rejestracji zgłoszenia kolizji drogowych wynosi od 2 do 2,5 tysiąca dziennie,
gdzie rejestrowane są wszystkie potrzebne informacje dotyczące szkody, poszkodowanego
i sprawcy. Mając do dyspozycji tak wielki arsenał danych i stosując narzędzia inteligencji
obliczeniowej, można z dużą pewnością stwierdzić, że program taki uzyska zadawalające
wyniki.
w
2 Rodzaje wyłudzeń komunikacyjnych
w
da
.b
Firmy ubezpieczeniowe znają co najmniej kilka sposobów wyłudzeń komunikacyjnych z
zakresu kradzieży, stłuczek czy kolizji. Najczęściej spotyka się:
− fingowanie kradzieży drogich samochodów, które stanową własność banków,
− zawyżanie kosztów naprawy, przez fałszowanie faktur, zakupów części które nie
uległy uszkodzeniu w wyniku zgłoszonej szkody,
− pobieranie odszkodowań z kilku zakładów ubezpieczeniowych,
− zawyżanie wartości ubezpieczenia samochodu,
− antydatowanie polis ubezpieczeniowych,
− usiłowanie wyłudzeń za przedmioty, które nie znajdywały się w pojeździe czasie
włamania do samochodu,
− nieuczciwe wyliczenia odszkodowania przez likwidatora,
− umawianie się z osobą, która posiada AC na rzekome przyznanie się do
spowodowania kolizji drogowej.
pl
s.
To oczywiście, tylko niektóre i najczęściej spotykane metody wyłudzeń, które są doskonale
znane ekspertom. Różnorodność jak i zakres jaki wchodzi w skład obszarów których można
dokonać wyłudzenia jest tak duży, że uwidacznia zasadność podjęcia analizy tych
przypadków za pomocą sieci neuronowo-rozmytej. Jeśli połączymy wieloletnie
doświadczenie policji ubezpieczeniowej, która zasili bazę reguł analizując odpowiednie
kwalifikatory i predykaty rozmyte możemy stworzyć odpowiedni sterownik reagujący na
wszelkie nieprawdziwości związane z likwidacją szkody. Stworzy to także możliwość
wypracowania takich procedur przez ubezpieczyciela, które w przyszłości nie dadzą
sposobności przynajmniej w niektórych obszarach możliwości łatwego wyłudzenia
nieodpowiedniego odszkodowania.
3 Aktualny model analizy wyłudzeń komunikacyjnych
Dotychczasowy proces analizy szkód komunikacyjnych, rozpoczyna się już w momencie
zgłoszenia szkody i to niezależnie do tego, czy jest ona zgłaszana telefonicznie, czy w
odpowiedniej jednostce ubezpieczeniowej. Na podstawie zebranych danych z rozmowy z
klientem i wypełnionego kwestionariusza zbierane są podstawowe dane. Dotyczą one
76
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
Wykrywanie i analiza danych dotyczących wyłudzeń komunikacyjnych w firmach ubezpieczeniowych...
w
informacji ogólnych o rodzaju ubezpieczenia, ustaleniu czy zgłaszający jest
poszkodowanym, czy sprawcą, jaki jest okres ubezpieczenia i skrótowy opis zdarzenia
wypadku. Następnie informacje zebrane podczas zgłoszenia szkody są weryfikowane ze
stanem faktyczny w centralnej bazie danych. Proces weryfikacji i uzupełniania informacji
to pierwszy etap likwidacji i określany jest jako segmentacja merytoryczna. Likwidator
merytoryczny po zebraniu wszystkich dokumentów o szkodzie odznacza w programie SLS
odpowiednie zakresy arkusza segmentacji merytorycznej.
Tabela 1. Przykładowe dane segmentacji merytorycznej
w
w
Temat informacji
Szkoda zaistniała krótko po zawarciu PIERWSZEJ umowy ubezpieczenia
AC (do 1 miesiąca) - nie dotyczy pojazdów fabrycznie nowych.
Wypadek zdarzył się w odludnym miejscu lub w czasie słabego ruchu
ulicznego (noc lub / i oddalone miejsce).
Szkoda zgłoszona po terminie określonym w OWU AC.
Zgłoszona szkoda jest szkodą łączną.
Waga
9
3
4
–2
Następnym etapem likwidacji szkody komunikacyjnej jest segmentacja techniczna.
Technik ustala uszkodzenia pojazdu, oblicza na podstawie programów zewnętrznych koszt
naprawy i uzupełnia informację w programie SLS dotyczącą segmentacji technicznej.
da
.b
Tabela 2. Przykładowe dane segmentacji technicznej
Temat informacji
Charakter uszkodzeń pojazdu NIEZGODNY lub WĄTPLIWY z
przedstawionym opisem powstania szkody.
Wartość pojazdu przyjęta do ubezpieczenia AC dużo wyższa od
rzeczywistej wartości pojazdu (różnica przekracza 20 %).
Szkoda powyżej 10 000 zł.
Duże podobieństwo nowej szkody z wcześniejszą (potencjalnie stare
uszkodzenia niewynikające z zgłoszonej kolizji).
Waga
12
3
2
4
pl
s.
Po dokonaniu obu rodzajów segmentacji i sumowaniu ilości punktów, szkoda
klasyfikowana jest na prostą lub złożoną. W przypadku gdy szkoda otrzymuje status
złożona przechodzi do dalszej weryfikacji przez odpowiedni dział zajmujący się tego
rodzaju przypadkami. Jego zadaniem jest szczegółowa analiza zgłoszonej kolizji, ustaleniu
zasadności roszczenia zgłoszonego przez ubezpieczającego. W trudnych przypadkach,
powołuje się niezależnego specjalistę do wydania opinii o prawdziwości zaistnienia
zdarzeń, które zgłaszający przedstawił podczas rejestracji. Jeżeli wystąpią uzasadnione
podstawy podejrzenia o wyłudzenie, sprawa jest kierowana do Sądu.
77
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
M. Bałtruszewicz
Zgłoszenie
szkody
w
Szkoda złożona
Segmentacja merytoryczna i
techniczna
Klasyfikacja
szkody
Dodatkowa analiza, przez
niezależnych ekspertów
Szkoda prosta
w
Podjęcie decyzji, czy szkoda kwalifikuje się jako
przypadek próby wyłudzenia odszkodowania
NIE
w
Likwidacja
szkody i wypłata
odszkodowania
TAK
da
.b
Zgłoszenie do Sądu sprawy o próbę wyłudzenia
odszkodowania komunikacyjnego
Rys. 1. Schemat blokowy procesu likwidacji szkody
4 Model analizy wyłudzeń komunikacyjnych z wykorzystaniem
sztucznej inteligencji
pl
s.
Dotychczasowy model analizy wyłudzeń komunikacyjnych sprawdzał się wtedy, gdy były
rozdzielone bazy danych i nie było jednolitego programu do likwidacji szkód. Dziś kiedy
system SLS już funkcjonuje w całej Polsce, a dane zarówno o szkodzie jak i całym procesie
likwidacji zostały znacznie zwiększone można zaimplementować analizę opartą na
sztucznej inteligencji.
Dane dotyczące segmentacji merytorycznej i technicznej doskonale nadają się na
wykorzystanie sieci neuronowych. Wynikiem sieci neuronowej jest wartość liczbowa (tak
samo jak przy sumowaniu obu rodzajów segmentacji), jednak nie będzie to jedna wartość
która klasyfikowała szkodę na złożona lub prostą, a zostanie wykorzystana do dalszej
analizy przez moduł sterownika rozmytego. Jego zadaniem jest określenie (używając
zmiennych lingwistycznych) rodzaju szkody na takie jak: szkoda całkowicie nie
podejrzana, mało podejrzana, średnio podejrzana, podejrzana. Do sterownika dołączone są
również dodatkowe informacje z zakresu: warsztatu naprawczego (preferowany przez
PZU SA, wybrany przez klienta), ilość powiązań z innymi szkodami, zgodność oświadczeń
poszkodowanego i sprawcy, notatka policyjna, dodatkowe oględziny, analiza eksperta.
78
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
Wykrywanie i analiza danych dotyczących wyłudzeń komunikacyjnych w firmach ubezpieczeniowych...
Sterownik neuronowo-rozmyty
Warsztat
naprawczy
w
SSN
Segmentacji
merytorycznej i
technicznej
Dodatkowe
oględziny
Powiązanie z
innymi szkodami
Notatka
policyjna
Zgodność oświadczeń
sprawcy i
poszkodowanego
w
Analiza eksperta
da
.b
w
System rozmyty określający stopień przynależności podejrzenia szkody o wyłudzenie
ubezpieczeniowe
Podjęcie decyzji, czy szkoda kwalifikuje się jako
przypadek próby wyłudzenia odszkodowania przez
TAK
NIE
Likwidacja
szkody i wypłata
odszkodowania
Zgłoszenie do Sądu sprawy o próbę wyłudzenia
odszkodowania komunikacyjnego
pl
s.
Rys. 2. Schemat blokowy procesu likwidacji szkody z wykorzystaniem sztucznej
inteligencji
Zastosowanie tego rodzaju sterownika niweluje przedział złożona czy prosta oparty tylko
na segmentacji. Dopiero kompendium wiedzy z różnych źródeł daje pełen obraz, o tym czy
przypadek zgłoszonej szkody jest rzeczywisty. Nie można przecież stosować podejścia, że
każda rejestracja wypadku jest obarczona oszustwem. Jej status przynależności do
przedziału stopnia podejrzenia o wyłudzenie zmienia się czasie automatycznie, podczas
przechodzenia poszczególnych etapów likwidacji szkody. Należy także zwrócić uwagę na
fakt, że informacje, które są zawarte w obszarach informacyjnych sterownika stanowią
doskonały materiał na przeciwdziałanie powtarzającym się nieprawidłowościom
(np. warsztaty naprawcze – zawyżanie kosztów naprawy).
79
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007
Rozdział monografii: 'Bazy Danych: Nowe Technologie', Kozielski S., Małysiak B., Kasprowski P., Mrozek D. (red.), WKŁ 2007
M. Bałtruszewicz
5 Podsumowanie
w
W pracy przedstawiony został inny model podejścia do rozwiązania problemu związanego
z wyłudzeniem ubezpieczeniowym. Jego całkowita implementacja skończy się w połowie
2007 roku i wtedy będzie można docenić jego prawdziwe zalety. Skończy się indywidualne
wyszukiwanie powiązań jednej szkody z innymi, wynikające najczęściej z intuicji i
wieloletniej praktyki eksperta. Oczywiście sam ekspert dalej będzie potrzebny, ale do
analizy otrzyma profesjonalne narzędzie, a nie jedynie informację z akt i bazy danych.
Przeświadczenia u klientów o systemie, który sprawdza prawdziwość ich zeznać może
wydawać się na początku trochę nieuczciwe, ale to właśnie do uczciwych klientów
kierowane są ubezpieczenia. Firma powinna się kierować stu procentową wypłacalnością
odszkodowań w stosunku do ubezpieczające. Nikt przecież nie może przewidzieć
wypadków losowych, a ubezpieczenie powinno być gwarancją całkowitego pokrycia
kosztów związanego z takim zdarzeniem.
w
w
Literatura
1.
4.
5.
pl
s.
da
.b
2.
3.
Białko M.: Podstawowe właściwości sieci neuronowych i hybrydowych systemów eksperckich.
Wyd. Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2000.
Kosiński R.: Sztuczne sieci neuronowe. WNT, Warszawa 2002.
Łachwa A.: Rozmyty świat zbiorów, liczb, relacji, faktów, reguł i decyzji. Akademicka Oficyna
Wyd. Exit, Warszawa 2001.
Rutkowski L.: Metody i techniki sztucznej inteligencji. Wyd. PWN Warszawa 2005.
Tadeusiewicz R.: Sieci neuronowe. Akad. Oficyna Wyd. R.M., Warszawa 1993.
80
(c) Copyright by Politechnika Śląska, Instytut Informatyki, Gliwice 2007