45. Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną i

OPIS PRZEDMIOTU / MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS)
1.
Nazwa przedmiotu / modułu w języku polskim
2.
Rehabilitacja osób z niepełnosprawnością intelektualną i zaburzeniami sensorycznymi
Nazwa przedmiotu / modułu w języku angielskim
3.
Rehabilitation of persons with intellectual disability and sensory impairment
Jednostka prowadząca przedmiot
4.
Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Pedagogiki, Zakład Edukacji Osób z
Niepełnosprawnością
Kod przedmiotu / modułu
5.
Rodzaj przedmiotu / modułu (obowiązkowy lub fakultatywny)
7.
Obowiązkowy
Kierunek studiów/ specjalizacja
Pedagogika Specjalna
Edukacja i Rehabilitacja Osób z Niepełnosprawnością Intelektualną
Poziom studiów (I lub II stopień)
8.
I stopień
Rok studiów
6.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
II i III
Semestr (zimowy lub letni)
Semestr letni i zimowy
Forma zajęć i liczba godzin
Wykłady – 15 godzin (semestr letni) i 15 godzin (semestr zimowy), ćwiczenia - 15 godzin
(semestr letni) i 15 godzin (semestr zimowy)
Imię, nazwisko, tytuł / stopień naukowy osoby prowadzącej zajęcia
Joanna Gładyszewska-Cylulko, dr; Iwona Jagoszewska, dr
Wymagania wstępne w zakresie wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych
dla przedmiotu / modułu oraz zrealizowanych przedmiotów
Brak wymagań
Cele przedmiotu:
C-1 Wyposażenie w wiedzę dotyczącą problemów osób z niepełnosprawnością słuchową i wzrokową
C-2 Kształtowanie umiejętności wykorzystania wiedzy dla rozstrzygania problemów związanych z
edukacją i rehabilitacją osób z niepełnosprawnością słuchową i wzrokową
C-3 Uwrażliwienie na potrzeby osób niewidomych i słabo widzących oraz niesłyszących i słabo
słyszących
C-4 Kształtowanie umiejętności projektowania działań zmierzających do polepszenia integracji
pomiędzy środowiskiem osób pełnosprawnych i niepełnosprawnych słuchowo i wzrokowo
C-5 Ukazanie teoretycznych i praktycznych podstaw surdopedagogiki jej aparaturą pojęciową,
wymiarem społecznym, psychologicznym i teleologicznym,
C-6 Wyposażenie w umiejętności niezbędne we wczesnej interwencji i wspomaganiu rozwoju dziecka
z uszkodzonym słuchem.
Zakładane efekty kształcenia:
Symbole kierunkowych efektów kształcenia:
EK_01 - zna podstawową terminologię używaną w
pedagogice i pedagogice specjalnej, rozumie jej
źródła i zastosowania w obrębie pokrewnych
dyscyplin naukowych
EK_02 - ma podstawową wiedzę na temat rozwoju
człowieka z niepełnosprawnością słuchową i
wzrokową w cyklu życia w aspekcie biologicznym,
psychologicznym,
pedagogicznym
oraz
społecznym
EK_03 - ma elementarną wiedzę o różnych rodzajach
struktur społecznych i instytucjach życia
społecznego oraz zachodzących między nimi
relacjach istotnych z punktu widzenia procesów
edukacyjnych, wychowawczych, integracyjnych,
inkluzyjnych i rehabilitacyjnych
EK_04 - ma elementarną wiedzę dotyczącą procesów
komunikacji interpersonalnej i społecznej oraz ich
prawidłowości i zakłóceń, zna specyfikę
komunikowania się osób z niepełnosprawnością
wzrokową i słuchową
EK_05 - ma podstawową wiedzę o strukturze i funkcjach
systemu edukacji uczniów z niepełnosprawnością
intelektualną i zaburzeniami sensorycznymi; celach, podstawach prawnych, organizacji i
funkcjonowaniu różnych instytucji edukacyjnych,
wychowawczych, opiekuńczych, terapeutycznych,
rehabilitacyjnych, resocjalizacyjnych oraz instytucji
wsparcia
EK_06 - ma podstawową wiedzę o osobach z
niepełnosprawnością wzrokową i słuchową jako
uczestnikach działalności edukacyjnej,
wychowawczej, opiekuńczej, kulturalnej,
pomocowej i terapeutycznej.
EK_07 - posiada podstawową wiedzę o przyczynach
nieprawidłowości i patologii rozwoju człowieka w
różnych okresach rozwojowych
EK_08 - posiada elementarną wiedzę o planowaniu i
projektowaniu oraz strategiach konstruowania
procesu kształcenia ogólnego i specjalnego oraz
upowszechniania wiedzy pedagogicznej
ukierunkowaną na zastosowanie praktyczne
szczególnie w działaniach na rzecz osób z
niepełnosprawnością i zaburzeniami
sensorycznymi
EK_09 - potrafi w sposób precyzyjny i spójny, z wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych,
wypowiadać się w mowie i piśmie posiada
umiejętność
konstruowania
rozbudowanych
ustnych i pisemnych uzasadnień na tematy
dotyczące różnych zagadnień pedagogicznych z
wykorzystaniem różnych ujęć teoretycznych,
korzystając zarówno z dorobku pedagogiki,
pedagogiki specjalnej i pokrewnych dyscyplin
naukowych
K_W01
K_W04
K_W05
K_W08
K_W09
K_W14
K_W15
K_W18
K_U03
EK_10 - posiada umiejętności obserwowania,
diagnozowania, wyjaśniania złożonych sytuacji
edukacyjnych i wychowawczych w procesie
kształcenia i wspierania osób z
niepełnosprawnością intelektualną z zaburzeniami
sensorycznymi oraz analizowania motywów i
wzorów ludzkich zachowań
EK_11 - ma rozwinięte umiejętności w zakresie
komunikacji interpersonalnej, potrafi używać
języka specjalistycznego i porozumiewać się w
sposób precyzyjny i spójny przy użyciu różnych
kanałów i technik komunikacyjnych ze
specjalistami w zakresie pedagogiki specjalnej, jak
i z odbiorcami spoza grona specjalistów
EK_12 - posiada umiejętność samodzielnego
analizowania tekstów, krytycznej oceny stanowisk
teoretycznych oraz argumentacji własnego
stanowiska w kontekście wybranych perspektyw
teoretycznych.
EK_13 - ma świadomość poziomu swojej wiedzy i
umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego
dokształcania się zawodowego i rozwoju
osobistego, dokonuje samooceny własnych
kompetencji i doskonali umiejętności, wyznacza
kierunki własnego rozwoju i kształcenia
EK_14 -jest wrażliwy na problemy osób
niepełnosprawnych i niedostosowanych
społecznie, ich edukację i rozwój społeczny,
gotowy do komunikowania się i współpracy z
otoczeniem, w tym z osobami niebędącymi
specjalistami w danej dziedzinie
EK_15 - uznaje autonomię i podmiotowość
wychowanka/ucznia/podopiecznego w
podejmowanych działaniach z zakresu pedagogiki
specjalnej, docenia znaczenie procesów
normalizacyjnych w środowisku osób z
niepełnosprawnością
EK_16 - jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w
grupach, organizacjach i instytucjach realizujących
działania z zakresu pedagogiki specjalnej i zdolny
do porozumiewania się z osobami będącymi i
niebędącymi specjalistami w danej dziedzinie
15.
K_U05
K_U06
K_U14
K_K01
K_K03
K_K04
K_K06
Treści programowe:
Anatomia i fizjologia wzroku. Elementy okulistyki i optometrii. Metody diagnozy zaburzeń widzenia.
Pomoce rehabilitacyjne wykorzystywane w edukacji i rehabilitacji osób niepełnosprawnych wzrokowo,
Terminologia związana z tyflopedagogiką. Kompensacja zmysłów i jej znaczenie w życiu osób
niewidomych. Choroby narządu wzroku i ich konsekwencje (retinoblastoma, retinopatia, jaskra, zaćma,
choroba Stargardta, choroba zezowa). Zaburzenia współwystępujące. Niepełnosprawność wzrokowa
jako konsekwencja innych zespołów zaburzeń (zespół Marfana, zespół Prader-Willego). Utrata
wzroku i jej konsekwencje dla rozwoju człowieka. Wpływ niepełnosprawności wzrokowej na
osobowość człowieka. Bariery komunikacyjne i mentalne – utrudnienia dla samodzielnego
funkcjonowania osób niewidomych. Funkcjonowanie osób słabo widzących i niewidomych w sferze
rozwoju motorycznego, poznawczego, emocjonalnego i społecznego. Problemy orientacji
przestrzennej i samoobsługi. Doświadczenia człowieka ociemniałego –symulacja zaburzeń widzenia
(poruszanie się w opaskach, przy pomocy białej laski, korzystanie z pomocy przewodnika). Wzajemne
uwarunkowania postaw między niewidomymi a widzącymi. Stymulacja zmysłów u osób niewidomych.
Rozwój motoryki małej. Sposoby usprawniania małego niewidomego dziecka. Rola komunikacji
werbalnej w życiu osoby niewidomej. Zaburzenia widzenia a umiejętność analizy, syntezy, analogii,
abstrahowania, wnioskowania i przewidywania. Problemy wychowania, edukacji i rehabilitacji osób
niepełnosprawnych. Możliwości kompensacji zmysłu wzroku. Poznanie świat przez osoby niewidome,
słabo widzące i niewidome z resztkami widzenia. Czas wolny osób z niepełnosprawnością wzrokową.
Sposoby stymulowania aktywności osób niewidomych i słabo widzących. Psychologiczne, filozoficzne i
społeczne podstawy rehabilitacji głuchych. Głuchota jako zjawisko medyczne i społeczne.Klasyfikacje
osób z wadą słuchu według różnych kryteriów Psychologiczne, filozoficzne i społeczne podstawy
rehabilitacji głuchych. Głuchota jako zjawisko medyczne i społeczne.Klasyfikacje osób z wadą słuchu
według różnych kryteriówKomunikacja i środki porozumiewania się niesłyszących. Język migowy a
komunikacja niewerbalna. Daktylografia. Komunikacja językowa, ćwiczenia stymulujące rozwój języka
osób niesłyszących Rozwój społeczny dzieci i młodzieży niesłyszącej. Niesłyszący w społeczeństwie.
Tożsamość środowiskowa i kulturowa Pomoce techniczne dla osób z deprywacją słuchową.Rodzaje
działań wchodzących w zakres wczesnej interwencji. Warunki ich skuteczności u dzieci z zaburzonym
rozwojem zmysłu słuchu. Opracowanie programu wczesnego usprawniania, diagnozowania i terapii
dziecka niesłyszącego oraz jego rodziny w ramach działań wczesnej interwencji Wielozakresowe
działania wczesnej interwencji oraz rokowania z uwzględnieniem możliwości rozwoju osobistego
dziecka i warunków w jakich będzie realizowana rehabilitacja.Możliwości i ograniczenia procesu
diagnostycznego. Relacje między rodziną a specjalistami. metody wczesnego rozpoznawania i
badania dzieci . Program Powszechnych Przesiewowych badań Słuchu u Noworodków. Rewalidacja
indywidualna – organizacja, treści i metody pracy. Tworzenie warsztatu pracy i przygotowania do
prowadzenia zajęć z dzieckiem z uszkodzonym słuchem oraz ze sprzężonymi niepełnosprawnościami.
Stopnie ubytku słuchu a trudności szkolne dziecka z ubytkiem słuchu i niepełnosprawnością
intelektualną. Stymulacja sensoryczna niesłyszących poprzez :
-Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję wzrokową i koordynację
wzrokowo-ruchową
-Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję i pamięć słuchową, koordynację
słuchowo-ruchową, oraz zabawy i ćwiczenia rozwijające mowę i myślenie
-Ćwiczenia i zabawy orientacji zmysłowej, przestrzennej i kierunkowej
-Ćwiczenia i zabawy w zakresie sprawności ruchowej
Organizowanie warunków procesu kształcenia z uwzględnieniem dziecka z wadą słuchu w klasie
szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej. Sposoby stymulowania aktywności dziecka niesłyszącego.
Metoda ośrodków pracy a nauczanie zintegrowane dzieci niesłyszących. Sposoby usprawniania a
wymagania edukacyjne i ocena osiągnięć dziecka z wadą słuchu w klasie szkoły ogólnodostępnej i
integracyjnej. Współpraca nauczycieli z rodzicami dzieci z wadą słuchu. Komunikacja i środki
porozumiewania się niesłyszących. Język migowy a komunikacja niewerbalna. Daktylografia.
Komunikacja językowa, ćwiczenia stymulujące rozwój języka osób niesłyszących. Rozwój społeczny
dzieci i młodzieży niesłyszącej. Niesłyszący w społeczeństwie. Tożsamość środowiskowa i kulturowa.•
Pomoce techniczne dla osób z deprywacją słuchową.Rodzaje działań wchodzących w zakres
wczesnej interwencji. Warunki ich skuteczności u dzieci z zaburzonym rozwojem zmysłu słuchu. •
Opracowanie programu wczesnego usprawniania, diagnozowania i terapii dziecka niesłyszącego
oraz jego rodziny w ramach działań wczesnej interwencji Wielozakresowe działania wczesnej
interwencji oraz rokowania z uwzględnieniem możliwości rozwoju osobistego dziecka i warunków w
jakich będzie realizowana rehabilitacja możliwości i ograniczenia procesu diagnostycznego. Relacje
między rodziną a specjalistami,metody wczesnego rozpoznawania i badania dzieci . Program
Powszechnych Przesiewowych badań Słuchu u Noworodków Rewalidacja indywidualna – organizacja,
treści i metody pracy. Tworzenie warsztatu pracy i przygotowania do prowadzenia zajęć z dzieckiem z
uszkodzonym słuchem oraz ze sprzężonymi niepełnosprawnościami.• Stopnie ubytku słuchu a
trudności szkolne dziecka z ubytkiem słuchu i niepełnosprawnością intelektualną. Stymulacja
sensoryczna niesłyszących poprzez :
-Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję wzrokową i koordynację wzrokowo-
ruchową
-Ćwiczenia i zabawy rozwijające i usprawniające percepcję i pamięć słuchową, koordynację słuchoworuchową, oraz zabawy i ćwiczenia rozwijające mowę i myślenie
-Ćwiczenia i zabawy orientacji zmysłowej, przestrzennej i kierunkowej
-Ćwiczenia i zabawy w zakresie sprawności ruchowej
•
Organizowanie warunków procesu kształcenia z uwzględnieniem dziecka z wadą słuchu w
klasie szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej. Sposoby stymulowania aktywności dziecka
niesłyszącego. Metoda ośrodków pracy a nauczanie zintegrowane dzieci niesłyszących
•
Sposoby usprawniania a wymagania edukacyjne i ocena osiągnięć dziecka z wadą słuchu w
klasie szkoły ogólnodostępnej i integracyjnej. Współpraca nauczycieli z rodzicami dzieci z wadą słuchu
16.
Zalecana literatura (podręczniki)
J. Kuczyńska-Kwapisz, Rehabilitacja osób niewidomych i słabowidzących, CMPP-P MEN, Warszawa
1996.
A. Korzon K. Plutecka Kształcenie zintegrowane uczniów niesłyszących w teorii i praktyce
edukacyjnej, Kraków 2010
A. Korzon Integracja –izolacja -segregacja w rehabilitacji niesłyszących uczniów. W: Rehabilitacja,
opieka i edukacja specjalna w perspektywie zmiany. (red) Cz. Kossakowski, A. Krauze, Olsztyn 2004
J. Kosmalowa Problemy rodziny dziecka, które ma wadę słuchu, [w:] Standardy postępowania
diagnostyczno -orzekająco-rehabilitacyjnego wobec dzieci i młodzieży – poradnik dla nauczycieli i
terapeutów. Red. J. Kosmalowa, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Warszawa 2005
G. Gunia., Terapia logopedyczna dzieci z zaburzeniami słuchu i mowy: wybrane problemy teorii i
praktyki surdologopedycznej, Impuls, Kraków 2006.
Hoffman B., Surodopedagogika w teorii i praktyce, Warszawa 2002
Siedlecka H., Kulczycka E., (red.) Współczesne kierunki wczesnej diagnozy i rewalidacji dziecka z
wadą słuchu, Warszawa 2000
17.
Forma zaliczenia poszczególnych komponentów przedmiotu / modułu,
sposób sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia:
wykład: egzamin ustny
ćwiczenia: projekt
Język wykładowy
polski
Obciążenie pracą studenta
Forma aktywności studenta
Średnia liczba godzin
na zrealizowanie aktywności
Godziny zajęć (według planu studiów) z nauczycielem:
- wykład:
30
- ćwiczenia:
30
Praca własna studenta
- przygotowanie do zajęć:
20
- czytanie wskazanej literatury:
20
- przygotowanie do kolokwium semestralnego:
- przygotowanie do egzaminu:
20
Suma godzin
120
18.
19.
Liczba punktów ECTS
4