Tajwan a Europa ¥rodkowo-Wschodnia. Przyczynek do analizy

Tajwan a Europa ¥rodkowo-Wschodnia.
Przyczynek do analizy porównawczej
w kontekĂcie globalnego zarzÈdzania
Opublikowanie w polskim czasopiĂmie
akademickim poĂwiÚconym zarzÈdzaniu
bloku materiaïów zwiÈzanych z Tajwanem
wymaga usprawiedliwienia. Rzecz dotyczy przecieĝ niewielkiego kraju dosïownie
i metaforycznie bardzo oddalonego od Polski. Zupeïnie inna byïaby sytuacja, gdyby
chodziïo o Chiny kontynentalne, potÚĝnego
gracza na globalnej arenie, podmiot ekspansywnej ekonomii i kultury, które trzeba
jak najszybciej poznaÊ i jak najlepiej zrozumieÊ. A jednak przedstawiciele takich
subdyscyplin zarzÈdzania jak zarzÈdzanie
róĝnorodnoĂciÈ oraz zarzÈdzanie miÚdzykulturowe przestrzegajÈ przed pochopnymi uproszczeniami. DoĂwiadczeni przez
relatywizm, który na dobre zadomowiï siÚ
w obszarze ich pracy wyczuleni sÈ na trudnoĂci i wrÚcz puïapki zwiÈzane z próbami
przekïadu róĝnych kultur. Sprawa komplikuje siÚ jeszcze, gdy chodzi o odrÚbne
cywilizacje. Sedno problemów, jakie niesie
„„barbarzyñcy”” kontakt z cywilizacjÈ Chin,
lapidarnie ujÈï Theodore Zeldin (1998:
497) formuïujÈc nastÚpujÈcÈ przestrogÚ:
„„Trzeba by ĝyÊ wielokrotnie dïuĝej, niĝ
ĝyje siÚ przeciÚtnie, by móc poznaÊ nawet
niewielki uïamek myĂli, którÈ pozostawili
po sobie chiñscy mÚdrcy, uczeni, aforyĂci i
poeci, i która byïaby interesujÈca dla nas,
wspóïczesnych.””
W tej sytuacji pozostaje korzystanie z pomocy poĂredników, „„agentów kulturowych””,
czyli pojedynczych ludzi i szerszych zbiorowoĂci, usytuowanych na pograniczu róĝnych
kultur czy cywilizacji. DoĂwiadczenie tajwañskie okazuje siÚ tu niezwykle uĝyteczne.
Juĝ przed wielu laty istotÚ tego kraju trafnie
opisaï dla Polaków emigracyjny publicysta
Aleksander Bregman (1968). Wskazaï on
na dwa (nadal aktualne) elementy niejako
konstytuujÈce Tajwan: sukces gospodarczy
i dbaïoĂÊ o zapewnienie ciÈgïoĂci cywilizacji
chiñskiej. DziĂ dochodzi jeszcze reinterpretacja toĝsamoĂci kulturowej mieszkañców
„„PiÚknej wyspy”” (Formozy, jak nazwali
96
Tajwan szesnastowieczni koloniĂci portugalscy) w oparciu o wïasne tradycje ze
zdystansowaniem siÚ do roli „„duchowego””
reprezentowania Chin kontynentalnych.
Wspomniany wczeĂniej relatywizm sïusznie
przestrzega jednak przed zbytnim przywiÈzaniem do etykiet, nawet tak pojemnych jak
kategoria „„poĂrednictwo kulturowe””. Tajwan, mimo niewielkiego obszaru i nieduĝej
liczby ludnoĂci, jest takĝe istotnym graczem
globalnej gry. Wystarczy przypomnieÊ, iĝ
na poczÈtku lat 90. ubiegïego stulecia, gdy
rozwój gospodarczy „„azjatyckich tygrysów””
osiÈgaï apogeum, „„PiÚkna Wyspa”” miaïa
takie same obroty w handlu zagranicznym
jak Chiny kontynentalne, posiadajÈc 2% ich
ludnoĂci i 0,4% powierzchni (Polit 1997).
DziĂ przepaĂÊ miÚdzy dwoma chiñskim
pañstwami nie jest juĝ tak duĝa, ale Tajwan nadal naleĝy do gospodarczych potÚg
i aktualnie szuka partnerów miÚdzy innymi
w Europie ¥rodkowo-Wschodniej.
DziÚki patronatowi prof. Alojzego Z. Nowaka, dziekana Wydziaïu ZarzÈdzania UW,
oraz dr Ming-Yich Lin, dyrektora Wydziaïu
Kultury Biura Gospodarczo- Kulturalnego
Tajpej w Polsce, rozpoczÚïo na Wydziale
ZarzÈdzania UW dziaïalnoĂÊ niewielkie
seminarium poĂwiÚcone wybranym aspektom
doĂwiadczeñ tajwañskich i Ărodkowoeuropejskich w kontekĂcie komunikacji miÚdzykulturowej. Prezentowany wybór artykuïów
stanowi pokïosie sympozjum, które 4 lipca
2007 zainaugurowaïo prace wspomnianego
seminarium. Wszystkie publikowane teksty
majÈ charakter wprowadzajÈcy.
Pierwsze trzy artykuïy sÈ autorstwa
badaczy tajwañskich, obecnych na lipcowym sympozjum. Prof. Hung Mei-Lan
z Narodowego Uniwersytetu Chengchi,
specjalizujÈca siÚ miÚdzy innymi w ekonomii spoïecznej oraz w problematyce Wspólnoty Pañstw Niepodlegïych, przedstawia
aktualnÈ sytuacjÚ gospodarki Tajwanu z jej
priorytetowym traktowaniem handlu zagranicznego jako gïównego instrumentu wobec
Studia i Materiaïy –– Wydziaï ZarzÈdzania UW
wyzwañ globalizacji. Prof. Kwo Wa-Ping,
dyrektor Instytutu Studiów Europejskich
na Uniwersytecie Nanhua, obszernie realizuje zadania „„agenta kulturowego””, omawiajÈc –– w sposób nakierowany na odbiorcÚ
z Europy –– uwarunkowania obecnej sytuacji
Tajwanu w kontekĂcie stosunków tego pañstwa z ChRL. Ting-You Lee, doktorantka
Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, prezentuje badania dotyczÈce
wartoĂci konfucjañskich deklarowanych
przez menedĝerów z Tajwanu pracujÈcych
na terenie Polski w porównaniu z deklaracjami polskich pracowników.
Ostatni tekst prezentowanego wyboru
powstaï na Wydziale ZarzÈdzania UW.
Artykuï Mirosïawa Przygody oraz niĝej
podpisanego jest propozycjÈ katalogu problemów, które mogÈ staÊ siÚ przedmiotem
dyskusji, a nastÚpnie badañ porównawczych
wybranych doĂwiadczeñ Tajwanu i krajów
2/2007
Europy ¥rodkowo-Wschodniej (przede
wszystkim na przykïadzie Polski). Tekst ten
stanowi zaproszenie do wspóïudziaïu we
wspomnianych przedsiÚwziÚciach. ChÚtnych proszÚ o kontakt pod podanym poniĝej adresem e-mailowym.
Tomasz Ochinowski
e-mail: [email protected].
Bibliografia
Bregman, A. 1968. Rubieĝe wolnoĂci. Reportaĝe z pogranicza Ăwiata komunistycznego w Europie i Azji,
Londyn: Oficyna Poetów i Malarzy.
Polit, J. 1997. Daleki Wschód. w: Patek, A., Rydel, J.
i WÚc, J. (red.). Najnowsza historia Ăwiata 1945––1995,
t. III, s. 156––166. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Zeldin, Th. 1998. Intymna historia ludzkoĂci, tïum.
Stokïosa, B., Warszawa: WAB.
97