Prezentacja

Proces dziedziczenia ubóstwa i problemów społecznych
w miejskich enklawach biedy
Dorośli w łódzkich enklawach
Bogdan Jankowski
Realizator Projektu
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Gettyzacja i gentryfikacja
Dwa procesy, które charakteryzują przemiany przestrzeni miejskiej Łodzi
w ostatnich 10-ciu latach:
• koncentracja ludności o bardzo niskich dochodach na obszarach
zdegradowanych technicznie
• wypieranie ludności biednej z miejsc o atrakcyjnej lokalizacji, powiększające
jej koncentrację w enklawach
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
W trakcie dziesięciolecia w łódzkich „enklawach biedy”:
• powstały obszary zamieszkałe przez ludzi chronicznie biednych, którzy
doświadczają biedy w co najmniej dwóch fazach swojego życia;
• pozostawanie w biedzie przez tak długi czas stało się głównym powodem
powstawania mechanizmu międzygeneracyjnej transmisji biedy, a bieda
chroniczna stała się „kapitałem” przekazywanym dzieciom;
• brakowi środków do życia towarzyszą bardzo złe warunki mieszkaniowe,
niemożność uzyskania pracy dającej poczucie stabilizacji, życie z dnia na
dzień, nieplanowane rodzicielstwo itd.;
• ludzie żyjący w łódzkich enklawach wciąż są ostatnimi w kolejce do korzyści
płynących z ekonomicznego wzrostu i rozwoju, pomimo tego, że ostatnich
dziesięć lat było dla Polski okresem gospodarczego sukcesu (szczególnie po
2004 r.).
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Konsekwencją deprywacji potrzeb są bariery ograniczające prawidłowe
funkcjonowanie mieszkańców łódzkich enklaw biedy, takie jak:
•
•
•
•
•
•
zły stan zdrowia,
kończenie edukacji na wczesnych etapach kształcenia,
brak kwalifikacji zawodowych, wykonywanie prac na czarno,
stygmatyzacja utrudniająca szeroko rozumianą aktywność społeczną,
brak kompetencji społecznych umożliwiających efektywne
funkcjonowanie,
brak zasobów i zaplecza;
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Zły stan zdrowia
•
•
•
•
•
•
Chociaż stan zdrowia może być także rezultatem wyposażenia genetycznego,
to choroby respondentów stanowią często konsekwencję stylu życia i
oddziaływań środowiska społecznego, takich jak:
posiadanie rodziców cierpiących na przewlekłe choroby, alkoholizm,
brak higieny w domu (brak bieżącej wody, kanalizacji),
szkodliwe warunki pracy (dźwiganie ciężarów, zapylenie),
bezrobocie (brak ubezpieczenia społecznego),
złe nawyki (nadużywanie alkoholu, palenie papierosów),
kłopoty rodzinne i zawodowe dorosłych dzieci (brak pracy, nieporadność
wychowawcza córek i synów, wybór nieodpowiednich partnerów życiowych).
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Kończenie edukacji na poziomie elementarnym
•
•
•
•
Powody zakończenia edukacji na poziomie elementarnym są różnego rodzaju:
wynikają z sytuacji rodzinnej (konieczność pójścia do pracy z powodu biedy
lub braku zachęt i stymulacji w rodzinie),
braku warunków fizycznych do uczenia się (ciasnota),
stanu zdrowia i możliwości intelektualnych,
wpływu grupy rówieśniczej (warunki, w jakich przebiega okres adolescencji).
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Brak kwalifikacji zawodowych
•
•
•
•
Konsekwencją niskiego poziomu wykształcenia jest brak kwalifikacji zawodowych
pozwalających na uzyskiwanie zarobków umożliwiających utrzymanie siebie i
swoich dzieci.
Chociaż w swych deklaracjach respondenci są zgodni co do dużego znaczenia
wykształcenia dla późniejszych losów ludzi, to relacje z ich własnego postępowania
wskazują na brak postaw sprzyjających podnoszeniu kwalifikacji.
Praca zarobkowa wykonywana przez badane kobiety, niezależnie od wieku, to
przede wszystkim praca sprzątaczek, dozorczyń, pomocy w szwalni, rzadziej –
ekspedientek na rynku czy w małym sklepie.
Mężczyźni, jeśli pracują, to przede wszystkim ‘ na czarno”, wykonując raczej prace
doraźne niż w dłuższym okresie. Są robotnikami na budowach, przenoszą towary
na rynkach, malują mieszkania. Wśród badanych mężczyzn są również ‘zbieracze’
złomu i puszek metalowych.
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Stygmatyzacja utrudniająca aktywność społeczną
• Mieszkanie w „enklawie biedy” powoduje pewien rodzaj naznaczenia, które
utrudnia kontakty społeczne z mieszkańcami „normalnych” obszarów miasta.
• Fakt zamieszkiwania na konkretnej ulicy, która uchodzi za niebezpieczną
może utrudnić zdobycie pracy. Pracodawcy nie chcąc zatrudniać kogoś
mieszkającego w „dzielnicy złodziei”, a zaproszenie do takiej dzielnicy gości
jest rzeczą bardzo wstydliwą.
• Enklawy stały się miejscem działania świata przestępczego, który uznał te
zaniedbane obszary za bezpieczne miejsce dla swoich interesów oraz zaplecze
„zasobów ludzkich”.
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Brak kompetencji społecznych i emocjonalnych
•
•
•
•
Efektywne funkcjonowanie we współczesnym społeczeństwie wymaga szeregu
niezbędnych kompetencji, takich jak: znajomość prawa i umiejętność
kontaktowania się z urzędami, znajomość zasad funkcjonowania instytucji
finansowych, rynku pracy czy zabezpieczenia społecznego.
Brak takich kompetencji połączony z brakiem odpowiedniego wsparcia ze strony
instytucji publicznych powoduje nasilenie procesu wykluczenia społecznego.
W wielu przypadkach mieszkańcy enklaw wpadli pułapkę kredytową
„parabanków” lub firm kredytowych, których naliczane prowizje i odsetki
pochłaniają większość skromnych dochodów respondentów.
Mieszkania komunalne, które zajmowali niektórzy z respondentów, zmieniły swój
status prawny po reprywatyzacji kamienic. Ich mieszkańcy nie będąc w stanie
zamienić lokali na mniejsze komunalne, popadali w zadłużenie, niekiedy bardzo
wysokie. Zadłużenie mieszkania uniemożliwiało otrzymywanie dodatku
mieszkaniowego z Urzędu Miasta, a jego status prawny utrudnia zamianę na inne.
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Brak zasobów i zaplecza
•
•
•
•
Mieszkańcy „enklaw biedy” pozbawieni są zasobów, które umożliwiłyby im
przetrwanie sytuacji kryzysowych związanych ze zdrowiem, miejscem
zamieszkania, edukacją czy pracą.
Niekorzystne epizody, zdarzenia losowe, wypadki i choroby, stają się tragediami
mającymi wpływ na całą biografię jednostki i jej rodziny. Ich życiowe, negatywne
konsekwencje są dziedziczone jako „kapitał” i przekazywane następnym
pokoleniom.
Sytuacje kryzysowe kumulują się w życiu jednej jednostki jako przeszkody
niemożliwe do przezwyciężenia przez człowieka. Dzieje się tak, także na skutek
braku zaplecza, którym mogłaby by być np. dalsza rodzina z miejsca pochodzenia.
Powrót do dawnych miejsc zamieszkania nie jest możliwy, gdyż pochodzą głównie
z wiejskich obszarów okolic Łodzi, które ich przodkowie opuścili uciekając przed
biedą. Ci z nich, których łódzkie korzenie sięgają okresu XIX wieku, posiadają
rodziny głównie ze środowisk równie zdefaworyzowanych.
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Interwencje służb publicznych
• Tworzące się getta są nie tylko przestrzennie, ale i społecznie izolowanymi
społecznościami, wymagającymi zintegrowanych działań wszystkich służb
publicznych.
• Skuteczne działania inkluzyjne powinny zostać skierowane na społeczności
jako całości, a nie poszczególne jednostki lub rodzin uznawane za
„problemowe”.
• Dalsza izolacja społeczna „enklaw biedy” będzie miała negatywne
konsekwencje nie tylko dla ich mieszkańców, ale także dla przyszłego rozwoju
naszego miasta.
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]
Dziękuję za uwagę
Biuro projektu
90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905r. 41 pok.114
tel. (42) 635-50-36
e-mail: [email protected]