ales gard

I
f
f
BIULETYN TOWARZYSTWA PRZYJAZNI IWSPOLPRACY MACEDONSKO-POISKFJ "WWSLA"
I~------------------,
EUROATLANTYCKA ORIENTACJA
I
I
I
:
I
I
~
I
I
I
1
1
I
I
1
1
I
I
I
I
I
1
1
I
I
1
1
I
I
I
I
I
I
1
I
I
1
1
I
I
POLSKAW
EUROPIE,
MACEDONIAW
DRODZEDO
EUROPY
2004 rok jest bardzo waZily dla obu naszych kraj6w:
Polski i Macedonii.
Miaoowicie, jezeli Polska w maju tego roku zrealizowala swoje <f¥enia i zostala przyj~ do Unii Europejskiej, Macedonia w tym samym czasie otrzymala powaZile
sygnaty ze strony NATO i UE, ze jej aspiracje zwi(jZalle z
eurointegracj~ ~~ brane pod uwagl( w kolejnych ich
rozszerzeniach o nowych czlonk6w.
Wejscie Polski do Unii Europejskiej bylo przyj~te
przez tutejszll_ Poloni~ i icb rodziny z wielkim entuzjazmem. R6wniez spoleczenstwo macedonskie z wielk~t
sympati~t sledzi rozw6j najnowszej historii Polski, gdy:i
przyjemne jest odczucie, kiedy przyjaciele realizuj~t swoje
historyczne d¥enia.
Dla Macedonczyk6w jakie waZn.e byly i pierwsze
komentarze wypowiedziane przez przedstawicieli nowo
przyj~ch do Unii panstw , mi<(dzy ionymi i te ptyn~ce z
Warszawy - :ie oie zapomniano o macedonskich
aspiracjach i ofiarowano pomoc w pokonaniu drogi
Macedonii do NATO i UE.
To, i:e sprawa Macedonii oie stoi w miejscu,
potwierdz.a fakt przekazania przez UE kwestionariusza do
wypelnienia. Macedo6ski ~d i inne instytucje fZll.dowe
w ostatnim czasie Sll. bardzo zaangai:owane nad przygotowaniem odpowiedzi, kt6re spelnialyby wymogi UE i
stanowHy podstaw~ do otrzymania ,zielonego swiatla"
umozliwiaj~cego powolne, ale pewne kierowanie si~
Macedonii w stron~ eurointegracji.
Na razie, Macedonia musi sama przygotowac swoje
, europejskie podw6rko", a Europa powinna zrozumiec
jak wazna jest p otrzeba swo bodnej ko munikacji i
zliberalizowac rezt.m wizowy dla jej mieszka6c6w.
Jovica Trajanovski
Tlum. Anna Trajanovska
I
I
I
~
I
I
I
1
1
I
I
1
1
I
I
I
I
1
1
WKROTCE
,BOZONARODZENIOWY
KON CERT"
W DAUT-PASZIN AMAM. ..
22 grudnia w ramach obcbod6w ,.Dni Kultury Polskiej w
Macedonii" Towarzystwo ,Wisla·• organizuje ,,Bozonarodzeniowy Koncert", na kt6rym b~~ wykonywane dziela Fryderyka
Cbopina, Andrzeja Nikodemowicza, Jadwigi Lewandowskiej,
S tefana Kis ielewskiego i Henryka Mikolaja G6reckiego.
Wykonawcami bxd~: Gordana Josifova-Nedelkovska {ob6j),
Tatjana Ognenovska (fortepian), Elena Atanasovska (fortepian),
Straszo Temkov (£let), Vanczo Arevski (£let), Ljubisza Kirovski
(skrzypce).
1
I
I
1
1
I
I
I
I
I
I
1
I
I
...FORUM ORGANIZACJI
POZARZ/fDOWYCH
I w tym roku, podobnie jak w roku ubieglym, Towarzystwo
, Wisla" w dniach od 3 do 5 grudnia weimie udzial w ,,Fonun
Organizacji PoZ3fZll.dowycb" w Skopje. Doswiadczeniaz ubieglego roku potwierdzily potrzeb~ tego typu afirmacji. Zainteresowanie nasz:t prezentacjl! bylo dui:e, a eo najwainiejsze i po jej
zakoitczeniu niekt6re kontakty nawi~ane w czasie jej trwania
~ kontynuowane do dnia dzisiejszego. Szczeg6 lnie mlodziez
macedonska interesuje si<( mozliwo5ciami studiowania w Polsce.
A1ma Traja11ovska
~--··············· '
I
1
1 I
I
I
:
WESOLYCH
SWI4T
II
:
~----··············' ~--···············'
Stosunki polsko-macedonskk we wspOlczesnej historii
NAZWAMACEDONII
- JED YN4 BARIER4
Drogie mamy, iony i nie tylko, czy mieszkajllc w Macedonii przez kilkana5cie lat, b~tdZ wi~ej , zastanawia}yScie
si~ drogie Panie1 jak Polska, wasz kraj rodzinny wspOlpracuje z Macedonilb WllS.Zl\; ,przybram( ojczyzn<t. Kiedy$,
kiedy wi~kszosc z was przyjezdiala do tego malego, malo
znanego pa6stwa na poludniu Europy, to przyjeidiala do
Jugoslawii, znanego kraju Tity, kt6ry nie m6gl si~ dogadac
ze Stalinem. ASkopje, jedyna nazwa kt6ra brzmiala znajomo, to miasto kt6re zostalo zniszczone podczas trz~sienia
ziemi w l%3 roku. Malo kto wie, iZ w X wieku tzw. bracia
Komitopulowie czyli Dawid, Mojsej, Aron i Samuil (p6Zniejszy wladca macedoilslci) spotkali si~ na dworze Ottona
I Kwedlinburgaz poslami Mieszka I. Jak widac wspOlpraca
zacz~a si~ daleko w przeszloSci.
Na poCZ'ltku lat 90-tych rzeczywist<>Sc na tych terenach
ulegla zmianie. Kaidy mieszkaoiec Macedonii,jak r6wniei
calej bylej Jugostawii odczul zacbodz<tce zmiany. Nie omi~­
lo to i spolecznosCi polsk:iej mieszkaj~tcej w Macedonii.
Ale jak losy kraju potoczyly si~ dalej?
Parlament Macedonsk:i, 17 wrzesnia 1991 uchwaliwszy
Deklaracj~ o samodzielnosci i niepodleglosci, na podstawie
referendum z 8 wrze5nia 1991 roku oraz nowej Konstytucj i
zainaugurowal powstanie Republiki Macedooii. I tutaj jui
zacz~ si~ klopoty.
Grecja, ktora stawiala mocny op6r eo do konstytucyjnej
nazwy panstwa, blokowala r6wniez jego przyj~cie do
Organizacji Narod6w Zjednoczonycb, co bylo warunlciem
rzeczywistego zaistnienia pailstwa na arenie mi~dzy­
narodowej. No i tutaj drogie Panie, wldad Polski byl bardzo
waZI1y podczas negocjacji nad wypracowaniem komprornisu eo do nazwy pailstwa, aby mog}o bye ono przyjxte do
ONZ. Jakkolwiek banalna, nazwa Byla Jugoslowiatiska
Republika Macedonii doprowadzila do sytuacji, w ktorej
Macedonia byla zdolna do podejmowania kaidej dzialalno5ci przysluguj~tcej podmiotowi mi~dzynarodowego
prawa publicznego.
A jak budowano podstawy dalszej wsp6lpracy?
Dialog z Rzeczypospolitl\_ Polskl\_ zostal rozpocz~ty 17
czerwca 1992 roku, wizyt<t w Polsce ministra spraw
zagranicznych Republiki Macedonii Denko Malevskiego.
Polska uznala Macedoni~ (takZe pod nazw~ BJRM), 28
grudnia 1993 roku, a dwa dni p6Zniej,jako pierwsze pailstwo
Europy Srodkowej nawi'lZ3la z ni<t stosunki dyplomatyczne. Wkr6tce w Skopje odbyly si~ pierwsze koosultacje
podsekretarzy stanu Ministerstw spraw zagranicznych (od
tego czasu 5ll one trwalym elementem stosunk6w), podczas
kt6rych ustalono, iZ do czasu urucbomienia plac6wki RP
w Skopje, funkcje konsularne na terenie Macedonii
przejmie Wydzial Konsularny Ambasady RP w Belgradzie,
kt6ry rozpocZ'll swoj~t dzialalnosc w Skopje w 1995 roku.
Tak bylo do momentu podpisania przez Ministra s ·p raw
Zagranicznych RP ~iao utworzeniuAmbasady RP
w BJR Macedonii, kt6ra rozpoc~a swoj~t dzialalnosc w
1997 roku. P ierwszy Ambasador zostal mianowany w 2003
roku, wczesniej na czele plac6wki dyplomatycznej stal
charged'affaires. Natomiast, Ambasada Macedonii w Polsce
zostaia otwarta 2 lata wczesniej.
Do dnia dzisiejszego, jedyny problem jaki istnieje w
sferze um6w mi~atistwowych wynika z kontrowersji
na tie nazwy paflstwa macedonskiego, ktora figurowalaby
w tekstach um6w. Strona polska nie akceptuje uiywania
konstytncyjnej nazwy panstwa i dlatego zostala wypracowana formulakompromisowa- .,W imieniu Rzl\_du Macedoflskiego" i , W imieniu R2~tdu Rzeczypospolitej Polskiej.
Wypracowana formula otworzyla droge( do podpisania
wielu umow mi~dzyrzl\_dowych i mi~dzyresortowych regulujl!Cych stosunki dwustronne. Pierwsze umowy zostaly
podpisane w 1996 roku i dotyczyly ochrony roslin i wsp6lpracy w dziedzinie weterynarii, nast~nie w 1997 roku
umowy w sprawie popierania wzajemnej ocbrony inwestycji
i unikania podwojnego opodatkowania w zakresie podatk6w od dochodu i maj~tku, w 1998 roku umowy o wsp6lpracy gospodarczej i bandlu, mi~tdzynarodowych przewozach drogowych i w dziedzinie kultury i edukacji.
Macedonska strona, swoje stosunki z polskim fZlldem
og61nie charakteryzuje jako pozytywne, z tendencj~t
rozwojowll, nie istniej~ i:adne otwarte pytania, trwa
intensywny dialog polityczny, dobra i korzystna wsp6lpraca
w organizacjach mi~dzynarodowych. Potwierdzeniem
dobrycb stosunk6w 5ll wizyty przedstawicieli Rzltd6w obu
pailstw na r6zuych szczeblach, zwlaszcza wizyta Prezydenta
Kiro Gligorova w Polsce w 1997 roku. Dwa lata p6iniej
Prezydent Kwa5niewski odbyl wizyt~ roboCZl\_ w Macedonii,
kt6ra zostala odwzajemniona wizytt Prezydenta Trajkovskiego lcilka miesi~cypoiniej. W 1996 r. pierwSZ<t w historii
oficj aln~t wizytl( w Macedonii zloiyl minister spraw
zagranicznych RP Dariusz Rosati, podczas ktorej spotkal
si~ z Prezydentem Gligorovem, premierem Crvenkovskim,
przewodnicz<tcym Parlamentu Petkovskim oraz przeprowadzil rozmowy z ministrem spraw zagranicznych Frckovskim.
Tematem rozm6w byla wsp6lpraca dwustronna, stosunlci
obu panstw z UE i NATO oraz sytuacja na Balkanach.
Minister zostal przyj~ty r6wniez przez glow~ Kosciola
macedoilskiego - arcybiskupa Michaila.
Niestety, w 2002 roku, zgodnie z wymogami Unii
Europejskiej, mi~dzy tymi krajami zaistnial reiym wizowy,
kt6rego skutki odczuwaj<t najbardziej nasi tatusiowie i
mt(Zowie.
Od czasu nawillZ3nia stosunkow dyplomatycznycb,
Polska popiera euroatlantyckie d<tZenia Macedonii. W
ramach swojej oficjalnej wizyty w Macedonii w 2002 roku,
prezydent Aleksander Kwa8niewski jednoznacznie poparl
proeuropejskie i proatlantyck:ie aspiracje R. Macedonii,
przy tym podkreslaj~c polityczn<t dojrzalosc Macedonii
jako przyldad dla regionu, bior<tc pod uwagl( pomyslnie
przeprowadzan~t transformacjl( i starania o budowanie
mi~dzyetoicznej tolerancji. Polska wysoko ocenia
macedoilsk<t polityk~ zagraniczn'!, jako faktor stabilnosci
wregionie.
Polsko-macedoilskie wi~tzi w dziedzinie kultury i nauk:i
wykraczaj<t poza pul:ap wyznaczony wielkosci<t i politycznym znaczeniem Macedonii w Europie. DuZ<t rol~ w
uznaniu j~zyka macedo6slciego odegrali na pocZlttku lat
60 polscy lingwisci, a polscy pisarze, plastycy i arcbitekci
przyczynili si~ do upowszecbniania macedoflskiej kultury
narodowej. Po 1991 r. wymiana kulturalna i naukowa miccdzy Polsk~ i Macedoni11. oslabla z przyczyn finansowych.
Wsp6lpraca mi~dzy uczelniami i Akademiami Nauk,
odbywaj~ca sit( na bazie umowy mi<(dzy Rz~tdem RP a
Rzll_dem Macedonskim o wsp6lpracy w dziedzinie kultury
i edukacji, podpisanej 29 stycznia 1998 roku, prowadzona
jest w ograniczonym zakresie, przede wszystkim w dziedzioie j~zykoznawstwa (udzial w konferl!ncjach naukowycb).
Trzy polskie uczelnie: Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet
Jagiellonski i Uniwersytet Sl¥ki prowadz~ bezposrednic:t
wsp6tpractt z Uniwersytetem Sw. Cyryla i Metodego w
Skopje. Na Uniwersytecie w Skopje w 1995 r. otwarta zostala
katedra polonistyki. Na Voiwersytecie Sl~skim i Jagiellonskim zatrudnieni s~ lektorzy jt(zyka macedonskiego.
Nie naleiy zapominac o pewnej wsp&pracy, albo \epiej
promocji tycb pa6stw przez stosunkowo licznct Polon.it( w
Macedonii i Macedoilczykach zamieszkalych w Polsce. W
p6inych latacb czterdziestych do Polski przybyla grupa
emigrant6w politycznych z Grecji. Wielu z nich bylo Macedonczykami. Po 1965 r. cztesc osiedlila sil( w Macedonii,
lecz spore grono zdecydowalo sit( na pozostanie w Polsce.
Ponadto w Jatach '70 zostalo zawartycb wiele mieszanycb
malzenstw macedonsko-polskich. Obecnie w Macedonii,
oprocz liczc:tcej okolo 600 os6b Polonii, liczne i aktywne
jest srodowisko sympatyk6w Polski.
Nasze towarzystwo jest chyba najlepszym tego przykladem.
Tak oto drogie Paoie- Polk:i oraz wszyscy Pailstwo, kt6rzy celowo lub przypadkiem macie w rttku t~ gazetkt(,
rozwijaly sit( stosunki pomif(dzy tymi krajami. Mn6stwo
rzeczy zostalo pomini<ctych, ale og6lny zarys da sit( z tego
tekstu wyodrl(bnic.
Niezainteresowanych przepraszam, zainteresowaoych
r6wniez, jei:eli tekst ten oie spclnil icb oczekiwan. Lecz
jes\i pr£ynajrnniej ktos czegos sit( dowiedzial i jest z tego
zadowolooy to autor spelniwszy swoje zadaoie jest
usatysfakcjooowaoy, i:e o.ie zaistnial na larnacb gazety tylko
po to, by zapelnic wolnct przestrzen.
Maja Trajanovska
IN
MEMORIAM
WtODZIMJERZ
PLA CE K
KOLEGO
-ZYCIE
UCIEKLO!
P rzyjacielu,
Ubiegtoroczne obchody Swi<tt Bozego
Narodzeoia oas, czlonk6w Macedonsko-Polskiego
Towarzystwa zmusily do zastanowienia siC( nad
trwalosci~ zycia czlowieka. Zbieralismy siC( powoli,
rodzioa za rodzinlt, organizuj~c ogrzewanie sa\i,
Stawiaj<tC SWi!lteczne potrawy 03 tradycyjnym
polskim stole. Dzieci w rogu sali, razero ze swojc:t
oauczycielkc:t cwiczyly nauczone kolctdy, a w
ukrytym rniejsctL czekaly na nich paczki od Sw.
Mikobja.
Przyjacielu,
Przywitalismy siC(, sklada_i:tc sobie zyczenia
swi<tteczoe i :Zyczc:tc sobie i swoim rodzinorn przede
wszystkim zdrowia. Rozminl(lismy sit( i ... t~e
uderzenie w podlogC(. PornagaJjsmy ile umielismy i
moglismy. Ale iycie ucieklo, nios<tc z sobc:t Ciebie
Drogi Przyjacielu.
Przyjacielu,
I tak min~l rok. Przybliuj~ si~ Swil(ta Boi:ego
Narodzenia, a gard!o dziwnie sci5oit(te- kto za5piewa
znane kol<(dy i ht i tarn w polskim cb6rku w kosciele
katolickim w Skopje, w naszym klubie ,.Polonia", w
naszycb domacb.
Przyjacielu,
0 ludziacb, kt6rzy ,odcbodza." w dniu wa2:nycb
swic:tt - m6wi siC(, ze s~ blisko do Boga. I wlasoie
dlatego pragoiemy, abys tarn zoalazl sw6j spok6j, a
je:Zeli za.Spiewamy falszujc:tc- wybacz nam.
J. T.
I,- --- - --P!Jnaea:
- -- -- --- ~
J]pj'Im'BO 38 MElKC/IOHCKO-nO/lCKO TlplfjaTe/lCTBO ff
I
copa6orKa ·1JuC!Ja ·•
I
EHIITenor ro ;rpenune, npesene JJ
I
nonrorenne Ja nelfar :
I
AHna TpajBHORCKa.
I
H
.loBHI(a TpajBHOBCKH.
I
JleKrop:Becna K ocrocKa
A/lpeca:
e-mail: [email protected]
www. wislaweb.org
•••• ••• •••••• ••
Wydaje:
Towarzystwo Przyjaini i Wsp61pracy MacedOiiskoPolskiej "Wisla "
Redakcja i przygotowanie do druku:
Anna Trajanovska,
i
Jovica 1}·ajanovski
Korekta: 0/ga Soczyfiska-Kalarus
Kontakt.:
e-mail: wis/QJ,"?!;nail.net.mk
WWll~ wislaweh.org
~----------------J
• •••••••• ••••• •• •••• ••• ••••••
:
Najtanszy i najwygodniejszy
:
: przejazd autobusowy do i z Polski :
•
•
••
••
•
••
••
• Thessalonikl
• 26 th October str 14
• tel 2310 540 971
: :ax 2310 553 575
B I U R 0
•
•
•
••
••
POOROZYa
SkoRpioN
Tou Rs
••
•
38-400 Krosno
ul Lwowska 21
tel./la>. 013 43 628 66
tel kom 0 602 766 246
GreCJa tel 0030 6976 292 532
•a
a
a
•
•
••811.1a. ••••••••••••• • ••• • •••• •
~
''POLSKJ WIECZOR 2004"
N OC W KTOREJ MLODZI
WKROCZ¥Ll NA SCENJl
I stalo siC(. 19 listopada w Sali ,,Narodowej" botelu
,Continental" odbyl si~ tradycyjny ju.i w Macedonii
,,Polski Wiecz6r" . I tej listopadowej nocy, w sali o
charakterystycznej nazwie ,narodowej" powialo Polslat_.
Polskie potrawy, polskie wypieki, polska muzyka. polska
w6dka, pracownicy Polslciej Ambasady w Macedonii wraz
z rodzinami, przedstawiciele polskiego kontyngentu NSE
KFOR, przedstawiciele iycia publicznego w Macedonii, a
przede wszystkim Polacy mieszkaj~tcy w Macedooii, ich
rodziny i przyjaciele.
Przyjemno5ci tego wieczorujest wiele. Z zadowoleniem
patrzymy na ,polski st6l", na 1d6rym dymi bigos, pierogi,
stoi ogromny sl6j z og6rkami kiszonymi, ryby w marynacie,
wszelkiego rodzaju miC(sa, polskie sa!atk:i, nalesniki z
przer6Z1lymi farszami, pasztety, a z drugiej strony stoj'l
serniki, makowce, pierniki, mazurki, pl\;czki, jab!eczniki,
faworki ... A w srodku, to najwaZt1iejsze - gobelin z polskim
25-leck wspOipracy polskich i macedoftskic/r
socjologow
ZYBYSMY LEPIEJ
SIJl ZROZUMIELI
W tym roku mija 25 rocznica wsp6lpracy miC(dzy
Instytutem Socjologii Uniwersytetu Jagiellonskiego w
Krakowie i Instytutem Socjologii przy Wydziale
Filozoficznym Uniwersytetu Sw. Cyryla i Metodego w
Skopje.
Spoleczenstwo i dokonuj~tce siC( w nim przemiany Sl\;
gl6wnym przedmiotem zainteresowati socjolog6w. Okazuje
siC(, ie doswiadczenia z jednej strony podobnycb, z drugiej
odmiennych spoleczenstw ~ bardzo ciekawym materialem
dla socjologicznycb studiow. W trakcie 25-letniej
wsp6lpracy odbyly sit(. seminaria na terenie Polski i
Macedonu, wymiana pracownik6w naukowych, literatury
oraz wainych dla obu stron material6w naukowycb.
Owocem wieloletniej wsp6lpracy Sl! wsp6lne
ksil!Zki, jak cbocby ta ostatnia wydana w j~ku angielskim
godlem narodowym, z boku za$ male flagi obu panstw.
Osoby , kt6re nie po raz pierwszy uczestnicz~t w
wieczorze moglyby skomentowac- ju.i widziane, poniewai
Polacy z ,Wisly" ju.i 11 razy organizowali tego typu
manifestacjC( i dlaczego ta 12 mialaby siC( r6znic od
poprzednicb. A jednak, dla autora tego tekstu, jak r6wniez
dla wielu innych os6b, tegoroczny ,,Polski Wiecz6r" byl
czyms wyjlltkowym, gd)'Z ten listopadowy wiecz6r naleial
do mlodycb. Jakie to zadowolenie i satysfakcja kiedy
rodzice mogl! bawic si~ razem ze swoimi dziecmi, czC(sto
ju.i pelnoletnimi, kt6re nierzadko przyszly ju.i ze swoimi
iyciowymi partnerami, taticzyc w takt jednej muzyki.
Tego wieczoru mlodosc zademonstrowala swoj~t silC( i
w spos6b jasny pokazala rodzicom, przyjaciolom, polskim
dyplomatom, a tym sarnym i Polsce i Macedonii, ze jako
generacja jest gotowa wzmocnic fundamenty polskomacedotiskiej albo jak kto woli macedonsko-polskiej
przyjaZni.
Szczeg6lnego ,smaku" temu wieczorowi dodala
wystawa macedonskiego malarza Nicze Vasileva, kt6ry
ukonczyl AkademiC( Plastycznct w Warszawie w klasie pro f.
Ludwika Macil}ga , a kt6rego obrazy znalazly sict w sali
dodajl\;c jej szczeg6lnego uroku.
Wiecz6r ten nie bytby polskim wieczorem bez
fantastycznej atmosfery, kt6ra powstala dziC(ki grupie
muzyk6w ,,Arczi i przyjaciele". Na efekty nie trzeba bylo
dlugo czekac- prawie wszyscy opuscili sale z b6lem w
nogach, gdyi tailczono i podskakiwano do p6inych godzin
nocnych. Jakie byto zaskoczenie i euforia, kiedy to Arczi
wraz ze swoimi przyjaci6lmi zaczl(.li spiewac polskie,
najbardziej populame piosenki ...
- W mojej karierze mialem szansC( spiewac dla
dyplomat6w, turyst6w, na koncertach, weselach, ale to eo
przeiylem wieczorem 19 listopada przeszlo moje
wyobra.Zenie i jest jednym z najciekawszych w mojej
karierze- ta atmosfera, werwa, to coS, czego sie nie zapomina
- powiedzial Arczi i jak twierdzi i w przyszlosci chC(tnie
bC(dzie siC( bawil z czlonkami ,Wisly''
Jovica Trajanovski
Tlum. Anna Trajanovska
poswil(cona konsekwencjom wielkiej transformacji.
Ostatnie wsp61ne seminarium w czerwcu tego roku
poswi~cone bylo procesom globalizacji i ich wplywom na
funkcjonowanie obu spoleczetistw. Polscy koledzy takZe
w pai.dzierniku tego roku uczestniczyli w macedonskim
seminarium poswiC(conym socjologii amerykanskiej .
Inicjatorami macedotisko-polskiej wsp6lpracy byli, ze
strony macedonskiej - prof. Jakim Sinadinovski, zas z
polskiej strony niedawno zmarly prof. Wladyslaw
Kwasniewicz. Kontynuatorami icb idei ze strony
macedonskiej jest prof. Petre Georgievski, a ze strony
polskiej prof. Marian Niezgoda .
Przed dwoma laty, na Uniwersytecie Jagiellonskim
prowadzil zajC(cia prof. Gjorgji Mladenovski zajmujll:CY siC(
problemami antropologii spolecznej, natomiast w tym roku,
ze studentami macedonskimi zajC(Cia prowadzil prof. Marian
Niezgoda zajmuj~ siC( problemarni socjologii oswiaty.
W ocenie wladz obu uczelni, wsp6lpraca polskicb i
macedotiskich socjologow jest przykladem wlasciwycb
relacji naukowych w wymiarze miC(dzynarodowym.
Maria Donevska
KALENDARIUM
WYDARZEN
W2004ROKU
W cillBU calego roku majq_ miejsce cotygodn iowe,
pi'l.tkowe spotkania w Klubie ,,Polonia"
Kwiecuui 2004
-Projekcja polskiego filmu ,Zmrui. oczy"Andrzeja
Jakimowskiego;
- Spotkanie Wielkaoocne w parafii w Skopje
Maj 2004
~,
.
I .. , . . . .
- Piknik z okazji ,;:::,wiatowego Dma Po onn t weJSCta
Polski do Unii Europejskiej;
- Udzial w przyjccciu zorganizowanym przez Ambasady:
Polski, Wwer i Slowenii z okazji przyj~cia tych pailstw
do Unii Europejskiej;
- •.Dzieil Europy"z udzialem ,Wisly''.
Czerwiec 2004
- Udzial w wyborach do Parlamentu Europejskiego;
- Udziat w ,Spotkaniach z KultuntPolskll.'' w Belgradzie
na zaproszenie Centrum Poloniusz-Pegaz;
- Spotkanie z przedstawicielem Stowarzyszenia
,.Wsp6lnota Polska" pani~t Dorot'l. Dmocbowsk~t w Skopje;
- Ognisko nad jeziorem ,Treska", kt6re bylo ostatnim
spotkaoiem przed przerw'l. wakacyjn~t.
Lipiec - sierpielr 2004
- Udzial czlonk6w .,Wisly" w programie radiowym
skierowanym do Macedonczyk6w mieszkaj'l.cych za
graruc~
- Udzial czlonk6w ,Wisly" w organizowanycb przez
,Wsp6lnotcc Polskq_" pobytacb edukacyjnych, obozie.
szkole letniej jcczyka i kultury dla mlodzieiy oraz w kursie
metodycznym dla nauczycieli ze szk6l polooijnych w
Krakowie;
Wrzesieti 2004
- Pocz~ttek roku szkolnego w sobotniej szk6lce polskiej;
- Spotkanie z Posbmi do Sejmu RP w Skopje, kt6rzy
przybyli z oficjalnq_ wizytlt do Macedonii na zaproszenie
Parlamentarzyst6w macedonskicb.
- Wywiad do ,,Rzeczypospolitej'' dotycz11.cy sytuacji
polityczno-ekonomicznej w Macedonii przed referendum.
Listopad 2004
- Udzial w przyj~iu zorganizowanym przez Ambasadora
RP w Macedonii z Okazji Swi~ta Niepodleglosci;
- ,.Dni Kultury Polskiej w Macedonii"
-,Polski Wiecz6r" i wystawa obraz6w absolwenta
Akademii Plastycznej w Warszawie;
- ,Wiecz6r muzyki Cbopina" w B itoli;
Grudzielr 2004
- ,,WisJy" w prezentacji organizacji pozarutdowych w
Skopje;
- P rojekcja filmu ,Nigdy w zyciu" wg powiesci
Katarzyny G rocholi;
- .,Bozonarodzeniowy koncert" w Galerii Daut Paszin
Amam w Skopje.
-Obchody Swi~t Boi:ego Narodzenia.
W ciq_gu calego roku przedstawiciele Towarzystwa
,,Wisla"uczestnicz'l. w roinego rodzaj u uroczystosciacb
organizowanych przez PL NSE KFOR w Pertovcu.
Anna Trajanovska
r----------------~
I
I
I
MACEDONIA OCZAMI WOLON TARJUSZKI z
POISKI
I
I
I
: MOJA ZLOTA
:
: RYBKA NIC 0 TYM :
:
NIEM6WI
:
I
I
wtelkie, zolte sionce swieci na czenvonym niebie.
I
Jest cieplo, pachnie ajwar.
I
Kiedy idft z Aerodromu do centrum, mijam
I mieszkania, otwarte sklepy, rozmawiam ze znajomymi
I spotkanymi po drodze, mogft nie zauwaiyc, :ie w
I ludziach tu plonie ogien.
1
Kolorowe iskrv we knvi Romow migoczq w takt
1 muzyki. ffj!starczJ kilko taktOw, by coli srollftli w
I ogniu. Gdy taticzq male dziewczynki, rozpuszczonJmzi
wlosami zakre.Siajq kr(/gi wokol siebie, to cias11iejsze.
I ro szersze. Rysujq w przestrzeni swoje miejsce,
I zaznaczajqje w powietrzu. Wydaje sie tak nietnvale,
I :ie ai zludne, tak male i kruche jak niektore baraki
I Szutki, ale tnva tak jak one - przez pokolenia. A
I gl~bokie. czarne oczy sraru.szkow nie majq granic,
I mie.Sci si~ w nich caly swiac.
I
Nie wiem, jaki ogien plonie w A/b(lliczykach.
1 Slvszalam. :ie paclmqcy prochem ... Nie znam ich, w
1 tym mie$cie podzielonym rzekq na dwie
I niepr:enikajqce si~ niemal sfety duio jest jeszcze
dta mnie rajemnic. mem rylko jak spiewa odia. .iak
I powa:ine sq kobiety w clzustach, zamkniftle w dlugich
I plaszczaclz jak w wie=ach. Ro=mawiam z przyjaznymi
I ; orwanymi sprzedawcami na Bit Bazarze, prawie
I kaidy zna Polskfl. I nie da sie odgadnqc, jakie
I podsk6rne nurty uczuc krqiq w tych ludziach o
I skomplikowanych biograjiach.
I
Szutka, Topoana, drugo strona rzeki. To iwiaty
1 w oczywisty spos6b inne od tego, kt6ry znam z Polski.
1 Wldac to na pienvszy rzut oka.
I
Dlatego najdziwniejszy jesr dla mnie ogien
plonqcy w Macedonczykaclz. Zaskakujqcy.
I nieprzewidywolny. Kiedy jestem tULaj. kiedy z nimi
I przebywam, czujfl jakbym mogla zamknqc oczy,
I wyciqgnac rftkfl i dotknqc ramienia przyjaciela. I
I robitt to.
I
Czasem doswiadczam czegos pi~lmego, znajdujft
I cieplo, goscinnosc, korzenie mojej wlasnej tradycji.
I A czasem parzy mnie ogien. kt6rego nie rozumiem.
1 Tyle jest tu pifkna, tyle rzeczy do pokochania.
1 Brqzowe spojrzenia ogrzewajq serce, dopelniajq
usmiech. 1 to chyba najlepszy sposob istnienia w
I tym miejscu. Bo kaida proba zrozumienia zmartwieti,
I problem6w tych /udzi, ich najwainiejszych spraw
I k01iczv sif wiftkszq niewiadomq. Strach wtedy
I zam~qc oczy i wyciqgnqc re~ ... przez chwilfl. Bo
I przeciei zaroz b~dziemy razem pili kawf.
I
Zachwycam sif, dziwi~. nie rozumiem.
I
A moja zlora rybka nic o tym wszystkim nie mowi.
1
Ja11ka Jagielska
I
:
I
I
I
I
I
1
1
1
I
I
I
I
I
I
I
1
1
I
I
I
I
I
I
I
I
I
1
1
I
I
I
I
I
I
I
I
1
1
I
I
I
I
I
I
~---------~------~
"ZA MIEDZr{" SPOTKANIE
ZSERBSK4
POLON/4_
Od 12 do 20 czerwca w Belgradzie (Serbia i Czarnog6ra)
mialy miejsce Vll z kolei ,Spotkania z Kultur~t Polsk~'
(wydarzenia podobne do oaszych ,,Dni Kultury Polskiej")
w organizacji Centrum Polooiusz - Pegaz z Belgradu, na
kt6re zostalismy zaproszeni.
Z zadowoleniem przyj~lismy zaproszenie i razem z
pani~t Ann~t TrajanovsJut reprezentowaly$my Towarzystwo
Przyja.Zni i Wsp6lpracy Macedoosko-Polskiej .,Wisla",
uczestniCZllc w otwarciu obchod6w tych dni.
Pomimo, ze uczestniczylysmy tylko w maJej cztt.Sci
przewidzianej programem .,Spotkail z Kultur~t Polsk~t"
musz~ przyznac, iZ czlonkowie Centrum Poloniusz- Pegaz
wlozyli wiele wysilku w przygotowanie bardzo interesuj~tcego i bogatego tygodoia .,polskiego", goszcutc mi~
innymi: Zesp6! Folklorystyczny ,Wolszyn" z Polski, Teatr
Nowy z Lodzi z przedstawieniem ,Cblopc6w'' Stanislawa
Grochowiaka, dziecictcy zespOl z Raciborza, Teatr ,,Batis"
z Katowic z przedstawieoiem ,Tajemnice lesnego jeziora",
Zesp<X Folklorystyczny z Czaczka. Dodatkowo program
zostal wzbogacony wystwami najmlodszych czlook6w
Centrum Poloniusz - Pegaz z Belgradu.
Samo otwarcie obchod6w bylo bardzo interesnj~tce i
ciekawie zaaran.Zowane. Tego roku polska szkola w Belgradzie obchodzila 15-lecie swojego istnienia i otwarcie ,Spotkan z kultuflt polsk~t" bylo swietn~t okazj~t do uczczenia tego znacuteego jubileuszu w spos6b typowo polski. Uczniowie szkoly otrzymali tarcze szkolne, legitymacje, a najmlodsi zloiyli przysi~~ na sztandar szkolny.
Oczywiscie nie zabraklo tradycyjnego poloneza w
wykonaniu polskich dzieci (w kostiumach uszytycb przez
matki uczni6w), kt6re otrzymaly groroki aplauz, a w
niejednym oku zakr~cila si~ lezka. W tyro momeocie
przypomnialam sobie lzy szcz~scia w oczach naszych
matek. kiedy to my, uczniowie polskiej szk6lki w Skopje
tanczylismy naszego Poloneza otwieraj~tc jeden z ,,Polskich
Wieczor6w". Stanowi to jeszcze jeden dow6d na to, iz bez
wzglfCdu gdzie i z jakiego powodu, wyst<(l'y najmlodszycb
przedstawicieli Polooii wywoluj~t niezwykle emocje,
szczegolnie u rodzic6w (matek tub ojc6w pochodzenia
polskiego ), gdyi Sit one dowodem na to, ie ich dzieci z
takim samym szacunkiem odnosZll sifC do kulturalnego
dorobku ojczyzn obojga rodzic6w.
W dalszej cz~sci programu wystllJ'il polski i serbski
zesp<X folklorystyczny i na scenie przeplataly sie polskie
ta6ce i piesni, z orami i piesniami serbskimi. Bardzo
przyjemnym akcentem b~lo wykonanie polskich pie5oi
przez serbskie dziewcz~a z goszcz~tcego zespolu z Czaczka.
Ten dzie6 pelen wr8Ze6 i emocji zakonczy!o przyj~cie,
ktorego gospodarzem byl Ambasador RP w Serbii i
Czarnogorze pan Tadeusz Diem.
Ten wyjazd do Belgradu byla czym5 wi~ej anizeli tylko
oficjaln~t wizyt~t i szans~t do nawil!Zania wsp6lpracy
pomiccdzy Towarzystwem ,Wisla"ze Skopje i Centrum
Poloniusz - Pegaz z Belgradu. Pobyt tarn dla mnie, jako
mlodego czlonka , Wisly" i drugiego ju.i pokoleoia Polonii
bylo czyms nowym, dotychczas nieznanym doswiadczeniem. Mialam mozliwosc poznac lepiej towarzystwo
polonijne (podobne do naszego), kt6re r6wnie2: pracuje na
tych naszych niespokojnych balkanskicb przestrzeniacb,
spotkania si~ z niekt6rymi czlonkami Pegaza, porozmawiania po polslru o ich dzialalnosci, problemach z kt6rymi sie spotykajtt, celach, kt6re pragn~t osil\SflltC. Zdobyte
informacje byly tylko potwierdzeniem, iZ mamy bardzo
podobne cele i formy dzialania.
.
'
~
-··.. .r~,.-
.
~-.-
.,.
.
. - ~-----~:
.
-~
)_.
J
-~
NajwiC(ksze wraienie zrobila na mnie siedziba Centrum.
kt6ra zupelnie przypadkiem znajduje sicc na ulicy ,,Dobropolskief' i sprawia wraienie ,polskiego terytorium". Bogata polska biblioteka, wystr6j z akcentami polskimi - lecz
najwa:iniejsze Sit Polki z Poloniusza usmiechniccte, serdeczne pelne zaparu do pracy.
Po mojej wizycie w Centrum Poloniusz- Pegaz i rozmowach prowadzonych z jej czlonkami, szczeg6lnie z rolodzieUl, doszlam do wniosku, ze w pierwszej fazie swego
istnienia, towarzystwa staraj~tsie pol~tczyc Polak6w mieszkajltcycb w danym kraju i rozbudzic w nich poczucie
przynale2:no5ci do organizacj i, w kt6rej pielC(glluje siC(j~k
polski, tradycje, obyczaje, a OastctPnie osi'18a siC( wyiszy
poziom rozwoju i dziala nie tylko w srodowisku polonijnym, ale takie w5r6d mieszka6c6w kraju, w kt6rym przyszlo nam iyc. Organizowanie ,,Dni Kultury Polslciej" w
Macedonii, czy tez ,Spotkan z Polsk~t Kultur~t" w Serbii i
Czarnog6rze Sl! tego przyldadem.
Emilia Velkovska
Tlum. Anna Trajanovska.
Dzialulnosc "Wisly"- tematem pracy dyplomowej nu
Wydziule Filozoficznym w Skopje
WZAJEMNA POMOC
-POTWIERDZONA W
PRAKTYCE
W okresie mojego dzieciilstwa i dorastania, otoczona
wujkami, ciociami, stryjkami i dwoma j~kami jednocze5nie: polskim i macedonskim, nigdy nie przypuszczalam,
ze wla$nie oni-czlonkowie Towarzystwa Przyja.Zni i Wsp6lpracy Macedoilsko-Polskiej ,Wisla" b~dll przedmiotem
analizy w mojej pracy dyplomowej na kierunku .,Polityki i
pracy socjaloej" na Wydziale Filozoficznym w Skopje.
Wyjsciowa pozycja moicb aoaliz postawila mnie w
pozycji, delikatnie m6wi:tc ,,niewygodnej". poniewai mialam opisywac i analizowac osoby, w otoczeoiu kt6rych Zylam tyle lat.
Zacz~lam od og6lnego zaprezentowania Towarzystwa
Przyjaini i Wsp6lpracy Macedonsko-Polskiej "Wisla" jako
formalnej iostytucji dzialaj:tcej od ponad 10 tat.
Cele i zadania, kt6re postawilo przed sob:t Towarzystwo
realizowane poprzez r6:Znorodoe formy dzialania mialy
ogromny wplyw oa wzajemne stosunki nie tylko w ramacb
Towarzystwa, ale r6woiei znacznie szerzej, mi~dzy polskim
i rnacedooskim spoleczenstwem. Daly sw6j wklad,
wzbogacaj:tc kulturalne wartosci w Republice Macedonii,
sze!Zllc przyjaiil i wsp6lprac~ ... i nie tylko.
Wiele !at pracy daj:tcej pozytywne rezultaty zrodzilo
cb~c i potrzeb~ zbadania i przeaoalizowania tego faktu.
Temat pracy dyplomowej sam niejako si~ narzucil:
,Towarzystwo mi~dzynarodowej przyjaioi jako grupa
wzajemnej pomocy".
Z promotorem mojej pracy zostalo uzgodnione, iZ grup~t,
kt6ra ~dzie poddana analizie i badaniu, b~ czlonkowie
Towarzystwa Przyjaini i WspOlpracy Macedonsko-Polskiej
"Wis!a'· ze Skopje.
Podstaw~ pracy stanowila przygotowaoa ankieta z
pytaniami, kt6re gl6wnie dotyczyly nasti(puj:tcych
zagadnien:
- w jaki spos6b dzialaloosc Towarzystwa wplywa na
wzajemn:t poruoc mi~dzy czlonkami, czyli pomoc w
pokonywaniu zaistnialycb problem6w i trudoosci ±ycia
codzieooego?
-jakie Sit formy wzajemnej pomocy?
- czy wzajeruoa porooc powt6roie roa wplyw na
caloksztah pracy Towarzystwa?
Projekt byl zrealizowany w oparciu o dotycbczasowe
doswiadczenia i opublikowane prace naukowe zajmuj<tce
si~ t<t problematyk~t, analiz~ pracy Towarzystwa i oczywiscie analiz~ przeprowadzonej ankiety.
Og61ne rezultaty przeprowadzonego badania jeszcze
raz potwierdzily znacutcy wplyw organizacji typu naszego
Towarzystwa na wzajemn<t pomoc, kt6ra jest waznym
segmentem bytu czlowieka
Towarzystwo o mieszanyro cbarakterze, w tym wypadku
macedonsko-polskie uczy przede wszystkim wzajemnej
toleraocji w oodziennym iyciu, kt6ra jest waruolciem
istnienia w nowym spoleczenstwie.
Regularne spotkaoia pomagaj!\_ jego czlookom w
przezwyci~zaniu wielu trudoosci dnia codzienoego,
szczeg6Joie je5li cbodzi o wymianC( doswiadczen, przeplyw
informacji, uczy tolerancji..., kt6r!\_ moina okreslic jako
niezwykle trudOlt, je5li weimie si~ pod uwag~ dwie kultury,
dwa j~ki, rodziny oddalone o setki kilometr6w, przyzwyczajeoia no i tradycje, tak mocoo zakorzeniooe w obu
kulntracb.
Jedoak swiadomosc, ze grupa mieszaoych polskomacedonskicb rodzio, z malymi wyj:ttkami, w dalszym
ciagu funkcjonuje na macedonskiej z iemi, kt6ra jest
nieodl:tczn~t cz~sci<t niespokojnych Balkao6w, jest
dowodem, iz wzajemna pomoc i w praktyce daje swoje
owoce.
Irena Bojkovska
Tlum. Anna Trajunovska
•1 •••••••••••••••••
m
I
I
I
I
MEMORIAM:
GJORGJI
BORISOVSKI
I
I
I
ZYL
1 CICHO
I
I
I
:
:
: OlliZEDL
I CICHO
I
I
I
'
)
:
I
I Zalet.ct 1· wmeJ~tnosc_JII.
·· ·· ":' zycau
· · cz1o~e· k~ jes_
· tto: II
I aby umial i m6gJ w pelm z mego korzystac. SJe~tal~s I
I cicbutko w k:tciku oaszego klubu przyslucbuJ<tC StC( I
I temu. eo si~ tarn dzieje. Nie rzucales slOw na wiatr.
I Rz.adko mielismy szaos~ porozmawiania, gdyi: i ja I
I wybieralem cicbe miejsca w naszym pomieszczeniu. I
I Lecz kiedy jui zdecydowales siC( przem6wic, to to, eo I
1 powiedziate5 nie wymagalo jui zadnego komentarza. 1
1 Byles czlowie~ie~, kt6ry ~ie po~a dwa razy: a 1
I przyjC(te na steb1: zo~owJ,~t~a~la '";Y~on~ales z 1
I najwi~ksza. odpoWiedzJalnoscl:t t posW!C(CeOJe~. 1
I Czas mijal i mysl~ i:e z uplywem czasu, mJlcutc I
stalismy si~ sobie bliscy, ludimi ktorzy i bez slow I
I mos'l si~ porozumiec. I dzisiaj przypominam sobie
I Tw6j oajwi~kszy ,,monolog''- taniec na oaszym wie- I
I czorze w ,Continentalu". Dla mnie byl on tancem dla I
I Twoich w Egeju, dla przyjaci61, kt6rzy zostali w Pol- I
1 see, no i tancem Twojej mlodosci. Siedzialem boj~tc I
1 siC( o Twoje zdrowie, lecz taniec ,)a~ia" byl perfek- 1
1 cyjoy. Ogl<!dalem go do kooca. 1 przyszedl czas choro- 1
I by. Smierci_. ?dszedles _w dalek~t ~odr6~, kt6ra z~on- 1
I czy si~ gdz1es nad Two1m kawalkiem b1alomorsklego I
kraju.
1
I A ja, jaw dalszym ci~ ~d~ pamiC(tal o przepiC(k1 oyro tancu czlowieka z cichego zaklttka klubu ,,Polo- I
I nia", z.zalem, ze nie usiedlismy razem przy stole, oawet I
I milcz:tc, aby porozmawiac o cod.zienoycb sprawach i I
J. T. I
I naszej wsp6lnej milo$ci - Polsce.
··············-···
30 - lecie nauki jfzyka macedonskiego w Krakowie, Polska
Olga Gozdecka:
KUiNIA J~ZYKA
MACEDOiVSKIEGO
Lektorat j~zyka macedonskiego przy Uniwersytecie
Jagiellonskim w Krakowie, Polska, obchodzi rzadki jubiJeusz- 30-leciaowocnej pracy. Po raz pierwszy Stojka Maksimovska, pierwszy lektor j~zyka macedonskiego, swoje
wyklady rozpocz~la w 1974 roku. NaleZ}' wspomniec, iz
lektorat pracuje w ramacb Katedry filologii macedoilskiej
i bu!garskiej przy lnstytucie Filologii Slowianskiej na Uniwersytecie Jagiellonskim.
Do dnia dzisiejszego pracowa!o tarn wielu lektor6w jl(zyka macedonskiego, a niekt6rzy z nicb do dnia dzisiejszego stauowi&. glown&. sil' rozwoju j~zyka i kultury
macedoilskiej.
W minionych 30 latacb lektorami w Krakowie byli:
Stojka Maksimovska, Zivko Cvetkovski, Maksim Karanfilovski, Biljana Mladenovska, Milivoj Avirovicz, Naum
Trajkovski, Zdravko Stamatovski (dwukrotnie), M1aden
Daviczinov, Ludmil Spasov, Aueta Stamatovska ( dwukrotuie), Lidia Tanuszevska, Boge Dimitrovski i aktualnie
Biljaoa Bojkovska.
Obecnie o oauce j~zyka macedmiskiego decyduj~t sami
studeoci, kt6rzy moglt go wybrac jako drugi j~yk do studiowania. Opr6cz macedoriskiego, polscy studeoci mog'l,
ltczyc sit( j~zyka slowenskiego, luZyckiego albo rosyjslciego. W minionyrn okresie nauka j~ka macedonskiego
trwala 5 semestr6w, a od tego roku akademickiego juz tylko
trzy. Studenci, kt6rzy zdecydowali sit( na nauk~j~ka macedoriskiego, w czasie prowadzooych zaj~c majll
dodatkow~t mozliwosc zapoznania si~ z histori'l. tego kraju,
literaturll, kulturc:t. Srednio kazdego roku z lektoratu
korzysta 25 student6w.
Najlepsi studenci majll szansl( uczestniczyc w
Mi~dzynarodowym Seminarium J~zyka Macedonskiego,
Literatury i Kultury w Ochrydzie i tarn sprawdzic swoje
wiadomiosci zdobyte na uczelni i poszerzyc je uczestnicz~tc
w codziennycb zajctciacb, jak r6wniez z bliska poznac
Macedon i~.
Biljana Bojkm•ska
Tlum. Anna Trajanovska
Pewnego zimowego marcowego dnio dowiedzialam Sift
od mojej lektorki, ie pojadf( na stypendium do Macedonii.
Gdy pomyslalam o slonecznej Macedonii od razu zrobilo
mi sif( cieplej.
Jui od czenvca planowalysmy z koleianka, ktbra tei
jechala na stypendium, naszq drogf( do Oc/11ydu. Na
poczqtku sierpnia wsiadlysmy do pociqg i zacut_la sif(na5za
przygoda. Jechalysmy z wieloma przesiadkami przez
S/owacjf(, W~ry. Serbif(, z krotkim postojem w Skopje. Gdy
dojechalysmy do Ochrydu, byly.~my wykonczone. Na
szczf(scie z dworca autobusowego do hotelu bylo kilka
krokow. Hotel by/ polotony parf( minut od jeziora
Ochrydzkiego. Po kr6tkim odpoczynku poszlysmy nad
jezioro. Nie dziwi{ sif(, ie Maced01kzycy nazywajqje swoim
morzem - ledwo mogly.smy dostrzec zarys gor otaczajqcych
jezioro.
Nastwne dni naszego pobytu wyglqdaly podobnie:
rano zaj~cia, potem obiad, kc(panie w jeziorze,
popoludniowe wyklady. a wieczorem krotki kurs oro. Parf(
razy w ciqgu dnia wychodzilysmy do miasta i zwiedzalysmy
najpi~kniejsze miejsca w Ochrydzie. Zobaczylysmy wiele
znanyclz zabytkOw: cerkiew Sw. Sojii z XI wieku. Sw. Nawna
z X ll1eku. Sw.Klimenta z ,:'(111 w.. Sw. Jovana Kaneo z Xlll w.
i wiele innych. Wspi~lysmy sift na twierdzf( Samuela.
W niedziele byly organizowane wyjozdy do znanych,
polozonych niedaleko Ochrydu miast. Plynf(liSmy statkiem
do Strugi, pojechalismy zwiedzic Bitolft.
Dzirtki stypendium moglysmy choc trochff. poznac
Macedoni~. jej kulturf( i mieszkattc6w. Pierwszy raz by/am
no Balkanach i mysfrt. ie gdybym nie dostala tego
stypendium. nie odwatylabym si~ pojechac tak daleko 110
poludnie i nie poznalabym tylu pirtknych mlejsc i tak
przyjaznych ludzi.
I
~~~~~~~·~--~~~
Anna Kondratowicz:
Podroi do Macedonii byla maim marzeniem od pierwszego roku slawisryki i to marzenie spelnilo sif( dzif(ki
letniemu seminarium w Och1ydzie. Opr6cz zabytkOw najwi~ksze wraienie zrobilo no mnie Jezioro Ochrydzkie, otoczone pi~lmymi gorami. a szczegolnie rejsy po jeziorze do
Strugi, Sw. Nawna i rejs nocq. Z tego wszystld.ego najbardziej zapadl mi w pamiff.c niesamowity zielony kolor wod
jeziorze po przeciwnej .stronie, blisko a/bmiskiej granicy.
Oprocz nauld. macedoi1skiego, wykladbw z literatury i
kultwy najcenniejszy byl ella mnie kontakt z iywymjrtzykiem
i przyjainie jaki.e tam nawiqzalam. Z perspektywy miesif(cy
caly pobyt w Ocluydzie wydaje mi si~ phtknym snem, ale
mam nadzieje, ie jeszcze kiedys zobacz~ Macedonif(.
IMPRESJE Z MACEDON/l
MOWAO
HERBACIE, P~PKU
IAJWARZE
,. Z wielkiej wyprawy impresji kilka, czyli rzecz o
herbacie i JNQJkll z ajwarem w tie"
- No co.s takiego! Jak to? To tam si~ nie pije herbaty do
sniadania?
- Nie, ciociu.
- A obiad? Co jadajq 110 obiad? - spytala da/eka
krewna, starsza pani w okularach, wykazujqc zainteresowanie macedonskq kuchniq. choc jui niespodziewana
wiadomo.Sc o nieczf(Stym pici~J herbaty przez MacedOticzykow (w mam na mysli stan wyiszej koniecznosci, jakim
jest zapadni~cie na zdrowiu) mocno nadwer~iyla jej horyzonty myslowe. I jak w tej sytuacji uswiadomic cioci~, nie
naraiajqc jej zbytnio na tzw. kulwrrmy szok. ie gdzie.S w
swiecie, dwa dni drogi pociqgiem z Polski w tq cieplejszq
stron~. nie jado si~ no obiad schabowego z kapustq i ziemniakami, za to in ne rarytasy cieszqpodniebienie i oko radujq. I to jakie!
Macedonia przywitala mnie sl01icem i upalem, slowem
- pelniq /aut, podczas gdy w Pol.rce to samo loco wciqi
jeszcze rozwaialo. czy tak naprawd~ ma ochot~ zawitac tego roku i zostac na troch~ dlttiej ... I wtedy tei czos i
przestrzen zacz~lom odmierzoc niesluiqcymi powszeclmie
do tego celu kategoriami, czyli nie zegarkiem i i/O.Sciq czasu
s~onq w tramwaju w drodze z uczelni do akademika,
dJ1i odtqd sldadaly si~ z niezliczonej ilosci wraien estetycznych, kulinarnych. kulturowych i kulruralnych, a node
wszystko, z relacji mi~dzyludzkich, ktorych to wraien,
swojej przybranej natenczas cone, pieczolowicie dostarczali zacni Gospodarze- Ania, Maja i Jovica oraz wszyscy
lnni niewymienieni tu z imienio.
A skoro lallinamie zacz~lam. przeto wspomniec musz~.
ie w mojej pami~ci najbardziej obszemy rozdzial dotyczqcy
latchni nosi tytul ,papryko,,y", eo. nie ukrywam, wiqie si~
z moimi preferencjami smakowymi. kt6rym naprzeciw
wyszly ajwar, pindiur i inne, niezliczone, dotqd nieznane
mi postocie papryki, czy TO duszonej, czy w panierce, czy
tei pod postaciq sproszkowanej przyprawy. Szczeg6/nie
duio jestem w sranie oddac za ten pierwszy smakolyk.
W tym miejscu no chwi/~ przerywam pisanie, by
przywolac nieklamanq rozkosz mojego podniebienia
raczonego coraz to nowymi specjalami kuchni macedoJiskiej, bo, tu cytuj(l: , nie po to do Macedonii pojechalam,
ieby polskie pierogi je.Sc. I tyle". I dobrze.
Macedoni~. kraj niewielki, za to przecudnej urody
odkrywalam z radosciq i zadziwieniem dziecka, kt6re
odkrywa z glosnym ,. Ooo " obecnosc pflj)kO na srodku
swojego brzuclza. Szanowny m czytelnikom moie si~
wydawac moje wraienie dose naiwnym odczuciem lllrystki,
ktora przyjezdia tylko na chwil~ i obcuje z Macedoniq
ubranq w wyjsciowq suknifl. Ale przeciei nie odbiera si~
dziecku radosci odlaywania .Swiata nawet, je.Sii ono samo
nasuamego dnia stwi.erdzi, ie jui Iaos przed nim to zrobil i
ie tych ,. laosiow" jest wielu, a co wi~cej - znajq str6j
powszedni Macedonii w wydaniach no kaidy dzien roku,
nie tylko latem.
W tej calej aurze mojego poznawania Perly Balkan6w,
aurze wysyconej zapachem pysznej kawy popijanej w
kawiarence nad Wardarem, widokiem z Kale, orzeiwiajqcym
sinakiem czystej wody ze studzienek na ulicach Skopje,
wieczomym niebem nad Ochrydem i niezwyklo.sciq
ceremonii za.Slubin w Galiczniku, nie mog~ pominqc rzeczy
najwainiejszej. a mianowicie fa/au, ie cale to odkrywanie
i podziwianie dzialo si~ przez pryzmat doswiadczen ludzi,
ktorych poznalam i przez p ryzmat przetywania mojej relacji
z nimi. Takoto wiemjui, ie oro ma wiele odmian, jakajest
roznica mi~dzy birtia a kafana, ie w gorqce dni miasto
~tni tyciem nocq, a node wszystko, ie ludzie majq wsz~dzie
podobne marzenia i plany. ceniq przyjain, sq goscinni i
otwarci, a roinice kulturowe sq po to, aby si~ nod nimi
zotrzymac w zach.,vycie, a nie po to, by stwarzaly dystans.
Stoj~ na Wawelu, zwr6cona rwarzq w stron~ Macedonii.
w p rawej dloni dzieri~ papierowq tttb(l (lewq trzymam Si(l
barierki, aby nie wpa$c do Wisly, bo woda zimna i nie
pienvszej czystosci) i co si/ w plucach krzycz~: Do zobaczenia! A tak naprawd~. popijajqc gorqcq herbat(l z cyliynq i
miodem. koticz(l mojq opowie.Sc myslqc sobie cicho ,.jeszcze
ram wroc~ ". Tymczasem niech wspomnienie o Macedonii
b~dzie mi jak cieply szal w dlugie zimowe wieczory.
Pozdrawiam,
P.S. Wszystkie wymie11ione osohy, miejsca, potrawy i
pojfcia istniejq 1rapraw4, a ich obecnosc w powyt~zym
fekscie ni.e jest przypadkowa.
Karolina Tlalka
NIEOCZEKIWANA
WIZYTA
Z wielkim zadowoleniem i nieskrywan~t ciekawosci~t
wiadomosc o planowanej wizycie w Skopje
przedstawiciela Stowarzyszenia "Wsp61oota Polska" pani
Doroty Dmocbowiak. Najcz~Sciej z p. Dorout kontaktujemy
si~ drog~t intemetow(llub telefonicznie i niecierpliwie
czekalismy na przyjazd naszego "dobrego duszk:a" z Warszawy, do kt6rego zwracamy si~ ze wszystkim i o wszystko.
Spotkanie odbylo si~ w naszej siedzibie w Skopje i
wykorzystalismy je rozmawiaj~c o sprawach nas nurtujll_cycb, ciesz~tc si~ i:e mozemy otrzymac odpowiedZ na
nasze pytania z pierwszej r~ki.
Bardzo nas to podbudowalo, tym bardziej, i:e dowiedzieljsmy sico :Ze nasza dzialalnosc oie przecbodzi niezauwai:ona i tam, w Warszawie.
Anna Trajanovska
przyj~lismy