Pełna wersja w formacie Acrobat Reader

PRACA POGL¥DOWA
2002, VOL 32, NO 3, 184-187
OTY£OŒÆ WIEKU ROZWOJOWEGO
– WSTÊP DO ANALIZY EKONOMICZNEJ
OBESITY IN CHILDHOOD – INTRODUCTION TO ECONOMIC ANALYSIS
Artur Mazur1, Marek Mazur2, Ewa Ma³ecka-Tendera3
Oddzia³ Dzieciêcy Szpitala Wojewódzkiego nr 2 w Rzeszowie,
Zak³ad Finansów i Gospodarki Miêdzynarodowej Wydzia³u Ekonomii Uniwersytetu Rzeszowskiego,
3
Katedra i Zak³ad Patofizjologii ŒAM w Katowicach
1
2
Streszczenie: Badania ostatnich lat wskazuj¹ na wzrost wystêpowania w naszym kraju nadwagi i oty³oœci wœród
dzieci i m³odzie¿y. W dotychczasowych badaniach nie uwzglêdniano skutków ekonomicznych nadwagi i oty³oœci wieku rozwojowego. W pracy przedstawiono metody badañ i analiz oraz modeli ekonomicznych umo¿liwiaj¹cych ustalenie rzeczywistych kosztów zwi¹zanych z profilaktyk¹ i leczeniem oty³oœci u dzieci. Wskazano równie¿ na potrzebê przeprowadzenia ujednoliconych badañ i procedur medycznych, dziêki którym bêdzie mo¿liwe ustalenie skutków ekonomicznych nadwagi i oty³oœci w naszym kraju.
S³owa kluczowe: oty³oœæ, dzieci, analiza ekonomiczna
Abstract: The studies conducted in recent years have showed an increase of overweight and obesity in our country. However, economic effects of overweight and obesity in the developmental age have not been investigated.
The present study there describes research methods, analysis and economic models which enable the establishing
of costs connected with prophylaxis ant treatment of obesity in children. Additionally, the need of carrying out
standarized research and introduction of medical procedures is discussed, which would enable effective management of overweight and obesity in our country.
Key words: obesity, children, economic analysis
Wstêp
Przeprowadzana reforma systemu opieki zdrowotnej
w naszym kraju wymusi³a na pracownikach wszystkich jej
szczebli dokonanie rzetelnej analizy ekonomicznej swojej
dzia³alnoœci. Obliczane s¹ koszty dzia³alnoœci szpitali i przychodni, a tak¿e koszty dzia³añ profilaktycznych i leczniczych. Zaczêto równie¿ prowadziæ analizê ekonomiczn¹
kosztów diagnozowania i leczenia poszczególnych jednostek chorobowych. Analizê ekonomiczn¹ danego schorzenia b¹dŸ czynnika ryzyka przeprowadza siê najczêœciej
w dwóch etapach. W pierwszym nale¿y uzyskaæ odpowiedŸ
na pytanie: Jaki jest ciê¿ar spo³eczny spowodowany danym
schorzeniem lub czynnikiem ryzyka? Przeprowadza siê
w tym celu analizê kosztów okreœlonej choroby. Drugi etap
ma za zadanie zbadanie ekonomicznej op³acalnoœci dzia-
184
PRZEGL¥D PEDIATRYCZNY 2002, VOL 32, NO 3
³añ medycznych zmierzaj¹cych do poprawy stanu zdrowia
pacjentów, takich jak np. koszty terapii farmakologicznej
czy interwencji chirurgicznej.
Oty³oœæ jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych
stanów chorobowych w rozwiniêtych spo³eczeñstwach. Problem ten dotyczy w znacznym stopniu dzieci i m³odzie¿y.
Skutki ekonomiczne oty³oœci doros³ych wyra¿aj¹ siê w ocenie kosztów spowodowanych przez ni¹ zachorowañ. Analizy ekonomiczne przeprowadzone w ró¿nych pañstwach
europejskich, USA, Kanadzie, Australii i Nowej Zelandii
wykaza³y, ¿e zaburzenia stanu zdrowia spowodowane oty³oœci¹ poch³aniaj¹ 1.3% do 6.8% ³¹cznych wydatków na
ochronê zdrowia w tych krajach (1, 2, 3). Badania niemieckie wskazuj¹, ¿e ³¹czne koszty zwi¹zane z leczeniem oty³oœci i jej powik³añ u doros³ych w tym kraju w roku 1990
mo¿na oszacowaæ na 5.4 do 9.9 mld DM (4).
Oty³oœæ wieku rozwojowego...
W przeprowadzonych dotychczas badaniach nie uwzglêdniano skutków ekonomicznych nadwagi i oty³oœci wieku rozwojowego. Dlatego te¿, aby móc oszacowaæ ca³oœæ kosztów jakie powoduj¹ schorzenia z ni¹ zwi¹zane w przebiegu
ca³ego ¿ycia, trzeba znaleŸæ nowy punkt wyjœcia dla ekonomicznej analizy oty³oœci u dzieci i m³odzie¿y. Powinna
ona stanowiæ podstawê ka¿dej ekonomicznej analizy dzia³añ profilaktycznych i leczniczych. Jedynie w ten sposób
mo¿na wskazaæ, gdzie kryj¹ siê potencjalne oszczêdnoœci
oraz gdzie nale¿y skierowaæ œrodki przeznaczone na te dzia³ania aby by³y one w³aœciwie wydatkowane.
Przeprowadzenie rzetelnej analizy ekonomicznej oceny
oty³oœci wieku dzieciêcego utrudnia jednak d³ugi okres obserwacji oraz szeroki wachlarz mo¿liwych nastêpstw chorobowych.
Podstawy medyczne analizy ekonomicznej
Oty³oœæ jest wynikiem d³ugotrwa³ego zaburzenia równowagi pomiêdzy iloœci¹ dostarczanej energii a jej wydatkowaniem. Regulacja energetyczna ustroju podlega czynnikom genetycznym i œrodowiskowym. Badania molekularne
pozwoli³y na zidentyfikowanie genu odpowiedzialnego za
powstawanie oty³oœci u zwierz¹t, podczas gdy u ludzi wystêpuje poligeniczny typ dziedziczenia warunkuj¹cy raczej
sk³onnoœæ do nadmiernego gromadzenia siê tkanki t³uszczowej (5). Sta³e narastanie odsetka osób oty³ych w krajach rozwiniêtych wskazuje na istotn¹ role czynników œrodowiskowych (6). Zmiana trybu ¿ycia na mniej aktywny, spo¿ywanie pokarmów o du¿ej zawartoœci t³uszczów i ³atwo przyswajalnych wêglowodanów, nieregularne posi³ki, sprzyjaj¹
nadmiernemu gromadzeniu siê tkanki t³uszczowej. Wprawdzie oty³oœæ u niemowl¹t nie predestynuje do póŸniejszego
jej wystêpowania, lecz gwa³towne przybieranie na wadze
po czwartym lub pi¹tym roku ¿ycia (tzw. „oty³oœæ z odbicia”) niesie za sob¹ ryzyko utrzymania nadwagi w póŸniejszym okresie ¿ycia (7). Oty³y nastolatek ma ju¿ prawie 50%
szans na pozostanie oty³ym w wieku doros³ym (8). Liczba
oty³ych dzieci i m³odzie¿y w krajach uprzemys³owionych
stale roœnie. Dane z Niemiec oraz USA wskazuj¹ na niemal skokowy wzrost liczby oty³ych dzieci w ostatnich latach (9, 10).
Czêstoœæ wystêpowania oty³oœci u dzieci i m³odzie¿y
w naszym kraju stwierdzana przez autorów w okresie ostatnich dwudziestu lat waha³a siê w szerokich granicach - od
2,5% do 12% (11, 12, 13, 14). Badania te dotyczy³y ró¿nych
grup wiekowych, a ich autorzy stosowali ró¿ne kryteria oceny nadwagi i oty³oœci. Brak jest wiêc aktualnych danych
dotycz¹cych czêstoœci wystêpowania nadwagi i oty³oœci
w Polsce. Nie posiadamy równie¿ ogólnokrajowych siatek
centylowych BMI potrzebnych do ujednolicenia badañ nad
nadwag¹ i oty³oœci¹. Dysponujemy jedynie siatkami centylowymi BMI dla dzieci warszawskich (15). Badania Falorniego i wsp. wskazuj¹ jednak na istnienie wyraŸnych ró¿nic
w wysokoœci pasm centylowych BMI na siatkach z ró¿nych
regionów tego samego kraju (16).
W ocenie skutków ekonomicznych danego schorzenia
b¹dŸ czynnika chorobotwórczego bierze siê równie¿ pod
uwagê tzw. ,,wartoœæ chorobow¹ schorzenia” (2, 4). Wartoœæ chorobowa oty³oœci wieku rozwojowego polega miêdzy innymi na psychospo³ecznej dyskryminacji dotkniêtych
ni¹ dzieci. Wardle i wsp. przeprowadzili badania wœród dzieci w wieku od 4 do 11 roku ¿ycia, które wykaza³y, ¿e ju¿
u ma³ych dzieci wytwarza siê negatywny stosunek do oty³ych rówieœników (17). Opisywano równie¿ fakt ³atwiejszej
asymilacji w œrodowisku rówieœników dzieci z wrodzonym
lub nabytym kalectwem ni¿ dzieci oty³ych (18).
Œrodowiskowa dyskryminacja m³odzie¿y z nadwag¹ ma
równie¿ skutki ekonomiczne. W USA badano reprezenta-
tywn¹ populacjê osób w wieku od 16-24 lat. Na podstawie
siedmioletniej obserwacji stwierdzono, ¿e m³ode kobiety
z nadwag¹ by³y gorzej wykszta³cone i mia³y ni¿sze zarobki. Kobiety i mê¿czyŸni z nadwag¹ rzadziej wstêpowali
tak¿e w zwi¹zki ma³¿eñskie (19). Oprócz spo³eczno-ekonomicznych nastêpstw oty³oœci dzieciêcej do jej ,,wartoœci
chorobowej” nale¿y zaliczyæ równie¿ widoczne ju¿
w wieku rozwojowym skutki medyczne. Upoœledzenie tolerancji glukozy, coraz czêstsze wystêpowanie cukrzycy
typu 2 u m³odzie¿y z oty³oœci¹ du¿ego stopnia, nadciœnienie têtnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, to tylko niektóre schorzenia powi¹zane z wystêpowaniem nadwagi
i oty³oœci u dzieci (20, 21). Zjawiskiem typowym nie tylko dla wieku dzieciêcego jest nasilanie siê wp³ywu czynników ryzyka wraz czasem ich trwania. Nale¿y wiêc traktowaæ oty³oœæ u dzieci i m³odzie¿y jako schorzenie przewlek³e.
W leczeniu oty³oœci u dzieci stosuje siê ograniczenia spo¿ywanych kalorii, zwiêkszenie aktywnoœci fizycznej i modyfikacjê zachowania. Zmiany nawyków ¿ywieniowych
oraz optymalizacja aktywnoœci fizycznej u dzieci s¹ mo¿liwe wy³¹cznie w drodze zmiany trybu ¿ycia ca³ej rodziny.
Leki stosowane w terapii oty³oœci doros³ych nigdy nie by³y
polecane w leczeniu dzieci i m³odzie¿y (20).
Chocia¿ wiele doniesieñ wskazuje, ¿e nawet niewielka
redukcja masy cia³a utrzymana przez kilka miesiêcy pozwala na zmniejszenie czynników ryzyka, brak jest w Polsce
stosownych d³ugoterminowych programów terapii, które
umo¿liwi³yby prawid³ow¹ opiekê nad dzieæmi i m³odzie¿¹
dotkniêtymi oty³oœci¹. Nie prowadzi siê równie¿ ¿adnych
zakrojonych na skalê ogólnokrajow¹ dzia³añ profilaktycznych. Istotne znaczenie ma te¿ fakt, i¿ wielu lekarzy bardzo
póŸno rozpoznaje oty³oœæ jako chorobê lub nie rozpoznaje
jej wcale.
Metody analizy kosztów choroby
W analizie kosztów chorobowych na poziomie spo³eczeñstwa przyjmuje siê najczêœciej jedn¹ z dwóch metod:
ogóln¹ (prevalence method) albo jednostkow¹ (incidence
method) (22, 23). W ocenie kosztów danego czynnika ryzyka b¹dŸ choroby stosuje siê czêœciej metodê ogóln¹.
W analizie kosztów oty³oœci prowadzonej metod¹ ogóln¹ jej czêstoœæ wystêpowania w okreœlonym roku kalendarzowym w danym spo³eczeñstwie wi¹¿e siê z bezpoœrednimi kosztami jej leczenia oraz kosztami leczenia chorób
przez oty³oœæ wywo³anych lub analiz¹ zgonów przez ni¹
spowodowanych. Zalet¹ tej metody jest zebranie i obserwacja danych niezbêdnych do obliczenia wysokoœci kosztów
w trakcie przeprowadzania badañ.
W metodzie jednostkowej okreœla siê przewidywane
koszty chorób i przedwczesnych zgonów, jakie wyst¹pi¹ w
badanej grupie oty³ych osób na przestrzeni ich ¿ycia. W³aœnie ze wzglêdu na perspektywê obserwacji obejmuj¹c¹
przebieg ca³ego ¿ycia trudno jest w praktyce stosowaæ tê
metodê. Trzeba w niej dysponowaæ sprawdzonymi informacjami o przebiegu i okresie trwania wszystkich chorób zwi¹zanych z oty³oœci¹, a tak¿e wiedz¹ na temat w³aœciwego
procesu diagnostyczno-leczniczego.
W piœmiennictwie ciê¿ar ekonomiczny zwi¹zany z chorob¹ lub czynnikiem ryzyka opisywany jest w 3 kategoriach
kosztów (22, 23):
1. Koszty bezpoœrednie:
a) ambulatoryjne i stacjonarne zaopatrzenie medyczne,
b) transport, opieka i pomoc domowa,
c) wsparcie ze strony cz³onków rodziny i przyjació³,
d) pozosta³e koszty osobowe i rzeczowe - w przypadku dzia³añ profilaktycznych zaliczane do kosztów bezpoœrednich,
PRZEGL¥D PEDIATRYCZNY 2002, VOL 32, NO 3
185
Mazur A., Mazur M., Ma³ecka-Tendera E.
2. Koszty poœrednie:
a) spowodowana chorob¹ przejœciowa lub trwa³a niezdolnoœæ do pracy,
b) ubytek produkcji w skali ca³ego kraju w przypadku
przedwczesnej œmierci,
3. Koszty niewymierne, które najczêœciej siê pomija poniewa¿ ich przeliczenie na wartoœæ pieniê¿n¹ jest bardzo
skomplikowane:
a) uci¹¿liwoœæ i ból spowodowane chorob¹,
b) pogorszenie zdrowotnej jakoœci ¿ycia.
Obliczenia kosztów bezpoœrednich w metodzie ogólnej mo¿na dokonywaæ trzema sposobami (22, 23). Pierwszy z nich to procedura epidemiologiczna. Na podstawie
doniesieñ z literatury b¹dŸ badañ w³asnych okreœla siê
najpierw najwa¿niejsze choroby, których wystêpowanie
mo¿e pozostawaæ w zwi¹zku przyczynowo-skutkowym
z okreœlonym czynnikiem ryzyka. Równie¿ z literatury
czerpie siê dane dotycz¹ce ogólnych kosztów tych zachorowañ. Odsetek zachorowañ wywo³anych danym czynnikiem ryzyka, a tym samym ich procentowy udzia³
w kosztach ogólnych, okreœla siê przy pomocy tzw. frakcji mierzalnej. Wed³ug Stratmann i wsp. frakcjê mierzaln¹ oblicza siê w oparciu o rozpowszechnienie czynnika
ryzyka oraz relatywne ryzyko zachorowania na choroby
wtórne jako maksymalny udzia³ w ogólnej iloœci zachorowañ
(np. na cukrzycê typu 2) w danym spo³eczeñstwie, który
mo¿na przypisaæ owemu czynnikowi ryzyka – w naszym
przypadku oty³oœci (22).
Drugi sposób to ocena ekonomiczna kosztów bezpoœrednich. W tej metodzie ustala siê najpierw zakres korzystania ze œwiadczeñ medycznych przez pacjentów
z okreœlonym badanym czynnikiem ryzyka (iloœæ hospitalizacji, kontaktów z lekarzem rodzinnym, iloœæ zaordynowanych leków itd.) w porównaniu do pacjentów bez badanego czynnika ryzyka. W nastêpnej kolejnoœci bada siê
wynik³e st¹d koszty dodatkowe. Jak pokazuj¹ wyniki badañ ankietowych zakres korzystania ze œwiadczeñ zdrowotnych przez pacjentów oty³ych jest znacznie wiêkszy.
Ocena ta nie wymaga badañ z rozdzia³em na poszczególne choroby nastêpcze.
Procedura mieszana ³¹cz¹ca w sobie metodê epidemiologiczn¹ i ekonomiczn¹ jest metod¹ najbardziej szczegó³ow¹. Dla ka¿dego rozpoznanego schorzenia wywo³anego
b¹dŸ skojarzonego z badanym czynnikiem ryzyka sporz¹dza siê iloœciowe zestawienia kosztów obejmuj¹ce opiekê
ambulatoryjn¹ i stacjonarn¹, na przyk³ad: iloœæ kontaktów
z lekarzem rodzinnym, badania laboratoryjne, przepisane
leki, liczbê hospitalizacji i czas ich trwania.
Dane potrzebne do tej procedury pochodz¹ z doniesieñ
piœmiennictwa zarówno medycznego jak i ekonomicznego
oraz analiz ekonomicznych poszczególnych placówek
ochrony zdrowia bior¹cych udzia³ w przeprowadzanym
badaniu. Zestawienie to wartoœciuje siê bior¹c pod uwagê
np. stawki op³at za opiekê ambulatoryjn¹, stawki stosowane
przez kasy chorych, oraz przeciêtn¹ stawkê za dzieñ pobytu
w szpitalu (22).
Pos³uguj¹c siê metod¹ ogóln¹ oraz procedur¹ epidemiologiczn¹ obliczania kosztów bezpoœrednich Wolf i wsp
stwierdzili, ¿e wydatki spowodowane oty³oœci¹ i jej nastêpstwami w 1995 r. w USA wynosi³y blisko 51 mld $ (24). Przy
zastosowaniu metody ogólnej z obliczeniem kosztów bezpoœrednich za pomoc¹ procedury mieszanej Detournay
i wsp. obliczyli wydatki zwi¹zane z leczeniem oty³oœci i jej
nastêpstw we Francji w 1992 r. na 8.7 mld franków francuskich (25). Wszystkie dotychczas przytoczone dane odnosi³y siê do oceny kosztów bezpoœrednich. Na koszty poœrednie sk³ada siê wartoœæ produkcji zaniechanej z powodu podyktowanej chorob¹ niezdolnoœci do pracy, a tak¿e z powodu przedwczesnej œmierci. Kosztów tych czêsto siê nie
186
PRZEGL¥D PEDIATRYCZNY 2002, VOL 32, NO 3
uwzglêdnia. Jednak¿e mo¿na w ten sposób przeoczyæ wa¿ne konsekwencje ekonomiczne. W celu ustalenia rozmiarów ubytku produkcji okreœla siê iloœæ dni roboczych utraconych z powodu czasowej b¹dŸ trwa³ej niezdolnoœci do
pracy albo przedwczesnej œmierci, a nastêpnie utracone dni
robocze wycenia siê odnosz¹c do nich przeciêtny dochód
typowy dla danej p³ci i wieku. Rezultaty badañ amerykañskich wskazuj¹, ¿e oty³oœæ powoduje dodatkowo koszty poœrednie w wysokoœci od 51 do 92% kosztów bezpoœrednich
(22, 23, 26).
Dzia³ania profilaktyczne i terapeutyczne winny cechowaæ siê nie tylko medyczn¹ skutecznoœci¹, ale byæ tak¿e
ekonomicznie zasadne. Pe³na ich ocena ekonomiczna
sk³ada siê z dwóch etapów. Najpierw porównuje siê ze
sob¹ co najmniej dwie ró¿ne terapie, a nastêpnie dla ka¿dej z tych terapii okreœla siê jej koszty oraz porównuje
siê ich rezultaty. W koñcowym etapie bada siê relacje
miêdzy nimi. W ocenie ekonomicznej dzia³añ leczniczych
i profilaktycznych wa¿ne jest równie¿ okreœlenie czasu
trwania badañ – zw³aszcza w przypadku badañ d³ugookresowych, które mog¹ powodowaæ wysokie koszty
nastêpcze. Istotne dla oceny ekonomicznej dzia³añ profilaktycznych i leczniczych jest równie¿ dok³adne okreœlenie badanej grupy.
Rezultaty badañ epidemiologicznych nad oty³oœci¹ dzieciêc¹ oraz wykazanie zwi¹zków miêdzy ni¹ a wystêpowaniem oty³oœci w wieku doros³ym sugeruj¹ du¿e jej znaczenie ekonomiczne. Przeprowadzenie analizy oty³oœci dzieciêcej metod¹ ogóln¹ jest niemo¿liwe, poniewa¿ schorzenia nastêpcze jakie nale¿y uwzglêdniæ wystêpuj¹ przede
wszystkim w wieku doros³ym i ze wzglêdu na ograniczone ramy czasowe nie wziêto by ich pod uwagê. Informacji
niezbêdnych z punktu widzenia ekonomicznego mo¿e
dostarczyæ jedynie jednostkowa analiza kosztów chorobowych. Analiza jednostkowa jest przedsiêwziêciem z³o¿onym, wymaga bowiem stworzenia modelu ekonomicznych
nastêpstw wszystkich schorzeñ wywo³anych oty³oœci¹.
Modele chorób tworzy siê tam, gdzie choroby o z³o¿onym
b¹dŸ d³ugotrwa³ym przebiegu nie mog¹ lub mog¹ jedynie
w stopniu niedostatecznym zostaæ zbadane w drodze eksperymentów klinicznych. Modele takie istniej¹ dla niektórych schorzeñ jak np. cukrzyca typu 2.
Tworzenie ekonomicznych modeli chorób obejmuje
czêœæ epidemiologiczn¹ dotycz¹c¹ rozpowszechnienia
i przebiegu choroby oraz powi¹zan¹ z ni¹ œciœle czêœæ ekonomiczn¹ zajmuj¹c¹ siê zapotrzebowaniem na opiekê medyczn¹ i jej kosztami. Z uwagi na fakt, ¿e oty³oœæ jest czynnikiem ryzyka wiêkszej liczby chorób przewlek³ych, nale¿y
dok³adnie okreœliæ które schorzenia zostan¹ uwzglêdnione
w analizie kosztów metod¹ jednostkow¹.
Do oszacowania kosztów poszczególnych chorób potrzebne s¹ standardowe opisy ich przebiegu i leczenia. Ze
wzglêdu na szerokie spektrum chorób zwi¹zanych z oty³oœci¹ nale¿y siê spodziewaæ, ¿e nie we wszystkich przypadkach takie standardy istniej¹. W takich przypadkach tworzy
siê hipotetyczne opisy rozwoju choroby oraz jej kosztów.
Do przeprowadzenia analizy kosztów chorobowych oty³oœci wieku rozwojowego potrzebna jest ocena finansowa
przebiegu chorób z oty³oœci¹ zwi¹zanych. W przypadku gdy
analizy chorób przewlek³ych, których czynnikiem ryzyka jest
oty³oœæ, zosta³y ju¿ sporz¹dzone, nale¿y sprawdziæ ich przydatnoœæ i ewentualnie zaktualizowaæ. W innych przypadkach trzeba korzystaæ z badañ przeprowadzonych w innych
krajach i sprawdziæ czy mo¿na ich wyniki przenieœæ na rodzimy grunt. W razie braku doniesieñ z piœmiennictwa konieczne jest zaplanowanie i przeprowadzenie odpowiedniej
analizy finansowej chorób, których czynnikiem ryzyka jest
oty³oœæ, i które przyjmiemy w opracowaniu analizy finansowej (22, 23).
Oty³oœæ wieku rozwojowego...
Do obliczenia procentowego udzia³u kosztów wynikaj¹cych z oty³oœci potrzebne s¹ dane dotycz¹ce rozpowszechniania schorzeñ z ni¹ zwi¹zanych oraz relatywnego ryzyka ich wyst¹pienia. Dane te wykorzystuje siê
do okreœlenia opisywanych wczeœniej frakcji mierzalnych (22, 23).
Podsumowanie
Pomimo obserwowanego wzrostu rozpowszechnienia
oty³oœci wieku dzieciêcego w Polsce, zajmowano siê ni¹
dotychczas w sposób marginalny. Przyczyn¹ takiego stanu rzeczy by³ fakt, ¿e nie dostrzegano bezpoœrednich jej
nastêpstw psychospo³ecznych, oraz ¿e bêd¹ca skutkiem
oty³oœci zwiêkszona zachorowalnoœæ na niektóre schorzenia przewlek³e i zwi¹zana z tym zwiêkszona œmiertelnoœæ wystêpuje w wieku doros³ym. Znacznie utrudnia to
analizê ekonomiczn¹ oty³oœci wieku rozwojowego.
Badania ostatnich lat dowodz¹ wyraŸnego zwi¹zku miêdzy oty³oœci¹ wieku dzieciêcego a jej póŸniejszym wystêpowaniem w wieku dojrza³ym. Dzia³ania profilaktyczne i lecznicze podejmowane u dzieci mog³yby pozwoliæ na unikniêcie
wielu przewlek³ych schorzeñ zwi¹zanych z oty³oœci¹ w wieku
doros³ym. Jednak¿e bez odpowiednio przeprowadzonych analiz nie mo¿na wypowiadaæ siê na temat ekonomicznego znaczenia oty³oœci u dzieci oraz jej nastêpstw w wieku dojrza³ym.
Jedynie analiza kosztów chorobowych oty³oœci w wieku dzieciêcym przeprowadzona ze wzglêdu na d³ugi okres obserwacji metod¹ jednostkow¹ oraz wziêcie pod uwagê szerokiego
spektrum schorzeñ przewlek³ych skojarzonych z oty³oœci¹
umo¿liwia rzetelne obliczenie kosztów z ni¹ zwi¹zanych. Dane
uzyskane z takiej analizy mo¿na by by³o wykorzystaæ w udowodnieniu op³acalnoœci dzia³añ profilaktycznych prowadzonych w wieku dzieciêcym. Tworzenie modeli ekonomicznych
chorób stanowi zaœ ciekawy materia³ badawczy zarówno z
punku widzenia medycyny, jak i ekonomii.
PIŒMIENNICTWO:
1. Colditz GA. Economic costs of obesity and inactivity. Med. Sci. Sports Exerc. 1999, 31 (11Suppl) S 663-667.
2. Allison DB, Zannolli R , Narayan KM. The direct health care costs of obesity in the United States. Am. J. Public Health 1999, 89,1194-1199.
3. Swinburn B., Ashton T., Gillespie J., Cox B.: Health care costs of obesity in New Zealand. Int. J.Obes. Relat. Metab. Disord. 1997, 21, 891-896
4. Schneider R. Relevanz und Kosten der Adipositas in Deutschland. Ernährungsumschau 1996, 43, 369-374.
5. Hirsch J., Leibel R.L. Genetyczne uwarunkowania oty³oœci. Medycyna po Dyplomie 1999, 8, 138-149.
6. De Spiegelaere M. , Dramaix M., Hennart P . The influence of socioeconomic status on the incidence and evolution of obesity during early
adolescence. Int. J .Obes. 1998, 22, 268-274.
7. Rolland- Cachera M.F., Deheeger M., Bellisle F., Sempe M., Guilloud- Bataille M.G. Patois E. Adiposity rebound in children: a simple
indicator for predicting obesity . Am J Clin Nutr 1984 ,39 , 129-135
8. Stark O. Atkins E., Wolff O.H., Douglas J.W.B.: Longitudinal study of obesity in the national survey of health and development. Br. Med. J.
1981, 283, 13-17.
9. Kromeyer-Hauschild K., Zellner K., Jaeger U., Hoyer H. Prevalence of overweight and obesity among school children in Jena (Germany)
Int. .J. Obes. 1999, 23, 1143-1150.
10. Flegal K.M. ,Carrol MD, Kuczmarski MJ, Johnson CL, Overweight and obesity in the United States :prevalence and trends. Int J Obes 1998,
22, 39-47.
11. Oblaciñska A., Wroc³awska M., Woynarowska B. Czêstoœæ wystêpowania nadwagi i oty³oœci w populacji w wieku szkolnym w Polsce oraz
opieka zdrowotna nad uczniami z tymi zaburzeniami. Ped. Pol. 1997, 72, 241-245.
12. Majewska E. Epidemiologia oty³oœci prostej w populacji dzieciêco-m³odzie¿owej miasta Lublina. Przegl. Ped. 1988, 28, 268-275.
13. Wojdon-Macha³a H. Nadwaga u dzieci w wieku szkolnym a niektóre czynniki œrodowiskowe. Roczn. PZH 1984, 35, 145-149.
14. Nordyñska-Sobczak M., Ma³ecka-Tendera E., Klimek K., Lewin-Kowalik J. Czynniki ryzyka oty³oœci u dzieci w wieku pokwitaniowym.
Ped. Pol. 1999, 74, 791-798.
15. Palczewska I. NiedŸwiecka Z. Siatki centylowe do oceny rozwoju somatycznego dzieci i m³odzie¿y. Zak³ad Rozwoju Dzieci i M³odzie¿y
Instytutu Matki i Dziecka. Warszawa 1999.
16. Falorni A., Galmacci G., Molinari D., Celi F., Berioli M.G., Bacosi M.L. Fasting serum leptin levels in the analysis of body mass index cutoff values: are they useful for overweight screening in children and adolescents? A school population-based survey in three provinces of
central Italy. Int. J. Obes. 1998, 22, 1197-1203.
17. Wardle J., Volz C., Golding C. Social variation in attitudes to obesity in children. Int. J. Obes. 1995, 19, 562-569.
18. Rosenbaum M., Leibel R.L. Obesity in childhood. Ped. Rev. 1989, 11, 43-47.
19. Sobal J., Stunkard A.J. Socioeconomic status and obesity: a review of the literature, Psychol. Bull. 1990, 105, 260-275.
20. Oblaciñska A., Woynarowska B.: Oty³oœæ. Jak leczyæ i wspieraæ dzieci i m³odzie¿. IMiDz. Warszawa. 1995, 85-88.
21. Chobot J., Buczkowska E.O., Polañska J. Nadwaga-problem w praktyce pediatrycznej. Czêœæ I. Oty³oœæ jako czynnik ryzyka zaburzeñ
metabolicznych. Przegl¹d Lekarski 2001, 58(10), 908-914.
22. Stratmann D., Wabitsch M., Leidl R. Adipositas im Kindes und Jugendalter-Ansatze zur ekonomischen Analyse. Monatsschr. Kinderheilkd.
2000, 148, 8, 786-92.
23. Hughes D., McGuire A.A. review of the economic analysis of obesity. Br. Med. Bull. 1997, 53, 253-63.
24. Wolf A.M., Colditz G.A. Current estimates of the economic cost of obesity in the United States. Obes. Res. 1998, 6(2), 97-106.
25. Detournay B., Fagnani F., Philippo M., Pribil C. ,Eschwege E. Obesity morbidity and health care costs in France: an analysis of the
1991-1992 Medical Care Household Survey. Int J. Obes. Relat. Metab. Disord. 2000, 24(2), 151-155.
26. Carpentier B., Prandies S., Benhamou P.Y., Halimi S. Health costs associated with the diabetic foot developed countries. A plea for the
creation of health care networks. Diabetes. Metab. 2000, 26(1), 75-80.
Adres do korespondencji:
Artur Mazur
Oddzia³ Dzieciêcy Szpitala Wojewódzkiego nr 2
ul. Lwowska 60,
35-301 Rzeszów
tel. 0178664244
e-mail: [email protected]
PRZEGL¥D PEDIATRYCZNY 2002, VOL 32, NO 3
187