Prywaciarz zadba o czyste ulice - KSP T. Srokosz i Wspólnicy sp. k.

Prywaciarz zadba o czyste ulice
Tomasz Srokosz 22-10-2009, ostatnia aktualizacja 22-10-2009 06:35
Gmina moŜe przekazać obowiązek realizacji usług dla ludności firmie prywatnej. W ten sposób moŜna
dostarczać mieszkańcom wodę i odbierać ścieki
MoŜliwość taką wprowadziły przepisy ustawy z 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane lub
usługi (samorządy gminne zyskały dodatkową formułę współpracy z podmiotami prywatnymi
w zakresie realizacji zadań własnych gminy. Jest nią koncesja na usługi komunalne. W wyniku wyboru
operatora infrastruktury gminnej samorząd moŜe przekazać (wraz z infrastrukturą) obowiązek
realizacji usług komunalnych podmiotowi prywatnemu.
RóŜne aspekty umowy
Wydaje się, Ŝe ustawa z 9 stycznia 2009 r. o koncesji na roboty budowlane i usługi (DzU nr 19, poz.
101) najbardziej przystaje do modelu przekazywania zadań komunalnych bez dysponowania w sensie
prawno-rzeczowym infrastrukturą komunalną. Nie wdając się w teoretyczne rozwaŜania, moŜna
przyjąć, Ŝe koncesja na usługi komunalne moŜe być traktowana jako jedna z form szeroko
rozumianego partnerstwa publiczno-prywatnego, nie będąc jednocześnie przedmiotem regulacji
ustawy o PPP. Koncesja na usługi nie stanowi takŜe szczególnego trybu zamówień publicznych.
Jednak w ustawie o koncesjach zostały zawarte główne myśli wskazanych powyŜej ustaw, i tak:
operator wybierany jest w trybie przetargowym, ale na zasadach opisanych w ustawie o koncesji po
zakończeniu dwuetapowego postępowania zostaje mu przekazana infrastruktura komunalna do
wyłącznego dysponowania, jednak na czas określony, nie dłuŜszy niŜ 15 lat (z zastrzeŜonymi
wyjątkami). Zatem w ustawie o koncesji, gdy ma ona zastosowanie do usług o charakterze
komunalnym, dochodzi do połączenia dwóch koncepcji:
- przekazania infrastruktury na stosunkowo długi czas w porównaniu z innymi cywilnymi umowami
(najem, dzierŜawa),
- realizacji usług komunalnych przez podmiot prywatny na zasadach komercyjnych (lub zbliŜonych
w tym sensie, Ŝe ich istotą jest wypracowanie zysku) na terenie jednostki samorządowej.
Istotne jest połączenie aspektów rzeczowych – dysponowanie infrastrukturą, zobowiązaniowych –
przekazanie zadań własnych i świadczenie tych usług na rzecz mieszkańców, oraz administracyjnych
– o charakterze regulacyjnym poprzez nadzór gminy nad realizacją koncesji.
Przekazanie majątku
Majątek zostaje przekazany na podstawie umowy dzierŜawy lub najmu. Maksymalny okres
udzielenia koncesji, 15 lat, jest na tyle długi, aby operator mógł czynić nakłady na powierzoną
mu infrastrukturę i czerpać z niej samej oraz poczynionych nakładów korzyści, tak aby
w okresie trwania dzierŜawy zamortyzowały nakłady. Przy tym gmina nie wyzbywa się prawa
własności infrastruktury, jednocześnie nabywając prawo do nakładów i ulepszeń. Poza kwestiami
prawnymi jest to, Ŝe długi okres udzielenia koncesji pozwala na jej oddzielenie od kwestii politycznych.
Obowiązki stron
Operator pozostaje w dwóch relacjach zobowiązaniowych. Z jednej strony z gminą, jako dysponentem
infrastruktury i zlecającym wykonanie zadań, z drugiej zaś z mieszkańcami jako odbiorcami usług
komunalnych. Nie bez znaczenia jest ustanie charakteru prawnego relacji pomiędzy operatorem
a odbiorcami świadczeń, gdyŜ w wielu przypadkach, zarówno w ustawie o odpadach, jak i w ustawie
o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, ustawodawca posługuje się
pojęciem „opłaty”, niejako rozróŜniając ją od pojęcia „ceny” w rozumieniu kodeksu cywilnego. Wydaje
się, Ŝe cywilistyczny charakter relacji pomiędzy operatorem a odbiorcami usług komunalnych jest
bezsporny, uprawnienia gminy w takich relacjach mają charakter regulacyjny i ich adresatem moŜe
być wyłącznie operator.
Jaki nadzór
Przekazując infrastrukturę, gmina przekazuje obowiązek realizacji usług, zachowując status
regulatora. Uprawnienia gminy mają szczególnie istotny charakter w przypadku zbiorowego
zaopatrzenia w wodę, utrzymania czystości, gospodarki odpadami oraz zasad korzystania
z infrastruktury drogowej. Uprawnienia naleŜy podzielić na te o charakterze finansowym, tj. na
ewentualne ustalanie opłat, taryf, w tym kontrolę procesu kształtowania relacji finansowych w zakresie
danej usługi, oraz uprawnienia o charakterze regulaminowym, tj. ustalanie regulaminów świadczenia
poszczególnych kategorii usług. W pierwszym przypadku konieczne jest ustalenie, jak władcze
uprawnienia
samorządu
przekładają
się
na
relacje
cywilne
pomiędzy
koncesjodawcą
a koncesjonariuszem.
Autor jest radcą prawnym w kancelarii Krupa Srokosz Patryas w Katowicach
Uwaga
Do katalogu usług komunalnych, które mogłyby stanowić przedmiot takiej koncesji, naleŜą w
szczególności:
- dostawa wody i odbiór ścieków,
- gospodarka odpadami,
- zarządzanie obiektami publicznymi, w tym: szkołami, obiektami sportowymi, parkingami,
- utrzymanie czystości w mieście.
Rzeczpospolita