Wstęp Rozdział pierwszy MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI

Wstęp
Rozdział pierwszy MIĘDZYNARODOWE STOSUNKI POLITYCZNE - WAśNIEJSZE
ZAGADNIENIA TEORETYCZNE
Jak określić stosunki międzynarodowe?
Międzynarodowe stosunki polityczne
Pojęcie: społeczność międzynarodowa
Teorie stosunków międzynarodowych - podstawowe modele eksplanacyjne
Percepcja stosunków międzynarodowych z róŜnych poziomów analizy
Niepaństwowi uczestnicy stosunków międzynarodowych
Państwo i jego uczestnictwo w międzynarodowych stosunkach politycznych
Klasyfikacja modeli powstawania i upadku państw w XX i XXI w.
Suwerenność
Polityka zagraniczna państwa
Interes narodowy, pojęcie racji stanu, klasyfikacja interesów narodowych
Dyplomacja, jej cele i funkcje. Ewolucja form dyplomacji
Współczesne podstawy prawne stosunków dyplomatycznych
Organy państwa uczestniczące w stosunkach międzynarodowych
Organy wewnętrzne
Organy zewnętrzne
Umowy międzynarodowe i ich rodzaje Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział drugi HISTORIA STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH I MODELE ŁADU
MIĘDZYNARODOWEGO DO ZAKOŃCZENIA ZIMNEJ WOJNY
Jak naleŜy rozumieć historię stosunków międzynarodowych? Historyczna periodyzacja
dziejów
Rodzaje ładów międzynarodowych w historii stosunków międzynarodowych Ład imperialny
Ład hegemoniczny
Równowaga sił
Historia stosunków międzynarodowych w czasach nowoŜytnych
Od traktatu westfalskiego do zjednoczenia Niemiec (1648-1871)
Okres imperialny: od zjednoczenia Niemiec do zakończenia pierwszej wojny światowej
(1871-1918)
Okres dwudziestolecia międzywojennego i ład wersalski (1918-1939)
Przesunięcia w układzie sił w okresie drugiej wojny światowej (1939-1945)
Dwubiegunowa równowaga sił i zimna wojna (1945-1991) Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział trzeci DEKOLONIZACJA I ZMIERZCH IMPERIUM EUROPEJSKIEGO
Kolonializm i imperializm - ich wpływ na kształtowanie świata
RóŜnorodność form kolonialnej zaleŜności
Od kolonializmu do imperializmu
System mandatowy Ligi Narodów
Wpływ drugiej wojny światowej na imperia kolonialne
Dekolonizacja i jej formy
Rola Organizacji Narodów Zjednoczonych w procesie dekolonizacji
Przebieg dekolonizacji
Czy współcześnie moŜna mówić o istnieniu kolonializmu, czy o terytoriach zaleŜnych?
Pojęcie i charakterystyka zjawiska określanego mianem neokolonializmu Konsekwencje
dekolonizacji Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział czwarty MOCARSTWOWOŚĆ WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE I
KSZTAŁTOWANIE SIĘ POSTZIMNOWOJENNEGO ŁADU MĘDZYNARODOWEGO
Mocarstwowość - rozwaŜania teoretyczne: siła państwa
("twarda" i "łagodna" soft i hard power) Siła państwa - ewolucja pojęcia i jego elementy
Próba stworzenia wzoru określającego siłę państwa
Umiejętność zastosowania siły państwa, czyli strategia siły państwa
Siła państwa - czynniki natury materialnej
Siła państwa - czynniki natury niematerialnej ZróŜnicowane wymiary mocarstwowości:
wielkie mocarstwo, supermocarstwo, hipermocarstwo, mocarstwo selektywne (mocarstwo
regionalne i mocarstwo sektorowe), państwo średnie i małe Mocarstwo
Supermocarstwo
Hipermocarstwo
Mocarstwo selektywne
Państwo średnie i małe Przełom stuleci i kształtowanie się nowego ładu międzynarodowego cechy charakterystyczne Koncepcje kształtu postzimnowojennego ładu międzynarodowego w
literaturze przedmiotu Stany Zjednoczone jako hipermocarstwo - multi- i unilateralizm od
doktryny Clintona do doktryny Busha
Status Rosji - uwarunkowania mocarstwowości regionalnej i jej specyfika Chińska Republika
Ludowa - mocarstwo regionalne o predyspozycjach
i aspiracjach do supermocarstwowej pozycji w XXI stuleciu Francja i Wielka Brytania dawne mocarstwa światowe, współczesne mocarstwa regionalne
Brazylia, Meksyk i Argentyna - koncepcje regionalnego przywództwa Indie - wizje
mocarstwa regionalnego i światowego Mocarstwowość Unii Europejskiej Podsumowanie
Model współczesnego ładu międzynarodowego
Liberalne, realne i konstruktywistyczne propozycje ujęcia rzeczywistości
Konfiguracje ładu międzynarodowego w XXI w. Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział piąty BEZPIECZEŃSTWO MIĘDZYNARODOWE ORAZ PROBLEM ZBROJEŃ
I ROZBROJENIA
Instytucje zajmujące się badaniem pokoju i bezpieczeństwa
Pojęcia: bezpieczeństwo, zagroŜenie, pokój
Dylemat bezpieczeństwa w badaniach naukowych
Współczesna percepcja bezpieczeństwa narodowego
Przykłady polityki bezpieczeństwa narodowego (zewnętrznego i wewnętrznego) Stany Zjednoczone, Rosja, Polska, Korea Północna Bezpieczeństwo międzynarodowe
Bezpieczeństwo zbiorowe a zbiorowa obrona ZróŜnicowane koncepcje bezpieczeństwa
międzynarodowego System bezpieczeństwa powszechnego - ONZ Systemy bezpieczeństwa
regionalnego "Architektura" i strategia bezpieczeństwa europejskiego: NATO, OBWE i Unia
Europejska
Problem zbrojeń i rozbrojenia Wyścig zbrojeń i jego koszty Eksport i import broni w skali
międzynarodowej NajwaŜniejsze pojęcia techniczne dotyczące ograniczenia zbrojeń
Ograniczenie zbrojeń: kontrola zbrojeń, rozbrojenie, niezaangaŜowanie i budowa zaufania
Proliferacja broni masowego raŜenia Uzupełnienie
Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział szósty PRZEMOC W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH -TEORIA I
PRAKTYKA
Pojęcia: napięcie, kryzys, spór, uŜycie siły, konflikt zbrojny i wojna
Bośnia i Hercegowina jako klasyczny przykład rozwoju konfliktu zbrojnego
Koncepcje postrzegania wojny w kontekście rozwoju ludzkości
Wojna w oczach realistów i idealistów/liberałów
Wojna sprawiedliwa
Odstraszanie (deterrence)
Wojna w stosunkach międzynarodowych
Przyczyny wybuchu wojen i konfliktów zbrojnych
Ujęcie socjologiczne i kulturowe
Ujęcie psychologiczne i etologiczne - koncepcje Sigmunda Freuda i Konrada Lorenza
Wymiar indywidualny, krajowy, systemowy i globalny Typologia konfliktów zbrojnych
Rodzaje wojen
Afganistan 2001 i Irak 2003 - nowoczesne wojny XXI stulecia Konflikty zbrojne o niŜszym
natęŜeniu
Interwencja zbrojna
Interwencje humanitarne po 1945 r.
Demonstracja zbrojna
Odwet
Retorsje
Zamach stanu (przewrót) i pucz wojskowy Skutki współczesnych konfliktów zbrojnych
Tabele Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział siódmy
ŚRODKI POKOJOWEGO ROZSTRZYGANIA SPORÓW I KONFLIKTÓW NA FORUM
MIĘDZYNARODOWYM
Potrzeba sprecyzowania pojęć spór i konflikt międzynarodowy
Potrzeba rozwiązywania sporów i konfliktów międzynarodowych
Klasyfikacja sporów międzynarodowych
Model powstawania sporu międzynarodowego
Środki prewencyjne i moŜliwość uniknięcia sporu
Dyplomatyczne środki rozstrzygania i załatwiania sporów międzynarodowych:
negocjacje, dobre usługi i mediacja, komisja badań, koncyliacja Sądowe środki rozstrzygania
sporów międzynarodowych: arbitraŜ międzynarodowy i sądy stałe
Rozstrzyganie sporów na forum organizacji międzynarodowych Procedury obowiązujące w
wyspecjalizowanych organizacjach
międzynarodowych Rola procedur pokojowego rozstrzygania sporów w stosunkach
międzynarodowych Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział dziewiąty
PRAWA CZŁOWIEKA I ICH ZNACZENIE W STOSUNKACH
MIĘDZYNARODOWYCH
Pojęcie, charakter i definicje praw człowieka
Kategoryzacja praw człowieka
Ewolucja praw człowieka
Współczesne dylematy związane z prawami człowieka
Międzynarodowy system ochrony praw człowieka
Międzynarodowa kontrola i nadzór nad przestrzeganiem praw człowieka
Funkcjonowanie międzynarodowego i regionalnych systemów ochrony
praw człowieka Przypadki ekstremalne: ludobójstwo, zbrodnie wojenne i zbrodnie
przeciwko ludzkości
Przestrzeganie praw człowieka w praktyce (najwaŜniejsze problemy) Prawa człowieka w
polityce zagranicznej państw Tabele uzupełniające Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział ósmy
TERRORYZM MIĘDZYNARODOWY: IDEOLOGIA, FORMY DZIAŁANIA I METODY
JEGO ZWALCZANIA
Problemy z definicją terroryzmu
Typologia współczesnego terroryzmu
Ewolucja pojęć terror i terroryzm w perspektywie historycznej
Nowe oblicze terroryzmu na przełomie XX i XXI w.
Analiza trendów i skali międzynarodowego terroryzmu
Fundamentalizm religijny i jego podstawowe cechy charakterystyczne
Czy moŜna sporządzić profil współczesnego terrorysty
Czym jest Al-Kaida i jakie są jej cele
Państwa sponsorujące terroryzm i państwa wykorzystywane przez organizacje
terrorystyczne oraz ich miejsce w stosunkach międzynarodowych Modele i formy zwalczania
terroryzmu na forum lokalnym i międzynarodowym Globalna strategia walki z terroryzmem:
Organizacja Narodów Zjednoczonych, Stany Zjednoczone i Unia Europejska
Szeroka płaszczyzna współpracy międzynarodowej w zwalczaniu terroryzmu Wybór tekstów
do rozdziału
Rozdział dziesiąty ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE W TEORII I W PRAKTYCE
Organizacje międzynarodowe w ujęciu głównych nurtów teorii stosunków
międzynarodowych
Definicje organizacji międzynarodowych Podmiotowość prawna organizacji
międzynarodowych Klasyfikacja organizacji międzynarodowych
Rola i funkcje organizacji międzynarodowych we współczesnym świecie Organizacje
międzynarodowe, problem globalnego zarządzania i reŜimów międzynarodowych
Rola organizacji rządowych (IGOs) w stosunkach międzynarodowych Rola
międzynarodowych organizacji pozarządowych (INGOs) w stosunkach międzynarodowych
Geneza organizacji międzynarodowych Liga Narodów i jej system Uniwersalna organizacja
międzyrządowa (IGO) realizująca wiele celów:
Organizacja Narodów Zjednoczonych i system Narodów Zjednoczonych
Geneza ONZ
Karta Narodów Zjednoczonych
DąŜenia i cele Narodów Zjednoczonych
Struktura ONZ
BudŜet ONZ
System Narodów Zjednoczonych
Działalność ONZ w sferze utrzymania pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego
Działania ONZ w dziedzinie społeczno-ekonomicznej
Problemy ONZ
Reformy w ONZ Procesy reform ekonomiczno-społecznych
Wnioski Grupa Siedmiu/Grupa Ośmiu (G-7/G-8) - porozumienie o charakterze
ogólnym grupy państw wysoko uprzemysłowionych Międzynarodowa Agencja Energii
Atomowej (International Atomie Energy
Agency - IAEA) jako przykład uniwersalnej organizacji międzyrządowej
O specyficznym celu działania
Uniwersalne organizacje międzyrządowe o charakterze finansowym i gospodarczym
Bank Światowy
Międzynarodowy Fundusz Walutowy (MFW, International Monetary Fund - IMF)
Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Cooperation
and Development - OECD)
Międzynarodowa Organizacja Handlu (World Trade Organization - WTO) Interpol uniwersalna międzynarodowa organizacja policji Międzyrządowe organizacje regionalne o
charakterze ogólnym Unia Europejska
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE)
Wspólnota Niepodległych Państw (WNP)
Stowarzyszenie Narodów Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN)
Liga Państw Arabskich (LPA)
Organizacja Państw Amerykańskich (OPA)
Organizacja Jedności Afrykańskiej (OJA) i Unia Afrykańska (UA) Międzyrządowe
organizacje regionalne i subregionalne realizujące specyficzne cele
Pakt Północnoatlantycki (North Atlantic Treaty Organization - NATO)
Rada Europy Regionalne i subregionalne organizacje i stowarzyszenia gospodarcze
Ameryka Północna i Południowa
Afryka
Europa Międzyregionalne porozumienia w sprawie współpracy:
ASEM, APEC i FEALAC
Spotkanie Azja-Europa (Asia-Europe Meeting - ASEM)
Współpraca Gospodarcza Azji i Pacyfiku (Asia Pacific Economic Cooperation - APEC)
Forum Współpracy Azja Wschodnia-Ameryka Łacińska
(Forum for East Asia-Latin America Cooperation - FEALAC)
Pozarządowe organizacje międzynarodowe (INGOs)
Greenpeace
Amnesty International
Human Rights Watch
Lekarze bez Granic (Doctors without Borders)
Transparency International Wnioski
Tabele dodatkowe Wybór tekstów do rozdziału
Rozdział jedenasty
ROZWÓJ MIĘDZYNARODOWYCH STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH I POLITYKA
GOSPODARCZA PAŃSTW: OD MERKANTYLIZMU DO GOSPODARKI GLOBALNEJ
Międzynarodowe stosunki gospodarcze i ich znaczenie
Merkantylizm
Liberalizm
Doktryna wolnego handlu, zwrot ku protekcjonizmowi i rozwój gospodarki
światowej na przełomie wieków Marksizm, leninizm i interpretacja imperializmu
Konsekwencje pierwszej wojny światowej i gospodarka okresu
między woj ennego Polityka walki z kryzysem: Stany Zjednoczone i Europa, poszukiwanie
efektywnych rozwiązań System z Bretton Woods i jego konsekwencje Cztery perspektywy
współczesnego systemu gospodarczego Współczesna polityka ekonomiczna państw:
koegzystencja dwóch sprzecznych koncepcji
Znaczenie regionalnych porozumień handlowych Gospodarczy podział świata Gospodarcza
dywersyfikacja świata według kryterium rozwoju regionów i subregionów Modele
gospodarczo-społeczne i ich dywersyfikacja
Model azjatycki
Model europejski
Model amerykański
Gospodarka globalna XXI w. i jej cechy charakterystyczne Rola Światowej Organizacji
Handlu i G-7 (G-8) w kształtowaniu gospodarki globalnej
Współczesny międzynarodowy system walutowy - implikacje polityczne Międzynarodowy
Fundusz Walutowy i Bank Światowy
Korporacje międzynarodowe w gospodarce i polityce międzynarodowej Wybór tekstów do
rozdziału
Rozdział dwunasty
GLOBALIZACJA - JEJ PRZEJAWY, CHARAKTERYSTYKA I KONSEKWENCJE DLA
ROZWOJU STOSUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH
Globalizacja - zróŜnicowanie definicji i jej konceptualizacja
Rewolucja technologiczna
Gospodarka
Działania w sferze politycznej
Globalizacja gospodarcza
Militarny wymiar globalizacji
Wymiar prawny globalizacji
Ekologiczny wymiar procesów globalizacyjnych
Wymiar kulturowy i społeczny
Wnioski
Wybór tekstów do rozdziału
Bibliografia Testy sprawdzające Odpowiedzi