02-2014_Temat numeru.indd

TEMAT NUMERU
Podejścia coachingowe
Coach
w klasyfikacji
zawodów
Zawód coacha został umieszczony w projekcie zaktualizowanej
klasyfikacji zawodów i specjalności pod nazwą „Trener osobisty
(coach, mentor, tutor)”, grupa elementarna 2359, Specjaliści
nauczania i wychowania, gdzie indziej nieklasyfikowani
235920. Projekt rozporządzenia zmieniającego jest w trakcie
prac Rady Ministrów.
Dorota Jaworska
L
International Coach Federation,
Background Information & MembershipFacts – December 2013,
ht t p://icf.f i les.c m s-plu s.com /
FileDownloads/December%20
2013%20Fact%20Sheet.pdf, dostęp: 27 grudnia 2013 r.
1
16 Personelplus | luty2014
Liczba coachów w Polsce w ostatnich latach
znacznie wzrosła i można się spodziewać, że
ten trend będzie się nadal utrzymywał.
Według danych ICF Polska z grudnia 2013 r.
Polska jest dużym oddziałem, którego liczba
członków wynosi 366, po takich krajach jak:
Wielka Bry tania, Francja, Hiszpania, Włochy, Szwecja i Turcja. Największy wzrost liczby członków nastąpił w Polsce (68 proc.), Hiszpanii (około 28 proc.), Włoszech (ponad
27 proc.) i w Niemczech (prawie 15 proc.).
Polska posiada piąte miejsce w Europie pod
względem liczby akredytowanych coachów
(358 coachów) po: Hiszpanii (579), UK (514),
Szwecji (470), W łoszech (395). Kolejny m
krajem jest Francja (226 coachów). Obecnie mamy w ICF Polska 405 akredytowanych
coachów na trzech poziomach akredytacji:
377 na poziomie ACC (Associated Certified
Coach), 31 na poziomie PCC (Profesional Certified Coach) oraz 1 na poziomie MCC (Master
Certified Coach)1.
Odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie
w zakresie usług coachingowych jest wpisanie
coachingu do projektu zaktualizowanej klasyfikacji zawodów i specjalności. Jak grzyby po
deszczu wyrastają oferty różnych firm szkoleniowych i uczelni oferujących kursy, szkolenia
czy studia podyplomowe z zakresu coachingu. Wiele firm z branży doradczo-szkoleniowej rozszerza swoją działalność o oferowanie
usług coachingowych dla osób prywatnych,
firm i instytucji. Z drugiej strony, mimo rosnącej popularności, coaching wciąż jest mylony
z psychoterapią, doradztwem, mentoringiem
►► Coaching
nie jest:
• psychoterapią,
• poradnictwem psychologicznym,
• szkoleniem,
• mentoringiem,
• doradztwem.
Zacznij od szkolenia, zakończ coachingiem a sukces gwarantowany
20 proc. skuteczności szkolenia + 80 proc. skuteczności procesu coachingowego = 100 proc. efektu
itp. Dla wielu osób granica między tymi formami rozwoju jest trudna do uchwycenia, co
wykorzystują osoby nieprzygotowane do wykonywania tego zawodu, nieposiadające odpowiednich kompetencji i kwalifikacji. Zatem
choć zapotrzebowanie i zainteresowanie klientów są coraz większe, świadomość społeczeństwa na temat coachingu, jego celów i metod
pracy wciąż pozostawiają wiele do życzenia.
Nadzieję na zmianę wzbudziło wpisanie coacha do projektu zaktualizowanej klasyfikacji
zawodów i specjalności przygotowanej przez
Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej2.
Zawód coacha pojawi się pod nazwą: trener
osobisty (coach, mentor, tutor). Będzie należeć do grupy elementarnej 2359; specjaliści nauczania i wychowania, gdzie indziej nieklasyfikowani 235920. Należy pamiętać, że
od wpisania coachingu do klasyfikacji zawodów i specjalności do rzeczywistego wzrostu świadomości i wiedzy na temat coachingu
wśród społeczeństwa droga jest daleka. Mimo
wszystko jest to ważny krok. Świadczy o tym,
że rozpowszechnianie wiedzy i ustanawianie
odpowiednich standardów pracy dla coachów
idzie we właściwym kierunku. Dziś nie budzi
bowiem wątpliwości, że coach jest zawodem
przyszłości.
Coach potrzebny od zaraz
Coraz więcej firm chce korzystać z coachingu, aby wzmocnić rozwój swoich pracowników. Często z tej formy wsparcia rozwoju zawodowego korzyst ają osoby na w y ższych
szczeblach zarządzania: prezesi, menedżerowie, kierownicy, którzy z racji wielu obowiązków potrzebują specyficznego rodzaju wsparcia, a także posiadają większą świadomość na
temat możliwości i korzyści płynących z coachingu. Ponadto coaching często jest proponowany jako uzupełnienie szkoleń i ścieżki
rozwoju zawodowego pracowników. W tym
kontekście coaching pomaga utrwalić zdobytą
wiedzę i umiejętności, popracować nad indywidualnymi trudnościami w danym obszarze,
wzmocnić motywację do utrzymywania zmian
w postawach i zachowaniach, a przede wszystkim gwarantuje 100-proc. skuteczność (patrz
ramka: „Zacznij od szkolenia, zakończ coachingiem, a sukces gwarantowany”).
Według danych stat yst ycznych ICF Polska
15 proc. polskich przedsiębiorstw deklaruje
korzystanie z coachingu jako metody rozwojowej dla swoich pracowników, a odsetek ten
dynamicznie rośnie. 89 proc. firm polskich
korzysta z coachów zewnętrznych – specjalistów z rynku, którzy są w stanie spojrzeć na
organizację obiektywnie i zapewnić pracownikom poczucie bezpieczeństwa i poufności,
natomiast 11 proc. prowadzi coachingi z wewnętrznych zasobów – szkoląc odpowiednie
osoby tak, aby mogły świadczyć usługi coachingowe w ramach wykonywanych obowiązków3.
Coaching często pomaga biznesowi w poprawie codziennego funkcjonowania. Tematami poruszanymi na sesjach są m.in.: rozwój
umiejętności menedżerskich, efektywne zarządzanie czasem, planowanie strategiczne,
komunikacja, wzrost sprzedaży, poprawa
►► Zastosowanie
coachingu
biznesowego
•Zmiana stanowiska
•Zatrudnienie pracowników na kontraktach
międzynarodowych
•Awans na stanowisko kierownicze, lidera
czy dyrektora
•Problem z mobbingiem w miejscu pracy
•Problem z pracoholizmem, brakiem balansu
•Problem wypalenia zawodowego
•Spadek wydajności w pracy, np. w pracy
przy projektach
•Spadek wyników w sprzedaży
•Słaba efektywność szkoleń. Coaching jest
doskonałym ich uzupełnieniem. W połączeniu daje 100 proc. skuteczności szkolenia
•Organizacja jest w procesie zmian i tego samego wymaga od pracowników (np. fuzje,
przejęcia, outplacement)
2
Patrz: http://w w w.mpips.gov.
pl/download/gfx/mpips/pl/defaultopisy/8137/1/1/Zalacznik%20
do%20rozporzadzenia%20-%20
Klasyfikacja%20Zawodow.pdf.,
dostęp 31 grudnia 2013 r.
3
Prezentacja prezesa ICF Poland
– Anny Cywińskiej.
luty2014 | Personelplus
17
TEMAT NUMERU
Podejścia coachingowe
►► Przykład: sytuacja, w której sprawdzi się executive i leadership coaching
Executive coaching
Niedawno dostałem/dostałam awans, jest to dla mnie pierwsze tak wysokie stanowisko łączące
się z tak dużą odpowiedzialnością. Potrzebuję wsparcia w odnalezieniu się w nowej roli.
Leadership coaching
Wymaga się ode mnie odpowiedniego zarządzania ludźmi, bycia jednocześnie autorytetem, osobą dającą wsparcie, wizjonerem. Odpowiadam za wynik mojego zespołu, więc muszę być wymagający/wymagająca. Oczekuje się ode mnie wzrostu wyników sprzedaży, zwiększenia liczby nowych
klientów. Kiedy w takim razie znaleźć czas na komunikację z zespołem, dbanie o pozytywną atmosferę, udzielanie konstruktywnej informacji zwrotnej?
wskaźników (patrz ramka: „Przykład: sytuacja, w której sprawdzi się executive i leadership coaching”).
Coach a pseudocoach
Czy można wykonywać zawód coacha? Uczynić
go swoim głównym źródłem utrzymania i obszarem działalności? Czy warto ukierunkować
się na coaching, doskonalić się w tej dziedzinie,
by stać się w niej specjalistą – zawodowcem?
Pewnie tak. Trend rozwoju coachingu w Polsce wskazuje, że tak będzie się działo. Pozostaje zatem ważne pytanie: kim jest ów coach?
►► Kompetencje
coacha według
standardów ICF
A.Ustalanie zasad współpracy
1. Zgodność z wytycznymi kodeksu etycznego i standardami zawodu coachingu
2. Uzgodnienie kontraktu coachingu
B.Współtworzenie relacji
3. Budowanie zaufania i poczucia bezpieczeństwa klienta
4. Obecność coachingowa
C.Efektywne komunikowanie
5. Aktywne słuchanie
6. Pytania sięgające sedna
7. Bezpośrednia komunikacja
Pat rz: ht tp://w w w.icf.org.pl /
pl81,kluczowe-kompetencje-coacha-icf.html, dostęp: 9 grudnia
2013 r.
4
18 Personelplus | luty2014
D.Wspieranie procesu uczenia i osiągania
rezultatów
8. Budowanie świadomości
9. Projektowanie działań
10. Planowanie i wytyczanie celów
11. Zarządzanie postępami i zaangażowaniem
Jakie kwalifikacje i umiejętności powinien
mieć, żeby móc uczciwie powiedzieć: „Jestem
zawodow ym coachem?”. Jakie szkoł y musi
ukończyć, żeby nim zostać? Obecnie praktycznie każdy może nazwać się coachem, napisać
słowo „coach” na wizytówce, przeczytać kilka książek i przyjmować klientów zainteresowanych korzystaniem z usług coachingowych.
A może właśnie tak jest, że każdy może być
coachem? Otóż nie. Skoro coaching ma być zawodem, dbajmy o to, by wykonywały go osoby
z odpowiednimi kwalifikacjami i kompetencjami, a nie pseudocoachowie.
Tak samo jak w przypadku każdego innego zawodu również w coachingu trzeba mieć określone predyspozycje, umiejętności, kompetencje i wiedzę. Niestety, coach często mylony jest
z mentorem, doradcą, terapeutą, psychologiem
itp. Każdy z tych zawodów jest inny, charakteryzuje się odmiennym warsztatem pracy
z klientem, realizuje inne zadania. Zatem jak
to wygląda w przypadku coachingu? Jakie wymagania trzeba spełnić? Jaką wiedzę i umiejętności należy posiadać? Według standardów
ICF coach powinien prezentować 11 kluczowych kompetencji4 (patrz ramka: „Kompetencje coacha według standardów ICF”).
To, co jest wyznacznikiem skuteczności procesu coachingowego, to docieranie coacha do
sedna sprawy istotnej dla klienta. Podstawowym narzędziem jego pracy jest zadawanie
trafnych pytań, przybliżających klienta do
celu, otwierających nowe perspektywy. Coach
musi potrafić zbudować pozytywną, bezpieczną atmosferę, w której klient otworzy się i będzie chciał pracować. Musi wzbudzić zaufanie
swojego klienta, dać mu przestrzeń i czas na to,
by klient mógł swobodnie mówić o sprawach
stanowiących dla niego trudność, o swoich
prawdziwych potrzebach i wartościach. Następnie musi doprowadzić do momentu, często
bardzo trudnego dla klienta, w którym dochodzi do poszerzenia świadomości, uchwycenia
nowej idei, perspektywy. Momentu, w którym
klient jest gotowy na zmiany. W związku z powyższym coach musi lubić ludzi, szanować indywidualność klientów i pozwalać im podążać
własnymi ścieżkami, dokonywać własnych
wyborów. To na kliencie spoczywa odpowiedzialność za powodzenie procesu coachingowego, coach jedynie mu w tym pomaga.
Akredytacja coacha ICF
Potwierdzeniem kompetencji coacha ICF jest
posiadanie akredy tacji, którą uzyskuje na
podstawie w yników egzaminu ocenianego
przez asesorów w Stanach Zjednoczonych.
Akredytacja ICF jest przyznawana coachom
indy widualnym na podst awie udokumentowania w ymaganej liczby godzin szkolenia i osobistego doświadczenia w roli coacha.
Coach ICF musi odbyć profesjonalne szkolenie
poprzez udział w programie szkolenia coachów (60 godzin) oraz przepracowanie minimum 100 godzin z klientami. To jest podstawą
przystąpienia do egzaminu, a po pomyślnym
jego zaliczeniu – uzyskania pierwszego stopnia akredytacji na poziomie ACC. Kolejny poziom to PCC – 25 godzin szkolenia właściwego dla coachingu i 750 godzin coachingu
dla klienta. Ostatni poziom to MCC, na który
składa się 200 godzin szkolenia właściwego
dla coachingu i 2,5 tys. godzin coachingu dla
klienta. Podobnie jak ACC, PCC i MCC kończy
się również egzaminem.
R E K L AMA
luty2014 | Personelplus
19
TEMAT NUMERU
Podejścia coachingowe
►► Proces
coachingowy
1.
Zawarcie
kontraktu
2.
Diagnoza
potrzeb
klienta
6.
Sprawdzenie
rezultatów
Jak wygląda
proces coachingowy
5.
Plan
działania
3.
Określenie
celu
4.
Sesje
coachingowe
■ Źródło | broszura „DoradKom” 2013.
Punkt A to „tu i teraz”
Jeżeli wybierasz się na coaching, to musisz wiedzieć, że będziesz pracować nad swoją przyszłością, zaczynając od punktu A, czyli stanu
„tu i teraz”. Nie jest możliwe, żebyś na coachingu zajmował/zajmowała się przeszłością, jest
to główny punkt odróżniający coaching od pracy z psychologiem. W przypadku coachingu samodzielnie będziesz dochodził/dochodziła do
najlepszych rozwiązań (patrz rysunek: „Proces coachingowy”), otrzymasz wsparcie, ale
nikt Cię nie wyręczy w pracy nad swoim życiem. Ty o nim decydujesz. Nikt nie udzieli Ci
rad, nie będzie roztrząsał Twoich problemów,
tylko przybliży Cię do osiągnięcia celu, do poprawy jakości działania, do większej efektywności.
Jak znaleźć coacha
dla firmy i pracowników?
to, abyś wybrał/wybrała prawdziwego, kompetentnego coacha. Jeżeli masz wątpliwości,
sprawdź przede wszystkim kwalifikacje – to,
jakie kursy, szkoły skończył dany coach, czy
uzyskał akredytację, jakie jest jego doświadczenie zawodowe, referencje i rekomendacje.
I pamiętaj, że nawet jeżeli to wszystko jest
w porządku, a nie czujesz się dobrze w relacji z danym coachem, w każdej chwili masz
prawo zrezygnować. Podstawową zasadą coachingu obowiązującą na każdym etapie procesu jest bowiem dobrowolność.
Nie szuk aj coacha, k tór y jest spec ja list ą
w dziedzinie, nad którą chcesz pracować. On
nie musi posiadać takich umiejętności i wiedzy, aby Ci pomóc. Coach posiada inne kompetencje związane ze swoją pracą, natomiast
wszystkie zasoby potrzebne Ci do osiągnięcia celu są w Tobie samym. Zadaniem coacha jest je w ydobyć, ukierunkować, pomóc
Ci uwierzyć, że możesz osiągnąć to, co sobie
założyłeś. Odpowiedni dla Ciebie coach powinien też wzbudzić pewien rodzaj „chemii”
między wami. Jest to coś, co sprawi, że dobrze
będzie Ci się pracować, że będziesz potrafił/
potrafiła mówić otwarcie i będziesz czuć się
rozumiany/rozumiana. Ponadto każdy coach
musi charakteryzować się postawą etyczną,
być świadomym własnych mocnych stron, ale
również ograniczeń, i zawsze mieć na uwadze
dobro klienta.
W jaki sposób znaleźć zatem dobrego coacha,
szczególnie jeżeli do tej pory nie korzystaliśmy z tej metody i nie mamy świadomości, jak
proces coachingu powinien wyglądać? Polecam zajrzeć na stronę International Coach Federation (ICF) – międzynarodowej organizacji
zrzeszającej profesjonalnych coachów. W zakładce „Znajdź coacha” są wypisani wszyscy
coachowie prowadzący coaching zgodnie ze
standardami ICF. Profesjonalni, przeszkoleni
i przestrzegający kodeksu etycznego, słowem
– zawodowi!■
Dorota Jaworska
coach ICF, certyfikowany trener
biznesu House of Skills, doradca,
20 Personelplus | luty2014
Jeżeli zdecydowałeś się na coaching, widzisz
w tym nowe możliwości dla swojego rozwoju, to sprawdź uważnie coacha, z którym zamierzasz nawiązać współpracę. Wszystko po
praktyk. Właściciel firmy DoradKom.
Specjalizuje się w coachingu
biznesowym i komunikacji
wewnętrznej.