5. Jęczmień ozimy

5. Jęczmień ozimy
Uwagi ogólne
W ciągu ostatniego dziesięciolecia powierzchnia uprawy jęczmienia ozimego w kraju
zwiększyła się niemal dwukrotnie. Jednak w strukturze zasiewów zbóż zajmuje tylko 2,7% .
Pomimo dobrego plonowania ma słabszą mrozoodporność w stosunku do innych zbóż.
W ostatnim okresie zarejestrowano 4 odmiany w tym: SU Melania, Zenek, SU Vireni
hodowli zagranicznych i Kobuz Poznańskiej Hodowli Roślin. Wycofano z rejestru w 2013 r.
aż 10 odmian: Tiffany, Amarena, Bursztyn, Laverda, Matilda, Merle, Merlot, Rosita,
Traminer, Wendy.
Do badań w województwie podkarpackim Zespół Wojewódzki PDOiR przyjął 13 odmian
(dwie pochodzące z polskich hodowli). Doświadczenia przeprowadzono w SDOO Przecław
oraz PODR Boguchwała zgodnie z metodyką opracowaną przez Centralny Ośrodek dla zbóż.
Doświadczenia wykonano w dwóch powtórzeniach oraz na dwóch poziomach
agrotechnicznych.
Wyniki doświadczeń
W bieżącym roku łagodna zima i dobre warunki pogodowe podczas wiosenno - letniej
wegetacji wpłynęły korzystnie na przezimowanie i rozwój roślin. Problemem natomiast było
duże wyleganie roślin przed zbiorem i utrudniony zbiór spowodowany opadami deszczu w
obydwu punktach badawczych.
W 2014 r. średnie plony ziarna na przeciętnym poziomie agrotechnicznym a1 w
Przecławiu wyniosły 56,8 dt z ha a w Boguchwale 49,4 dt z ha, natomiast przy zastosowaniu
wyższego poziomu agrotechniki a2 odpowiednio 67,6 dt z ha i 65,2 dt z ha. Plon ten był
niższy od średniej w badanym trzyleciu, który na a1 wynosił 62,4 dt z ha i odpowiednio na a2
74,9 dt z ha. Odmianami nalepiej plonującymi na poziomie a1 w SDOO Przecław w ostatnim
roku były: Fridericus, Souleyka, Henriette, Scarpia a na wyższym poziomie a2 Souleyka, SU
Melania i Fridericus. W PODR Boguchwała najwyżej plonowała Souleyka, Holmes i Scarpia
na przeciętnym poziomie a1 a przy wyższym poziomie a2 Scarpia, Antonella i Holmes.
W badanym wieloleciu 2012-2014 zarówno na poziomie a1 jak i na a2 pod względem
plonowania najlepiej oceniane były odmiany: Antonella, Souleyka, Holmes, Scarpia,
Fridericus i Henriette i KWS Meridian.
Większą odpornością na wyleganie spośród badanych odmian wykazały się Holmes i
Henriette. Duży wpływ na wyleganie ma wysokość roślin. W badanym trzyleciu odmianami
o najniższym pokroju były Henriette, Antonella i Maybrit na obydwóch poziomach
agrotechnicznych.
Ważnym czynnikiem wpływającym na plonowanie zbóż jest stopień porażenia odmian przez
choroby. W badanym trzyleciu zaobserwowano bardzo małe porażenie pleśnią śniegową.
Krótkotrwałe zaleganie niewielkiej pokrywy śniegowej nie sprzyjało rozwojowi pleśni
śniegowej stąd porażenie niewielkie.
W okresie 2012-2014 na poziomie bez ochrony fungicydami stwierdzono małe zainfekowanie
chorobami. Odmianami odpornymi i o niewielkim porażeniu na przedstawione poniżej
choroby były:
- na rdzę jęczmienia - Antonella, Souleyka, KWS Meridian
- na mączniaka liści - Antonella, Titus, Souleyka
- na czarną plamistość - Antonella, Titus
- na plamistość siatkową - Holmes, Antonella, Maybrit
- na rynchosporiozę - Antonella, Henriette
W tabelach 1 -9 przedstawiono szczegółowe zestawienie wyników.
Odmiana
Lp.
1
Rok wpisania
do Krajowego
Rejestru
Odmian w
Polsce
Rok
włączenia
do LOZ
2
1
Bartosz
2002
2
Maybrit
2006
3
Fridericus
2007
4
Scarpia
5
Kod kraju
pochodzenia
Tabela 1
Jęczmień ozimy. Odmiany badane. Rok zbioru: 2014
Adres jednostki zachowującej odmianę,
a w przypadku odmiany zagranicznej - pełnomocnika w Polsce
4
5
Hodowla Roślin Smolice sp. z o.o., Grupa IHAR, 63-740 Kobylin, Smolice 146
DE
Saaten Union Polska sp. z o. o., 62-100 Wągrowiec ul. Straszewska 70
2013
DE
KWS Lochow-Petkus Polska sp. z o.o., 57-150 Prusy, Kondratowice, ul.
Słowiańska 5
2007
2013
DE
Saaten Union Polska sp. z o. o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70
Souleyka
2010
2013
DE
Saaten Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70
6
Antonella
2011
2014
DE
Saaten Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70
7
Henriette
2011
2015
FR
Saaten-Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70
8
Holmes
2011
2015
DK
DANKO Hodowla Roślin – HPB sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan
9
KWS Meridian
2011
DE
KWS Lochow-Petkus Polska sp. z o.o., 57-150 Prusy, Kondratowice, ul.
Słowiańska 5
10
Titus
2012
BE
Saaten Union Polska sp. z o. o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70
11
Kobuz
2013
12
SU Melania
2013
DE
Saaten Union Polska sp. z o.o., 62-100 Wągrowiec, ul. Straszewska 70
13
Zenek
2013
FR
DANKO Hodowla Roślin – HPB sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan
Poznańska Hodowla Roślin sp. z o.o. ul. Kasztanowa 5, 63-004 Tulce
Tabela 2
Jęczmień ozimy. Warunki polowe doświadczeń. Rok zbioru: 2014
Miejscowość
SDOO Przecław
PODR Boguchwała
Powiat
Mielec
Rzeszów
Kompleks rolniczej przydatności gleby
Klasa bonitacyjna gleby
pH gleby w KCl
Przedplon
Data siewu
(dzień, m-c, rok)
Obsada nasion
(szt/m2)
Data zbioru
(dzień, m-c, rok)
2
III a
5,82
Rzepak oz
19 IX 2013
350
17 VII 2014
2
II
6,49
Rzepak oz
25 IX 2013
350
16 VII 2014
Nawożenie mineralne
N na poziomie a1
N na poziomie a2
P2O5
K2O
(l/ha)
Plonvit Z – 1,0 l
Plonvit Z – 1,0 l
(kg/ha)
(kg/ha)
Nawożenie dolistne preparatami
wieloskładnikowymi na poziomie a2
Zaprawa nasienna
(kg/ha)
71
111
70
105
(kg/ha)
(nazwa)
Środki ochrony roślin
Orius 060 FS
Herbicyd
(nazwa,dawka/ha)
Maraton 375 SC - 4,0 l
Insektycyd
(nazwa,dawka/ha)
(tylko na poziomie a2)
Soligor 425 EC -0,8 l
Artea 330 EC - 0,5 l
Moddus 250 EC - 0,6 l
Fungicyd - pierwszy zabieg
Fungicyd - drugi zabieg
Regulator wzrostu
(nazwa,dawka/ha)
(nazwa,dawka/ha)
(nazwa,dawka/ha)
78
118
60
90
Basfoliar 36 Extra - 2,0 l +
Adob Mn + Adob Cu – 2,0 + 1,0 l
Basfoliar 36 Extra - 3,0 l +
Basfoliar 12-4-6+S + amino - 3,0 l
Funaben Plus 02 WS
Expert Met 56 WG - 0,35 kg
Grodyl 75 WG +Actriob 842 OC - 40 g +1,0 l
Karate Zeon 050 CS - 0,1 l
Tilt Turbo 460 EC - 1,0 l
Artea 330 EC - 0,5 l
Moddus 250 EC - 0,6 l
Tabela 3
Jęczmień ozimy. Wyniki ogólne doświadczeń. Rok zbioru: 2014
Przecław
Lp.
Cecha
1
2
3
4
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
(skala 9 )
Stan roślin przed zimą
Stan roślin po zimie
(skala 9o)
Martwe rośliny
(%)
Termin kłoszenia
(dzień, m-c)
Termin dojrzałości woskowej
(dzień, m-c)
Wysokość roślin
(cm)
Wyleganie roślin w fazie dojrzałości mlecznej (skala 9o)
Wyleganie roślin przed zbiorem
(skala 9o)
Porażenie przez choroby : mączniak
(skala 9o)
- rynchosorioza
(skala 9o)
- choroby podstawy -kompleks
(skala 9o)
- rdza źdźbłowa
(skala 9o)
- rdza jęczmienia
(skala 9o)
- plamistość siatkowa
(skala 9o)
- czarna plamistość
(skala 9o)
- pleśń śniegowa
(skala 9o)
Masa 1000 ziaren
(g)
Wilgotność ziarna podczas zbioru
(%)
19
Plon ziarna
5
6
7
8
o
(dt z ha)
Boguchwała
a1
a2
a1
a2
8,5
8,8
0,2
08 V
26 VI
115
4,6
4,4
5,7
7,2
9,0
9,0
5,8
6,3
5,4
8,8
45,3
8,5
8,5
8,8
0,2
10 V
27 VI
110
6,0
5,8
6,0
7,7
9,0
9,0
6,4
6,0
5,6
8,8
46,0
9,2
9,0
9,0
0,0
16 V
20 VI
101
4,1
3,3
8,0
8,0
9,0
9,0
6,7
7,9
8,0
9,0
37,1
12,6
9,0
9,0
0,0
18 V
22 VI
96
6,5
3,8
9,0
9,0
9,0
9,0
8,6
9,0
9,0
9,0
41,9
13,2
56,8
67,6
49,4
65,2
Wyniki średnie z wszystkich badanych odmian
a1 - przeciętny poziom agrotechniki; a2 - wysoki poziom agrotechniki
Skala 9o: 9 - oznacza stan najkorzystniejszy, 1 - oznacza stan najmniej korzystny
Tabela 4
Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian w miejscowościach (% wzorca). Rok zbioru: 2014
Poziom a1
Lp.
Odmiana
Wzorzec, dt z ha
Przecław
56,8
Poziom a2
Boguchwała
Przecław
Boguchwała
49,4
67,6
65,2
1
Bartosz
97
83
103
81
2
Maybrit
77
95
82
89
3
Fridericus
122
77
112
94
4
Scarpia
110
113
101
117
5
Souleyka
117
127
121
108
6
Antonella
105
113
100
114
7
Henriette
114
91
107
97
8
Holmes
107
118
99
110
9
KWS Meridian
107
99
98
105
10
Titus
98
84
100
87
11
Kobuz
68
102
69
96
12
SU Melania
103
93
118
83
76
106
89
108
13
Zenek
Wzorzec – wszystkie odmiany badane
Tabela 5
Jęczmień ozimy. Plon ziarna odmian (% wzorca). Lata zbioru: 2014, 2013, 2012
Odmiana
Lp.
Mrozoodporność
skala 9°
Wzorzec, dt z ha
Poziom a1
Poziom a2
2014
2013
2012
20132014
20122014
2014
2013
2012
20132014
20122014
53,1
60,7
73,7
56,9
62,4
66,4
69,1
89,6
67,8
74,9
96
98
93
95
93
99
97
95
96
1
Bartosz
4,5
90
2
Maybrit
5
85
3
Fridericus
6
101
100
105
100
102
103
96
102
100
101
4
Scarpia
5
111
96
104
103
103
109
99
105
105
106
5
Souleyka
4,5
122
108
103
115
110
115
113
103
114
110
6
Antonella
5
109
115
110
112
112
107
107
103
107
106
7
Henriette
5,5
103
103
102
103
103
103
107
99
105
101
8
Holmes
4,5
112
114
98
113
107
104
105
107
105
106
9
KWS Meridian
5
103
103
101
103
102
101
102
97
102
100
10
Titus
5,5
91
102
94
108
11
Kobuz
5,0
84
82
12
SU Melania
4,5
98
106
13
Zenek
5,5
90
99
Liczba doświadczeń
2
wzorzec: wszystkie badane odmiany
mrozoodporność - wg Listy Opisowej Odmian COBORU 2014
102
2
85
97
2
4
6
2
97
2
101
2
4
6
Tabela 6
Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1 (odchylenia od wzorca).
Lata zbioru: 2014, 2013, 2012
Lp.
Odmiana
Liczba
lat badań
Wzorzec, (skala 9o)
1
Bartosz
2
Maybrit
3
Fridericus
4
Scarpia
5
Souleyka
6
Antonella
7
Henriette
8
Holmes
9
KWS Meridian
10
Titus
11
Kobuz
12
SU Melania
13
Zenek
Liczba doświadczeń
3
2
3
3
3
3
3
3
3
2
1
1
1
Rdza jęczmienia
Czarna plamistość
Rynchosporioza
Plamistość siatkowa
2014
2012 2014
2014
2012 2014
2014
2012 2014
2014
2012 2014
6,2
6,4
6,6
6,5
7,6
8,1
7,1
6,6
-0,5
0,3
0,1
0,2
-0,1
0,1
-0,9
0,3
0,5
0,4
0,1
0,3
-0,1
-0,1
-0,4
0,4
0,0
0,0
0,3
-0,1
0,2
0,0
0,1
0,0
-0,5
-0,9
-0,9
-0,8
-0,1
-0,3
-0,6
-0,4
0,3
0,6
-0,4
0,0
-0,6
-0,1
0,6
-0,2
1,0
0,6
1,3
1,1
0,9
0,4
0,9
0,5
-1,0
-0,4
-0,4
-0,5
0,9
0,4
0,1
-0,5
-0,3
0,4
0,6
-0,5
-0,3
-0,2
0,6
0,5
0,5
0,6
-0,9
-0,3
0,2
0,2
0,1
0,0
0,0
-0,7
0,1
1,0
-0,8
-0,5
-0,1
0,1
-0,3
-0,4
0,9
-0,1
-0,3
0,8
-0,3
-0,1
0,5
0,1
-0,6
-0,4
2
5
2
6
2
3
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
Wzorzec: wszystkie badane odmiany,
Liczba doświadczeń dla okresu 2012-2014 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
2
5
Tabela 7
Jęczmień ozimy. Porażenie odmian przez ważniejsze choroby oraz procent martwych roślin na przeciętnym poziomie agrotechniki - a1
(odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012- 2014
Lp.
Odmiana
Liczba lat
badań
Wzorzec, (skala 9o)
1
Bartosz
2
Maybrit
3
Fridericus
4
Scarpia
5
Souleyka
6
Antonella
7
Henriette
8
Holmes
9
KWS Meridian
10
Titus
11
Kobuz
12
SU Melania
13
Zenek
Liczba doświadczeń
3
2
3
3
3
3
3
3
3
2
1
1
1
Pleśń śniegowa
Mączniak
% roślin martwych
2014
2012- 2014
2014
2012- 2014
2014
2012- 2014
9,0
8,4
6,8
6,7
0,2
1,3
0,0
0,0
0,1
-0,8
-0,5
0,8
0,1
0,1
0,2
0,3
-0,2
-0,1
0,0
0,2
0,2
-0,5
-0,2
-0,8
0,0
0,0
-1,6
-0,9
-0,2
0,2
0,0
-0,1
0,7
0,4
0,3
-0,3
0,0
0,1
0,9
1,3
0,3
0,0
0,0
-0,4
0,2
-0,4
-0,2
0,2
0,0
0,0
-0,8
-0,1
-0,2
0,6
0,0
-0,2
0,2
-0,2
-0,2
0,5
0,0
0,3
0,5
0,6
0,8
-0,1
0,0
0,7
-0,2
0,0
0,2
-0,2
0,0
-0,3
0,2
0
3
2
6
1
Wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których dana choroba wystąpiła; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
Wzorzec: wszystkie badane odmiany,
Liczba doświadczeń dla okresu 2012-2014 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
4
Tabela 8
Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012- 2014
Wyleganie w fazie (skala 9o)
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
dojrzałości mlecznej
2014
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Wzorzec
Bartosz
Maybrit
Fridericus
Scarpia
Souleyka
Antonella
Henriette
Holmes
KWS Meridian
Titus
Kobuz
SU Melania
Zenek
Liczba doświadczeń
3
2
3
3
3
3
3
3
3
2
1
1
1
2012- 2014
4,3
0,4
-0,3
0,2
0,2
-0,1
0,2
-0,6
-0,1
0,4
0,2
0,2
-0,8
0,2
6,1
0,0
0,2
0,0
-0,9
-0,1
0,2
0,0
0,1
0,2
-0,1
2
6
przed zbiorem
2014
2012- 2014
Poziom agrotechniki a1
3,8
5,1
-0,1
0,0
-0,1
-0,4
0,2
0,1
-0,1
-0,3
0,4
0,1
-0,1
-0,1
-0,6
0,3
0,2
0,3
0,4
0,1
-0,1
0,2
0,2
-1,0
0,0
2
6
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2014
2012- 2014
2014
2012- 2014
108
6
-2
-2
4
-4
-5
1
2
-1
8
-2
0
-4
101
4
-2
0
3
-1
-2
-2
-1
1
13
41,2
-0,4
-0,6
-2,0
-4,4
2,5
0,4
0,4
-2,4
0,1
5,4
3,0
2,4
-0,7
42,4
0,2
-1,3
1,8
-1,2
3,2
0,0
2,4
0,6
0,8
4,9
2
6
2
6
Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
Wzorzec: wszystkie badane odmiany,
Liczba doświadczeń dla okresu 2012-2014 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
Tabela 9
Jęczmień ozimy. Ważniejsze właściwości rolniczo-użytkowe odmian (odchylenia od wzorca). Lata zbioru: 2014, 2012 - 2014
Wyleganie (skala 9o)
Lp.
Odmiana
Liczba
lat
badań
w fazie
dojrzałości mlecznej
2014
Wzorzec
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
Bartosz
Maybrit
Fridericus
Scarpia
Souleyka
Antonella
Henriette
Holmes
KWS Meridian
Titus
Kobuz
SU Melania
Zenek
Liczba doświadczeń
6,2
3
2
3
3
3
3
3
3
3
2
1
1
1
2012- 2014
przed zbiorem
2014
2012- 2014
Poziom agrotechniki a2
6,9
4,8
5,5
Wysokość roślin
(cm)
Masa 1000 ziaren
(g)
2014
2012- 2014
2014
2012- 2014
103
97
43,9
45,3
0,0
-0,7
0,0
0,0
0,8
0,5
-0,5
0,5
0,3
-0,2
-0,7
-0,2
0,0
0,1
0,1
-0,2
-1,0
0,2
0,4
-0,1
-0,1
-0,2
-0,1
-0,3
-0,3
0,2
-0,1
1,4
0,4
-0,3
-0,1
0,2
-0,1
-0,6
-1,0
0,0
0,1
-0,2
-0,1
-0,5
0,6
0,4
0,4
-0,2
0,1
0,4
3
-2
-1
5
-3
-2
2
-3
-2
7
3
-2
-5
2
-1
0
4
-1
-1
-1
-4
0
14
-4,7
-3,0
1,9
-2,8
4,1
-0,2
0,9
-2,6
0,6
3,5
3,2
0,9
-1,9
-1,8
-3,8
2,5
-0,5
2,5
2,0
2,8
0,8
0,8
4,2
2
6
2
6
2
6
2
6
Wyleganie: wyniki pochodzą tylko z tych doświadczeń w których miało ono miejsce; wyższa wartość oznacza ocenę korzystniejszą
Wzorzec: wszystkie badane odmiany
Liczba doświadczeń dla okresu 2012-2014 odnosi się do odmian badanych trzy lata, dla badanych dwa lata i rok jest odpowiednio mniejsza
Charakterystyka odmian jęczmienia ozimego wpisanych do krajowego Rejestru w roku
2014 wg. COBORU – LOO -2014
SU VIRENI – Odmiana dwurzędowa, typu pastewnego. Plenność na poziomie najlepszych
odmian dwurzędowych. Przyrost plonu przy uprawie na wysokim poziomie agrotechniki
przeciętny. Zimotrwałość prawie średnia. Odporność na plamistość siatkową, rynchosporiozę
i ciemnobrunatną plamistość – średnia, na mączniaka prawdziwego i rdzę jęczmienia – dość
mała. Rośliny średniej wysokości, o dużej odporności na wyleganie. Termin kłoszenia i
dojrzewania średni. Masa 1000 ziaren bardzo duża, wyrównanie ziarna średnie, gęstość ziarna
w stanie zsypnym i zawartość białka w ziarnie dość duże. Tolerancja na zakwaszenie gleby
dość duża.
Zachowujący odmianę: DANKO Hodowla Roślin sp. z o.o., Choryń 27, 64-000 Kościan